Vergi gibi kamu alacaklarının tahsili borçlusu tarafından bizzat nakit olarak ödeme yapılarak elde edilebileceği gibi, süresi içerisinde ödenmeyen alacaklar için 6183 sayılı Kanun’un 54. ve devam maddeleri gereğince cebri icra suretiyle de yapılabilir.
Cebri tahsil kamusal borcu ve özellikle vergi borcu bulunan kişinin teminat gösterdiği hallerde teminatın paraya çevrilmesi, gösterilen kefil üzerinden cebri icra yürütülmesi şeklinde yapılabileceği gibi, amme borçlusunun borcuna yetecek miktardaki malların haczedilerek paraya çevrilmesi ve hatta gerektiği durumlarda iflasın istenmesi şeklinde de yapılabilir.
6183 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesine göre haczedilen malların paraya çevrilmesi gerekir. Zira kural olarak kamu alacağı nakit olarak ödenir. Haczedilen mal ve haklar, kamuya ayni olarak devredilemez. Satış sonunda elde edilen bedel içerisinden öncelikle takip masrafları ve kamu alacakları düşülmektedir .
—Yargıtay 19. HD. 13.9.1995T., 1995/07341E., 1995/07301K. sayılı kararı; “Motorlu taşıl vergisi, satış ve bedelin paylaşıma ‘konu malın aynından doğan bir vergi olması sebebiyle, 6183 sayılı ‘Yasanın 21/2. maddesi uyarınca, rehinli alacaklardan önce ödenmesi gerekir. Malın ayrımından doğan vergi alacağı için, ayrıca takip yapılması ve. mala haciz konulması gerekli değildir…”Geriye kalan kısmı ise hacze iştirak eden bir başka daire yok ise borçluya iade edilir.
Vaktinde ödenmediği için tahakkuk etmiş amme alacağı için, borçluya Kanun’un 55/2 maddesinde yer alan hususları içeren bir ödeme emri gönderilir
Usulüne uygun olarak tebliğ edilen ödeme emrine rağmen, burada öngörülen sürenin tamamlanması ve borcun ödenmemesiyle borçluya ait mal, hak ve alacakları üzerine 62. madde gereğince haciz kararı alınır. Haciz kararı ve icrası ile borçluya ait menkul ve gayrimenkul mallar ile hak ve alacakların amme alacağına yetecek miktarı, tahsil edilmek üzere haczedilir.
78’inci maddeye menkul malların tahmini kıymetleri haciz tutanağına geçirilir. Eğer borçlu talep ederse üzerinde haciz bulunan malın değeri yeniden 81’inci maddeye göre bilirkişiye tayin ettirilebilir.
Haczedilen mal gayrimenkul ise 92’nci maddeye göre tahsil dairesince hazırlanacak şartnamede 93’üncü maddede düzenlenen ihale ilanında kıymet takdirine yer verilmesi zorunludur.
Bu işlemlerden sonra haczedilen mal ve hakların satışına sıra gelir. Menkul malların satışı 6183 sayılı Kanun’un 84 ile 87’nci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Haczedilen malların satış işlemleri tahsil dairesi tarafından yerine getirilir. Satış işlemi haciz tarihinden itibaren 3 ay içinde yapılmak durumundadır. Ancak bu sürenin sonunda haciz işlemi yapılmaz ise hacizli malın akıbeti hakkında mevzuatta net bir hüküm yoktur
—Yargıtay 19. HD. 13.9.1995T., 1995/07341E., 1995/07301K. sayılı kararı “6183 sayılı Yasa, özel bir yasa olup, bu yasada haciz tarihinden itibaren belli bir sürede satış istenmediği takdirde haczin düşeceğine dair hüküm bulunmamaktadır. Bu Yasanın 84. maddesindeki süre, satış süresi olmadığından Vergi Dairesinin haczinin devam ettiğinin kabulü gerekir.”
87’nci maddede 6 ay içerisinde pazarlık usulü ile satılmayan menkul malların borçluya iadesine dair bir hüküm bulunduğundan, 84’üncü maddedeki 3 aylık sürenin sonunda haczin kalkacağı sonucuna varabilir