Açıklama kapsamında sunulan alt analizlerden örneğin Çevre Şehircilik Bakanlığının poz no’lu lastik tekerlekli yükleyicideki operatör makinist ve yağcı, 03.530 pozundaki Formen ve makinist, 03.517 pozundaki makinist, 03.538 pozundaki şoför, KGM/1936 pozundaki operatör makinist için birim fiyat açısından yapılan incelemede söz konusu girdiler için 1.647,00 TL birim fiyat öngörüldüğü, bu fiyatın saatlik olarak 7,32 TL’ye (1.647,00 TL/225=7,32 TL) denk geldiği de anlaşılmaktadır.Söz konusu değerlendirmeler, şikayet ve idarenin şikayete verdiği cevap ile sınırlı olarak değerlendirildiğinde, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “…45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz…” açıklaması gereğince, bahse konu ihalede olduğu gibi isteklilerce yapım işlerinde girdi olarak kullanılacak her tür nitelikteki işçilik gideri için (düz işçi, formen, yağcı, operatör makinist, makinist, erbab işçi vs.) ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında açıklamada bulunulamayacaktır. Bahse konu ihalenin ihale tarihi 15.03.2016 olup, ihale tarihi itibarıyla 2016 yılı saatlik asgari ücret tutarı 7,32 TL’dir (1.647,00/225=7,32 TL). Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük açıklaması kapsamında işçilik için teklif ettiği 7,32 TL’lik birim fiyatların anılan mevzuata uygun olduğu, idarece aşırı düşük teklif açıklamalarının bu sebeple reddedilmesinin yerinde olmadığı, Şti.nin açıklama kapsamında sunulan alt analizlerdeki işçilik birim fiyatlarının 2016 yılı saatlik asgari ücretin altında olmadığı yönündeki iddiasının yerinde olduğu görülmüştür.

İhaleyi Yapan Daire:

Başvuru Tarih ve Sayısı:

Başvuruya Konu İhale:

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:

Karar:

TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:    

Başkan: Hamdi GÜLEÇ

Üyeler: II. Başkan Şinasi CANDAN, Osman DURU, Köksal SARINCA, Dr. Ahmet İhsan ŞATIR, Oğuzhan YILDIZ

BAŞVURU SAHİBİ:

Heltaş İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.,

Yıldızevler Mah. 717. Sok. No: 15/7 Çankaya/ANKARA

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları Genel Müdürlüğü 3. Bölge Müdürlüğü,

Horozluhan Mahallesi Ankara Caddesı No: 151 42300 Selçuklu/KONYA

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2016/20767 İhale Kayıt Numaralı “(Konya-Aksaray) Ayr-Eskil, Yeşilova ve Bağlantı Yollarının Yapımı İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları Genel Müdürlüğü 3. Bölge Müdürlüğü tarafından 15.03.2016 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “(Konya-Aksaray) Ayr-Eskil, Yeşilova ve Bağlantı Yollarının Yapımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Heltaş İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.nin 16.05.2016 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 26.05.2016 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 03.06.2016 tarih ve 33645 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan03.06.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2016/1350 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, aşırı düşük teklif açıklamalarının, idarece Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.9’uncu maddesine göre saatlik asgari ücretin altında olduğu gerekçesiyle reddedilmemesi gerektiği, açıklamalarında 2016 yılı saatlik asgari ücretin altında hiçbir işçilik bedeli bulunmadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı:(Konya-Aksaray) Ayr-Eskil, Yeşilova ve Bağlantı Yollarının Yapımı İşi

b) Yatırım proje no’su/kodu:1986E040380, 1973E040980

c) Miktarı (fiziki) ve türü:

Yaklaşık 30 km yol yapımı

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer:(Konya-Aksaray) Ayr.-Eskil, Yeşilova ve Bağlantı Yolları” düzenlemesi,

İdari Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.

35.1.1.

A. Değerlendirme “teklif fiyatı” ile “kalite ve teknik değer nitelik” olmak üzere iki kısımda yapılacaktır.
A.1. Teklif fiyatı puanlaması
Teklif fiyatı puanlaması 70 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif (idari şartnamenin 33.2. maddesine göre sınır değer altında kalan isteklilerden açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayarak teklifleri reddedilen istekliler geçersiz teklif olarak değerlendirilir)veren istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı sahibi istekli 70 puan alacak olup, diğer isteklilere ait teklif puanları; TP = (TFmin x 70) / TF formülü ile hesaplanacaktır.
Bu formülde;
TP: Teklif puanı,
TFmin: Geçerli teklifler içinden istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı,
TF: İsteklinin teklif fiyatı,
ifade eder.
A.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması
Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması 30 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait kalite ve teknik değer nitelik puanlamasına konu iş kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

           İş Kalemi No ve  Puanı

           AKU/2 = 8 AKU/1 = 15 AKS/2 = 7

           TOPLAM =30

            Söz konusu iş kalemleri için isteklilerce teklif edilen fiyatların toplam tekliflerine oranının; aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin toplam yaklaşık maliyete oranının %70 – %130 aralığında (%70 ve %130 dahil) kalması durumunda her bir iş kalemi için yukarıdaki tabloda yer alan puanlar verilecektir. İsteklilerin teklif oranları %70 – %130 aralığı dışında kalıyorsa iş kalemleri için puan alamayacaklardır. Kalite ve teknik değer nitelik puanı, her bir iş kalemi için verilen puanların toplamıdır.
A.3. Toplam puan
Toplam puan, teklif fiyat puanı ile kalite ve teknik değer nitelik puanının toplamıdır.
A.4. Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli
Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli;
FDTF = (ETF x 100) / TTP formülü ile hesaplanacaktır.
Bu formülde;
FDTF: İsteklinin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli,
ETF: Toplam puanı en yüksek istekliye ait teklif bedeli,
TTP: İsteklinin toplam puanı,
ifade eder.
B. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli en düşük olan istekliye ait teklif bedelidir

         35.2. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin birden fazla istekli tarafından verilmiş olması halinde;

         35.2.1. Teklif fiyatı daha düşük olan istekli ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenecektir.

        35.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

        35.4. Yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması:

        35.4.1. Bu ihalede, tekliflerin değerlendirilmesinde yerli istekliler lehine % 15 (rakam ve yazıyla) on beş oranında fiyat avantajı uygulanacaktır. Ortakları arasında yabancı gerçek ve/veya tüzel kişi bulunan ortak girişimler bu fiyat avantajından yararlanamaz. Yerli istekliler lehine fiyat avantajı, yabancı isteklilerin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedellerine, bu bedeller üzerinden yukarıda belirtilen fiyat avantajı oranı uygulanarak bulunacak tutar eklenmek suretiyle hesaplanacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı Düşük Teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü yer almaktadır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde de benzer hüküm yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “45.1. İhale ilanında ve dokümanında belirtilmesi kaydıyla, idareler sınır değerin altında olan tekliflerin değerlendirilmesine ilişkin olarak aşağıdaki seçenekleri uygulayabilirler.

a) İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden açıklama isteneceğinin belirtildiği ihalelerde, sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu isteklilerden (45.1.2 – 45.2) maddelerinde belirtilen esaslara göre açıklama istenir.

…

Bu çerçevede; sınır değerin altında olan tekliflere ilişkin (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan açıklamalar doğrultusunda tesis edilecek işlemler, idari şartnamenin “sınır değer” başlıklı maddesinin ilgili dipnotunda belirtilen seçeneklerden uygun olanı esas alınarak düzenlenir.

İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden açıklama isteneceğinin belirtildiği ihalelerde, idarelerce sorgulama ve isteklilerce açıklama yapılması işlemleri (45.1.2 – 45.2) maddelerinde belirtilen esaslar uyarınca yürütülecektir.

…

45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.3.İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

…

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

…

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.

İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

…

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

…

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.

45.1.13.1.Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.

…

45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir…”  açıklamaları bulunmaktadır.

İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde ihalenin adının “(Konya-Aksaray) Ayr-Eskil, Yeşilova ve Bağlantı Yollarının Yapımı İşi” olduğu, 19’uncu maddesinde teklif ve sözleşme türünün birim fiyat teklif olarak belirlendiği görülmüştür.

İnceleme konusu ihalede yaklaşık maliyetin idarece 51.662.616,74 TL olarak hesaplandığı tespit edilmiştir. Açık ihale usulü ile gerçekleştirilen söz konusu ihalede isteklilerin birim fiyat üzerinden teklif sundukları görülmüştür. Ayrıca idarece, Sözleşme Tasarısı’nın 33.1’inci maddesinde ve iş kalemlerinden AKU/1 içerisindeki AKU/8-A iş kalemi içerisinde bulunan DOP ibaresi “Modifiye Edici Katkı Malzemesi (Sbs)” şeklinde düzeltilmek üzere 2 adet zeyilname düzenlendiği, söz konusu zeyilnamelerden DOP ibaresi “Modifiye Edici Katkı Malzemesi (Sbs)” şeklinde düzeltilmesiyle beraber isteklilere miktar kısmı boş olan analizlerin miktar kısmı doldurulmuş olarak alt analizlere girilmemiş haliyle yeniden verildiği görülmüştür.

Anılan ihalede 62 adet ihale dokümanı satın alındığı ve 15.03.2016 tarihinde yapılan ihaleye 30 isteklinin katıldığı, ihale komisyonunun yaklaşık maliyet tutarı ile geçerli teklifleri esas almak suretiyle aşırı düşük teklifler için sınır değeri 33.462.050,71 TL olarak belirlediği görülmüştür.

İhale komisyonu kararı ve ihale işlem dosyası üzerinde yapılan incelemede, bütün zarfların usulüne uygun olduğu, idarece ihaleye verilen teklif zarfları sonrası öncelikle tekliflerin listelendiği, sonrasında İdari Şartname’de belirlenen fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak teklif bedellerinin değerlendirildiği, anılan süreç sonrasında düzenlenen ihale komisyonu kararına göre ise Akba İnşaat Ltd. Şti.nin teklifinin “birim fiyat teklif cetvelinde aritmetik hata olduğu” gerekçesiyle, Yıldızyapı İnşaat A.Ş.-Ünal Keserin teklifinin “İş hacmini gösteren belgelerde cirosu yetersiz olduğu” gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin de aralarında bulunduğu 13 isteklinin teklifinin ihale komisyonu tarafından sınır değerin altında olmaları sebebiyle aşırı düşük teklif olarak değerlendirilip kendilerinden aşırı düşük teklif açıklaması talep edildiği, 12 isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması sunmadığı gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunduğu savunmanın ihale komisyonunca incelenerek uygun görülmeyip teklifinin reddedildiği ve ihalenin Ö.D.F. Yılmazlar İnş. Ltd. Şti.üzerinde bırakıldığı, Özce İnşaat Ltd. Şti.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi isteklice söz konusu karar 06.05.2016 tarihinde EKAP üzerinden tebliğ alınmış, 16.05.2016 tarihli şikâyet dilekçesi ile şikâyet başvurusunda bulunulmuş, bahse konu başvuru idarenin 26.05.2016 tarihli yazısı ile reddedilmiş, başvurunun reddine ilişkin karar üzerine başvuru sahibi isteklice 03.06.2016 tarihli ve 33645 sayılı dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Yapılan incelemede, ihale komisyonunca düzenlenen ihale komisyonu kararında aşırı düşük teklif açıklaması sunan Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin uygun bulunmama gerekçesine yer verilmediği, sadece uygun bulunmama dayanağı olarak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesine yer verildiği görülmüş, zaten Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 16.05.2016 tarihinde idareye sunulan şikâyet dilekçesinde de “hiçbir gerekçe belirtmeden düşük teklif açıklamamızın ihale komisyonunca uygun bulunmadığı” ve “tarafımızdan sunulan açıklamada girdilerin eksiksiz olarak idare tarafından istenilen formata uygun olarak düzenlendiği” ifadelerine yer verildiği,  26.05.2016 tarihinde idarenin vermiş olduğu cevapta ise başvuru sahibinin açıklamasının “Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.9’uncu maddesine göre vasıflı işçilikler için de aynı teklif verilebilir ifadesi çıkarılması doğru olmamakla birlikte, bu durum Çevre Şehircilik Bakanlığı’nın rayiç listesinde de yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olmamasının yanında, vasıflı ve vasıfsız işçilik fiyatları ayrımına gidilerek değerlendirilmiş ve fiyatlandırılmıştır.” gerekçesiyle reddedildiği görülmüştür.

  İdare tarafından Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.1’inci maddesinde yer alan açıklamalar doğrultusunda yaklaşık maliyetin %80’lik kısmına giren toplam 3 iş kaleminin aşırı düşük açıklaması istenilecek iş kalemi olarak belirlendiği, 22.04.2016 tarihli aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısı ekinde açıklanması istenilen iş kalemleri listesi ile söz konusu iş kalemlerine ait analiz girdi cinslerinin gösterildiği analiz formatlarına yer verildiği, iş kalemleri için verilen analizlerde, açıklanması istenilmeyen analiz girdilerinin de belirtildiği görülmüştür.

Açıklama istenilecek iş kalemlerinin AKS/2, AKU/1 ve AKU/2 olmak üzere toplamda 3 adet iş kaleminin özel poz niteliğinde olduğu ve bu özel pozların inşaat iş grubuna ait olduğu anlaşılmış olup, ihale dökümanı kapsamında isteklilere anılan iş kalemlerine ilişkin girdi cins ve miktarlarını gösteren boş analizlerin verildiği görülmüştür.

Bu kapsamda başvuru sahibi Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasının kabul edilmesi gerektiği iddiası ve idarece başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının değerlendirmeye alınmama gerekçesini belirttiği şikayete cevabı ile yapılan değerlendirme çerçevesinde başvuru sahibi isteklinin 29.04.2016 tarihinde idareye yazdığı dilekçe ile aşırı düşük teklif açıklamasında sunmuş olduğu tevsik edici belgeler ve ihale işlem dosyası içerisinde idarenin söz konusu açıklama istenilen iş kalemlerine yönelik yapmış olduğu analizler incelendiğinde;

             Başvuru sahibinin açıklama kapsamında açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin analizlere, kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyat ve rayiçlerini kullandığını gösterir listeye, SMMM Tespit Raporuna ve fiyat tekliflerine yer verdiği görülmüştür.

 Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında iş kalemlerine ait analizler ve alt analizlerin yer aldığı, söz konusu alt analizlerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ya da Karayolları Genel Müdürlüğü analizleri olduğu görülmüştür.

 Açıklama kapsamında sunulan alt analizlerden örneğin Çevre Şehircilik Bakanlığının 03.521 poz no’lu lastik tekerlekli yükleyicideki operatör makinist ve yağcı, 03.530 pozundaki Formen ve makinist, 03.517 pozundaki makinist, 03.538 pozundaki şoför, KGM/1936 pozundaki operatör makinist için birim fiyat açısından yapılan incelemede söz konusu girdiler için 1.647,00 TL birim fiyat öngörüldüğü, bu fiyatın saatlik olarak 7,32 TL’ye (1.647,00 TL/225=7,32 TL) denk geldiği de anlaşılmaktadır.

Söz konusu değerlendirmeler, şikayet ve idarenin şikayete verdiği cevap ile sınırlı olarak değerlendirildiğinde, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “…45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz…” açıklaması gereğince, bahse konu ihalede olduğu gibi isteklilerce yapım işlerinde girdi olarak kullanılacak her tür nitelikteki işçilik gideri için (düz işçi, formen, yağcı, operatör makinist, makinist, erbab işçi vs.) ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında açıklamada bulunulamayacaktır. Bahse konu ihalenin ihale tarihi 15.03.2016 olup, ihale tarihi itibarıyla 2016 yılı saatlik asgari ücret tutarı 7,32 TL’dir (1.647,00/225=7,32 TL). Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük açıklaması kapsamında işçilik için teklif ettiği 7,32 TL’lik birim fiyatların anılan mevzuata uygun olduğu, idarece aşırı düşük teklif açıklamalarının bu sebeple reddedilmesinin yerinde olmadığı, Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin açıklama kapsamında sunulan alt analizlerdeki işçilik birim fiyatlarının 2016 yılı saatlik asgari ücretin altında olmadığı yönündeki iddiasının yerinde olduğu görülmüştür.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Heltaş İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.