BAŞVURU SAHİBİ: Baş-Ka İnşaat Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti., İHALEYİ YAPAN İDARE: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, BAŞVURUYA KONU İHALE: 2021/496353 İhale Kayıt Numaralı “Mersin İli, Akdeniz, Toroslar, Mezitli, Yenişehir, Tarsus İlçeleri Muhtelif Mahalle ve Caddelerde Asfalt Yama ve Tamirat Yapım İşi” İhalesi KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 16.09.2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Mersin İli, Akdeniz, Toroslar, Mezitli, Yenişehir, Tarsus İlçeleri Muhtelif Mahalle ve Caddelerde Asfalt Yama ve Tamirat Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Baş-Ka İnşaat Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 07.10.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 15.10.2021 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 22.10.2021 tarih ve 49589 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 22.10.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Başvuruya ilişkin olarak 2021/1746 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir. KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi. İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasının mevzuata uygun olmadığı, şöyle ki; a) – İdarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasında açıklama istenilen AS-1, AS-2, AS-3, AS-4 poz numaralı iş kalemlerinin içerisinde yer alan motorin girdilerinin birleştirilmesi gerekirken birleştirilmediği bu durumun AS-2 poz numaralı iş kaleminde “Amonyum nitrat fuel-oil girdisi”nin kümülatif toplamda kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşmasına neden olduğu ve nihai olarak hatalı şekilde açıklama istenilen analiz girdisi olarak belirlenmesine yol açtığı, – AS-1 poz numaralı iş kaleminde açıklama istenilmemesi gereken “Nakliye (Su)”, “Nakliye(Emilsiyon)”, Nakliye Taş (Ocak-Konkasör)”, Nakliye PMT (Ocak-Konkasör), Nakliye Bitüm” ve 10.160.1003 poz numaralı analiz girdileri için açıklama istenilecek girdi olarak belirlendiği, benzer şekilde AS-2, AS-3, AS-4 ve AS-12 poz numaralı iş kalemlerinde de bir takım analiz girdileri için hatalı şekilde açıklama istenildiği b) Açıklama istenen iş kalemlerinden olan AS-3, AS-4 poz ve AS-12 poz numaralı iş kalemlerinin birim fiyat tarifleri ile idarece bu iş kalemlerine yönelik düzenlenen analiz formatlarının birbiriyle uyumlu olmadığı, analiz formatında dahil edilmesi gereken girdilerin dahil edilmemesi nedeniyle ve nakliye formüllerinde bulunan hatalar nedeniyle yaklaşık maliyetin toplamda 700.850,00 TL eksik hesaplandığı, bir diğer deyişle yaklaşık maliyetin 69.824.760,40 TL olması gerektiği, bu durumda sınır değerin artacağı ve hali hazırda açıklama istenilmeyen istekli/isteklilerden açıklama istenilmesi sonucunu doğuracağı, söz konusu eksikliklerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olması nedeniyle ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir. Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. (2) Ön ilan yayımlanmadan önce yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen fiziki miktar veya kapsam esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi gerekiyorsa yeniden hesaplanır. (3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır. (4) İhale konusu işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur. (5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı teklifler ile birlikte açıklanır. (6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, yaklaşık maliyet de bu kapsamda hesaplatılabilir.” hükmü, Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesinde “(1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde; a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar, b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler, c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler, ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler, d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri, esas alınır. (2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler. (3) İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir. (4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar Katma Değer Vergisi hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan fiyat bildirimleri ve proforma faturaları dikkate alınmaz.” hükmü, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır…” açıklaması, Aynı Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir. Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir. Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir. Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz… “ açıklaması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36’ncı maddesinde “…İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır…” hükmü, Anılan Kanun’un “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinde “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler. Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır. Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları Kuruma hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle yapılır…” hükmü, Aynı Kanun’un “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar. İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır.” hükmü yer almaktadır. İdarece gönderilen ihale işlem dosyası incelendiğinde sınır değerin 51.761.654,00 TL olarak hesaplandığı, bu tutarın altında teklif verdiği tespit edilen 12 istekliye 01.10.2021 tarihinde EKAP üzerinden aşırı düşük teklif sorgulaması yazısının gönderildiği, söz konusu yazı ekinde 5 adet iş kalemi (AS-1, AS-2, AS-3, AS-4 ve AS-12 poz numaralı) listesi, bu iş kalemlerine ilişkin idarece düzenlenen analizler ve açıklama istenilmeyen analiz girdileri listesine yer verildiği, Teklif tutarı sınır değerin altında olan başvuru sahibi Baş-Ka İnşaat Madencilik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin idareye süresi içerisinde açıklama sunmadığı anlaşılmıştır. İdarece yaklaşık maliyet aşamasında iş kalemlerine yönelik analiz düzenlendiği, söz konusu analizlerin içeriğinde iş kalemlerinin bulunduğu, dolayısıyla idarece açıklamaya konu edilen özel poz niteliğindeki iş kalemlerinin aynı zamanda paçal poz niteliğinde olduğu görülmektedir. Aşırı düşük teklif sorgulamasında paçal poz niteliğinde olan bu iş kalemlerinin, bünyesinde yer alan iş kalemlerinin de analiz girdilerine ayrıştırılmak suretiyle analiz girdisi bazında düzenlendiği ve isteklilere bu şekliyle verildiği anlaşılmaktadır. İsteklinin iddiasına konu olan motorin girdisinin AS-1, AS-2, AS-3 ve AS-4 poz numaralı iş kalemlerinde birleştirilmediği, bu hatalı uygulamanın AS-2 poz numaralı iş kaleminde açıklama istenilmemesi gereken bir girdiyi açıklama istenilir hale getirdiği yönünde olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan incelemede söz konusu iş kalemlerine yönelik analizler incelendiğinde tek bir iş kalemi bünyesinde aynı poz numaralı (10.160.1026) motorin girdisine iki defa yer verildiği, söz konusu 2 motorin girdisinin miktarlarının birbirinden farklı olduğu, dolayısıyla söz konusu 2 motorin girdisinin paçal poz içerisinde farklı iş kalemlerinin bünyesinden ayrıştırılmak suretiyle elde edilen aynı nitelikte motorin girdisi olduğu ancak bu girdilerin birbiriyle toplanmak yerine 2 ayrı satır açıldığı anlaşılmaktadır. İdarelerce iş kalemlerine yönelik analiz düzenlenirken tamamen aynı nitelikte ve aynı poz numarası sahip analiz girdilerinin miktarlarının toplanmak suretiyle tek bir girdi şeklinde yer verilmesi ve açıklama istenilecek ve istenilmeyecek analiz girdilerini bu duruma göre belirlemeleri önem arz etmektedir. 10.160.1026 poz numaralı motorin girdisinin birleştirilmediği iddiasına yönelik yapılan incelemede yukarıda yer verilen gerekçeler nedeniyle 10.160.1026 poz numaralı analiz girdisinin miktarlarının toplanmak suretiyle birleştirilmesi gerektiği bunun haricinde açıklama istenilecek iş kalemleri bünyesinde yer alan tamamen aynı nitelikteki ve aynı poz numaralarına sahip başka girdiler de var ise bu girdiler de göz önünde bulundurulmak suretiyle analizin bu girdilerin birbiriyle toplanmak suretiyle düzenlenmesi ve düzenlenen yeni analize göre Tebliğ’in yukarıda yer verilen 38’inci ve 45’inci maddelerinde yer verilen açıklamalar uyarınca açıklama istenilecek ve istenilmeyecek analiz girdilerinin yeniden belirlenmesi gerektiğinden başvuru sahibinin iddiası bu yönüyle yerinde görülmüştür. Bununla birlikte AS-1 poz numaralı iş kaleminde açıklama istenilmemesi gereken “Nakliye (Su)”, “Nakliye(Emilsiyon)”, Nakliye Taş (Ocak-Konkasör)”, Nakliye PMT (Ocak-Konkasör), Nakliye Bitüm” ve 10.160.1003 poz numaralı analiz girdileri için açıklama istenilecek girdi olarak belirlendiği, benzer şekilde AS-2, AS-3, AS-4 ve AS-12 poz numaralı iş kalemlerinde de bir takım analiz girdileri için hatalı şekilde açıklama istenildiği iddiasına ilişkin olarak idarece düzenlenecek yeni sıralı analiz girdileri listesine göre söz konusu girdilere ilişkin açıklama istenilip istenilmeme durumunda değişiklik yaratabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Başvuru sahibinin yaklaşık maliyetin 700.850,00 TL eksik hesaplandığı, yaklaşık maliyetin 69.824.760,40 TL olması gerektiği bu durumda sınır değerin mevcut değerinden daha yüksek olacağı ve hali hazırda açıklama istenilmeyen istekli ya da isteklilerden açıklama istenilmesi sonucunu doğuracağı bu nedenle ihalenin iptali gerektiği iddiasına yönelik yapılan incelemede; başvuru sahibi isteklinin 07.10.2021 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu tespit edilmiştir. Öncelikle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36’ncı maddesinden ihalenin ilk oturumunda isteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrolünün yapılacağı, belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan isteklilerin tutanakla tespit edileceği ve isteklilerin teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarının açıklanacağı, diğer bir ifadeyle kural olarak yaklaşık maliyetin ihale tarihinde isteklilere açıklandığı, şikâyete konu ihale tarihinin 16.09.2021 olduğu, ihalenin yaklaşık maliyetinin ihale tarihinde isteklilere açıklandığı dikkate alındığında isteklilerin yaklaşık maliyete ilişkin başvurular bakımından farkına varıldığı/farkına varılması gereken tarihin ihale tarihi olduğu, bu tarihi izleyen on gün içinde en son (26.09.2021 tarihinin tatil günü olması nedeniyle takip edilen ilk iş günü) 27.09.2021 tarihinde yapılması gerekirken başvuru sahibi tarafından söz konusu süre geçtikten sonra 07.10.2021 tarihinde şikâyet başvurusu yapıldığı görüldüğünden başvuru sahibinin “işin yaklaşık maliyetinin yanlış hesaplanmış olabileceği” iddiasının süre yönünden reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, sıralı analiz girdileri listesinin yukarıda yer verilen değerlendirmeler doğrultusunda yeniden düzenlenmesi ve bu yeni listeye göre açıklama istenilecek ve istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenerek aşırı düşük teklif sorgulamasının yeniden yapılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere, Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
| 
