anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeye bağlanan “ … İ.Ö.O. Yeni Bina Yapım İşi”nin yürütülmesi sırasında, kazı imalatlarında; Zemin cinsinin, ihale dokümanları arasında bulunan birim fiyat poz tariflerinden ve pursantaj tablosundan farklı çıkması nedeniyle, ödenmesi ve kazı güçlüğüne dayalı olarak süre uzatımının verilmesi, ayrıca revize edilen vaziyet planı ve taş istinat duvarı ile ilgili ödeme konusunda oluşan anlaşmazlık
YÜKSEK FEN KURULU BAŞKANLIĞI 169
KARAR VE GÖRÜŞLER
Karar Konusu : Görüş Talebi
Karar No : 2013/9
Karar Tarihi : 05/02/2013
YÜKSEK FEN KURULU KARARI
I- GİRİŞ
… İl Özel İdaresi tarafından ihale edilerek, anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeye
bağlanan “ … İ.Ö.O. Yeni Bina Yapım İşi” ile ilgili görüş istemidir.
II- KONU
İdaresinin, 21.12.2012 tarih ve 000-14964 sayılı yazısında özetle; 4734 ve 4735 sayılı
Kanunlara göre ihale edilerek, 22.02.2012 tarihinde anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeye
bağlanan “ … İ.Ö.O. Yeni Bina Yapım İşi”nin yürütülmesi sırasında, kazı imalatlarında;
Zemin cinsinin, ihale dokümanları arasında bulunan birim fiyat poz tariflerinden ve pursantaj
tablosundan farklı çıkması nedeniyle, ödenmesi ve kazı güçlüğüne dayalı olarak süre uzatımının
verilmesi, ayrıca revize edilen vaziyet planı ve taş istinat duvarı ile ilgili ödeme konusunda
oluşan anlaşmazlıklara ilişkin görüşümüzün bildirilmesi talep edilmektedir.
III- İNCELEME
Konu, gönderilen bilgi ve belgeler ile ilgili mevzuatları çerçevesinde, aşağıda belirtilen
şekilde inceleme ve değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
İdaresi yazısı ve eklerindeki tarafların görüş ve değerlendirmeleri özet olarak;
Yüklenicinin görüş ve talebi;
Kazı imalatlarında zemin cinsinin ihale dokümanlarında toprak olarak belirtildiği, bu
durumun yanıltıcı olduğu ve bunda idarenin ağır hatasının bulunduğu, ancak arazide yapılan
kazılarla ilgili mahkeme aracılığı ile hazırlatılan bilirkişi tespit ve değerlendirmelerini içeren
raporunda; 3-5 cm’lik toprak zeminin altında sert kaya kütlesi bulunduğu, çevre kazısında
“15.018/4A Makine İle Patlayıcı Madde Kullanmadan Çok Sert Kaya Kazılması (24,29 TL/
m3), temel kazısında “15.018/5B Makine İle Patlayıcı Madde Kullanmadan Her Derinlikte Çok
Sert Kaya Kazılması (31,10 TL/m3) pozlarının 2011 yılı birim fiyat ortalaması olan 27,70 TL/
m3’den, İdarenin yaklaşık maliyete koyduğu 15.001/2B Makine İle Her Derinlikte Yumuşak ve
Sert Toprak Kazılması pozunun birim fiyatı 3,58 TL/m3’ün çıkarılması ile elde edilen 24,12 TL/
m3 birim fiyattan kendisine fark bedel ödenmesi ve bu fiyat artışından dolayı da süre uzatımı
verilmesi gerektiğinin ifade edildiği,
Arazi tesviye kotlarının değiştirilmesinden meydana gelen 9086,57 m3’lük kazı
miktarına, bilirkişinin tespit ettiği birim fiyata göre, 219.168,07 TL fiyat farkı ve 53 gün süre
uzatımı verilmesinin gerektiği,
İşe ait sözleşmenin “Diğer Hususlar” başlığı altında bulunan; 33.16 maddesinde
diğer hükümler arasına sıkıştırılmış bir madde olduğu ve hukuki anlamda bir hüküm ifade
edemeyeceğini,
Ayrıca; ihaleye esas duvar projesinin yapılması idarece kabul edilmesine rağmen revize
mukayeseli keşif yapılarak -% 4,53 sözleşme pursantaj farkına ait bedel düşülmesinin yasal
dayanağının bulunmadığına ilişkin bulunmaktadır.
İdaresinin görüş ve değerlendirmesi ise;
İhaleye esas uygulama projeleri ve mahal listelerinde kazı ile ilgili herhangi bir pozun
belirtilmediği, birim fiyat poz tariflerinde ve pursantaj tablosunda temel imalatları iş grubunda
yumuşak ve sert toprak kazılmasına ilişkin pozların yer aldığı, ancak ihale dokümanları arasına
konulmayan, onaylı zemin etüt raporunun bulunduğu, raporda zeminin 50 cm nebati toprak
ve altında kireçtaşı birimlerinden oluşan orta dayanımlı bir zemin olduğu tespit edilmiş olup,
isteklilerin talebi halinde bu raporu idarede inceleyebilmelerinin mümkün olduğu,
İşe ait sözleşmenin 33 üncü maddesinin; 33.4 ve 33.16 nolu alt maddelerinde yer alan
hükümler ile,
Anahtar teslimi götürü bedel teklif mektubunun 1 inci maddesinde bulunan; “Yukarıda
ihale kayıt numarası ve adı yer alan ihaleye ilişkin ihale dokümanını oluşturan tüm belgeler
tarafımızdan okunmuş, anlaşılmış ve kabul edilmiştir. Teklif fiyata dâhil olduğu belirtilen tüm
masraflar ve teklif geçerlilik süresi de dâhil olmak üzere ihale dokümanında yer alan tüm
düzenlemeleri dikkate alarak teklif verdiğimizi, dokümanda yer alan yükümlülükleri yerine
getirmememiz durumunda uygulanacak yaptırımları kabul ettiğimizi beyan ediyoruz.” hükmüne
göre;
Yüklenici tarafından itirazsız kabul edilip imzalanmış olan sözleşme hükümleri,
şartname hükümleri, teklif mektubu maddeleri ve anahtar teslimi götürü bedel ihalenin usulleri
gereği; söz konusu işin kazı imalatlarında, zemin cinsi her ne olursa olsun, uygulama projelerinde
belirtilen kotlarda kazının yapılması, sözleşme gereğince yüklenicinin yükümlülüğünde olduğu,
Yüklenici talebi üzerine; Bahçe duvarı ve demir korkuluklarında, revize projeden
vazgeçilip, ihaleye esas uygulama projelerinin yapılmasına karar verildiği, ancak yaklaşık
maliyete esas pursantaj oranlarının yeniden hesap edilerek, mukayeseli keşif yapmak suretiyle,
sözleşme pursantaj farkının -%4,53 olarak eksiltilmesi gerektiği yönündedir.
Tarafların bu görüşleri belirtildikten sonra, konunun incelenmesi ve değerlendirilmesine
geçilmiştir.
İdaresi yazısı ve eklerinde; Yüklenici tarafından … Nöbetçi Sulh Hukuk Mahkemesine
tespit davası açıldığı, ancak davanın, arazi zemin sınıfının tespiti ile ilgili olduğu, iş kapsamında
idareleri aleyhine açılan bir davanın bulunmadığı vurgulanarak, talebe ilişkin konuda yargı
mercilerine intikal etmiş bir dava olmadığı ifade edilmektedir.
… Nöbetçi Sulh Hukuk Mahkemesinde açılan tespit davası bahis konusu inşaat
ile ilgili olarak yapılan kazının, zemin cinsinin tespit edilmesine yönelik olduğu, idaresinin
Kurulumuzdan görüş talep ettiği konu ise, zemin cinsine bağlı olarak sözleşme bedelinin dışında
yüklenicisine ilave bir bedel ödenip ödenemeyeceğine ilişkin olduğu, bu durum ile
birlikte sözleşme ve eklerinde, kazının tespit edilecek klaslar üzerinden ödenmesi
yönünde bir düzenlemenin yer alması ayrıca, kazı klasları ile ilgili olarak belirlenen bir bedelin
tarafına ödenmesi yönünde yüklenici tarafından açılmış bir davanın olmadığının idaresi tarafından
bildirilmiş olması hususları birlikte dikkate alındığında, talebe ilişkin konunun Bakanlığımız
Yüksek Fen Kurulu Başkanlığının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin 14.
Maddesinde yer alan yargıya intikal etmiş konu mahiyetinde olmadığı sonucuna varıldığından,
talebin incelenmesi ve değerlendirilmesine geçilmiştir.
İşe ait sözleşmenin,
“Sözleşmenin türü ve bedeli” başlıklı 6 ncı maddesinde; “6.1. Bu sözleşme, anahtar
teslimi götürü bedel sözleşme olup, ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara
ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenici tarafından teklif edilen ……..
toplam bedel üzerinden akdedilmiştir.
6.2. Yapılan işlerin bedellerinin ödenmesinde, yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel
esas alınır.” hükmü ile,
Sözleşmesi eki Yapım İşleri Genel Şartnamesinin geçici hakediş raporları başlıklı 39
uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasında; “Anahtar teslimi götürü bedel esasına göre yapılan
işlerin bedelleri, ihale dokümanında ön görülen ilerleme yüzdeleri üzerinden sözleşmesinde ve
eklerinde yazılı esaslara göre ödenir” hükmü,
Yer almaktadır.
Bu hükümlerde, sözleşme kapsamında yapılacak işlerin bedellerinin birim fiyat
üzerinden değil, yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel esas alınarak ihale dokümanlarında ön
görülen ilerleme yüzdeleri dikkate alınarak ödenmesi öngörülmektedir.
Belirtilen kapsamda konu ele alındığında; işe ait sözleşmenin anahtar teslimi götürü
bedel sözleşme olduğu, bu sözleşmede, birim fiyat sözleşmelerde olduğu gibi ödemelerin birim
fiyatlar üzerinden yapılmasının söz konusu olamayacağı, dolayısıyla da ödeme konusunda birim
fiyat tariflerine dayalı olarak değerlendirme yapılamayacağı, bu itibarla pursantaj tablosunda
imalatların yapımı sırasında uyulması gereken kriterleri ortaya koymak amacıyla idaresince poz
numaralarına yer verilmesinden hareketle, burada yer alan “15.001/2B makine ile her derinlikte
yumuşak ve sert toprak kazılması” pozunun ödemeye esas ölçü birimi ve birim fiyat olarak kabul
edilmesinin anahtar teslimi götürü bedel sözleşme ve mevzuatına uygun düşmeyeceği hususu
açıktır.
Ayrıca, uygulamada uyulacak teknik konular ile ilgili birim fiyat tariflerine atıfta
bulunmasının yerinde olmadığı, bu hususların idaresi tarafından düzenlenecek ve ihale
dokümanları arasına konulacak teknik şartnamelerde belirtilmesinin mevzuatının gereği olduğu,
hususu dikkate alınarak uygulama yapılması yerinde olacaktır.
Ön bölümde belirtilen hususlar ile,
İşe ait İdari Şartnamede de yer alan sözleşmesinin 33 üncü maddesinin 33.4 no’lu alt
maddesindeki; “Yüklenici işi projeye göre tamamlamak üzere teklifini vermiştir, bu nedenle
pursantaj tablosunda hata olduğu veya ihale işlem dosyasında yer alan yaklaşık maliyetteki
imalat miktarının eksik olduğu veya pursantaj tablosunda bulunmadığı gibi gerekçelerle
hiçbir ilave hak iddiasında bulunmayacaktır. Yüklenici projeyi esas alarak proje ve eklerine ve
yapılacak işler listesindeki iş tariflerine uygun bir şekilde işin tamamını yapmakla mükelleftir.
Pursantaj tablosunda sehven yer alan, projede bulunmayan imalat yaptırılmayacaktır. Bunun
tam tersi projede yer alan ancak sehven pursantaj tablosunda olmayan veya yüzde olarak
eksik gösterilen imalat ise yüklenici tarafından yapılacak olup, bunun için ayrıca bir bedel
ödenmeyecektir. Bu durum keşif artışı olarak değerlendirilmeyecektir.” hükmü ve,
33.16 no’lu alt maddesindeki; “İstekli, idare tarafından işin yapılacağı arazide
yaptırılan her türlü etüt sonuçlarını gerekçe göstererek sözleşme bedeli dışında ilave ödeme
talep edemeyeceğini kabul etmiş sayılır. İstekli tüm kazı işlerinde malzemenin paçal olarak
kabul edileceğini, saha veya zemin koşullarındaki beklenmeyen koşullara ilişkin tüm riskleri
üzerine aldığını, teklifin tüm kazı, dolgu, nakliye ve diğer saha tanzim işlerini kapsadığını, idare veya teklif sahibi tarafından işin yapılacağı arazide ihale öncesi veya sonrasında yaptırılan her
türlü etüt sonuçlarından farklı zemin yapısı ve arsa koşulları çıkması sebebiyle sözleşme bedeli
dışında ilave ödeme talep edemeyeceğini kabul etmiş sayılır.” hükmü,
Birlikte dikkate alındığında, bunların dışında ilave bir kısım değerlendirmelere
ihtiyaç göstermeyecek ölçüde, zemin cinsine dayalı olarak bir fark bedelin ödenemeyeceği
hususunun, hiçbir tereddüte mahal vermeyecek ölçüde açık ve net olarak ortaya konulduğu
değerlendirilmektedir.
Diğer taraftan, süre uzatımı hususunda nasıl hareket edilmesi gerektiğine ilişkin,
sözleşmesi ve eklerinde gerekli düzenlemelerin, bir değerlendirmeye ihtiyaç göstermeyecek
ölçüde açık olarak belirtilmiş olduğu, dolayısıyla, bu doğrultuda gerekli uygulamaların
yapılmasının idaresinin yetki ve sorumluluk alanında olduğu, süre uzatımı verilmesi veya
verilmemesi konusunda Kurulumuzca bir karar ihdas edilmesinin görevlerimiz kapsamında yer
almadığını da ayrıca belirtmekte yarar görülmüştür.
Zemin kotlarının yükseltilmesine dayalı olarak hazırlanan revize projelerdeki imalat artış
ve eksilişlerinin dikkate alınmasının gerektiği, imalat artış ve eksilişlerinin değerlendirilmesinde;
yaklaşık maliyete esas metrajların değil, ihaleye esas proje ile revize proje arasındaki imalat
farkının, kesin hesap niteliğindeki metrajların yeniden çıkarılarak, bunların dikkate alınması
gerekli olmaktadır.
Ayrıca, taraflar arasında anlaşmazlık oluşturan bahçe duvarı ve korkuluk imalatlarının,
ihaleye esas projelere uygun olarak yapıldığı İdaresince ortaya konulduğundan, buradan hareketle
sözleşme bedelinden bir kesinti yapılamasının uygun olmayacağı değerlendirilmektedir.
IV-KARAR
“ … İ.Ö.O. Yeni Bina Yapım İşi” ile ilgili idaresinin talebine ilişkin konu, önceki
bölümlerde belirtildiği üzere incelenmiş ve değerlendirilmiş olup, buna göre;
Kazı imalatlarında; zemin cinsine dayalı olarak sözleşme bedelinin dışında ayrıca ilave
bir bedelin ödenemeyeceğinin,
Ancak, zemin kotlarının yükseltilmesine dayalı olarak hazırlanan revize projeden
dolayı, kazı miktarında artma veya eksilme meydana gelmiş ise, artan veya eksilen imalat
miktarının bedelinin hesaplanmasının gerektiği, bu kapsamda bulunan değer artı ise % 10
iş artışını geçmemek kaydıyla yüklenicisine ödenmesi, eksi ise de sözleşme bedelinden
düşülmesinin gerektiği,
Kazı miktarında, artış ve eksilişlerin olup olmadığına ilişkin hesaplamada, yaklaşık
maliyete esas metrajların dikkate alınamayacağı, ihaleye esas proje ile revize proje arasındaki
imalat farkının kesin hesap niteliğindeki metrajların yeniden çıkarılarak, imalat miktarların
bulunmasının icap ettiğinin,
Taraflar arasında anlaşmazlık oluşturan bahçe duvarı ve korkuluk imalatlarının, ihaleye
esas projelere uygun olarak yapıldığı idaresince ortaya konulduğundan, buradan hareketle
sözleşme bedelinde bir kesintinin yapılmasının uygun olmayacağının,
Değerlendirildiğine,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki 644 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine istinaden, 05/02/2013
tarihinde yapılan toplantıda katılanların oybirliği ile karar verilmiştir.