BAŞVURU SAHİBİ:

Rsm Madencilik Enerji İnşaat ve Turizm İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 12. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2023/1287916 İhale Kayıt Numaralı “Çaldıran Ayrımı- Doğubayazıt- Gürbulak Sınır Kapısı (Km:1171+147,81-1213+085) Yolunda Bsk Onarımı ve Geri Dönüş Kavşakları Yapılması” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 12. Bölge Müdürlüğü tarafından 27.12.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Çaldıran Ayrımı- Doğubayazıt- Gürbulak Sınır Kapısı (Km:1171+147,81-1213+085) Yolunda Bsk Onarımı ve Geri Dönüş Kavşakları Yapılması” ihalesine ilişkin olarak Rsm Madencilik Enerji İnşaat ve Turizm İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin 29.01.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 30.01.2024 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 08.02.2024 tarih ve 131200 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 08.02.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/202 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) İhale üzerinde bırakılan şirket tarafından tüzel kişiliğin ortakları, üyeleri veya kurucuları ile tüzel kişiliğin yönetimindeki görevlileri belirten son durumu gösteren ticaret sicili gazeteleri ile nev’i ve isim değişikliklerini gösteren tüm ticaret sicili gazetelerinin ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 10/A maddesine uygun olarak ortakların T.C. kimlik numarası/vergi numarası ile ortakların ortaklık oranlarını tevsik edici belgelerin sunulmamış olduğu, belgelerin fotokopi olarak sunulduğu, teklif ekinde sunulan vekâletnamenin, imza sirkülerinin ve imzaların geçerli olup olmadığının, ortaklık durum belgesinde yer alan bilgilerin Ticaret Sicil Gazetesi’nde yer alan bilgiler ile uyumlu olup olmadığının, teklif mektubu ve ekinde yer alan belgelerin yetkili kişilerce imzalanıp imzalanmadığının, sunulan imza sirkülerinin, vekaletnamenin veya teklif mektubundaki imzaların aynı olup olmadığının, vekaletnamede yetkili olduğu belirtilen kişilerin yetki sürelerinin sona erip ermediğinin tespitinin yapılmadığı, isteklinin EKAP’a yüklediği Yönetim Kurulu Karar Defteri’nden pay defterlerinde yer alan hisse yüzdelerinin teyit edilemediği, şirketlere ait yetki kararlarının bulunmadığı ve ortaklık hisselerinin teyidinin yapılamadığı,

2) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından bilanço oranları ve iş hacmine ilişkin olarak yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgiler ile idareye sunulan belgelerin uyumlu olmadığı, İdari Şartname’de istenilen bilanço oranları ile iş hacmi tutarlarının sağlanamadığı, bilanço bilgileri tablosunun yönetmeliğin 35’inci maddesine uygun olarak düzenlenmediği, cari oran ve öz kaynak oranının mevzuata uygun hesaplanmadığı, bilanço oranlarında mevzuata aykırı olarak yuvarlama yapıldığı, belgelerde meslek mensubu özel kaşesinin kullanılmadığı, yapım işleri ciro bilgileri tablosunun, yönetmeliğin 36’ncı maddesine aykırı düzenlendiği, ortak girişim olarak gerçekleştirdiği işler olduğu halde, ortak girişim olarak yapılan işlere ilişkin ciro bilgilerini içeren standart forma uygun belge sunulmadığı, yapım işleri ciro bilgileri tablosunun her bir sayfasının meslek mensubunca imzalanıp kaşelenmediği,

3) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata aykırı olduğu, şöyle ki;

a1) Sunulan analizlerde idarece verilen analiz girdileri ve miktarlarının değiştirildiği ve bazı analiz girdilerine hiç yer verilmediği, bazı girdilerin adları ve birimlerinin hatalı şekilde gösterildiği, analizlerin hatalı ve eksik olarak düzenlendiği, açıklanması istenilen tüm girdilerin açıklanmadığı, açıklanan girdilere ilişkin belgelendirme yapılmadığı, sunulan belgelerin ise Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesi hükümlerine aykırı şekilde düzenlendiği, açıklanması istenilen ve istenilmeyen analiz girdilerinin birimi, birim fiyatı, miktarları ile girdi tutarlarının tam olarak gösterilmediği, analizlerde aritmetik hata yapıldığı, yuvarlamadan ve aritmetik hatalardan kaynaklanan hesaplama hatalarının düzeltilmesi durumunda, düzeltilmiş analiz fiyatının o iş kalemine ait teklif edilen birim fiyatın üzerinde kaldığı, ayrıca çeşitli imalat kalemlerine ilişkin analiz girdi miktarlarının emsal kamu idarelerine ait analiz girdi miktarlarının altında gösterildiği,

a2) Analiz girdilerine ait fiyat teklifleri ile tekliflere dayanak tutanakların muhtelif yönlerden mevzuata aykırı olduğu,

a3) Nakliye mesafelerinin idarenin belirlemiş olduğu formüllere uygun bir biçimde hesaplanmadığı, nakliye mesafelerinin ve formüllerdeki katsayıların düşürülmesi, değiştirilmesi, analizlerdeki nakliye formülü yerine farklı formüllerin kullanılması ve ayrıca K katsayısının ilgili yılın rayicinden düşük alınması ile haksız avantaj sağlandığı,

a4) İhale tarihinde yürürlükte olan 2023/2 rayiçleri yerine 2023/1 rayiçlerinin kullanılmasının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesine aykırı olduğu,

a5) İşçilik analizlerinde ihale tarihinde yürürlükteki asgari saatlik ücret değeri olan 59,62 TL’nin altında hesaplama yapıldığı,

a6) Akaryakıt girdisine ilişkin kullanılan akaryakıt fiyatlarının EPDK tarafından yayımlanan, ihale ilan tarihi ile ihale tarihi (ihale tarihi hariç) arasında geçerli olan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında olduğu, EPDK tarafından yayımlanan akaryakıt fiyatının TL/lt cinsinden hesaplanmasında mazotun litre’den kg’ye dönüşümündeki yoğunluk katsayısının 0,820-0,845 kg/lt aralığında belirlenmediği, EPDK Akaryakıt Bayi Fiyatı Raporu sisteminden fiyatı alınan bayinin işin yapılacağı yerde bayisinin bulunmadığı, bulunuyorsa dahi lisansı yürürlükte olan aktif bir bayinin bulunmadığı, bu nedenle fiyatı kullanılan bayinin uygun olmadığı,

a7) İş makinelerinin kendi malı olduğuna dair belgeler ile teknik özelliklerini tevsik eden belgelerin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulmadığı, kendi malı olduğuna dair açıklama yapılan iş makinalarının idarece verilen analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına ve Teknik Şartname’de belirtilen teknik özelliklere uygun olmadığı, iş kalemlerine ait temel girdiler incelendiğinde tüm makinelere ait resmi rayiçlerin bulunduğu, dolayısı ile üçüncü kişilerden teklif alarak ilgili iş makinesi birim fiyatlarına teklif fiyatı giren isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,

a8) Kendi malı makine ile amortismanı düşürülmüş makine hesabının yanlış yapıldığı, açıklamada kullanılan makinelerin özelliklerinin ve teknik kapasitelerinin analizlerde istenen makine özellik ve kapasitelerinden farklı olduğu, ayrıca kendi malı olması istenen makineler için fiyat teklifi alındığı, söz konusu makinelerin birim fiyat üzerinden açıklanması gerektiği, kendi malı edinim bedeli üzerinden yapılan açıklamalarda edinim bedeline sadece amortisman kısmının yazılabileceği, yedek parça, sermaye faizi sigorta gideri, montaj ve demontaj kısmı için birim fiyat ve rayiçlerin kullanılması gerektiği, söz konusu makinelere ilişkin fiyat teklifi ile açıklama yapılamayacağı, fiyat teklifi alınan makinelerin özelliklerinin analizlerde istenen makine özelliklerinden farklı olduğu,

a9) Açıklama istenmeyen analiz girdilerine 0,01 TL veya daha az fiyat teklif edilmesi nedeniyle bazı analiz girdilerinin tutarlarının 0,00 TL olarak hesaplandığı, bu durumun anılan isteklilerin söz konusu analiz girdileri için fiyat öngörmediği anlamına geldiği,

a10) Kendi malı olan ve amortisman hesabı yapılan makineler veya fiyat teklifi alınarak açıklama yapılan makineler, aynı makine olmadığı, motor güçlerinin farklı olduğu, istenilen teknik özelliklere uygun açıklama yapılmadığı, amortisman hesabı yapılan ve fiyat teklifi alınan makinelerin özellik ve kapasitelerinin yer aldığı ruhsat, yevmiye defterleri, satış kayıtlarına ait faturalar vb. belgelerin istenilerek teknik özelliklerin uygunluk kontrolünün yapılması ve isteklinin anılan iş makinelerine sahip olup olmadığı ve fiyat teklifi veren firmanın kayıtlarında anılan makinelerin aynısının bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerektiği,

a11) ÇDG-35 iş kalemi analizinde kazınan asfaltın nakli için yoğunluk katsayısının 1,6 olarak hesaplandığı, ancak ÇDG-35 iş kalemine ait birim fiyat tarifleri göz önüne alındığında söz konusu katsayının 2,4 olması gerektiği,

a12) Tüm iş kalemlerindeki nakliye mesafeleri yaklaşık maliyete esas mesafelerden daha düşük hesaplandığı, İdari Şartname’nin 33.2’nci maddesine göre mesafeleri tevsik edici herhangi bir bilgi ve belge sunulmadığı,  ÇDG-2 iş kaleminin analizinde ariyet ocağından getirilecek kazının taşınmasına ait mesafelerin, herhangi bir bilgi ve belge sunmadan düşürüldüğü, yapılacak yol güzergâhındaki fazla malzemenin ve ariyet ocağından dolgu malzemesinin taşınması ile eksik olan düşük kottaki yerlere dolgu yapılarak yol platformu oluşturulduğu, genel bir kazı dolgu alanı gibi basit anlatımlarla hesaplanması mümkün olmayan bu mesafeye ilişkin olarak detaylı bir hesaplama sunulmadığı,  kazı klasları, sıkışma ve kabarma faktörünü belirleyen araştırma raporları, ariyet ocaklarına ait itinerer ve depo yerlerine ait itinererin hazırlanmadığı ve söz konusu pozlara ait idarenin analizindeki taşıma mesafelerinin verilen fiyat teklifini yakalaması için değiştirildiği, ayrıca idare analizindeki formüle uyulmadığı ve formül hesaplamasının hatalı yapıldığı iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1. Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği’nin “Gerçek ve tüzel kişilerin EKAP’a kaydı” başlıklı 7’nci maddesinde “… (5) EKAP’a kayıtlı olan; gerçek kişilerin kendileri ile vekil veya temsilcilerine; tüzel kişilerin kendileri, ilgisine göre, ortakları ve ortaklık oranları (halka arz edilen hisseler hariç)/üyeleri/kurucuları, teklif veya başvuru mektubu ya da sözleşme imzalamaya ve sözleşmenin yürütülmesi konusunda tüzel kişiliği temsile yetkili yönetimindeki görevliler ile vekil veya temsilcilerine ilişkin aşağıda yer alan bilgileri EKAP’a kaydetmeleri ve son başvuru veya ihale tarihinden ve sözleşme imzalamadan önce güncellemeleri zorunludur. Bu kişilerin;

a) Gerçek kişi olması halinde adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası ile varsa işletme adı ve ticaret unvanı,

b) Tüzel kişi olması halinde ticaret unvanı, vergi kimlik numarası ile varsa işletme adı. Tüzel kişilerde; yönetimdeki görevliler ile ilgisine göre, ortaklar ve ortaklık oranlarına (halka arz edilen hisseler hariç)/üyelere/kuruculara ilişkin kayıt kapsamında ticaret sicil verileri esas alınır. Ayrıca anonim şirketlerde (tek ortaklı şirketler hariç) ortaklar ve ortaklık oranlarının kaydı kapsamında, beyan edilen kişilere ilişkin pay defteri ile dayanağı yönetim kurulu karar defterinin ilgili kısımları; şirket niteliğinde olmayan tüzel kişilerde ise üyelerin veya kurucuların kaydı kapsamında Türkiye Ticaret Sicili Gazetelerinde yer almayan bilgileri içeren belgelerin ilgili kısımları da taranarak EKAP’a yüklenir. Yabancı aday/istekliler tarafından bu fıkrada istenen bilgi ve belgelerin beyan edilmesi/yüklenmesi bakımından, ilgili ülke mevzuatındaki karşılıkları esas alınır….” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

a) Teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren bilgiler;

…

2) Tüzel kişilerde; isteklilerin yönetimindeki görevliler ile, ilgisine göre, ortaklar ve ortaklık oranlarına (halka arz edilen hisseler hariç)/üyelerine/kurucularına ilişkin bilgiler idarece EKAP’tan alınır…

d) Vekaleten ihaleye katılma halinde, vekil adına düzenlenmiş, ihaleye katılmaya ilişkin noter onaylı vekaletname…” düzenlemesi yer almaktadır.

İdari Şartname’nin 7.1.a.2’nci maddesi uyarınca isteklilerin yönetimindeki görevliler ile ortaklar ve ortaklık oranlarına ilişkin bilgiler EKAP’tan alınacaktır. İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda Celal Kotan (%50) ve Cercis Kotan’ın (%50) şirketin ortağı olduğunun beyan edildiği, söz konusu bilgilerin EKAP üzerinden yapılan ticaret sicil sorgulaması ile elde edilen bilgilerle uyumlu olduğu görülmüştür. Şirketi temsilen Celal Kotan tarafından teklif verildiği, EKAP üzerinden yapılan ticaret sicil sorgulamasında Celal Kotan’ın ve Cercis Kotan’ın münferiden temsile yetkili müdür olduklarının görüldüğü, söz konusu hususun da Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda yer alan bilgilerle uyumlu olduğu görülmüştür. Söz konusu şirketin birden fazla pay sahibi bulunan anonim şirket olmadığı için ortaklar ve ortaklık oranlarının kaydı kapsamında, beyan edilen kişilere ilişkin pay defteri ile dayanağı yönetim kurulu karar defterinin ilgili kısımlarını EKAP’a yükleme zorunluluğu olmadığı anlaşılmıştır.

MERSİS entegrasyonu kapsamında tüzel kişiliğin ortak ve yöneticilerine ilişkin bilgilerin EKAP’a aktarıldığı ve İdari Şartname’nin 7.1.a.2’nci maddesi uyarınca bu hususa ilişkin bilgilerin EKAP’tan alınacağının belirtildiği, istekliler tarafından tüzel kişiliğin ticaret sicil gazetesi kayıtlarına ilişkin ayrıca beyanda bulunmaları veya sunmaları gerekmediği, ihale üzerinde bırakılan isteklinin limited şirket statüsünde olduğu ve ortak ile yöneticilerine ilişkin Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda yer alan bilgilerin EKAP kayıtları ile uyumlu olduğu, ilgili mevzuat hükümleri gereği birden fazla pay sahibi bulunan anonim şirketler için ortaklar ve ortaklık oranlarının kaydı kapsamında, beyan edilen kişilere ilişkin pay defteri ile dayanağı yönetim kurulu karar defterinin ilgili kısımlarının EKAP’a yükleme zorunluluğu bulunduğu, ihale üzerinde bırakılan tüzel kişiliğin ise limited şirket statüsünde olduğu ve anılan istekli tarafından ihaleye vekaleten katılım olmadığı, teklifin münferiden temsile yetkili müdür Celal Kotan tarafından e-imza ile imzalanarak gönderildiği görüldüğünden başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

2. Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

Yapım İşi İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Bilanço veya eşdeğer belgeler” başlıklı 35’inci maddesinde “(1) Bilançonun veya eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;

a) Yayınlanması zorunlu olan yıl sonu bilançosunun veya gerekli bölümlerinin,

b) (a) bendinde belirtilen belgelere eşdeğer belgelerin,

her ikisinin de idarece istenilmesi zorunludur.

(2) Bilanço veya eşdeğer belgeler kapsamında;

a) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan aday ve istekliler yıl sonu bilançosunu veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterleri sağladığını gösteren bölümlerini,

b) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan aday ve istekliler yıl sonu bilançosunu veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerini ya da bu kriterlerin sağlandığını göstermek üzere yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi,

sunar.

(3) Adayın veya isteklinin ikinci fıkra uyarınca sunduğu belgelerde;

a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),

b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),

c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması,

ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerekir.

(4) Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.…” hükmü,

“İsteklinin iş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 36’ncı maddesinde “(1) İş hacmini gösteren belgeler, aday veya isteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;

a) Toplam cirosunu gösteren gelir tablosu,

b) Yapım işleri cirosunu gösteren belgedir.

(2) Yaklaşık maliyeti eşik değerin üç katına kadar olan ve iş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen her iki belgenin idarece istenilmesi zorunludur. Bu durumda aday veya isteklinin üçüncü fıkradaki yeterlik kriterini sağladığını göstermek üzere ihaleden önceki yıla ait bu iki belgeden birini sunması yeterlidir. Yaklaşık maliyeti eşik değerin üç katına eşit ve bu değerin üzerinde olan ihalelerde ise yalnızca birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen belgenin sunulması gerektiğine yönelik düzenleme yapılabilir. Bu durumda aday veya isteklinin idarece istenilen ilgili belgeyi sunması gereklidir.

(3) Birinci fıkrada sayılan belgelerin istenildiği durumlarda;

a) Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde; isteklinin, toplam cirosunun, teklif ettiği bedelin % 25’inden, yapım işleri cirosunun ise teklif ettiği bedelin % 15’inden az olmaması,

b) Belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihalelerin ön yeterlik aşaması ile Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerin yeterlik aşamasında; aday veya isteklinin toplam cirosunun, yaklaşık maliyetin % 25’i ile % 35’i aralığında idarece belirlenen tutardan, yapım işleri cirosunun ise yaklaşık maliyetin % 15’i ile % 25’i aralığında idarece belirlenen tutardan az olmaması,

gerekir. İdarece yalnızca birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen belgenin istenildiği ihaleler hariç olmak üzere, yeterlik kriteri olarak bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan aday veya istekli yeterli kabul edilir.

(4) Üçüncü fıkradaki kriterleri ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıl için sağlayamayanlar, ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıldan başlamak üzere birbirini takip eden son altı yıla kadarki belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

…

(6) Yapım işleri cirosunu tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur.

(7) Toplam ciro; gelir tablosundaki brüt satışlar tutarından, satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimlerin tutarları düşülmek suretiyle ulaşılan net satışlar tutarıdır.

(8) Yapım işleri ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen yapım işlerinden elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.

(9) 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre takvim yılından farklı hesap dönemi belirlenen aday ve isteklinin gelir tablosu için bu hesap dönemi esas alınır.

(10) Gelir tablosunun, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.

(11) İş ortaklığı olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.

(12) Konsorsiyum olarak ihaleye katılan aday ve isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından kendi kısmı için sağlanması zorunludur.

(13) Aday veya isteklinin, ortak girişimin ortağı olarak taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirdiği yapım işlerinin parasal tutarı, iş ortaklığındaki hissesi oranında, konsorsiyumda ise taahhüt edilen iş kısmı üzerinden hesaplanır.

(14) Aday veya isteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu durumda aday veya isteklinin iş hacmi tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif kapsamında sunulması gerekmektedir.” hükmü yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.4. Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler:

7.4.1. Bu madde boş bırakılmıştır.

7.4.2. İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yıl sonu bilançosu veya eşdeğer belgeleri.

a) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan isteklilerin, yıl sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağlandığını gösteren bölümlerini,

b) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan isteklilerin, yıl sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağladığını gösteren bölümlerini ya da bu kriterlerin sağlandığını göstermek üzere yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir tarafından standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi (Standart Form: KİK024.1/Y)

sunmaları gerekmektedir.

Sunulan bilanço veya eşdeğer belgelerde;

a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması, (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),

b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması, (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),

c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması,

ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerekir.

Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

Bilanço veya bilançonun yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmış olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen bilanço veya bilançonun yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ise o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.

…

7.4.3. İş hacmini gösteren belgeler

İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait, aşağıda belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir;

a) Toplam cirosunu gösteren gelir tablosu,

b) Yapım işleri cirosunu gösteren belgeler,

İsteklinin toplam cirosunun teklif ettiği bedelin % 25’inden, yapım işleri cirosunun ise teklif ettiği bedelin % 15’inden az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir.

Bu kriterleri ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıl için sağlayamayanlar, ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıldan başlamak üzere birbirini takip eden son altı yıla kadarki belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

Yapım işleri cirosunu tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur.

Yapım işleri ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen yapım işlerinden elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.

Gelir tablosunun, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.

İş ortaklığı olarak ihaleye katılan isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.

İsteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu durumda isteklinin iş hacmi tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif kapsamında sunulması gerekmektedir…

7.9. Belgelerin sunuluş şekli:

7.9.1. İdarece talep edilmesi halinde istekliler tarafından, e-teklifleri kapsamında beyan edilen bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak teyit edilemeyenler ekleri ile birlikte bu maddede düzenlenen şekil kurallarına uygun olarak sunulur…” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda bilanço bilgilerinin beyan edilmiş olduğu görülmüştür. Anılan isteklinin bilançosuna ilişkin EKAP üzerinden yapılan kontrolde ilgili bilanço kalemlerinin tutarları hesaba katıldığında beyan edilen oranların bilançodaki tutarlarla uyumlu olduğu ve İdari Şartname’nin 7.4.2’nci maddesinde belirtilen kriterleri karşıladığı anlaşılmıştır.

İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından Yeterlik Bilgileri Tablosu’nda beyan edilen ciro tutarlarına ilişkin EKAP üzerinden yapılan kontrolde söz konusu bilgilerin ilgili yılların Gelir Tablosu bilgileri ile uyumlu olduğu, sunulan yıllara ilişkin ortalama cirosunun da İdari Şartname’nin 7.4.3’üncü maddesi uyarınca yeterli olduğu görülmüştür.

İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından bilanço oranları ve iş hacmine ilişkin olarak yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgiler ile Gelir İdaresi Başkanlığı ile yapılan entegrasyon kapsamında EKAP’a aktarılan bilgilerin uyumlu olduğu ve İdari Şartname’de istenilen bilanço oranları ile iş hacmi tutarlarının sağlandığı, cari oran ve özkaynak oranı hesaplanırken; yıllara yaygın inşaat maliyetlerinin dönen varlıklardan; yıllara yaygın inşaat hakediş gelirlerinin ise kısa vadeli borçlardan düşüldüğü, yıllara yaygın inşaat maliyetlerinin toplam aktiflerden düşüldüğü, bilanço oranlarında yuvarlama yapılmadığı, EKAP üzerinden teyit edilebilen söz konusu bilgiler için ayrıca belge talep edilmesine ihtiyaç bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

3. Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. … İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

…

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

…

İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.

45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.

…

45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.

45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)

45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek: Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl, kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)

45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.

…

45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak, EPDK tarafından yayımlanan, İstanbul İli, Avrupa Yakasında bulunan bayiler adına beyan edilmiş fiyatların ortalamasını yansıtan En Yüksek İşlem Hacimli 8 Firmanın Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Raporda yer alan fiyatların % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmez. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır.

45.1.13.15. Sözleşme veya eklerinde, taş, kum, çakıl, gravye, balast, stabilize vb. yapı malzemelerinin idarenin belirlediği ocaklardan temininin öngörüldüğü haller dışında, bu Tebliğin 45.1.2 maddesi gereğince nakliye girdilerine ilişkin idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapan isteklilerin, ihale konusu işe özgü alanlara ilişkin açıklamalarını kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen veya onaylanan belgeler ile tevsik etmeleri gerekmektedir.

45.1.13.16. Niteliği gereği üretiminden sonra belirli bir süre içerisinde imalata dönüştürülmesi gereken hazır betona ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçler ile açıklama yapılması esastır. İdarece, TS 13515 Standardında belirlenen süreler ile Karayolu Trafik Yönetmeliğinde düzenlenen azami hız sınırları dikkate alınarak, hazır beton üretim tesisi ile işin yapılacağı yer arasındaki azami mesafenin tespit edilmesi ve aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda bu mesafeye yer verilmesi zorunludur. Fiyat teklifi ile açıklama yapılması halinde, idarece belirlenen mesafeden daha uzak mesafe kullanılamaz.

45.1.13.17. Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman (İş makinesi) analiz girdilerine ilişkin açıklamalar; resmi rayiçler veya isteklinin kendi malı olan iş makineleri için satın alma bedeli üzerinden yapılabilir. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ancak resmi rayici bulunmayan iş makineleri için kullanılabilir.

İsteklilerin kendi malı olan iş makinesinin satın alma bedeli üzerinden yapacağı açıklamalarda, bu hususları tevsik eden belgelerin açıklama kapsamında sunulması zorunludur. Ayrıca, bu açıklamada iş makinesine ilişkin tutar olarak;

a)   İş makinesinin satın alma tarihinden sonra amortisman süresinin dolmuş olması halinde, amortisman maliyeti katsayısı dışında kalan maliyet katsayıları (yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj)  toplamı (ilgili analizde miktar kısmına yazılarak) ile  resmi rayicin çarpılması sonucu bulunacak tutar,

b)   İş makinesinin satın alma tarihinden sonra amortisman süresinin dolmamış olması halinde ise, (a) bendinde hesaplanan tutarın altında olmamak koşuluyla, iş makinesinin satın alma bedeli ile analiz girdi miktarının çarpılması sonucu bulunacak tutar,

kullanılabilecektir.

45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir…” açıklaması yer almakta olup,

Birim fiyat teklif cetveli ve aynı doğrultuda hazırlanan İdari Şartname’nin eki tablo aşağıda aktarıldığı şekildedir.

Sözleşme Tasarısı’nın “Diğer hususlar” başlıklı 33’üncü maddesinde “…Madde 33.2- Ocakların Temini

1) Bu işte kullanılacak olan malzeme ocakları (Taş Ocağı, Ariyet Ocağı, Kum-Çakıl Ocağı, Su Ocağı) yüklenici tarafından temin edilecektir. Karayolu Teknik Şartnamesinde belirlenen kriterlere haiz malzeme ocakları bu iş bünyesinde kullanılacaktır. Ayrıca üstyapı imalatları, beton imalatları vb. imalatlarda Ar-Ge Daire Başkanlığı veya Ar-Ge Başmühendisliğince onaylı dizayn raporları esas alınacaktır. Bu iş bünyesinde kullanılacak malzeme ocaklarında Karayolu Teknik Şartnamesinde aranan kriterlerin sağlanamaması veya diğer sorunlar (işletme yapılamaması vb.) olduğu takdirde yüklenici tarafından yeni bir malzeme ocağı temin edilecektir. Ocak bulunamaması durumunda idareye ait uygun malzeme ocağı var ise yüklenici tarafından talep edilmesi durumunda idareye ait ocaklar idarenin onayı ile iş bünyesinde kullandırılacaktır. Ancak idareye ait malzeme ocağının kullanılması durumunda; İhale öncesi idare tarafından belirlenen yaklaşık maliyete esas nakliye mesafelerinden daha az nakliye mesafesi olması durumunda YBF (Yeni Birim Fiyat) düzenlenmesi yapılır. Nakliye mesafesinin artması durumunda YBF (Yeni Birim Fiyat) düzenlenmez. Ayrıca ocak klas değişikliği nedeniyle YBF (Yeni Birim Fiyat) düzenlenmez.

Dolgularda kullanılmayacak olan kazı fazlası ve zayıf zemin kazıları için depo yeri de Yüklenici tarafından temin edilecektir. Yüklenici ocakları her türlü “Kanun, tüzük, kararname, karar, genelge, şartname, varsa ÇED/ÖNÇED raporuna ve benzeri” amir hükümlere göre uygun olarak çalıştıracaktır.

2) Şantiye, konkasör sahası, plent sahası, beton santralı kurulacak alanlar yüklenici tarafından temin edilecektir.

3) Kamulaştırma bedelleri de dâhil olmak üzere İdare tarafından hiçbir bedel ödenmemesi kaydıyla, işin yapıldığı civarda İdareye ait ruhsatlı malzeme (ariyet, taş, vb.) ocağı, depo sahası, kazı fazlası depo sahası, şantiye alanı, su temin yeri, konkasör sahası, soğuk ve sıcak karışım plent sahası, beton santrali ve tesisinin kurulabileceği saha var ise yüklenicinin talebi ve İdarenin uygun görmesi durumunda kullanıma açılabilecektir. Bu sahaların kullanımıyla ilgili olarak her türlü hukuki ve cezai sorumluluk yükleniciye ait olacaktır. İdarenin bu alanları vermesi ya da vermemesi durumunda; yüklenici, teklif birim fiyatta değişiklik (fiyat eksiltme veya arttırılması) yapılması, tazminat, süre vb. gibi hak taleplerinde bulunamaz.

4) Herhangi bir nedenle yüklenici idarenin ocaklarını kullanmayı yazılı talep ederse, idare tarafından uygun görülmek kaydı ile başta Maden Kanunu olmak üzere ilgili tüm mevzuata göre her türlü hukuki ve cezai sorumluluk yükleniciye ait olmak üzere, Karayolları Teknik Şartnamesi ile Genelgelerine uygun olarak kullanılabilecektir. Yeni ocakların ruhsat vb. izin işlemleri idare adına yüklenici tarafından takip edilecek, harçlar vb. giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır. Sözleşmede ocaklarla ilgili belirtilen durumda değişiklik olması halinde, teklif birim fiyatta değişiklik (fiyat eksiltmesi veya arttırılması) yapılmayacaktır.

5) İnşaat süresince ocaklardan herhangi birinin bırakılması veya yeni ocaklar kullanılması için yüklenici idareye yazılı talepte bulunabilir. Ancak bu talebin idarece kabulü veya reddi halinde; yüklenici teklif birim fiyatta değişiklik (fiyat eksiltmesi veya arttırılması) yapılması, tazminat, süre vb. gibi hak taleplerinde bulunamaz.

6) Depo yerinin ilgili mevzuatı gereğince sağlanması gereken bütün fiziki koşullar yüklenici tarafından oluşturulacaktır. Depo yerlerinin kullanımı ile ilgili her türlü izin ve mülkiyet haklarından doğan hukuki ve cezai sorumluluk yükleniciye aittir.

7) Ocakların işletilmesi ocağı köreltecek ve işletmeyi güçleştirecek şekilde yapılmayacaktır. Ocakların kullanılması sonucunda yüklenici, buralarını ocağın tekrar işletilmesi için uygun bir şekle getirmek ve temizlemek zorundadır. Bu işler için yükleniciye herhangi bir bedel ödenmez.

8) Yüklenici, işin yapılması için idare tarafından kendisine gösterilen ocaklardan elde ettiği malzemeyi, sözleşme konusu işten başka hiçbir yerde kullanamayacağı gibi hiçbir şekilde de satamaz.

9) Malzeme ocaklarıyla ilgili olarak; Hammadde Üretim İzin Belgesinin talep edilmesi, alınması, ocağın işletilmesi, terk edilmesi de dâhil olmak üzere ocak sahalarıyla ilgili tüm işlemler yürürlükteki güncel her türlü “Kanun, tüzük, kararname, karar, genelge, şartname, varsa ÇED/ÖNÇED raporuna ve benzeri” amir hükümlere göre yapılacaktır. İlgili mevzuatta olabilecek her türlü değişiklik sonucu yeni mevzuata uygunluğun sağlanması yüklenicinin sorumluluğundadır. Her türlü “Kanun, tüzük, kararname, karar, genelge, şartname, varsa ÇED/ÖNÇED raporuna ve benzeri” amir hükümlere göre uygun çalışılmaması sonucu ortaya çıkabilecek tüm hukuki ve cezai sorumluluk yükleniciye aittir…” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin 27.12.2023 tarihinde gerçekleştirildiği, teklifleri sınır değerin altında kalan 10 istekliye 04.01.2024 tarihinde aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmalarına ilişkin tebligat iletildiği ve söz konusu tebligatın ekinde açıklama istenilecek iş kalemleri ile analiz girdileri listelerine yer verildiği, Mek Turizm İnşaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. Şti. ile Yaman Group Altyapı İnşaat San. ve Tic. A.Ş. – Ramazan Ağaoğulları İnş. Taahhüt Nakliye San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından sunulan açıklamalara yönelik idare tarafından yapılan incelemeler neticesinde Mek Turizm İnşaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından sunulan açıklamaların uygun görüldüğü, anılan iş ortaklığının açıklamasının ise çeşitli nakliye hesap formüllerinde rayiç değerin altında taşıma katsayısı kullanımı nedeniyle uygun bulunmadığı anlaşılmıştır.

İhale üzerinde bırakılan Mek Turizm İnşaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde;

a1) Analizlerde idare tarafından verilen girdiler ve miktarlar üzerinden açıklama yapıldığı, girdilerde hata veya eksiklik bulunmadığı, tutarlar ve hesaplamalarda hata yapılmadığı, kamu idarelerine ait emsal girdilere ilişkin herhangi bir uyumsuzluk tespit edilmediği ve sonuç olarak açıklamalarda Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesi açıklamalarına aykırı bir husus bulunmadığı anlaşılmıştır.

a2) Sorgulamaya konu iş kalemlerine ilişkin analizlerine dayanak olarak üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin kullanılmadığı anlaşılmıştır.

a3), a11) ve a12) Nakliye mesafelerinin idarenin belirlemiş olduğu formüllere uygun bir şekilde hesaplandığı, idare tarafından belirlenen mesafelerin kullanıldığı, daha önce şikayet başvurusuna da konu olan ÇDG-36 İdare Malı Bitümün Rafineriden Plente Nakli (425 Km) iş kalemine ait Bitümün Nakli (Batman) girdisi formülünde kullanılan K taşıma katsayısı değerinin T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2023 yılı 2. dönem rayiç değerinin altında kullanılmadığı ve dolayısıyla istekli lehine avantajın söz konusu olmadığı,

ÇDG-35 Asfalt Kazıma Makinesi ile Her Cins Bitümlü Karışım Kaplamaların Kazılması iş kalemi analizine ait “kazınan asfaltın nakli” girdisinde yoğunluk katsayısı için idare tarafından açıklama isteme yazısı ekinde gönderilen analizde belirlemenin yapıldığı ve isteklinin açıklamalarında söz konusu değeri kullandığı,

Başvuru sahibinin Sözleşme Tasarısı’nın 33.2’nci maddesi düzenlemelerine hasredildiği anlaşılan iddiasına ilişkin olarak; söz konusu hususların sözleşmenin yürütülmesi aşamasına ilişkin olduğu anlaşılmakla beraber aşırı düşük teklif açıklamasında idare tarafından gerçekleştirilen yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafelerin kullanıldığı, idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapılmadığı görüldüğünden açıklamalarını kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen veya onaylanan belgeler ile ayrıca tevsik etmelerinin gerekmediği anlaşılmıştır.  

a4), a5) ve a6) Açıklama kapsamında, T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2023/2 İnşaat ve Tesisat Birim Fiyatları ile 2023-2 Yılı Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik İşlerine ait Birim Fiyat Listesinde ilan edilen birim fiyatların esas alındığı, netice itibariyle 2023/1 rayiçlerinin kullanılmadığı,

İşçilik ile ilgili girdilere ilişkin açıklamalarda işçilik birim fiyatları için 59,62 TL değerinin kullanıldığı ve söz konusu değere ilişkin 01.07.2023-31.12.2023 tarihleri arasında geçerli olan brüt asgari ücret üzerinden saatlik ücrete ilişkin hesaplama detaylarına açıklama kapsamında yer verildiği,

Doğal Gaz (LNG) (Yakıt ve Yağ Karşılığı) girdisine ilişkin olarak T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yayımlanan ve ilan ile ihale tarihi arasında geçerli olan Türkiye Geneli Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) Ağırlıklı Ortalama Satış Fiyatı verilerinin kullanıldığı,

Mazot (Motorin) girdisine yönelik açıklamaya esas olarak T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2023/2 İnşaat ve Tesisat Birim Fiyatları listesinde ilan edilen birim fiyatın kullanıldığı anlaşılmıştır.

a7), a8) ve a10) İş makinelerine ilişkin açıklamaların resmi rayiçler üzerinden yapıldığı, açıklamaların idare tarafından açıklama istenen girdiler ile uyumlu olduğu, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile kendi malı olan iş makinelerinin satın alma bedeli üzerinden açıklama yapılmadığı görülmüş olup sonuç olarak amortisman hesabına ilişkin iddialara yönelik aykırılık tespit edilmemiştir.

a9) Tüm analiz girdileri için en az 0,01 TL birim fiyat öngörüldüğü anlaşılmıştır.

Bu itibarla, başvuru sahibinin Mek Turizm İnşaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. Şti.nin sunduğu aşırı düşük teklif açıklamalarına yönelik iddialarının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.