ihale keşif bedelindeki artışın ihale bedelinde de artışa neden olduğundan bahisle damga vergisi tahakkuku yapılamayacağı hk

Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar Tarihi
YEDİNCİ DAİRE 1999 3259 1999 178 11/10/1999

KARAR METNİ
KEŞİF BEDELİNDEKİ ARTIŞIN İHALE BEDELİNDE DE ARTIŞA NEDEN OLDUĞUNDAN
BAHİSLE DAMGA VERGİSİ TAHAKKUKU YAPILAMAYACAĞI HK.<
Cumhurbaşkanlığı Tarabya Kompleksinin tadilat ve inşaat işine ait ke-
şif bedelinde sonradan yapılan artışın ihale kararında da değişiklik
yaptığından bahisle, anılan işi üstlenen davacı şirket adına salınan
damga vergisinin gecikme cezalı olarak tahsiline yönelik işlemin ipta-
li istemiyle açılan davayı; 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1′inci
ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 4′üncü maddelerinin birlikte de-
ğerlendirilmesinden; ihalenin, işin isteklilerden birine bırakıldığını
gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki
işlemleri ifade ettiği, tüm ihalelerin bir sözleşmeye bağlanmasının
zorunlu olduğu ve ihale kararının alınmasına kadar olan işlemler ile
ihale sözleşmesi iki ayrı aşamayı oluşturmakla birlikte birbirlerini
de tamamladığı için, ihale kararı ile, ihale kararında belirtilen tu-
tar üzerinden yapılan sözleşmeyi birbirinden ayrı olarak düşünmeye o-
lanak olmadığı, bu nedenle ihale hakediş bedellerindeki artışların i-
hale bedeli üzerine ek bir artış olduğu ve sözleşme hükümleri yanında
ihale kararındaki hükümleri de yenileyip değiştirdiği sonucuna varıl-
dığı için yapılan damga vergisi tahakkukunda isabetsizlik olmadığı; ö-
te yandan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tarifede
ihale kararı ile sözleşmelerin ayrı oranlar üzerinden damga vergisine
tabi olduğu belirtildiğinden, ihale kararının belli bir miktarı kapsa-
ması ve vergilemenin maktu olarak değil, belli tutar üzerinden yapıl-
ması dikkate alındığında, hakediş bedellerindeki çok büyük artışlar
karşısında ihale kararındaki tutarın bir anlamı kalmayacağı gerekçe-
siyle reddeden … Vergi Mahkemesinin … gün ve … sayılı kararının,
sözlemenin imzalanmasınan önce bir defaya mahsus olarak verildiği ve
sözleşme hükmü gereği yapılan keşif artışının sözleşmede yer alan mik-
tarı artıracağı, bunun da yeni bir ihale kararı olarak nitelendirilme-
yeceği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Temyiz başvurusu; Cumhurbaşkanlığı Tarabya Kompleksi tadilat ve
inşaat işinin keşif bedelindeki artışın ihale bedeli üzerinde de ek
bir artışa neden olduğundan bahisle anılan işi üstlenen davacı şirket
adına ihale kararına ait damga vergisi olarak tahakkuk ettirilen ver-
ginin gecikme cezalı olarak tahsiline yönelik işlemin iptali istemiyle
açılan davayı reddeden vergi mahkemesi kararının bozulması istemine i-
lişkindir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1′inci maddesinde; bu Kanuna
ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi oldu-
ğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veya imza yeri-
ne geçen işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu is-
pat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade et-
tiği; 2′nci maddesinde; vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya
onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin
yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulması-
na ilişkin mektup ve şerhlerin de damga vergisine tabi olduğu; 14′üncü
maddesinde ise, belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştiril-
meleri halinde artan miktar üzerinden aynı nispette vergi alınacağı
hükme bağlanmış; aynı Kanuna ekli (1) sayılı Tablo’nun II/2′nci bölü-
münde de, artırma ve eksiltme kanunlarına tabi olan veya olmayan daire
ve kurumların yetkili organlarınca verilmiş her türlü ihale kararları-
na binde 3.6 oranında damga vergisi uygulanacağı açıklanmıştır.
Öte yandan; 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 4′üncü maddesin-
de, ihale, bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla işin istekliler arasın-
dan seçilecek birisi üzerinde bırakıldığını gösteren ve yetkili merci-
lerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemler olarak tanım-
landıktan sonra, aynı Kanunun 30-32′nci maddelerinde ihale komisyonla-
rınca alınan kararların komisyon başkan ve üyeleri adları, soyadları
ve esas görevleri belirtilerek imzalanacağı, bu kararlarda isteklile-
rin isimleri, adresleri teklif ettikleri bedeller, ihalenin hangi ta-
rihte ve hangi istekli üzerine, hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale
yapılmamış ise nedenlerinin belirtileceği, ihale komisyonları tarafın-
dan alınan ihale kararlarının ita amirlerince karar tarihinden itiba-
ren en geç 15 iş günü içinde onaylanacağı veya iptal edileceği, ita
amirlerince onaylanan ihale kararlarının onaylandığı günden itibaren
en geç 5 iş günü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline tebliğ
edileceği açıklanmış; 53′üncü maddede, bütün ihalelerin bir sözleşmeye
bağlanacağı; 63′üncü maddede ise, yapım işlerine ait sözleşmenin uygu-
lanması sırasında keşif ve sözleşmede öngörülmeyen iş artışı veya ek-
silişi zorunlu hale gelirse, müteahhidin keşif bedelinin yüzde 30 ora-
nına kadar olan değişikliği, süre hariç, sözleşme ve şartnamesindeki
hükümler dairesinde yapmakla yükümlü olduğu, keşif bedelinin yüzde
30′u geçmesi halinde sözleşmenin feshedileceği, ancak bu durumda müte-
ahhidin işin keşif bedelli ve yüzde 30 keşif artışının karşılığı işle-
ri sözleşme ve şartnamesindeki hükümler çerçevesinde yapmaya zorunlu
olduğu, yüzde 30 oranından fazla artışı temel, tünel ve benzeri işler
ile tabii afetler gibi nedenlerden ileri gelmişse, idarenin isteği,
müteahhidin kabulü ve ilgili bakanın onayı ile, süre hariç, aynı söz-
leşme ve şartname hükümleri içinde yüzde 30′u geçen işlerin de, aynı
müteahhide yaptırılabileceği hükme bağlanmıştır.
Yukarıdaki yasa hükümlerinin keşif bedelindeki artışın damga
vergisi karşısındaki durum ve ihale kararına etkisi yönünden değerlen-
dirilmesinden; ihale kararları ile keşif bedeli artış kararlarının
birbirinden bağımsız işlemler olduğu, keşif bedelinde artış yapılabil-
mesi için yeni bir ihale kararı alınmasının gerekmediği, hatta ihale
kararı iptal edilmediği sürece işin mevcut ihale kararıyla ihale edil-
diği gerçek veya tüzel kişi tarafından sözleşme uyarınca yapılmaya de-
vam edileceği hususu dikkate alındığında, işin devamı sırasında söz-
leşmede yer alan bir maddeye istinaden, keşif bedelinde artış yapılma-
sının, sadece sözleşmede belirtilen işin tutarını değiştirdiği, keşif
bedeli, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 30′uncu maddesinde, ihale
kararında bulunacak unsurlar arasında da sayılmadığından, bu bedelin
sözleşmede yer alan maddeye dayanılarak artırılmasının, ihale kararını
değiştiren bir husus olarak kabul edilemeyeceği, bu itibarla keşif be-
delindeki artış, sözleşmede öngörülen tutarı değiştirdiğinden, artırı-
lan söz konusu tutar üzerinden Damga Vergisi Kanununun 14′üncü maddesi
uyarınca damga vergisi alınabileceği, buna karşın sözleşmeye uygun o-
larak yapılan keşif bedeli artışının ihale kararını değiştiren bir un-
sur olmaması nedeniyle, yeni bir ihale kararı alınmadığı sürece, bu
artışdan dolayı ihale kararı üzerinden vergi alınamayacağı sonucuna
varılmıştır. Olayda; Cumhurbaşkanlığı Tarabya Kompleksinin tadilat
ve inşaat işini ihale ile üstlenen davacı şirketle, ihale kararı son-
rasında imzalanmış olan sözleşmenin 9′uncu maddesine dayanılarak artı-
rılan keşif bedeli üzerinden damga vergisinin ödendiği; keşif bedelin-
de yapılan artıştan dolayı yeni bir ihale kararı tesis edilmediği an-
laşıldığından, keşif bedelinde sözleşmeye dayanılarak yapılan artış
gerekçe gösterilerek, bunun ihale kararında da artışa neden olduğundan
bahisle ayrıca damga vergisi tahakkuk ettirilmesinde hukuki isabet gö-
rülmemiştir.
Açıklanan nedenle, temyiz isteminin kabulüne ve mahkeme kararı-
nın bozulmasına karar verildi. YÖ/ES
(DAN-DER; SAYI:103)