ihalede aşırı düşük teklif açıklamasının üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile amortisman girdisinin açıklanmasının mümkün olmadığı ve fiyat teklifi tutarlarının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan * yılı rayiçlerinden düşük olduğu gerekçesiyle idarece uygun bulunmadığı kamu ihale mevzuatında aşırı düşük teklif açıklamalarının nasıl hazırlanabileceğine ilişkin açıklamaların Tebliğde yer aldığı anılan Tebliğ’de iş makineleri edinim bedellerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile açıklanamayacağı şeklinde bir düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle makine-ekipmanın üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile açıklanamayacağına ilişkin yorumun yapılamayacağı, bunun mevzuatta ayrıca düzenlenmesi gerektiği, ihale komisyonu kararında makinelerin fiyat teklifi ile açıklanamayacağı hususunun mevzuata aykırı olduğu,  idarece ihale komisyonu kararında da tespit edildiği üzere fiyat teklifi ve eki tutanakların mevzuatın aradığı koşullara uygun olduğu, dolayısıyla tekliflerinin değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem kararı verilmesi gerektiği iddialarına ait  kamu ihale kararı

Kayahan İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş – Çağlar Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/524936 İhale Kayıt Numaralı “Kahramanmaraş – Narlı – Gaziantep Yolu Km:14+748-40+196 ve Km:0+000-34+989 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü ve BSK’lı Üstyapı (İKMAL) İnşaatı İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü tarafından 03.12.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Kahramanmaraş – Narlı – Gaziantep Yolu Km:14+748-40+196 ve Km:0+000-34+989 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü ve BSK’lı Üstyapı (İKMAL) İnşaatı İşi” ihalesine ilişkin olarak Kayahan İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş – Çağlar Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığının 16.01.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 20.01.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 29.01.2020 tarih ve 5089 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 29.01.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/210 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, sundukları aşırı düşük teklif açıklamasının, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile amortisman girdisinin açıklanmasının mümkün olmadığı ve fiyat teklifi tutarlarının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 2019 yılı rayiçlerinden düşük olduğu gerekçesiyle idarece uygun bulunmadığı, kamu ihale mevzuatında aşırı düşük teklif açıklamalarının nasıl hazırlanabileceğine ilişkin açıklamaların Kamu İhale Genel Tebliği’nde yer aldığı, anılan Tebliğ’de iş makineleri edinim bedellerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile açıklanamayacağı şeklinde bir düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle makine-ekipmanın üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile açıklanamayacağına ilişkin yorumun yapılamayacağı, bunun mevzuatta ayrıca düzenlenmesi gerektiği, ihale komisyonu kararında makinelerin fiyat teklifi ile açıklanamayacağı hususunun mevzuata aykırı olduğu,  idarece ihale komisyonu kararında da tespit edildiği üzere fiyat teklifi ve eki tutanakların mevzuatın aradığı koşullara uygun olduğu, dolayısıyla tekliflerinin değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem kararı verilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

           b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

           c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan  geçerli teklifler tespit edildikten sonra;

Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.

…45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

…İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

…

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11.Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.

45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.  

45.1.13.Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.   

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir…

45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.

Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.  

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.  

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

…45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.

…45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.

…45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur.…” açıklamaları yer almaktadır.

İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı: Kahramanmaraş – Narlı – Gaziantep Yolu Km:14+748-40+196 ve Km:0+000-34+989 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü ve BSK’lı Üstyapı (İKMAL) İnşaatı İşi

b) Yatırım proje no’su/kodu:1994E040370

c) Miktarı (fiziki) ve türü:

1.600.000 m2 Asfalt Betonu Aşınma Tabakası Yapılması, 130.000 ton Asfalt betonu binder tabakası yapılması ve Birim Fiyat Teklif Cetvelinde belirtilen cins ve miktarlarda Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü ve BSK’lı Üstyapı İşi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer: Kahramanmaraş-Gaziantep…” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’inci maddesinde “7.5.5.

1) 1 adet Toz Tutucu Sistemli Asfalt Plenti (En az 240 Ton/Saat) (Sanayi Odası tarafından düzenlenmiş geçerlilik tarihi uygun Kapasite Raporlu)

2) 1 adet Elektronik Duyargalı Finişer (En az 200 Ton/Saat)

İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için yukarıda belirtilen tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanın kendi malı olma şartı aranmaktadır.

Kendi malı olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanı ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı  ya da yeminli mali müşavir (YMM) raporu veya serbest muhasebeci mali müşavir (SMMM) raporu ile tesvik edeceklerdir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi yer almaktadır.

İtirazen şikâyete konu ihalede 81 adet ihale dokümanı indirildiği, 03.12.2019 tarihinde yapılan ihaleye 35 isteklinin katıldığı, 08.01.2020 tarihinde ihale yetkilisince onaylanan ihale komisyonu kararında, sınır değerin 77.596.970,57 TL olarak hesaplandığı, sınır değerin altında geçerli teklif veren 15 istekliden 12.12.2019 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazı ile aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği,  8 isteklinin teklifinin süresi içerisinde aşırı düşük teklif açıklamasının sunulmaması nedeniyle, başvuru sahibi dâhil 3 isteklinin teklifinin ise sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmaması nedeniyle reddedildiği, söz konusu ihalenin Karfen İnş. San. Tur. En. ve Tic. A.Ş.- AKH Mad. İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı, DT Enerji Üretim A.Ş.- Örensan İnş. Elek. Nak. İş Mak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği tespit edilmiştir.   

İdarece 12.12.2019 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazı ile sınır değerin altında kalan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, söz konusu yazıda “…Bu nedenle İhale komisyonuna sunulmak üzere;

1- Yapım yönteminin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşulların Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.maddesine göre Teknik Şartname ve diğer ihale dokümanlarının da dikkate alınarak açıklanması,

2- Ekli listede gösterilen iş grubu pozlarının (Genel Tebliğin 45.1.2.2 maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan alt analiz girdileri ile açıklama istenilecek alt analiz girdileri pozların karşılarında belirtilmiştir.) nasıl hesaplandığının Kamu İhale Tebliğinin 45.maddesi ile ihale dokümanında bulunan analiz formatlarına uygun olarak açıklanması gerekmektedir.

3- Aşırı düşük teklif savunmanız kapsamında açıklama istenilen analiz girdileri için Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.13. maddesine istinaden Üçüncü kişilerden teklif alarak açıklama yapmanız durumunda, fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından düzenlenen ve fiyat teklifine dayanak oluşturan maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5)’in veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek.O6)’nın fiyat teklifiyle birlikte sunulması gerekmektedir.

4- İdaremizce açıklama istenen analiz girdisi olarak belirlenen nakliye girdileri için ortalama taşıma mesafesini tevsik edici bilgi ve belgelerin (itinerer, ağırlıklı ortalama taşıma mesafesi hesabı) sunulması gerekmektedir.

Açıklamalarınızı yazılı olarak belgelere dayalı ve maddeler halinde kararın tarafınıza tebliğ tarihinden [elden tebliğ edilmesi halinde aynı gün/iadeli taahhütlü mektupla gönderilmesi halinde mektubun teslim edildiği tarih/EKAP üzerinden bildirilmesi halinde bildirim tarihi/faksla bildirilmesi halinde bildirim tarihi] itibaren 5 (Beş) iş günü içerisinde yapmanız gerekmektedir. Aksi takdirde teklifinizin reddedileceğinin bilinmesi hususunda;

Gereğini rica ederim.” ifadelerine yer verildiği, 8 adet iş kalemi/grubuna ait aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği ve ekinde ise açıklama istenilmeyen analiz girdileri listesi ve analiz formatlarının gönderildiği görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasına yönelik olarak 08.01.2020 tarihinde ihale yetkilisince onaylanan ihale komisyonu kararında özetle “Firmanız tarafından 40.130/P iş kalemi için sunmuş olduğunuz analiz incelendiğinde; açıklama istenilen “10.120.1128 – Asfalt kazıma makinası(400 HP gücünde max.2.05m freze genişliğinde, 0.15m freze derinliğinde, konveyörlü)” analiz girdisi için fiyat teklifi alındığı, anılan girdinin tevsikine ilişkin sunulan fiyat teklifi incelendiğinde, fiyat teklifinin 18.12.2019 tarihinde Aydın İnşaat Taah. Tic. A.Ş. tarafından düzenlendiği, teklif tutarının 850.000,00 TL olduğu söz konusu belgenin SMMM Ergin Konukçu tarafından Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan açıklamalara uygun olarak onaylandığı, ihalelerde aşırı düşük teklif açıklamalarının amacının, teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen istekliler tarafından, teklif edilen fiyatlar ile ihale konusu işin gerçekleştirilebilmesinin tespiti ve denetimi olduğu, bu denetim çerçevesinde teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden açıklama istenen iş kalemlerine ilişkin birim fiyatlarının kanıtlayıcı belgelerle tevsik edilmesi beklenilmekte iken tekliflerine konu ettikleri mamul mal veya hizmetlerin teknik nitelik veya kriterlere uygunluğunun fiilen denetim imkanı bulunmadığı, aşırı düşük teklif açıklaması yapacak istekliler tarafından makine ve ekipman girdilerinin bileşenlerinden amortismana yönelik yapılacak açıklamalarda, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan rayiçlerin kullanılması veya makine ve ekipmanın isteklinin kendi malı olması halinde ilgili makine ve ekipmanın edinim bedeli üzerinden açıklama yapılması gerekmekte olup, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile amortisman girdisinin açıklanmasının mümkün bulunmadığı, ayrıca sunulan fiyat teklifinde yer alan tutarın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 2019 yılı rayiçlerinden oldukça düşük rakamlar olduğu, tüm bu nedenlerden dolayı ihale komisyonumuzca aşırı düşük savunmasının reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

Kamu ihale mevzuatı hüküm ve açıklamaları, ihale dokümanında yer alan düzenlemeler, idare tarafından gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ve ekleri ile istekliler tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan belgeler çerçevesinde yapılan inceleme neticesinde aşağıdaki tespitlere ulaşılmıştır.

Başvuru sahibi Kayahan İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş – Çağlar Yol Yapı San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında 40.130/P poz numaralı iş kalemi için sunmuş olduğunuz analiz incelendiğinde  “10.120.1128 – asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m freze genişliğinde, 0.15 m freze derinliğinde, konveyörlü)” analiz girdisi için öngörülen fiyatın tevsiki amacıyla Aydın İnşaat Taah. Tic. A.Ş. tarafından düzenlenen fiyat teklifinin sunulduğu, söz konusu fiyat teklifinin ekinde satış tutarı tespit tutanaklarının yer aldığı, fiyat tekliflerinin alanında faaliyet gösteren kişilerden alındığı ve mevzuatta düzenlenen şekil kurallarına uygun olduğu anlaşılmıştır. Ancak, anılan makinenin amortisman, yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi, sigorta ve nakil-montaj-demontaj vb. giderlerine ilişkin herhangi bir hesaplama ve açıklamanın yapılmadığı, anılan rayicin alt bileşenlerinden birisi olan amortisman bedelinin açıklanması için makinelerin kendi malı olarak aktifinde kayıtlı olduğunu gösterir bir belge sunulmadığı, bu durumda resmi rayicin kullanılmak suretiyle açıklama yapılması gerektiği anlaşılmıştır.

Diğer yandan, söz konusu iş kalemi için idarece hesaplanan yaklaşık maliyet tutarı, 2019 yılı rayiçlerini kullanan ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif ettiği bedel ve fiyat teklifi alan başvuru sahibi tarafından ön görülen teklif tutarı kıyaslandığında, başvuru sahibi tarafından 40.130/P poz numaralı iş kalemi için birim fiyat teklif cetvelinde birim fiyatın 55,50 TL, toplam tutarın 2.220.000,00 TL bedel öngörüldüğü, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinde birim fiyatın 81,00 TL, toplam tutarın 3.240.000,00 TL bedel öngörüldüğü ve idarece hesaplanan yaklaşık maliyet tablosunda söz konusu kalem için birim fiyatın 108,33 TL, toplam tutarın ise 4.333.200,00 TL olarak hesaplama yapıldığı görülmüştür. Bahse konu kalem düzleminde yapılan kıyaslamada, başvuru sahibi tarafından alınan fiyat teklifinde analize esas fiyatın 850.000,00 TL olduğu, anılan analiz girdisi için kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayımlanan 2019 yılı rayicinin ise 1.820.000,00 TL olduğu, bu tutarlar dikkate alındığında kendi makinası olmaksızın fiyat teklifi alarak açıklama yapan başvuru sahibi tarafından kendisine büyük bir oranda haksız avantaj sağladığı tespit edilmiştir.

Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden anılan Kanun’un 38’inci maddesine göre açıklama isteneceği, bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit edeceği ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, ihale komisyonu; yapım yönteminin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, teklif edilen işin özgünlüğü gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendireceği hüküm altına alınmıştır. Başvuru sahibi tarafından söz konusu makine girdisi için kendi malı olduğunu gösterir herhangi bir belge sunulmadığı, bu kalem için fiyat teklifi alındığı, alınan fiyat teklifi ile kendisine önemli oranda avantaj sağladığı, fakat bu avantajlı durumun kanunun öngördüğü sınırlar içerisinde bir yöntem olarak değerlendirilemeyeceği, diğer bir anlatımla fiyat teklifi ile yapılan açıklama yapım yönteminin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar ve teklif edilen işin özgünlüğü gibi hususlar bağlamında değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile amortisman girdisinin açıklanmasının mümkün bulunmadığı, ayrıca sunulan fiyat teklifinde yer alan tutarın kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayımlanan 2019 yılı rayiçlerinden düşük olduğu, envanterinde aşırı düşük teklif açıklaması istenilen iş makinesi bulunan istekliler bakımından bu durumun Kanun’un 38’inci maddesinde yer alan avantajlı koşul olarak kullanılabileceği, ancak şikayete konu söz konusu durumda, iş makinesinin açıklama sunan isteklinin envanterinde kayıtlı olduğunu tevsik edici amortisman defteri vb. belgeler sunulmadığı, başka bir anlatımla isteklinin kendi malı olarak açıklamada kullanabileceği iş makinesi olmaksızın fiyat teklifi alınmak suretiyle amortisman maliyetine ilişkin açıklama yapılmasının uygun olmayacağı, öte yandan yukarıda yapılan değerlendirmelerin aksine bir kabulün ise kendi malı aracı iş makinesi bulunan isteklilerce kullanılması mümkün olan avantajlı koşulun haksız kullanımı sonucu doğuracağı anlaşılmış, amortisman girdisinin fiyat teklifi ile açıklanabilmesine izin veren mevzuat hükmü de bulunmadığı göz önüne alındığında söz konusu makine için yapılan açıklamanın bu yönüyle uygun olmadığı, dolayısıyla idare tarafından anılan gerekçe ile aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesi işleminde mevzuata aykırılık olmadığı, ayrıca aşırı düşük teklif açıklamalarında makine ve ekipmana ilişkin yapılacak açıklamalarda yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi, sigorta ve nakil- montaj- demontaj gideri için bir hesaplama ve açıklama yapılması gerektiği, asfalt kazıma makinesi analiz girdisinin yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi, sigorta ve nakil- montaj- demontaj giderlerine ilişkin herhangi bir açıklama ve hesaplama yapılmadığı, açıklamanın bu yönüyle de mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,   Oybirliği ile karar verildi.