25 No.lu Hakediş kapsamına giren işler dahil olmak üzere yürütülüp ve tamamlandığını, buraya kadar Sayıştay ile Yüklenici ve Belediye arasında teknik ve hukuki anlamda bir ihtilaf olmadığını ve bu döneme ait tüm hesapların ibra edildiği
| Temyiz Kurulu Kararı |
| Saymanlık Adı : Adana Büyükşehir Belediyesi Hesap İşleri Daire Başkanlığı Yılı : 2006 Dairesi : 5 İlam No : 507 Dosya No : 31056 Tutanak No : 32659 Tutanak Tarihi : 21.12.2010 TEMYİZ KURULU KARARI Duruşma talebinde bulunan Mebruh Kurtulgan’ın sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü. 507 nolu İlamın 1 inci maddesinde; Adtranz-Alarko-ABB Elektrik Konsorsiyumu taahhüdünde bulunan “Adana Hafif Raylı Taşıma Sistemi I. Aşama İnşaat İşleri İşi”ne ait 27 No’lu Hakedişte; A) Foraj derinliği 12 metreyi geçen fore kazık imalatları için, işin sözleşmesinde olmayan yöntem kullanılarak yeni fiyat düzenlenmesi nedeniyle 527.970 $ ve KDV tutarı 139.235 YTL’nin; B) 1- Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatında), fore kazık boyunun değişmesi/uzaması nedeniyle kazık fiyatına, işin sözleşmesinde olmayan hesaplama yöntemi kullanılarak 1,6667 (% 66) oranında katsayının uygulanması nedeniyle 2.257.983 $ ve KDV tutarı 595.470 YTL’nin, 2- Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatında), İkinci kademe fore kazık forajı sırasında birinci fore kazıkların kesilme ameliyesi karşılığı olarak % 40 güçlük zammının birinci kademe fore kazık birim fiyatlarına da uygulanması nedeniyle 543.509 $ ve KDV tutarı 143.333 YTL’nin; 3- Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatı), ikinci derece kazık forajı için öngörülen % 40 zam oranının beton imalatının teklif fiyatına da uygulanması nedeniyle 802.527 $ ve KDV tutarı 211.640 YTL’nin, 4- Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatında), sözleşmeye aykırı olarak tespit edilen % 66,67 oranındaki foraj uzunluk zammının hiç ilgisi olmayan beton teklif fiyatına da uygulanması nedeniyle 1.872.325 $ ve KDV tutarı 493.766 YTL’nin; tazminine karar verilmiştir. Dilekçi dilekçesinde özetle; İlam hükmünün mevcut yapım sözleşmesi ve eklerine aykırı olduğunu, Adana Raylı Taşıma Sistemi Projesinin Teklif Birim Fiyat Usulü, FIDIC Sözleşme Sistemi ve kendine Özel Teknik Şartnamesi ile ihale edilmiş bir iş olduğunu, ihale bedelinin rekabet içinde belirlendiğini, idare ve yüklenicinin teknik icap ve kabulleri sonucunda sözleşme ve eklerinin oluştuğunu, uygulamaya bu Sözleşme ve Eklerine göre başlanıldığını, 30 Nisan 2000 tarihine kadar, 25 No.lu Hakediş kapsamına giren işler dahil olmak üzere yürütülüp ve tamamlandığını, buraya kadar Sayıştay ile Yüklenici ve Belediye arasında teknik ve hukuki anlamda bir ihtilaf olmadığını ve bu döneme ait tüm hesapların ibra edildiğini, bu hakediş sonrasında, ilk kredi paketinde inşaat işleri için ayrılan para bittiğinden, işlerin devam etmesine ve yeni hakedişler yapılmasına rağmen başkaca bir ödeme yapılmadığını, Adana Raylı Taşıma Sistemi Projesinin İnşaat İşleri Birim Fiyat Esaslı bir sözleşme olarak 1996 yılında imzalandığını, 15 Mayıs 2002 tarihinde tarafların imzası ve Encümen kararı ile 12 No.lu Zeyilnamenin yürürlüğe girdiğini, 12 nolu Zeyilname ile Sözleşmenin Birim Fiyat Esaslı oluşu prensibinde hiçbir değişiklik yapılmadığı, 12 Nolu Zeyilnamede de, sözleşmenin uygulama prensibinin değiştirildiğine dair tek hükmün olmadığı, Zeyilname ekindeki yeni Keşif Özeti oluşturulurken işin bir bütün olarak ele alındığı, 26–27 nolu hakedişlerden önceki veya sonraki gibi bölümlere ayrıştırılmadığı, inşaat işlerinin toplam parasal keşfinin bir bütün olarak hesaplandığı, bu hesaplama sonucunda bulunan bedelden, (ki bu bedel 311,294,696.88 $ dır) zeyilname imza tarihine kadar yapılmış olacağı kabul edilen ödemelerin (ki bu bedel 139,900,102.00 $ dır ve en son 25 nolu hakedişi kapsamıştır) düşüldüğü ve kalan işlerin bedelinin (ki bu bedel 171,394,594.88 $ dır) tespit edildiği, 26 ve 27 Nolu Hakedişler dahil, takip eden tüm hakedişlerin bu bedel kapsamında ödendiği ve ödenmeye de devam edilmekte olduğu, bu hususların, Zeyilnamenin, “EK 4.1.5 İNŞAAT İŞLERİ KEŞİF ÖZETİ”, “Kategori B.1, B.2, B.3, B.4, C.6/7” Bölümünün 1.Maddesinin giriş cümlesinde de aynen yer aldığı, karşılıklı varılan anlaşma gereği olarak, yeni dönemde ödenecek bu bedelin 166,000,000.00 $’a tenzil edildiği, bu şekilde işin sonuç toplam bedelinin de 305,901,102. $’a indirilerek sabitlendiğini, yapılacak kesin hesap sonucunda bulunacak tutarın bu bedeli aşması durumunda, aşan kısmın yüklenici tarafından işverene tenzilat olarak bırakılacağının da hüküm olarak Zeyilnamede yer aldığını, Zeyilname ile, inşaat işlerinin sonuç bedelinin tespit usulünün değiştirildiği ve işin anahtar teslimi sabit bedelli bir iş durumuna getirildiğini, ancak bu bedelin tespitinde uygulanan usulde hiçbir değişikliğin yapılmadığı, bu suretle, zeyilnamede yer alan bütün birim fiyatların sabitlendiğini, bunun da, Zeyilnamede yer alan birim fiyatların ve toplam sözleşme bedelinin değiştirilemeyeceği anlamına geldiğini, bu hükmün, zeyilname tarihinden önce yapılan, 25 nolu hakediş de dahil, tüm imalat bedelleri için de geçerli olduğunu, bu hususun, Zeyilnamenin, “EK 4.1.5 İNŞAAT İŞLERİ KEŞİF ÖZETİ”, “Kategori B.1, B.2, B.3, B.4, C.6/7” Bölümünün 1.Maddesinde, bir hüküm olarak aynen yer aldığını, Sayıştay İlamı’nın giriş bölümünde; Zeyilname ile sözleşme bedelinin tespit usulünün değiştirilerek işin anahtar teslimi sabit bedelli bir iş durumuna getirildiğinin kabul edildiğini ancak hemen akabinde yer alan cümlede ise “2002 yılında imzalanan revize sözleşmede inşaat işleri imalatlarının 166.000.000 $ toplam sabit bedel üzerinden tamamlanması hususunda anlaşmaya varıldığını, sorgu konusu hakediş ödemelerinin, teklif birim fiyatlı ilk sözleşme bedeli içinde kalmakta olduğunu, zeyilnameden sonraki, anahtar teslimi sabit bedel kapsamındaki imalatlar sorgu ve tazmin konusu yapılmamıştır ” görüşüne yer verildiğini, yukarıda da açıklandığı üzere, Sözleşmenin Zeyilnameden önceki bölümünün Birim Fiyat Esaslı olduğu, Zeyilnameden sonraki bölümünün Sabit Bedelli olduğu şeklindeki görüşlerin doğruluğunu kabul etmenin mümkün olmadığını, böyle bir değişiklik söz konusu olsaydı, ilk sözleşmenin, 25 Nolu hakedişi takiben sona erdirilmesi ve 26 Nolu hakedişden başlayarak, Sabit Götürü Bedel usulünde yeni bir sözleşme yapılması gerekirken bunun yapılmadığını, sözleşme ve dolayısıyla sözleşmenin Birim Fiyat esaslı oluşu prensibi değiştirilmediğini, Yargılama Dairesinin, İlamda yer alan, “Zeyilnameden sonraki, anahtar teslimi sabit bedel kapsamındaki imalatlar sorgu ve tazmin konusu yapılmamıştır” hükmüyle, “sabit bedelli bir iş kapsamındaki işlerin sorgulama konusu yapılamayacağı gerçeğini kabul ettiğini, ancak, Zeyilnameden sonra ödenen 27 Nolu hakedişle ilgili olarak Denetçi tarafından sorgu ve fazla ödeme hesabı yapıldığını, Yargılama Dairesinin de, savunmalarda ortaya konan görüşleri kabul etmesine rağmen, Denetçi görüşlerini dikkate alıp tazmin hükmü verdiğini, bu hükümle kendisi ile çeliştiğini, şöyle ki 27 Nolu Hakediş, Sayıştay Yargılama Dairesi görüşleri çerçevesinde bile, Zeyilname sonrasındaki, anahtar teslimi sabit bedel kapsamında yapılmış imalatları kapsayan bir hakediş olmasına rağmen yanlış bir tespit ile bu hakedişin içerisinde yer alan imalatların sorgulandığı ve tazmin konusu yapıldığını, sorgulanan 27 nolu hakedişin, Ağustos 2000 ayına ait bir hakediş olduğu ve bu hakedişin tahakkukunun yapılarak ödendiği tarihin ise Kasım 2006 olduğu, aradan geçen süre içerisinde sorumluluklar ve imalat kalemleri açısından farklılıklar oluştuğu, yılı ödeneği ile bütçenin yıllık oluş prensibiyle, sorumluluk dönemleriyle, sorumlu kişileri ve döviz kuru yılı itibarıyla birçok çelişkilerin mevcut olduğunu, konunun bu yönleriyle de incelenmesi ve tekrar değerlendirilmesinin gerektiğini, bu sözleşmede, kazı fiyat tarifi içinde klas farklarına ilişkin olarak yapılan atıf hariç, hiçbir yerinde ve bölümünde, Bayındırlık Bakanlığı fiyat ve şartnamelerinin kullanılacağına veya rehber alınacağına dair açık veya üstü kapalı tek bir hüküm bulunmadığını, bu nedenle oluşturulmuş olan fiyatları Bayındırlık bazına dönüştürmeye çalışmak veya Bayındırlık fiyatını emsal tutmaya çalışmanın sözleşmeye tamamen aykırı bir tutum olduğunu, sözleşmede Yeni Birim Fiyatın belirlenmesine ilişkin 52.1. maddenin bulunduğunu ve nitekim yeni birim fiyatların hazırlanmasında Sözleşmenin bu maddesine aynen uyulduğunu, yeni birim fiyatların varsa sözleşmede bulunan usuller, fiyatlar veya tutarların kullanılarak yapıldığını, eğer sözleşmede böyle bir usul veya fiyat yok ise, sözleşmede olmayan bir yöntemi kullanmaktan başka seçeneğin olmadığını, sözleşmenin, başka hiçbir yere veya şeye atıfta bulunmadan bu yetkiyi Kontrolluk’a verdiğini ve bu yetkinin kullanıldığını, diğer yandan, özellikli işler, örneğin Raylı Taşıma Sistemleri, Otoyollar, Hava Limanları gibi işlerin, Teklif Birim Fiyatı usulü ile ihaleye çıkarılmış ve çıkarılmakta olan işler olduğu, bu tür işlerin hepsinin kendine has teknik özellikleri ve uygulanacakları yöreye bağlı şartları olduğundan, aynı türde iş kalemleri için oluşacak teklif fiyatların bir diğerindekinden farklı olmasının da kaçınılmaz olduğunu, bu nedenle teklif birim fiyat usulü çerçevesinde oluşturulmuş yeni birim fiyatları, kişisel bir takım görüşlerle, Sözleşme’de yer almayan, Bayındırlık gibi başkaca bazlara oturtturmaya çalışmanın bu sözleşmenin ruhuna ve yasalara aykırı olduğunu, İlamın 4. ve 5.inci sayfalarında, yukarıda açıklanan 52. i) İlave işe tatbik edilecek birim fiyat veya tutarın sözleşmede bulunmaması halinde bedel tespitinin makul olduğu Sözleşmede bulunan birim fiyat veya tutarlarla yapılması ii) Bu da mümkün değilse, Kontrolluk’un İşveren ve Yüklenici’ye danışmasından sonra, uygun birim fiyat ve tutarlar Kontrollük ve Yüklenici tarafından mutabakatla belirlenmesi öngörülmüşken, maddenin (ii) başlığı ile yukarıda yer verilen bölümündeki “uygun fiyat” tanımından anlaşılması gerekenin Bayındırlık Bakanlığı’nın düzenleyip yürürlüğe koyduğu fiyat olması gerektiği gibi, sözleşmede yer almayan ve de sözleşmenin ruhuna aykırı bir yoruma girildiğini, tespit edilen birim fiyatın, sözleşmenin bu açık hükmüne uygun olarak belirlendiğini, kazık analizlerinde, foraj makinesi için öngörülen çalışma sürelerinin, o derinlik diliminin ortalaması için olduğu, ancak TCK analizlerinde bile, 0-16 m. diliminin ortalaması 8 m. için öngörülen makine çalışma süresi ile 16-24 m. diliminin ortalaması olan 20 m. için öngörülen makine çalışma süresi arasındaki farkın çok az tutulduğu, bu hususun, makine bomunun kazı yaparak ortalama 12 m. daha derine inmesi ve bilahare kazdığı malzemeyi, yine ortalama 12 m. daha yukarıya çıkartması mecburiyeti dikkate alındığında daha iyi anlaşılacağını, bu birim fiyatın tespiti için sözleşmesel kurallar uygulanmak istendiğinde görülmektedir ki, bu iş kalemleri için sözleşmede doğrudan uygulanacak birim fiyatların bulunmadığı, bu durumda, sözleşmesel ikinci kural olan “bedel tespitinin makul olduğu ölçüde sözleşme de bulunan birim fiyatlarla veya tutarlarla belirlenmesi” kuralının uygulanması gerektiğini, bu amaçla, sözleşme birim fiyatlarının ekinde analizleri olmadığından, yeni analizler hazırlanması çalışmasına geçildiği, o dönemde de mevcut TCK Analizleri baz alınmak ve de sözleşmede bulunan rayiç bedeller kullanılmak suretiyle hesaplama yapıldığı, bu analizler sonucu çok yüksek bedellerin ortaya çıktığı, bu nedenle de kullanılmalarının uygun bulunmadığını, bunun üzerine, şu anda tartışılmakta olan yöntemin kullanılarak hesaplamaların yapıldığı ve bu hesaplamaların tutarlılığının, sahada çalışmakta olan kazık makinelerinin gözlemlenmesi suretiyle de teyit edilerek uygulanmasına karar verildiğini, İlamda yer alan, foraj işleminin boya bağlı hacim artışı ile doğrudan bağlantısı olmadığı, daha ziyade kazık çapıyla bağlantılı olduğunu, bu nedenle de artış katsayısı belirlenmesinin sözleşmeye aykırı olduğu şeklindeki görüşüne katılmanın mümkün olmadığını, foraj işlemindeki zorluğun çapın artmasından daha çok foraj derinliğine bağlı olarak artmakta olduğu, zira çapın artmasına bağlı olarak kullanılan rotary çapı arttırılmak suretiyle ve belirli bir zaman artışı karşılığı iş yapılırken, derinlik arttıkça, malzemenin kazılması ve ortaya çıkan malzemenin yukarı çekilmesi sürecinin uzamakta olduğu, makinenin daha uzun süre çalışmak zorunda kaldığını, Adana Raylı Taşıma Sistemi inşaatının 12 m.den derin kazıkların, Adana’nın ovalık kısımlarında yapılan yapılarda mevcut olduğunu, bu bölgelerdeki zeminlerde, o dönemlerde, 11 metreden ( ki şimdiki dönemde 5 metreden) sonra yer altı suyuna rastlanmakta olduğunu, 5-6 metreden sonra rastlanılan alluvial kum-çakıl (mırık), bu durumda foraj esnasında keson boru kullanılmasının zorunlu hale geldiğini, keson borunun çakılması ve geri çekilmesi işlemleri nedeniyle daha güçlü kazık makinesi kullanılmak zorunda kalındığını ve de kazık makinesinin daha fazla süre çalışmak zorunda kaldığını, bu zorlukların, derinlik arttıkça katlanarak artmakta olduğunu, 01-179 poz no.lu birim fiyat ile 01-180 poz no.lu birim fiyatın soruşturma konusu yapılan imalatlarla hiçbir ilişkisinin bulunmadığını, kazık çapının, derinliğinin artmasının zemin koşullarına bağlı olarak daha güçlü foraj makinaları kullanılması zorunluluğunu ortaya çıkardığını, Temyiz Kurulunun bu yönde kararının bulunduğunu, tablodaki değerlerin incelenmesinden anlaşılacağı üzere uygulanan fiyatların, Bayındırlık Bakanlığı, TCK fiyatlarının çok gerisinde kaldığı, İlamın B.1 Maddesiyle ilgili olarak ise, derinliğe bağlı olarak oluşturulmuş olan kazık forajı fiyatlarının, 2. İlamın B.2 Maddesiyle ilgili de, işin yapımındaki Genel Zorluklar Karşılığı” öngörülen % 40’lık artış katsayısının sadece Kesen Kazık Forajına uygulanması gerektiği yönündeki görüşe katılmanın mümkün olmadığını, öngörülen katsayı, tarifinde de çok net belirtildiği üzere, salt kesen kazık imalatı için öngörülmüş bir katsayı olmayıp, geçirimsiz İksa Perdesi’nin oluşumunda karşılaşılacak tüm zorlukları karşılamak üzere takdir edilip konmuş bir katsayı olduğu, eğer salt kesen kazık forajı için öngörülseydi, bu katsayının % 150 gibi bir rakam olması gerektiğini, zira önceden dökülmüş ve mukavemetini kazanmış iki kazığı özel rotary uçlu makinelerle keserek kazık forajı yapılmakta olunduğunu, bu durumda hem daha güçlü ve özel uçlara sahip fore kazık makinesi, hem de en az 1,5 kat daha fazla süre kullanılmak zorunda kalınmakta olduğunu, eğer salt kesen kazık forajına bir artış uygulansaydı bu durumda ortaya çıkacak farkın =84,84 * 1,50 = 127,26$ olacağını, oysa % 40 oranını tüm imalata uygulamakla oluşan farkın ise 99,33 $’ olduğunu, TCK analizlerinde % 50 olarak öngörülen zorluk katsayısının beton dahil fiyatın tamamına uygulandığını, yapılan işlemin de bundan öte bir şey olmadığını, eğer TCK Analizlerinin ve de Birim Fiyatlarının yanlış olduğu öne sürülüyorsa, ki bunu yapmak hiçbir açıdan mümkün değildir, o zaman kendilerinin uygulamalarının da yanlış olduğunu, TCK analizleri doğru olduğuna ve de yıllardır uygulandığına göre, % 40 Genel Güçlük Zammının, (dikkat edilirse kesen kazık forajı yapılmasındaki güçlük zammı denmemektedir) fiyatın tamamına uygulanmasının doğru olduğunu, İlamın B.3 Maddesiyle ilgili olarak; 2.inci madde de açıkladığı görüşlerinin, bu madde için de aynen geçerli olduğunu, İlamın B.4 Maddesiyle ilgili olarak ise, fazla ödeme konusu yapılan Birim Fiyatların, Sözleşmenin emrettiği kurallar çerçevesinde ve yüklenici ile karşılıklı mutabakatla belirlendiğini, 12 No.lu Zeyilnamenin Encümen tarafından onaylanması ile de otomatik olarak onaylandığını, bu birim fiyatlarda, bir hata ve fazla ödemeye neden olan bir durumun bulunmadığını, savcılık karşılaması üzerine gönderdiği ikinci dilekçesinde de; FIDIC esaslarına göre düzenlenen sözleşmelerin yeni fiyat yapılmasına ilişkin özelliklerini açıklayan teknik ve akademik dokümanları dilekçesi ekinde sunmak suretiyle Genel olarak FIDIC sözleşmelerinin, İlamda varsayıldığının aksine, ulusal kamu ihale ve yapım işleri mevzuatımızdan tamamen farklı nitelikte olduğunu, sözleşme yönetimi ve fiyatlandırma (yeni birim fiyat yapılması) ile ilgili özel düzenlenmeler içerdiğini, FIDIC bazlı sözleşmelerde ulusal kamu ihale ve yapım mevzuatımıza atıf yapılarak, belli durumlarda bu mevzuatın uygulanacağı öngörülmedikçe, Türk kamu ihale ve yapım mevzuatının, FIDIC bazlı sözleşmelerin uygulanmasında doğrudan veya kıyasen dikkate alınmasının mümkün olmadığını, Temyiz başvurusuna konu somut olayda, Sözleşmenin kendisinde veya eklerinde ulusal ihale mevzuatımızın veya Bayındırlık mevzuatımızın kısmen veya tamamen uygulanacağına ilişkin hiçbir hüküm bulunmadığını, FIDIC esaslı sözleşmeye göre, sözleşmede birim fiyatı bulunmayan iş kalemleri için yeni birim fiyat yapmanın münhasıran Mühendisin (Kontrol Teşkilatının) yetkisinde olduğunu, Mühendis tarafından yapılan yeni birim fiyatların uygulanması için işverenin (İdarenin) onayına gerek olmadığını, ayrıca, birim fiyat üzerinde ortaya çıkacak uyuşmazlıklarda, sözleşmenin öngördüğü prosedüre göre ta Savcılık mütalaasında ise; 1- Dilekçinin, ilamın 1 inci sırası A şıkkındaki tazmin hükmü için gönderdiği savunmada ileri sürdüğü gerekçelerin, Daire kararının değiştirilmesini gerektirecek mahiyette bulunmaması, Emsal olarak gösterilen Temyiz Kurulunun 570537 no’lu kararının, olayına münhasır olması, konumuzla ilgili tazmin hükmünün kaldırılmasına dayanak teşkil etmemesi, 2- Dilekçinin, ilamın 1 inci sırası B1, B2, B3, B4 şıkkındaki tazmin hükmü için gönderdiği savunmada ileri sürdüğü gerekçelerin, Daire kararının değiştirilmesini gerektirecek mahiyette bulunmaması, nedenleriyle Temyiz talebinin reddedilerek, yasa ve yönteme uygun tanzim olunan Daire kararının korunmasının uygun olacağı yönünde, görüş bildirilmiştir. Adtranz-Alarko-ABB Elektrik Konsorsiyumu taahhüdünde bulunan Adana Hafif Raylı Taşıma Sistemi I. Aşama İnşaat İşleri İşi, 1996 yılında 339.863.726 $ (ABD doları) teklif birim fiyat ile ihale edilmiştir. İş devam ederken proje güzergâhında çeşitli değişiklikler yapılmış ve bunun sonucunda işte ilave keşif artışı da meydana gelmiştir. 2002 yılında imzalanan revize sözleşme (zeyilname) ile sözleşme bedelinin tespit usulü değiştirildiğinden iş, anahtar teslimi sabit bedelli iş durumuna gelmiştir. Revize sözleşmede, inşaat işleri imalatlarının 166.000.000 $ toplam sabit bedel üzerinden tamamlanması hususunda anlaşmaya varılmıştır. İlama konu hakediş ödemeleri, teklif birim fiyat esaslı ilk sözleşme bedeli içinde kalmaktadır. Zeyilnameden sonraki, anahtar teslimi sabit bedel kapsamındaki imalatların tazmin konusu yapılmadığı anlaşılmıştır. İlişikli 27 No’lu Hakediş 2000 yılında düzenlenmiş olup, tahakkuku ve ödemesi 2006 yılında yapılmıştır. Her ne kadar dilekçi aradan geçen zaman içerisinde sorumluluklar ve imalat kalemleri açısından farklılıklar oluştuğunu iddia ederek tazmin kararının 832 sayılı ve 5018 sayılı Kanunlara aykırı olduğunu iddia etmişse de, yapılan incelemede ilamda tazmin hükmünden sorumlu tutulan kişilerin, 5018 sayılı Kanun’un öngördüğü düzenlemelere göre tespit edildiği, sorumluluk dönemleriyle ilgili mevzuata aykırı bir durumun söz konusu olmadığı görülmüştür. A) Foraj derinliği 12 metreyi geçen fore kazık imalatları için, işin sözleşmesinde olmayan yöntem kullanılarak yeni fiyat düzenlenmesi nedeniyle 527.970 $ ve KDV tutarı 139.235 YTL’nin; tazminine karar verilmiştir. Söz konusu işe ait sözleşme ekinde, 01-015 poz numarası ile 12 metre derinliğe kadar yapılacak fore kazık forajı teklif fiyatı bulunmaktadır. 12 metre derinliği aşan fore kazık foraj imalatı teklif fiyatı olmadığından bahisle anılan imalat için yeni fiyat oluşturulurken sözleşmeye aykırı şekilde katsayı tespit edildiği ve teklif fiyatın da bu katsayı kadar artırıldığı görülmüştür. Sözleşme ekinde yer alan, 01–015 poz No’lu Kazık Forajı imalatı tarifinde; “Onaylı projesine uygun olarak Rotary Sistemi ile fore kazık forajı yapılması için gerekli makine ve teçhizat ile bunların çalışmasında lüzumlu olan alet, edevat, malzemenin işyerine getirilmesi ve işin bitiminden sonra nakilleri, montajı ve demontajı, bu işin yürütülmesi ve yönetilmesi için teknik ekibin temini, çalıştırılması, kazık imalat tekniğine uygun esaslar dahilinde sıfır ile oniki metre arası foraj yapılması, gerektiği durumlarda foraj deliklerinin muhafaza borusu indirilerek veya bentonit kullanılarak tutulması, projesi icabı oniki metreye kadar gerekli derinliğe inilmesi kazıkların her iki yönde düşeyliğinin temini için gerekli önlemlerin alınması, betonlanması müteakiben kazık kılıf borusunun çekilmesi, forajdan çıkan malzemenin hattın orta noktasından beş km uzaklığa kadar nakledilmesi, yükleme ve boşaltma işleminin yapılması için her türlü malzeme ve zayiatı, işçilik, malzeme, alet, edevat giderleri, müteahhit karı ve genel giderler dahil olmak üzere 1 metre Ø80 cm çapında fore kazığın foraj fiyatıdır. Su boşaltma zammı 01-179 No’lu birim fiyat tarifinden ayrıca ödenecektir. Nehir geçişlerinde 01-180 ayrıca tatbik edilir. Düşey olarak kazık makinesinin çalışma platformundan yerinde ölçülerek ataşmanla belirlenir. 1) Betonarme demiri bedeli hariçtir. Projesine göre ilgili pozdan ayrıca ödenecektir. 2) Beton bedeli hariçtir. Projesine göre ilgili pozdan ayrıca ödenecektir. 3) Ø 80 çapından büyük fore kazıkların birim fiyatları bu birim fiyat kullanılarak; ve yeni yapılacak fore kazık çapının karesinin Ø80 kazık karesine oranlanması ile bulunacak katsayının tatbiki ile elde edilecektir. Ø80 çapından küçük çaplı kazıklar için foraj fiyatı olarak bu birim fiyat sabittir ve değiştirilmeden kullanılır. Çap (cm ) Uygulanacak katsayı Ø 40 1.00 Ø 65 1.00 Ø 80 1.00 Ø 100 1.56 Ø 120 2.25 Ø 150 3.52 1 metre kazık forajı birim fiyatı: 32.63$ (Otuzikinoktaaltmışüç Amerikan Doları)” denilmektedir. Teklif fiyatın tarifinden de anlaşılacağı üzere, fore kazık için foraj imalat fiyatı ve bu fiyata tatbik edilebilecek zamlar (ilaveler) ve şartları çok açık düzenlenmiştir. Bu bağlamda anılan tariflerde, foraj imalatında, fore kazık çapı değiştiğinde, foraj kazısı miktarı arttığından teklif fiyatın değişen çapa göre artırılması amacıyla belli katsayılar da kabul edilip sözleşmeye konulmuştur. Ayrıca, su içinde çalışıldığında su zammı, nehir geçişinde de 01-180 poz No’lu birim fiyat ile kabul edilen katsayıların tatbik edilmesi öngörülmüştür. Bunun dışında teklif fiyata ilave yapmayı öngören her hangi bir düzenlemeye işin sözleşmesinde yer verilmemiştir. Hal böyle iken, anılan tarifte sıfır ile oniki metre arası foraj fiyatı belirlendiğinden, on iki metreyi geçen foraj için yeni fiyat düzenleme yoluna gidilmiş ise de; bu yeni fiyat tanzim edilirken, sözleşmede olmayan, aynı zamanda Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve diğer idarelerin uygulamalarında rastlanmayan ve foraj imalatının ölçü birimiyle ilgisi olmayan bir hesap yöntemiyle artış katsayısının tespit edilmesi ve teklif fiyatın bu katsayı ile yükseltilmesi işin sözleşmesine ve ihale mevzuatına aykırıdır. Şöyle ki, bu işe ait sözleşmenin eki İdari Şartnamenin yeni fiyat ile ilgili “Değişiklikler, İlaveler ve Çıkarmalar” Başlıklı Bölümün 52.1 Maddesinde; “52.1 Değişikliklerin Bedelinin Belirlenmesi Yukarıda ki 51. Maddede değinilen tüm değişikliklerle işbu 52. madde uyarınca Sözleşme bedeline yapılacak ilavelerin tutarı ( iş bu madde kapsamındaki adıyla “değiştirilmiş iş” ), kontrollük tarafından da uygun görülürse Sözleşme de verilen birim fiyat ve tutarlara göre belirlenir. İlave işe tatbik edilecek birim fiyat ve tutar sözleşmede yoksa bedel tespiti makul olduğu ölçüde sözleşmede bulunan birim fiyat ve tutarlar ile yapılır. Kontrolluk’un İşveren ve Yükleniciye danışmasından sonra, uygun birim fiyat ve tutarlar Kontrollük ve Yüklenici tarafından mutabakatla belirlenir. Anlaşmazlık halinde Kontrollük, uygun olduğuna inandığı bu gibi birim fiyat veya tutarları saptayarak durumu yükleniciye bildirir, bir kopyasını da İşverene iletir. Bu birim fiyatlar veya tutarlar anlaşma yoluyla kabul yahut tespit edilinceye kadar, kontrollük, geçici kaydıyla yapılan ödemelerin 60. madde uyarınca düzenlenen hak edişlere dahil edilebilmesi için geçici birim fiyat veya tutarlar tespit eder.” Denilmektedir. Sözleşme eki keşif cetvelinde olmayan, dolayısıyla teklif fiyatı bulunmayan bir imalatın yapılması ve/veya teklif fiyatı bulunan bir imalatta ilave iş yapılması gibi durumlar ortaya çıktığında, bu yeni imalat ya da ilave iş artışları için uygulanacak birim fiyat ve tutarının tespitinde, takip edilecek yol yukarıya alınan madde hükmü ile düzenlenmiş bulunmaktadır. Anılan hüküm uyarınca yeni imalat ya da ilave iş için fiyat belirlenirken uyulması gereken ilkeler; “1-Sözleşme bedeline yapılacak ilavelerin tutarının, Sözleşmede verilen birim fiyat ve tutarlara göre belirlenmesi gerektiği, Sözleşme de verilen fiyat ve tutardan maksadın ise Yüklenicinin verdiği teklif fiyat ve tutarlar olduğu, 2-İlave işe tatbik edilecek birim fiyat ve tutar Sözleşmede yoksa Bedel tespitinin makul olduğu ölçüde, yine Sözleşmede bulunan birim fiyat ve tutarlar ile yapılması, 3-Bunun da mümkün olmadığı durumlarda, Kontrollük tarafından İşveren ve Yükleniciye danışılmak suretiyle, “uygun birim fiyat” ve tutarın mutabakatla belirlenmesi, şeklindedir. Taraflarca kabul edilip sözleşmeye konulan bu düzenlemeye göre, yeni imalat ya da ilave iş için birim fiyat belirlenirken öncelikle Sözleşmede mevcut teklif fiyatların esas alınması gerekmektedir. Yeni veya ilave iş için tatbik edilecek birim fiyat sözleşmede yok ise “uygun fiyatın” tespit edilmesi istenmektedir ki, burada “uygun fiyat” olarak anlaşılması gereken fiyatın, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Teşkilat Kanunu’ndan aldığı yetkiyle düzenleyip uygulamaya koyduğu birim fiyat olduğu tartışmasızdır. Nitekim, sorumlular tarafından yeni fiyat düzenlenirken de, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının fore kazık boyları için; birim fiyat tespitinde esas aldığı, (0-16) metre; (16-24) metre; (24-32) metre ölçülerine uyulduğu görülmüştür. Bakanlığın belirlediği ölçülere uyularak yeni fiyat tespit edildiğine göre, yine adı geçen Bakanlığın bu ölçüler itibarıyla belirlediği kazık fiyatları arasındaki farkın emsal alınarak yeni fiyat tespit edilmesi gerekirken bu husus göz ardı edilerek “makul” ya da “uygun” olmayan bir katsayı saptandığı anlaşılmaktadır. Şöyle ki, Ø 80 cm çapında 16-24 mt boyundaki foraj imalatı için yeni fiyat yaplırken;12 m boyundaki kazık hacmi 6,029 için sabit bir katsayı (1,000) kabul edilmiş ve 16 mt boyundaki kazık hacmi 8,038 (1,3333) ile 24 mt boyundaki kazık hacmi 12,058’in (2,000) ortalaması 1,6667 (1,3333+2,000/2) artış katsayısı olarak kabul edilmiştir. Bir başka değişle, 16 m kazı kübajı ve 24 mt kazı kübajının artış oranlarının ortalaması artış katsayısı olarak kabul edilmiştir. Bu hesaplama yöntemiyle, hem sözleşmeye aykırı olarak hem de fiili duruma aykırı şekilde olmak üzere, yapılmayan kazı için ilave zam hesaplanmış bulunmaktadır. Sözleşmede yeni fiyat tanzim edilirken “uygun fiyat”ın tespit edilmesi istenildiği nazara alındığında, “uygun fiyat”ın Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayınlanan birim fiyattaki fore kazık uzunluk kriterleri olduğu ve yeni fiyat tespitinde bu uzunluk kriterlerinin esas alınması gerektiği sonucuna varılmaktadır. Bunlara ilave olarak, fore kazık imalatında metre cinsinden uzunluk miktarı ödemeye esas alınmaktadır. Bu ölçü birimi itibarıyla (0-16); (16-24); (24-32) boylarındaki kazık foraj imalatlarında bir metre kazık hacminin değişmediği sabittir. Bu gerçekten hareketle, sözleşmede kazık boyunun değişmesi hali için her hangi bir şekilde artış katsayısı öngörülmemiştir. Diğer yandan, hacim yani kübaj fore kazık çapı ile ilgilidir. Bu durum yani çap genişliğinin artması halinde hacim miktarı da arttığından, çap artışından kaynaklanan hacim artışının karşılığı zaten sözleşmeyle kabul edilmiş ve bu artış karşılığı olarak teklif fiyat tarifinde kabul edilen katsayı zaten uygulanmaktadır. Dilekçiler dilekçelerinde, 45 cm ve 65 cm çaplarındaki kazıklar için fiyat ve analizi bulunan 1999 yılı Bayındırlık Bakanlığı birim fiyatları ve analizlerini kullanarak, 100 cm çapındaki kazıklar için tazmin hükmü verilmesinin yanlış olduğunu ve kazık imalatı konusunda daha büyük deneyime sahip, her çap ve derinlikte kazık birim fiyat ve analizi bulunan TCK birim fiyat ve analizlerinin esas alınmasının daha doğru olacağını, Bayındırlık Bakanlığının kazık imalatları ile ilgili 1999 yılı birim fiyat analizlerinin eksik ve hatalar içerdiğini, bu hataların daha sonraki yıllarda giderildiğini, foraj işleminde zorluğun çapın artmasından daha çok foraj derinliğine bağlı olarak arttığını, uygulamada 5-6 mt’den sonra yeraltı suyu dolayısıyla alüviyal kum çakıl (mırık) malzemeye rastlandığını ve bu malzemenin foraj sırasında geri kuyunun içine boşaldığını, bu durumun foraj sırasında keson boru kullanılmasını zorunlu hale getirdiğini ve bu boruların çakılması ve geri çekilmesi işlemleri nedeniyle kazık makinesinin daha fazla süre çalışmak zorunda olduğunu belirterek; Bayındırlık Bakanlığı, TCK (Karayolları) ve ARTS (Adana Raylı Taşıma Sistemi) kazık forajı birim fiyatlarını Amerikan doları üzerinden kıyaslamış, oluşturulan yeni fiyatların Bayındırlık Bakanlığı ve TCK birim fiyatlarının altında olduğunu iddia etmişlerdir. Ancak, dilekçede iddia edildiği gibi 45 cm ve 65 cm çaplarındaki kazıklar için fiyat ve analizi bulunan 1999 yılı Bayındırlık Bakanlığı birim fiyatları kullanılarak tazmin kararı verilmemiş, her çap ve derinlikte fore kazık birim fiyat ve analizleri bulunan 2006 yılı Bayındırlık Bakanlığı fore kazık birim fiyatları arasındaki uzunluktan kaynaklanan katsayı esas alınarak hesaplama yapılmıştır. Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 2006 yılında yayınlanan Ø 100 cm çapında (0-16) metre fore kazık için belirlenen fiyat ile (16-24) metre fore kazık için tespit edilen fiyat arasında artış farkı 1,046 olduğundan, bu katsayıyı esas alınarak hesaplama yapılmıştır. Keza TCK birim fiyatlarında aynı imalatlar için artış katsayısı 1,041’dir. İlamdaki fazla ödemenin hesabında, dilekçede iddia edilenin tersine TCK birim fiyatlarındaki artış katsayısı değil, müteahhit lehine olan Bayındırlık Bakanlığı birim fiyatlarındaki artış katsayısı esas alınmıştır. Savunmalarda, foraj uygulaması sırasında 5-6 metreden sonra yeraltı suyuna ve dolayısıyla bir takım zorluklara rastlandığı belirtilse de, bu külfetlerin karşılığı olarak sözleşmede su içinde çalışıldığında 01–179 poz no’lu birim fiyat ile su boşaltma zammı, nehir geçişlerinde de 01–180 poz no’lu birim fiyat ile bazı katsayılar öngörülmüştür. Bunların dışında sözleşmede başka ilave ödemeyi öngören düzenlemeye yer verilmemiş olup, hepsi birim fiyata dahil edilmiştir. Kaldı ki, firma inşaat ve imalat yerini görerek ve şartları bilerek teklif fiyatını kendisi belirleyip öylece teklif vermiştir. Yine, foraj imalatında karşılaşılan zorluk, foraj uzunluğundan ziyade foraj çapının genişliğinden kaynaklanmaktadır. Diğer bir ifade ile Bayındırlık Bakanlığı ve TCK’nın fore kazık imalatlarında birim fiyatlar, kazığın boyundan çok kazığın çapına bağlı olarak artmaktadır. Şöyle ki, Adana Raylı Taşıma Sistemi’ndeki sözleşme birim fiyatları, yüklenici firma tarafından dolar olarak belirlenmiştir. Bu işte sözleşme fiyatlarına Belediyenin (idarenin) müdahale etmesi söz konusu değildir. Dolayısıyla Bayındırlık Bakanlığı ve TCK kazık birim fiyatları ile Adana Raylı Taşıma Sistemi’nde kullanılan kazık birim fiyatlarının karşılaştırılması doğru değildir. Burada sadece kazık boyu değiştiğinde birim fiyatlarının ne kadar arttığı dikkate alınmalıdır. Zira Adana Raylı Taşıma Sistemi’nde müteahhidin tespit ettiği teklif birim fiyat kullanılmış olup, sözleşmedeki fiyatlar tarafların kabul ettiği fiyatlardır. İhale sonucunda tarafların kabul ettiği fiyat makul fiyat anlamını taşır. Teklif edilen bu fiyatı, sözleşme dışı fiyatlarla karşılaştırmak suretiyle yeni fiyat için gerekçe oluşturmak doğru ve hukuki değildir. Sonuç olarak, kazık boyu için Bayındırlık Bakanlığının kazık boyu olarak belirlediği standart boylar 0–16; 16–24; 24–32 esas alınarak yeni fiyat düzenlenmiştir. Bu standart esas alındığına göre, kazık boyunda genel kabul gören standart boy farkları için de yine bu standartlardaki artış katsayısının baz alınması gerekir. Bu husus gözetilmeden ve hiçbir gerekçeye dayanmadan uzunluk fiyatı tespit edilmiştir. Sorumlular, sözleşme ile tespit edilen çap değişim artışından daha fazla uzunluk katsayısı hesaplamışlardır. Sözleşmenin dışına çıkılarak mevzuata uygun makul bir gerekçe gösterilmeden 1,046 (%4,6) yerine, 1,6667 (% 66) oranında fahiş bedel tespit edilerek yeni fiyat düzenlenmiştir. Yukarıda açıklanan nedenlerle dilekçi iddialarının reddiyle, fore kazık foraj boyunun uzamasından dolayı sözleşmeye aykırı olarak katsayı belirlenmesi ve bu katsayı ile teklif fiyatın artırılması suretiyle oluşan ve İlamın (A) bendiyle tazminine karar verilen 527.970 $ ve KDV tutarı 139.235 YTL’ ye ilişkin hükmün TASDİKİNE; B) 1- Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatında), fore kazık boyunun değişmesi/uzaması nedeniyle kazık fiyatına, işin sözleşmesinde olmayan hesaplama yöntemi kullanılarak 1,6667 (% 66) oranında katsayının uygulanması nedeniyle 2.257.983 $ ve KDV tutarı 595.470 YTL’nin tazminine karar verilmiştir. Bu tutanağın (A) fıkrasındaki gerekçelerle, fore kazık foraj boyunun uzamasından dolayı, sözleşmeye aykırı şekilde katsayı belirlenmesi ve bu katsayı ile teklif fiyatın artırılması suretiyle oluşan ve İlamın (B-1) maddesiyle tazminine karar verilen 2.257.983 $ ve KDV tutarı 595.470 YTL’ye ilişkin hükmün TASDİKİNE; 2- Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatında), İkinci kademe fore kazık forajı sırasında birinci fore kazıkların kesilme ameliyesi karşılığı olarak öngörülen % 40 güçlük zammının birinci kademe fore kazık birim fiyatlarına da uygulanması nedeniyle 543.509 $ ve KDV tutarı 143.333 YTL’nin tazminine karar verilmiştir. Kesişen fore kazık imalatı projesinin incelenmesinde, sözleşmede teklif fiyatı bulunan demir donatısız kazıklar imal edildikten sonra, bu kazıkların çaplarından belirli kısmı (10–20cm) kesilerek demir donatılı ikinci kazıkların inşa edildiği görülmüştür. İkinci kademe fore kazık forajı sırasında birinci kademe fore kazıkların kesilme ameliyesi karşılığı olarak % 40 güçlük zammı taraflarca kabul edildiğinden bu zammın sadece kesilen kazık miktarına uygulanması gerekirken, hem kesen hem de kesilen tüm kazıklar için ödenmesi mükerrer olup, sözleşmeye aykırıdır. Şöyle ki, birinci kademe fore kazık foraj imalatının sözleşme ekinde teklif birim fiyatı mevcut olup, bu fiyatın tarifinde yazılı şartlarda imalat yapıldığı da tartışmasızdır. Dolayısıyla, birinci kademe foraj imalatı karşılığını veren teklif fiyata sözleşmede olmayan güçlük zammı verilmesi, sözleşmenin yukarıya alınan 52.1 maddesine aykırıdır. Birinci kademe fore kazık foraj imalatı için yeni birim fiyat düzenlenmesini zorunlu kılan bir durumun oluşmadığı sabit bulunduğundan ikinci kademe kazık forajı imalatı ile birinci kademe kazık forajı imalatı fiyatlarının birleştirilmek suretiyle yeni fiyat belirlenmesi de sözleşmeye aykırıdır. Sözleşme ekinde yer alan fore kazık forajı teklif fiyat tarifinde yazılı şekliyle birinci kademe foraj imalatı yapıldığına gore, birinci kademe fore kazık fiyatının aynen alınması gerekir. Bunun içinde ikinci kademe foraj imalat miktarı ile fiyatının ayrı hesaplanması ve bedellerinin de keza ayrı ödenmesi yine sözleşme gereğidir. Zira ikinci kademe kazık foraj fiyatı sözleşmede olmadığından, bu imalatın bedelini karşılamak amacıyla yeni fiyat düzenlenme ihtiyacı doğduğuna göre, bu yeni durumu karşılamak amacıyla ikinci kademe foraj için öngörülen zammın birinci kademe foraj teklif fiyatına da tatbik edilmesi mümkün değildir. Dilekçiler dilekçelerinde, % 40 artış katsayısının her iki kazık foraj imalatına uygulamak düşüncesinin, tümüyle TCK kazık birim fiyat analizlerinin incelenmesi sonucu ortaya çıkan bir düşünce olduğunu, bu analizlerde (16.074/K-1B ) %50 olarak öngörülen zorluk katsayısının fiyatın tamamına uygulandığını belirtmişler ise de, bu iddialara katılmak mümkün değildir. Şöyle ki, söz konusu TCK analizlerinde öngörülen % 50 zorluk katsayısı, “Köprülerde kazık adedinin az olması, ulaşım ve çalışma güçlüğü gibi sebepler ve platform teşkili karşılığı“ olup, köprülerde Ø 100 cm çapında yerinde dökme kazık yapılması imalatına uygulanmaktadır. Oysa Adana Raylı Taşıma Sistemi işinde, bu külfetlerin karşılığı olarak su içinde çalışıldığında 01-179 poz No’lu birim fiyat ile su boşaltma zammı, nehir geçişlerinde de 01-180 poz No’lu birim fiyat ile bazı katsayılar zaten sözleşmede ayrıca öngörülmüştür. Yine, “kesişen fore kazık ile iksa perdesi yapılması” imalatı ile “köprülerde kazık yapılması“ imalatlarını kıyaslamak doğru değildir, çünkü her ikisinin de dayandığı sözleşme hükümleri farklı olduğu gibi ihale şekli de değişiktir. Söz konusu işte sözleşme birim fiyatlarını müteahhit firma bizzat kendisi tespit etmiştir. İhale de müteahhit firmanın belirlediği fiyatlar üzerinden sözleşmeye bağlanmıştır. Yukarıda açıklanan gerekçelerle, kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde, ikinci kademe fore kazık forajı sırasında birinci fore kazıkların kesilme ameliyesi karşılığı olarak öngörülen % 40 güçlük zammının birinci kademe fore kazık birim fiyatlarına da uygulanması mümkün olmadığından dilekçi iddialarının reddiyle İlamın (B-2) bendiyle tazminine karar verilen 543.509 $ ve KDV tutarı 143.333 YTL’ ye ilişkin hükmün TASDİKİNE; 3) Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatı), ikinci derece kazık forajı için öngörülen % 40 zam oranının beton imalatının teklif fiyatına da uygulanması nedeniyle 802.527 $ ve KDV tutarı 211.640 YTL’nin tazminine karar verilmiştir. Söz konusu yeni fiyat analizinde, hem kazık forajı hem de kazık betonu imalat fiyatlarına birlikte yer verildiği görülmüştür. Bu yeni analizde, beton teklif fiyatına; İkinci kademe kazık forajı için öngörülen % 40 zam oranı beton imalatın teklif fiyatına da uygulanmak suretiyle kazık betonu teklif fiyatı sözleşmeye ve teklif fiyat tarifine aykırı şekilde artırılmıştır. Sözleşme eki teklif birim fiyatların içerisinde 01–015 poz No ile kazık forajı fiyatı ve 01–016 poz No ile de kazık betonu fiyatı ayrı ayrı yer almıştır. Kesişen fore kazık imalatında, sözleşmeye göre ortaya çıkan yeni imalatın adı, kesişen foraj imalatıdır. Bu durum itibarıyla foraj imalatı için yeni fiyat yapılması mümkündür. Kazık betonu imalatında, sözleşme eki teklif fiyatın değiştirilmesini gerektiren yeni imalat ya da ilave iş artışı olmadığı sabittir. Müteahhit firmanın bizzat belirledikten sonra teklif ekinde idareye sunduğu ve Sözleşme ekinde yer aldığı şekliyle teklif birim fiyatların içerisinde 01–016 poz No ile de kazık betonu fiyatı bulunmaktadır. Bu fiyata hangi hallerde zam ilave edileceği de yine sözleşmede mevcuttur. Tüm bu düzenlemeler içinde kazık betonu imalatında, sözleşme eki teklif fiyatın değiştirilmesini gerektiren yeni imalat yada ilave iş artışı olmadığı sabittir. 01-016 poz No’lu Kazık betonu teklif fiyat tarifi; “Şartnamesine uygun granüler malzeme ile hazırlanan yüksek mukavemette betonun hazırlanıp beton pompası ile enjekte edilmesi ile her türlü malzeme, zayiatı, işçilik, teçhizat genel giderler ve müteahhit karı dahil 1 metreküp kazık betonu fiyatıdır. Betonun mukavemet sınıfındaki değişikliklere bağlı olarak aşağıdaki katsayılar bu birim fiyata tatbik edilecektir. B 225 için k=1; B 250 için k=1.10; B 300 için k=1.20; B 350 için k=1.30; B 400 için k=1.40 Sülfata dayanaklı ASTM Tip. 5 türü çimento ile üretilen beton kullanılması durumunda ise her beton sınıfı için ayrıca K=1.50 katsayısı tatbik edilir. Su boşaltma zammı 01–179 Nolu birim fiyat tarifinden ayrıca ödenecektir. Nehir geçişlerinde 01-180 ayrıca tatbik edilecektir. Dökülen beton miktarı sahada bilfiil ölçülerek ataşmanla tespit edilir. 1 metre küp kazık betonu birim fiyatı: 45,54 $ (kırkbeşnoktaellidört Amerikan Doları)” şeklindedir. Kesişen fore kazık imalatında, sözleşme eki teklif fiyat tariflerine nazaran değişen ve sözleşme de tarifi olmayan imalat, kesen fore kazık forajı yani ikinci kademe foraj imalat bedelidir. Görüldüğü üzere, kazık betonu fiyatına verilecek zamlı fiyatın şartları sayılmıştır. Bunun dışında fiyat değişikliğine gidilmesi mümkün değildir. Bu bağlamda, fore kazık beton imalatında, teklif fiyat tarifi kapsamında beton imalatı yapıldığı sabit olduğuna göre, söz konusu imalatta kullanılan beton için, sözleşmede yer alan 01–016 poz No’lu teklif fiyat üzerinden bedel ödenmesi gerekmektedir. Zira 01–015 poz No’lu kazık forajı teklif fiyat tarifinde, “Beton bedeli hariçtir. Projesine göre ayrıca ödenecektir.” denilerek foraj imalat bedeli ile beton imalat bedeli teklif fiyatları ayrı ayrı düzenlenmiştir. Foraj teklif fiyatı baz alınarak belirlenen yeni fiyat analizinde bu ayırıma uyulması zorunludur. Aksi halde sözleşmeye aykırı bedel ödenmesine yol açılmış olur. Sonuç itibarıyla, kazık betonu teklif fiyatına % 40 oranında zam yapılması, sözleşme eki İdari Şartnamenin “Değişikliklerin Bedelinin Belirlenmesi” başlıklı 52.1 maddesine ve kazık betonu teklif fiyat tanımına aykırıdır. Yukarıda açıklanan sebeplerle dilekçi iddialarının reddiyle, kesişen fore kazık imalatı için düzenlenen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması), ikinci derece kazık forajı için öngörülen % 40 zam oranının, beton imalatının teklif fiyatına da uygulanması nedeniyle İlamın (B-3) bendiyle tazminine karar verilen 802.527 $ ve KDV tutarı 211.640 YTL’ye ilişkin hükmün TASDİKİNE, 4) Kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması imalatında), sözleşmeye aykırı olarak tespit edilen % 66,67 oranındaki foraj uzunluk zammının hiç ilgisi olmayan beton teklif fiyatına da uygulanması nedeniyle 1.872.325 $ ve KDV tutarı 493.766 YTL’nin tazminine karar verilmiştir. Söz konusu yeni fiyat analizinde, hem kazık forajı hem de kazık betonu imalat fiyatlarına birlikte yer verilmiştir. Bu yeni analizde, sözleşmeye aykırı olarak tespit edilen % 66,67 oranındaki foraj uzunluk zammının, hiç ilgisi olmayan beton teklif fiyatına da uygulanmak suretiyle kazık betonu teklif fiyatı, sözleşme ve teklif birim fiyat tarifine aykırı şekilde artırılmıştır. Sözleşme eki teklif birim fiyatların içerisinde 01-015 poz No ile kazık forajı fiyatı ve 01-016 poz No ile de kazık betonu fiyatı ayrı ayrı yer almıştır. Kesişen fore kazık imalatında, sözleşmeye göre ortaya çıkan yeni imalatın adı kesişen foraj imalatıdır. Bu durum itibarıyla foraj imalatı için yeni fiyat yapılması mümkündür. Kazık betonu imalatında, sözleşme eki teklif fiyatın değiştirilmesini gerektiren yeni imalat ya da ilave iş artışı olmadığı sabittir. 01-016 poz No’lu kazık betonu teklif fiyat tarifi; “Şartnamesine uygun granüler malzeme ile hazırlanan yüksek mukavemette betonun hazırlanıp beton pompası ile enjekte edilmesi ile her türlü malzeme, zayiatı, işçilik, teçhizat genel giderler ve müteahhit karı dahil 1 metreküp kazık betonu fiyatıdır. Betonun mukavemet sınıfındaki değişikliklere bağlı olarak aşağıdaki katsayılar bu birim fiyata tatbik edilecektir. B 225 için k=1; B 250 için k=1.10; B 300 için k=1.20; B 350 için k=1.30; B 400 için k=1.40 Sülfata dayanaklı ASTM Tip. 5 türü çimento ile üretilen beton kullanılması durumunda ise her beton sınıfı için ayrıca K=1.50 katsayısı tatbik edilir. Su boşaltma zammı 01-179 Nolu birim fiyat tarifinden ayrıca ödenecektir. Nehir geçişlerinde 01-180 ayrıca tatbik edilecektir. Dökülen beton miktarı sahada bilfiil ölçülerek ataşmanla tespit edilir. 1 metre küp kazık betonu birim fiyatı: 45,54 $ (kırkbeşnoktaellidört Amerikan Doları)” şeklindedir. Kesişen fore kazık imalatında, sözleşme eki teklif fiyat tariflerine nazaran değişen ve sözleşme de tarifi olmayan imalat ise, kesen fore kazık forajı yani ikinci kademe foraj imalat bedelidir. Bahse konu kazık betonu birim fiyat tarifi açık şekilde yazıldığı ve buna uygun kazık beton imalatı yapıldığı sabit olduğuna göre, söz konusu imalatta kullanılan beton için, sözleşmede yer alan 01-016 poz No’lu teklif fiyat üzerinden bedel ödenmesi gerekmektedir. Zira, 01-015 poz No’lu kazık forajı teklif fiyat tarifinde, “Beton bedeli hariçtir. Projesine göre ayrıca ödenecektir.” Denilerek foraj imalat bedeli ile beton imalat bedeli teklif fiyatları ayrı ayrı düzenlenmiştir. Foraj teklif fiyatı baz alınarak belirlenen yeni fiyat analizinde bu ayrıma uyulması zorunludur. Aksi halde sözleşmeye aykırı bedel ödenmesine yol açılmış olur. Sonuç itibarıyla, kazık betonu teklif fiyatına ilave edilen % 66,67 oranındaki foraj uzunluk zammının uygulanması, sözleşme eki İdari Şartnamenin “Değişikliklerin Bedelinin Belirlenmesi” başlıklı 52.1 maddesine ve kazık betonu teklif fiyat tanımına aykırı düşmektedir. Kaldı ki savunmalarda da, söz konusu yeni analizde beton fiyatına, foraj uzunluk artış katsayısının uygulanmasının yanlış olduğu kabul edilmiş ve bunun sehven yapıldığı belirtilmiştir. Yukarıda açıklanan sebeplerle dilekçi iddialarının reddiyle, kesişen fore kazık imalatı için düzenlen yeni fiyat analizinde (Ø 100 cm Çapında Kesişen Kazıklarla Geçirimsiz İksa Perdesi Yapılması), sözleşmeye aykırı olarak tespit edilen % 66,67 oranındaki foraj uzunluk zammının hiç ilgisi olmayan beton teklif fiyatına da uygulanması nedeniyle tazminine karar verilen 1.872.325 $ ve KDV tutarı 493.766 YTL’ye ilişkin hükmün TASDİKİNE, Karar verildiği 21.12.2010 tarih ve 32659 sayılı tutanakta yazılı olmakla iş bu ilam tanzim kılındı. |