açıklanması istenilen iş kalemlerine ilişkin analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının yukarıda belirtildiği şekliyle hazırlanarak, aşırı düşük teklif yazısı ekinde isteklilere gönderilmek suretiyle teklif fiyatı sınır değerin altında olan geçerli teklif sahibi isteklilerden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi

BAŞVURU SAHİBİ:

Enam İnşaat Taahhüt ve Gıda San.Tic.A.Ş.-Bahaş İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2017/626837 İhale Kayıt Numaralı “Asya Bölgesi 8,Kısım Müteferrik Atıksu, Yağmursuyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 09.01.2018 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Asya Bölgesi 8,Kısım Müteferrik Atıksu, Yağmursuyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak Enam İnş. Taah. ve Gıd. San. Tic. A.Ş.-Bahaş İnş. San. ve Tic. A.Ş.nin 31.05.2018 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 06.06.2018 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 18.06.2018 tarih ve 33691 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.06.2018 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2018/1002 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, İhale üzerinde bırakılan istekli olan Yüda İnşaat Nak. Tur. Gıda ve İşl. San. Tic. Ltd. Şti. & Makro Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata aykırı olduğu, şöyle ki;

-Analiz ve alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan 2018 yılı saatlik asgari ücretin altında olduğu,

-Sunulan analiz ve alt analizlerde açıklama istenilen işçilik, malzeme ve makine teçhizat girdi miktarlarının aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısı ekinde yer alan girdi miktarlarından düşük olduğu, sunulan analiz ve alt analizlerin aşırı düşük teklif açıklama yazısı ekinde yer alan analiz formatına uygun olmadığı, açıklama istenilmeyen analiz girdilerine yer verilmediği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.3, 45.1.4 ve 45.1.8’inci maddelerine aykırı olduğu,

-Sunulan analiz ve alt analizlerde çarpım ve toplam hatası yapıldığı, yapılan hataların düzeltilmesi durumunda elde edilecek fiyatların birim fiyat teklif cetvelindeki teklif fiyatlarının üzerinde olacağı,

– Sunulan analiz ve alt analizlerde kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan cari yıl birim fiyatları veya bunlardan daha yüksek fiyatlar teklif edilmiş olmasına rağmen, “Analizlerde Kullanılan Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Rayiç Tablosu” adı altında hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatının kullanıldığının gösterildiği listenin sunulmadığı,

-Sunulan analiz ve alt analizlerde yer alan işçilik, malzeme ve makine teçhizat girdilerine ait fiyatların 2017 yılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış fiyatların altında olduğu,

– Sunulan analiz ve alt analizlerde yer alan malzeme giderlerine yönelik olarak üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinde meslek mensubu tarafından yazılması gereken ibarenin yazılmadığı, meslek mensubunun mührünün, kaşesinin ve iletişim bilgilerinin yer almadığı, fiyat tekliflerinin mükellef ve meslek mensubu tarafından imzalanmadığı, fiyat teklifi veren üçüncü kişilerin gerçek ekonomik verileri üzerinden hazırlanmadığı, fiyat tekliflerinde yer alan birim fiyatların maliyet tespit tutanaklarında ortalama toplam birim maliyetin altında olduğu, satış tespit tutanaklarında yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inden daha az olduğu, fiyat tekliflerinde belirtilen maliyet ve satış tutarı tespit tutanaklarına ait tarih ve sayının SMMM/YMM’ye ait defterlerdeki bilgilerle örtüşmediği, maliyet ve satış tutarı tespit tutanağının her sayfasının fiyat teklifi alınan mükellef ve meslek mensubunca imzalanmadığı, söz konusu tutanakların son geçici vergi beyanname dönemine veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ait olmadığı, anılan tutanaklarda idare ve istekli adı, ihale kayıt numarası, ihale tarihi bilgilerinin eksik verildiği, tutanakları düzenleyen meslek mensubunun Oda Faaliyet Belgesi geçerlik süresinin tutanakları ve fiyat tekliflerini düzenlediği tarih itibariyle dolduğu, analizlerde yer alan fiyatlar ile fiyat tekliflerinde yer alan fiyatlarının birbiriyle örtüşmediği,

– İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından kendi ürettiği veya sattığı mallara ait fiyatların da kullanıldığı, ancak söz konusu istekli tarafından maliyetler dayanak alınarak, teklif edilen birim fiyatların ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olduğu, isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının yarısı kadar alım yapmadığı, satışlar dayanak alınarak teklif edilen birim fiyatların ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olduğu, söz konusu malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olmadığı,

– Anılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında stokunda bulunan mallara yönelik stok tespit tutanağı sunulmadığı, stok tespit tutanağında ağırlıklı ortalama birim maliyetin gösterilmediği, teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatların stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olduğu, stokta olduğu belirtilen mal miktarı, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen miktardan az olduğu halde eksik kalan miktar için Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde yer verilen açıklama yöntemlerine uygun açıklama yapılmadığı, Fiyat tekliflerinin açıklama istenilen iş kalemlerinin analizindeki ve alt analizindeki girdilerin tamamını içermediği,

– Sunulan analiz ve alt analizlerde yer alan akaryakıt giderlerine ilişkin fiyatların EPDK tarafından il bazında günlük olarak yayımlanan akaryakıt fiyatlarının altında olduğu,

– Sunulan analiz ve alt analizlerde yer alan makine girdilerine ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatların kullanılmadığı, makine girdileri olan amortisman, bakım, onarım, işletme ve finansman bedellerine ilişkin ayrıca belgelendirme yapılmadığı,

– Sunulan analiz ve alt analizlerde açıklama istenilen iş kalemleri için belirtilen birim fiyatların birim fiyat cetvelinde teklif edilen birim fiyatlardan farklı olduğu,

– İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında yer alan malzeme girdisi açıklamasında ihale konusu işte kullanılacak borular için fiyat teklifi alındığı, alınan fiyat teklifinin kapsamındaki boruların Teknik Şartname’de belirtilen özellikleri taşımadığı, teklife konu alanda faaliyet göstermeyen kurumlardan fiyat teklifi alındığı,

– Açıklama istenilen iş kalemlerini oluşturan malzemelerin nakline ilişkin olarak, malzeme ocakları ve malzeme temin yerlerinin itiner projede gösterilmediği, belgelerin sunulmadığı, malzeme ocakları ile malzeme temin yerlerine ilişkin nakliye hesabında kullanılan M taşıma mesafesinin nasıl hesaplandığına ilişkin açıklayıcı bir bilgi veya belge sunulmadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı Düşük Teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,         

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,          

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”  hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır.

Örnek:

Yaklaşık maliyet hesap tablosu                                   Sıralı iş kalemleri / grupları listesi

İş kalemi/grubu analizi

(NOT = Örnekteki iş kalemine ait analizdeki girdiler ve tutarları gerçek verileri yansıtmamaktadır, (38.1) maddesi için oluşturulmuş sayısal örnektir.)”açıklaması,

Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “… 45.1.1. (Değişik: 29/12/2010-27800-6.m. R.G./1 md.) Yapım işleri ihalelerinde, (Değişik ibare: 25/01/2017-29959 R.G./7. md.) 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;

Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.

T_ort1 : Geçerli tekliflerin (T_n) aritmetik ortalaması (T_ort1 = )

σ : Geçerli tekliflerin standart sapması (σ = )

Aritmetik ortalamadan standart sapma çıkartılır ve eklenir.

T_ort1– σ

T_ort1+ σ

Aritmetik ortalama değerinin standart sapma kadar aşağısı ve standart sapma kadar yukarısı arasında kalan bölgede yer alan tekliflerin tekrar ortalaması alınmak suretiyle, ikinci aritmetik ortalama bulunur.

T_i : Standart sapma aralığında kalan teklifler : { T_i: (T_ort1– σ ≤ T_i ≤ T_ort1+ σ)}

T_ort2 : Standart sapma aralığında kalan tekliflerin (T_i) aritmetik ortalaması (T_ort2= )

Hesaplanan ikinci aritmetik ortalama yaklaşık maliyete bölünmek suretiyle (C) değeri elde edilir.

C : T_ort2/YM

(C) değeri aşağıdaki eşitliklerin ilgili olanında yerine konularak (K) değeri bulunur.

C < 0,60 → 

0,60 ≤ C ≤ 1,00 →

C > 1,00 →

Sınır değer aşağıdaki eşitlikten bulunur:

SD (Sınır değer) = 

…

45.1.1.4. (Ek: 29/12/2010-27800-6.m.  R.G./ 1 md.) Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerinde ve % 40’ının altındaki teklifler dışında tek geçerli teklif bulunması durumunda; “T_ort2” değeri tek geçerli teklife eşittir. Yaklaşık maliyetin % 40 – % 120 aralığında geçerli teklif bulunmaması durumunda; sınır değer yaklaşık maliyetin % 40’ıdır. (45.1.1.) maddesine göre yapılan hesaplama sonucunda sınır değerin yaklaşık maliyetin % 40’ının altında çıkması durumunda sınır değer yaklaşık maliyetin % 40’ı olarak belirlenir.

Sınır değer hesaplanmasında idarelerin faydalanmasına yönelik olarak hazırlanan “Yapım işlerinde sınır değer hesaplama aracı” programına Kurumun (www.kik.gov.tr) internet sayfasından erişilebilir.

45.1.1.5. (Ek madde: 25/01/2017-29959 R.G./7. md.) Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.

45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2.İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

Örnek:

Yaklaşık maliyeti 100.000 TL olan bir ihalede; ihale komisyonu, (38.1) maddesine göre idarece oluşturulan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ni kullanarak yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 den küçük olan (0,6888) 8, 9 ve 10 nolu iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan 4 nolu iş kalemi/grubunu açıklama istenilecek iş kalemleri/grupları olarak belirleyecektir.

Sorgulama yapılacak olan “4” nolu iş kalemi/grubunun kar ve genel gider hariç birim fiyatının18,49 TL olduğu varsayıldığında, ihale komisyonu tarafından, tutarı 18,49 TL’nin % 3’ü olan (18,49×0,03=0,55) 0,55 TL’ye eşit veya altında kalan analiz girdileri “vida ve plastik dupel, agraf 12 cm, agraf vidası, derz bandı, ses yalıtım bandı, borazan vida, derz dolgu alçısı harcı” olarak tespit edilecektir.

Ancak söz konusu girdilerin tutarları toplamı olan 2,81 TL’nin, 4 nolu iş kaleminin kar ve genel gider hariç analiz toplamının (birim fiyatının) % 15’i olan (18,49×0,15=2,77) 2,77 TL’den fazla olması nedeniyle sıralı analiz girdileri tablosuna göre 2,77 TL’lik tutarın aşılmasına neden olan “vida ve plastik dubel” açıklama yapılması gerekli olmayan analiz girdileri içinden çıkarılacak ve “agraf 12 cm, agraf vidası, derz bandı, ses yalıtım bandı, borazan vida, derz dolgu alçısı harcı” açıklama yapılmasına gerek olmayan analiz girdileri olarak ihale komisyonunca tespit edilecektir.

         İş kalemi / grubu analizi

(NOT = Örnekteki iş kalemine ait analizdeki girdiler ve tutarları gerçek verileri yansıtmamaktadır, (45.1.2.1) ve (45.1.2.2) maddesi için oluşturulmuş sayısal örnektir.)

…

45.1.4.(Değişik: 07/06/2014-29023 R.G./ 23.md.) İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

…

45.2. (Değişik: 29/12/2010-27800-6.m.  R.G./ 2 md.)Aşırı düşük teklif sınır değerinin tespitine ilişkin örnek aşağıda yer almaktadır:

Yaklaşık maliyeti (YM) 100.000 TL olan bir ihalede, 17 adet teklif verilmiş olup bunlardan 12 adedinin geçerli teklif olduğu belirlenmiştir. İhale konusu yapım işinde uygulanacak sınır değer katsayısının 1,20 olduğu kabul edilirse;

1. ADIM: T_ort1’nın hesaplanması:

Geçerli 10 teklifin aritmetik ortalaması alınır. (1 nolu teklif yaklaşık maliyetin % 40’ından düşük, 12 nolu teklif yaklaşık maliyetin % 120’sinden yüksek olduğundan ortalama hesabına dahil edilmez.)

T_ort1 = (44.000 + 48.000 + 49.500 + 55.000 + 62.000 + 68.200 + 69.000 + 72.200 + 82.000 + 112.800)/10

T_ort1 = 66.270,00 (Sonuç değeri 2 ondalık basamak olacak şekilde yuvarlanır.)

2. ADIM: Standart sapmanın hesaplanması:

(σ = )

σ = [[(44.000 – 66.270,00)² + (48.000 – 66.270,00)² + (49.500 – 66.270,00)² + (55.000 – 66.270,00)² + (62.000 – 66.270,00)² + (68.200 – 66.270,00)² + (69.000 – 66.270,00)² + (72.200 – 66.270,00)² + (82.000 – 66.270,00)² + (112.800 – 66.270,00)²] / (10-1)]^1/2

σ = 20.317,05 (Sonuç değeri 2 ondalık basamak olacak şekilde yuvarlanır.)

3. ADIM: Aritmetik ortalamadan standart sapma çıkartılır ve eklenir.

T_ort1 – σ = 66.270,00 – 20.317,05 = 45.952,95

T_ort1 + σ = 66.270,00 + 20.317,05 = 86.587,05

4. ADIM: 86.587,05– 45.952,95 aralığındaki tekliflerin aritmetik ortalaması hesaplanır. (2 ve 11 nolu teklifler standart sapma aralığının dışında kaldığından ikinci ortalama hesabına dahil edilmez.)

T_ort2 = (48.000 + 49.500 + 55.000 + 62.000 + 68.200 + 69.000 + 72.200 +82.000) / 8

T_ort2 = 63.237,50 (Sonuç değeri 2 ondalık basamak olacak şekilde yuvarlanır.)

5. ADIM: C değerinin hesaplanması:

C = T_ort2 / YM

C = 63.237,50 / 100 000 = 0,632 ( Sonuç değeri 3 ondalık basamak olacak şekilde yuvarlanır.)

6. ADIM: C değerinin 0,60 ile 1,00 arasında olduğu ilgili formülden (K) değeri hesaplanır.

0,60 ≤ C ≤ 1,00 →

K = (3,2 x 0,632 – 0,632² – 0,6) / (0,632 +
1 )

K = 0,627 (Sonuç değeri 3 ondalık basamak olacak şekilde yuvarlanır.)

7. ADIM: Aşırı düşük teklif sınır değerinin (SD) hesaplanması:

SD (Sınır değer) = 

SD = (0,627 x 63.237,50)/(0,632 x 1,20) = 52.281,00 TL olarak bulunur.

Aşırı düşük teklif sınır değeri olan 52.281,00 TL’nin altında bulunan aşağıdaki dört adet aşırı düşük teklifin;

4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca, yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı:ASYA BÖLGESİ 8,KISIM MÜTEFERRİK ATIKSU,YAĞMURSUYU KANALI VE DERE ISLAHI İNŞAATI

b) Yatırım proje no’su/kodu:K-8722

c) Miktarı (fiziki) ve türü:

İstanbul İli Asya Yakası Şile İlçesinde dere ıslahı ve Ø300-Ø1600 mm çaplarında yaklaşık 73 km beton/betonarme boru ile atıksu ve yağmursuyu kanalı inşaatı yapılması

…

İstanbul İli Asya Yakası Şile İlçesinde dere ıslahı ve Ø300-Ø1600 mm çaplarında yaklaşık 73 km beton/betonarme boru ile atıksu ve yağmursuyu kanalı inşaatı yapılması ve bu imalatlara ait bacalar, parsel baca bağlantısı, yağmursuyu ızgara bağlantıları ve yol üst yapısı işleri yapılması.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer:Şile İlçesi ve Mahalleleri / İSTANBUL

d) Bu bent boş bırakılmıştır.” düzenlemesi yer almaktadır.

23.05.2018 tarihli ihale komisyonu kararında 33 adet isteklinin teklif verdiği,

Koloni İnşaat San. A.Ş. tarafından sunulan iş deneyim belgesinin asgari iş deneyim tutarını karşılamadığı gerekçesiyle,

Arsan Arıtma ve İnş. A.Ş. tarafından sunulan Ticaret Sicil Gazetesinde şirketin ortaklık yapısının gösterilmediği ve sunulan iş deneyim belgesinin A/XI Arıtma Tesisleri grubu işlerini içerdiği ve A/IV grubu işlerini kapsamadığı, istekliden iş deneyim belgesinin ayrıntısının istenildiği, verilen süre içerisinde istekli tarafından gerekli cevabın verilmediği, A/IV grubuna ait işlerin tutarın tespitinin yapılamadığı gerekçesiyle,

Hasan Vardar İnş. San. ve Tic. A.Ş. – Pam İnşaat ve Tur. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından sunulan gelir tablosu tutarının yeterli olmadığı ve faturaların sunulduğu, sunulan faturaların ekinde ise iş ortaklığı sözleşmesinin sunulmadığı gerekçesiyle,

Tuna İnşaat San. A.Ş. – Tesan İnşaat San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan iş durum belgesinin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 44’üncü maddesinin 9’uncu fıkrası gereği uygun olmadığı gerekçesiyle,

Eren İnşaat San. ve Tic. A.Ş. tarafından sunulan Ticaret Sicil Gazetesinde şirketin ortaklık yapısının gösterilmediği gerekçesiyle,

Uğraş İnşaat San. ve Tic. A.Ş. tarafından sunulan iş deneyim belgesinin A/II grubu Tünel işlerini içerdiği ve A/IV grubu işlerini kapsamadığı, istekliden iş deneyim belgesinin ayrıntısının istenildiği, verilen süre içerisinde istekli tarafından cevabın verilmediği, A/IV grubuna ait işlerin tutarının tespiti yapılamadığı gerekçesiyle

Egecan Akaryakıt Tem. Nak. İnş. Tur. San. Tic. A.Ş. – Hidrokar İnşaat ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan iş deneyim belgesinin A/XI Arıtma Tesisleri grubu işlerini içerdiği ve A/IV grubu işlerini kapsamadığı, istekliden iş deneyim belgesinin ayrıntısının istenildiği, verilen süre içerisinde istekli tarafından cevabın verilmediği, A/IV grubuna ait işlerin tutar tespitinin yapılamadığı gerekçesiyle,

Gürtaş Yapı End. Tic. A.Ş. – Mehmet Özen İş Ortaklığı tarafından sunulan iş deneyim belgesinin asgari iş deneyim tutarını karşılamadığı, sunulan gelir tablosu ve bilanço bilgileri tablosunda bulunan meslek mensubu imzalarının fotokopi olduğu, belgelerin sunuluş şekline uygun olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı,

Sınır değer hesabının yapıldığı, sınır değerin 40.825.849, 46 TL olarak hesaplandığı, sınır değerin altında kalan ve fiyat dışı unsurlarda dikkate alınarak;

Atilla İnşaat Tur. ve Tic. A.Ş., Yüda İnşaat Nak. Tur. Gıda ve İşl. San. Tic. Ltd. Şti. – Makro Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı, Gürhan İnşaat Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Canikli Yapı A.Ş. İş Ortaklığı, M.B.D. İnşaat San. Tur. Müh. ve Tic. Ltd. Şti., Enam İnşaat Taah. ve Gıda San. Tic. A.Ş. – Bahaş İnş. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı, Ulaşım Nakliye İnt. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Gap İnşaat Tic. ve San. Ltd. Şti.ye aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısı gönderildiği,

Sınır değerin altında kalan Bc Madencilik Nak. Pet. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.den ise aşırı düşük teklif açıklaması istenilmediği görülmüştür.

05.04.2018 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması yazısında “… İdaremizce 09.01.2018 Salı günü, saat 14:00’de ihalesi yapılan 2017/626837 ihale kayıt numaralı “Asya Bölgesi 8. Kısım Müteferrik Atıksu, Yağmursuyu Kanalı Ve Dere Islahı İnşaatı” yapım işinin ihale teklifleri İhale Komisyonumuzca değerlendirilmiş, teklifinizin Kamu İhale Genel Tebliği hükümlerine göre belirlenen aşırı düşük teklif sınır değerinin altında olduğu tespit edilmiş olup, Kanun, Yönetmelik ve Kamu İhale Genel Tebliğinin konuya ilişkin hükümleri uyarınca;

Teklifiniz kapsamında yer alan aşağıdaki iş kalemlerine ilişkin analiz girdilerinin fiyatları ile ilgili tüm ayrıntıları İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

• a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
• b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
• c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
• ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
• d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
• e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
• f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. belgeleri,

Ayrıca, teklifinize ilişkin olarak, varsa;

• a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
• b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,
• c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü

Hususlarında belgelendirmek sureti ile yapacağınız açıklamalar da komisyonumuzca değerlendirilecektir. Söz konusu işlemler için tarafınıza yedi (7) işgünü süre verilmiş olup, anılan süre içerisinde açıklama ve dayanak belgelerinizi İdaremize teslim etmemeniz halinde teklifiniz değerlendirme dışı bırakılacaktır. …” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

Bahse konu aşırı düşük teklif açıklaması yazısında;

– TF.04/2 poz no’lu “Makina İle İksalı Kanal Kazısı Yapılması ve Kazıdan Çıkan Malzemenin Kesin Depoya Nakli”,

– TF.04/6 poz no’lu “Stabilize Hazırlanması ve Makine İle Serilmesi (Nakliye Dahil)”,

– TF.06/3 poz no’lu “Ø 200 mm Beton Boru İle Her Derinlikte Komple Atıksu Parsel Bağlantısı İmalatı (İdare Malı) (Stabilize Dolgulu)”,

– TF.05/2 poz no’lu “C20/25 Basınç Dayanım Sınıfında Hazır Beton Hazırlanması ve Dökülmesi”,

– TF.04/3 poz no’lu “Makina İle İksalı Kanal Kazısı Yapılması ve Kazıdan Çıkan Malzemeden Hendek veya Temel Dolgusu Yapılması”,

– TF.05/8 poz no’lu “Her çapta Beton Çelik Çubuğunun (Nervürlü) Bükülmesi ve Yerine Konulması” olmak üzere 6 adet iş kaleminin açıklanması istenilen iş kalemi olarak belirlendiği, söz konusu iş kalemlerinin paçal iş kalemi niteliğinde olduğu anlaşılmıştır.

Gürhan İnşaat Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Canikli Yapı A.Ş. İş Ortaklığı ve M.B.D. İnşaat San. Tur. Müh. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklamasından bulunulmadığı gerekçesiyle,

 Atilla İnşaat Tur. ve Tic. A.Ş., Ulaşım Nakliye İnt. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Gap İnşaat Tic. ve San. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle tekliflerinin reddedildiği,

Aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunan Yüda İnşaat Nak. Tur. Gıda ve İşl. San. Tic. Ltd. Şti. & Makro Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığının ekonomik açıdan en avantajlı teklif, başvuru sahibi Enam İnşaat Taah. ve Gıda San. Tic. A.Ş. & Bahaş İnş. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

İhale dokümanı kapsamında isteklilere örnek analiz formatının verildiği, söz konusu analiz formatında açıklanması istenen herhangi bir iş kalemine ait analiz girdi cinsleri ve analiz girdi miktarlarına ilişkin bir belirleme yapılmadığı tespit edilmiştir.

Aktarılan mevzuat hükümlerinden, ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirme neticesinde teklif fiyatı sınır değerin altında kalan isteklilerin tekliflerinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirilmesi ve bu teklif sahiplerinden, yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği,

İdarece açıklama istenilmesi gereken iş kalemlerine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edileceği, söz konusu analiz girdilerine ilişkin olarak isteklilerden açıklama yapılmasının istenilmeyeceği (işçilik girdileri hariç), tutarı, kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirleneceği, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyeceği, aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kaleminin analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılacağı, herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenileceği, bahsi geçen hususlara ilişkin olarak da açıklama isteme yazısında açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirteceği anlaşılmıştır.

İsteklilerce teklifleri kapsamında yer alan iş kalemleri için hazırlanacak analizlerde ise, açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dâhil analizlerini oluşturan tüm girdilerin gösterileceği, isteklilerin tekliflerinin aşırı düşük teklif olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenilmesi durumunda yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin idarece verilen analiz formatlarına uygun olması gerektiği, aksi takdirde ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya Teknik Şartname’ye uygun olmayan açıklamaları sunan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği, ayrıca kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

İdarece gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında sadece açıklama istenilen iş kalemlerine yer verildiği, paçal iş kalemi olarak değerlendirilen iş kalemlerine ilişkin olarak analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatları ile açıklama istenilen/istenilmeyen analiz girdilerine ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmediği görülmüştür.

Bu kapsamda idareden, idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri” listesi, açıklama istenilen iş kalemlerinin analiz ve alt analizleri talep edilmiş olup, ilgili idarece 03.07.2018 tarihinde Kuruma faks yoluyla gönderilen yazıda “ … İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Kurumsal birim fiyat analizi bulunmamaktadır. Firmaların vermiş oldukları teklifler işin fen ve teknik kurallarına göre değerlendirilmektedir.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

Aktarılan hususlar bir arada değerlendirildiğinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmekte olup, teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlere ilişkin olarak açıklama kapsamında sunulacak analiz formatının idare tarafından verilen bu analiz formatı ile uyumlu olması zorunluluğu bulunmaktadır.

Diğer yandan, uyuşmazlığa konu ihalede açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin herhangi bir analiz hazırlanmadığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla, bu haliyle aşırı düşük teklif sorgulama işleminin usulüne uygun olarak gerçekleştirilmediği, bu şekilde yapılan bir sorgulama sonucunda aşırı düşük teklif açıklamalarına ilişkin sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesinin imkân dâhilinde olmadığı anlaşılmıştır. Bu çerçevede,

a) “Sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi,

b) Açıklama istenilecek paçal iş kalemlerine ait birim fiyat analizlerinin temel girdilere (işçilik, mazot, diğer malzeme girdileri, makine amortismanı vb. makine girdileri) kadar ayrıştırılarak yapılması,

c) Paçal iş kalemlerine ait analizlerde aynı poz numarasına sahip girdilerin miktar ve tutarlarının toplanması (örneğin aynı paçal iş kalemi analizi içerisinde yer alan tüm mazot girdilerinin toplanması),

d) Yukarıdaki işlemlerden sonra Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesine göre açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenmesi,

e) Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesine göre aynı girdinin birden fazla iş kalemi analizinde yer alması halinde, bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek, herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilmesi (Örneğin mazot girdisi birden fazla iş kalemi analizinde yer alması durumunda, eğer bu iş kalemleri analizlerinden en az birinde mazot girdisinin oranı söz konusu analiz toplamının %3’ünün üstünde olması halinde açıklama istenilmesi),

f) Açıklama istenilecek iş kalemlerinin tümüne ilişkin olarak tek bir açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin hazırlanması,

Sonuç olarak, açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesi ile temel girdilerin (malzeme, makine, işçilik, nakliye ve diğer) cins ve miktarlarının gösterildiği, açıklama istenilecek paçal iş kalemlerine ait analiz formatlarının sınır değer altında teklif veren isteklilere gönderilerek yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

Ayrıca 23.05.2018 tarihli ihale komisyonu kararında, idarece ihaleye teklif veren isteklilerden yeterlik kriterlerini sağlamayanlar değerlendirme dışı bırakıldıktan sonra sınır değer hesaplaması yapıldığı, sınır değerin 40.825.849,46 TL olarak hesaplandığı,  sınır değer hesabının ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler üzerinden hesaplanması gerektiği, zarf açma ve belge kontrol tutanağında ihaleye katılan tüm isteklilerin birim fiyat teklif mektubu ile geçici teminatlarının uygun olduğunun belirtildiği, dolayısıyla ihaleye katılan isteklilerin tamamının teklifleri dikkate alınarak sınır değer hesaplaması yapılması gerektiği, dolayısıyla sınır değerin 40.722.365,99 TL olarak hesaplanması gerektiği, ancak ihaleye katılan isteklilerin sundukları teklifler itibariyle sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin değişmediği anlaşıldığından söz konusu hatanın esasa etkili olmadığı kanaatine varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, açıklanması istenilen iş kalemlerine ilişkin analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının yukarıda belirtildiği şekliyle hazırlanarak, aşırı düşük teklif yazısı ekinde isteklilere gönderilmek suretiyle teklif fiyatı sınır değerin altında olan geçerli teklif sahibi isteklilerden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.