anahtar teslimi götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan “ … İşyeri ve Konut Yapımı” işinde, İşin devamında, iksa delme işlemleri sırasında komşu parselde bulunan Emniyet Müdürlüğü binasının bazı yerlerinde çatlaklar oluşmaya başlaması üzerine yüklenici dilekçesinde; işin “temel ve iksa projesi, temel kazısı uygulamasında proje ile zemin yapısının uyumsuz olduğu ve kazı esnasında çevre yapıların risk altına gireceği kanısı oluşmuştur.” denilerek mevcut temel, iksa projelerinin ve zemin yapısının idarece yeniden tetkik edilmesi, varsa yanlışlıkların giderilmesi, durum sonuçlanıncaya kadar işi geçici olarak durdurdukları ,Bölge Müdürlüğü ile yüklenici arasında bir takım anlaşmazlıklar olduğu, anlaşmazlık konularının Genel Müdürlüklerince de incelenerek, çözüm yolları konusunda Bölge Müdürlüğüne talimat verildiği, ancak Bölge Müdürlüğünün konunun bir kez de Kurulumuzda incelenmesini talep etmesi
YÜKSEK FEN KURULU BAŞKANLIĞI KARAR VE GÖRÜŞLER
Karar Konusu : … İşyeri ve Konut İnşaatı
Karar No : 2010/85
Karar Tarihi : 15/12/2010
YÜKSEK FEN KURULU KARARI
I- GİRİŞ
… tarafından yaptırılan … İşyeri ve Konut Yapımı işi ile ilgili olarak görüş talep
edilmektedir.
II- KONU
… sayılı yazısı ile; … nce 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre ihale edilerek
05.06.2008 tarihinde anahtar teslimi götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan “ … İşyeri ve
Konut Yapımı” işinde, Bölge Müdürlüğü ile yüklenici arasında bir takım anlaşmazlıklar olduğu,
anlaşmazlık konularının Genel Müdürlüklerince de incelenerek, çözüm yolları konusunda Bölge
Müdürlüğüne talimat verildiği, ancak Bölge Müdürlüğünün konunun bir kez de Kurulumuzda
incelenmesini talep etmesi üzerine, Kurulumuz görüşleri istenilmektedir.
III- İNCELEME
Konu, ilgi yazı ve ekleri ile ilgili mevzuat çerçevesinde Kurulumuzca incelenmiştir.
İşin devamında, iksa delme işlemleri sırasında komşu parselde bulunan Emniyet
Müdürlüğü binasının bazı yerlerinde çatlaklar oluşmaya başlaması üzerine yüklenicinin
04.08.2008 tarihli dilekçesinde; işin “temel ve iksa projesi, temel kazısı uygulamasında proje
ile zemin yapısının uyumsuz olduğu ve kazı esnasında çevre yapıların risk altına gireceği kanısı
oluşmuştur.” denilerek mevcut temel, iksa projelerinin ve zemin yapısının idarece yeniden
tetkik edilmesi, varsa yanlışlıkların giderilmesi, durum sonuçlanıncaya kadar işi geçici olarak
durdurdukları ifade edilmektedir.
Bunun üzerine iş Bölge Müdürlüğünce mahallinde incelenerek 06.08.2008-17.08.2008-
18.08.2008 tarihlerinde Bölge Müdürlüğü elemanlarınca raporlar düzenlenmiştir. Bu raporlarda
özetle; mini kazık imalatı ve 1. sıra ankraj uygulamalarının tamamlandığı, -3,50 m kotunda kazı
yapıldığı, yapılan iksa delme işlemi sırasında komşu parselde bulunan Emniyet Müdürlüğü
binasının bazı yerlerinde çatlaklar oluşmaya başladığı, -3,50 m kazı derinliğinde yeraltı su
seviyesinin başladığı, devam eden derinlikteki kazı çalışmalarında mini kazıkların oluşmadığı,
bazı kazıkların zorlandığı ve bazı kazıkların çatladığının görüldüğü ifade edilerek,
– Yapılan imalatların proje ve teknik şartnamelere göre yapılıp yapılmadığının tespit
edilmesi,
– Yapılmış olan mini kazık iksa sisteminin incelenmesi, gerektiğinde yeniden
düzenlenmesi ve güçlendirilmesine yönelik projenin İnşaat Mühendisliği bölümü bulunan
Üniversitelerin Zemin Mekaniği konusundaki uzmanlarına incelettirilerek görüşlerinin alınması,önerileri getirilmiştir.
Bölge Müdürlüğü 19.08.2008 tarih ve 3055 sayılı yazısı ile; kazıklarda ve ankrajlarda
hatalı işçilik imalatları sebebiyle oluşan hasarlar nedeniyle mevcut kazıkların iksa görevi
görmeyeceği kanaatinin oluştuğu, mevcut kazıkların da sistemde kullanılabileceği ilave
tedbirlerin alınması ve sistemin güçlendirilmesine yönelik mevcut zemin parametrelerine
uygun revizyon iksa projesinin yüklenici tarafından hazırlanarak Bölgenin onayına sunulması,
10.09.2008 tarihli yazı ile de hazırlanan revize projelerin, Üniversitelerin Zemin Mekaniği
Ana Bilim Dalınca incelenerek onaylatılması ve uygulamanın projeleri onaylayan öğretim
elemanlarının danışmanlığında yapılması şartıyla uygun görüldüğü yükleniciye tebliğ edilmiştir.
Bölge Müdürlüğünce istenilen şartlara göre onaylanan ve uygulanan revize projelere
göre yapılan imalatlardan bir kısmının, daha önce, sözleşme eki uygulama projesine göre yapılan
hatalı imalattan kaynaklanan imalatlar olduğu ileri sürülerek bedelinin ödenmemesi, yüklenicinin
ise, revize projeye göre yapılan imalatların bedellerinin kendisine ödenmesini istemesinden
doğan anlaşmazlık nedeniyle konunun Bölge Müdürlüğünce … ne aksettirildiği görülmektedir.
Bunun üzerine, Genel Müdürlük teknik elemanlarınca, sözleşme eki projeye göre
yapılan imalatlar ile revize projeye göre yapılan ilave imalatların yerinde incelenmesi ve her iki
projeyle ilgili hususların da dosya üzerinden incelenmesi sonucu, 28.04.2010 tarihli, toplam 23
sayfa ve 14 adet ekten oluşan bir rapor düzenlenmiş olup, bu raporun sonuç bölümünde özetle;
“1.1. Bölge Müdürlüğünce hizmet alımıyla temin edilen ve kabulü yapılarak uygulama
ihalesi ekine konulan mimari, betonarme, mini kazık projelerindeki temel taban kotları
birbirinden farklıdır…….. idare hizmet alımıyla temin ettiği projelerin yeterli kontrolünü
yapmadan uygulama işine ait ihale dokümanı/sözleşme ekine koymuştur.
1.2. Proje ihalesi kapsamında temin edilen “Zemin Etüt Raporu” için gerekli sondaj
sayısının ve derinliğinin, yapılacak saha ve laboratuar deneylerinin şartnamede belirlenmediği,
buna bağlı olarak örselenmemiş numune alınamadığı öne sürülerek gerekli laboratuar deneyleri
yapılamadığından (Ø) içsel sürtünme açısı belirlenememiş ve iksa hesaplarında ampirik olarak
300 alınmıştır. (Kum-çakıl zeminlerde kesme kutusu deneyi yapılarak numune alınabilir.)
…
Sözleşme eki projede hesap hatası bulunmaktadır.
…
Proje ihalesi kapsamında temin edilen Zemin Etüd Raporu sondaj loglarında zemin
kum-çakıl olarak belirlendiği, yer altı su seviyesi -3,70 m olarak tespit edildiği halde iksa ve su
tutucu sistem olarak 50 cm aralıklı Ø30’luk mini kazık sistemi seçilmesi anlaşılamamıştır. …
Nitekim revize projede kesişen jet grout kolonları ile zemin akması önlenmiştir. (Revize projede
(Ø) içsel sürtünme açısı 300 yerine 40 alınmış ve 50 cm aralıklı Ø30’luk mini kazık yerine 50 cm
aralıklı Ø60’lık jet grout yapılması öngörülmüştür.)
…
İdarenin proje hatalarından dolayı proje revizyonuna gitmesi halinde oluşacak farklar
tespit edilerek yükleniciye ödenir. Bu nedenlerle ilave keşif artışında ödemesi yapılmayan ve
idarenin talebi üzerine Anadolu Üniversitesi Mimarlık Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği
Bölümü Jeoteknik Anabilim Dalı Başkanlığınca uygulaması yapılarak tutanağa bağlanan mini
kazık arkası 2645,80 m jet grouting kolonunun yapılacak 2. mukayeseli keşifte değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yüklenicinin iddia ettiği gibi kazı derinliğinde bir artış olmamıştır.
2.1. …
Mahallinde yapılan mini kazık imalatlarının hangi oranda oluşmadığının tespiti şu
anda imkansızdır. Yapılan dosya incelemesinde de böyle bir tespite rastlanmamıştır. Bu konuda
işin kontrollerinin belirleyeceği bir oranda mini kazık imalatı hatalarından dolayı yapılacak 2.
mukayeseli keşifte yüklenicisinden düşülmelidir.
2.2. Aynı şekilde ankrajların da oluşmadığı, kuşaklama kirişlerinin betonlarının kırıldığı
ve donatılarının açığa çıktığı fotoğraflardan görülmektedir. Ancak bu aşamada hatalı ankraj
imalatlarının tespiti imkansızdır. Bu konuda işin kontrollerinin belirleyeceği bir oranda ankraj
imalatı hatalarından dolayı yapılacak 2. mukayeseli keşifte yüklenicisinden düşülmelidir.”
hususları belirtilmiştir.
Bu rapor … nün 10.05.2010 tarih ve 1528 sayılı yazısı ile Bölge Müdürlüğüne
gönderilerek “Konunun inceleme raporu çerçevesinde değerlendirilmesi hususunda” gereğinin
yapılması talimatı verilmiştir.
Ancak, Bölge Müdürlüğü, kendi görüşleri ile Genel Müdürlük raporu arasında
uyumsuzluk olduğundan bahisle konunun Yüksek Fen Kurulunca incelenmesinin uygun
olacağını 15.07.2010 tarih ve 2487 sayılı yazısı ile Genel Müdürlüğüne bildirilmiştir.
Ayrıca yüklenicinin 25.06.2010 tarihli dilekçesinde; sözleşme eki uygulama projesinde
yapılan değişikliklerden kaynaklanan ilave imalatların tamamının bedelinin ödenmesi talebinin
yanı sıra, sözleşmenin 31-e maddesinde, “Yapılmasından vazgeçilen imalatların bedeli
pursantaj oranında ödenmez” denmesine rağmen ihale aşamasında taraflarınca verilen fiyatlarla
hesaplanmakta olduğu,
Sözleşmenin 15.2. maddesinde, “Yükleniciye fiyat farkı verilmeyecektir. Ancak,
mücbir sebepler veya idarenin kusuru nedeniyle isin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek
suretiyle uzatılması halinde, 24.12.2002 tarih ve 5039 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734
Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan. Yapım, İşlerine İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esasların 12’nci maddesi uyarınca fiyat farkı ödenir.” denmesine
rağmen taraflarına fiyat farkı verilmediği,
ifade edilerek belirtilen konulardaki mağduriyetlerinin giderilmesi talep edilmektedir.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı
- maddesi c) bendinde;
“c) Yapım islerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde
imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale
konusu yapım isinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve mali özelliklerinin
gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda on veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir.
Uygulama projesi bulunan yapım islerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle
ihale yapılması zorunludur.” hükmü yer almaktadır.
Aynı kanunun “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde ise,
“Uygulama projesi: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü
ayrıntısının belirtildiği projeyi,İfade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
Genel Müdürlükçe hazırlanan raporda belirtilen hususlardan, ihaleye esas uygulama
projesinin, Tanımda belirtilen uygulama projesi niteliğinde olmadığı ve 4734 sayılı Kanunun
62/c maddesi hükümlerine uyulmadan ihaleye çıkıldığı anlaşılmaktadır.
Sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Projelerin uygulanması” başlıklı 13.
maddesinde;
“Madde 13- (1) Sözleşme konusu işler, idare tarafından yükleniciye verilen veya
yüklenici tarafından hazırlanıp idarece onaylanan uygulama projelerine uygun olarak yapılır.
(2) Birim fiyatlı işlerin, onaylı uygulama projesi hazırlanmamış kısımlarına idarenin
izni olmadan başlanamaz. Aksine bir davranışın sorumluluğu yükleniciye aittir.
(3) Projelerin zemine uygulanması sırasında meydana gelen hataların sorumluluğu ve
hataların neden olduğu zararlar ve giderler yükleniciye ait olup, bunun sonucu olarak meydana
gelen hatalı işin bedeli de yükleniciye ödenmez.
(4) İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik
yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen
niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya
yetkilidir. Yüklenici, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak
işe devam etmek zorundadır. Proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk
edilmesini veya değiştirilmesini veya başka yerde kullanılmasını gerektirirse, bu yüzden doğacak
fazla işçilik ve giderleri idare yükleniciye öder. Proje değişiklikleri işin suresini etkileyecek
nitelikte ise yüklenicinin bu husustaki süre talebi de idare tarafından dikkate alınır.”
Hükümleri mevcut bulunmaktadır.
Bu hükümlerden; sözleşme konusu işlerin onaylı uygulaması projesine göre yapılması
gerektiği,
Yüklenicinin sorumluluğundan kaynaklanan hatalı işlerin bedellerinin yükleniciye
ödenemeyeceği,
Hususları açıktır.
Sözleşmelere, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar ve bunların ikincil mevzuatlarına aykırı
hükümler konulması (Sözleşmenin 31/e maddesi) durumunda, bu durum tarafların kendi
hukuki sorumluluğunda olduğu ve bu nedenle konu hakkında Kurulumuzca bir değerlendirme
yapılmasının doğru olmayacağı düşünülmektedir.
İhtilaf konusu olaya ait ihaleye esas uygulama projelerinin hatalı ve yetersiz olduğunun
… nce tespit ve kabul edildiği 20.07.2010 tarih ve 1138 sayılı yazısı ve eklerinden anlaşılmaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre ihale edilen anahtar teslimi götürü bedel
işlerde, sözleşme ve ekleri hükümlerine göre, sözleşme kapsamından çıkartılan imalatların birim
fiyatları ile, sözleşme kapsamında olmayıp sonradan yaptırılmasına karar verilen imalatlara ait
birim fiyatların sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 23. maddesi hükümlerine göre
tespit edilmesi gerektiği bilinmektedir.
Fiyat farklarıyla ilgili olarak da işe ait sözleşmenin 15.2. maddesi hükümlerine göre
işlem yapılması gerektiği konusunda tereddüt edilecek bir husus bulunmamaktadır.
IV- KARAR
Konu, ön bölümlerde belirtildiği üzere detaylı olarak incelenmiş ve değerlendirilmiş
olup, bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda;
İhtilaf konusu olaya ait gerek ihaleye esas uygulama projelerinin ve gerekse, yapılan
imalatların hatalı olduğunun idaresince tespit ve kabul edilmesi durumunda; onaylı revize
uygulama projesinde göre yapılan imalatların bedelinin yükleniciye ödenmesinin,
İhaleye esas projeye göre hatalı olarak yapılan imalatların bedelinin ise ödenmemesinin,
Bedeli kesilecek imalatlara ait birim fiyatların sözleşmesi eki Y.İ.G.Ş.’nin 23. maddesinin
kıyasen uygulanarak bu maddedeki usul ve esaslar doğrultusunda tespit edilmesi gerektiği
düşünülmekte ise de, sözleşmede yer alan 31/e maddesiyle ilgili gerekli değerlendirmenin
idaresince yapılması, revize uygulama projesine göre yapılacak imalatların yeni birim fiyatlarının
da yine Y.İ.G.Ş.’nin 23. maddesindeki usul ve esaslar doğrultusunda tespit edilmesinin,
Fiyat farkları konusunda işe ait sözleşmenin 15.2. maddesi hükümlerine göre işlem
yapılmasının,
Değerlendirildiğine, 15/12/2010 tarihinde yapılan toplantıda oy birliği ile karar
verilmiştir.