|
BAŞVURU SAHİBİ:
Pam İnşaat ve Turizm Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) Genel Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2020/344651 İhale Kayıt Numaralı “2020 Yılı Avrupa 2. Bölge Abone İşleri Dairesi Başkanlığı Beylikdüzü, Büyükçekmece, Çatalca ve Silivri İlçeleri Atıksu Altyapı Sistemlerinin Temizlenmesi ve Görüntülenmesi İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 17.08.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “2020 Yılı Avrupa 2. Bölge Abone İşleri Dairesi Başkanlığı Beylikdüzü, Büyükçekmece, Çatalca ve Silivri İlçeleri Atıksu Altyapı Sistemlerinin Temizlenmesi ve Görüntülenmesi İşi” ihalesine ilişkin olarak Pam İnşaat ve Turizm Ltd. Şti.nin 22.10.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 30.10.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 09.11.2020 tarih ve 49794 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan aynı tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Kamu İhale Kurulunun 29.07.2021 tarih ve 2021/MK-305 sayılı kararı gereğince yapılan incelemeye aşağıda yer verilmiştir.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/1728-02 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
6×2 kombine temizlik aracına ilişkin akaryakıt gideri hesabında İSKİ’ye ait N.YAR7 poz numaralı iş kalemi analizinin kullanıldığı, ancak bu analizin kombine kanal temizleme ünitesinin akaryakıt tüketimine yönelik olduğu ve sadece üst ekipmana ait tüketimi gösterdiği, dolayısıyla alt ekipman olan 6×2 kamyona ait akaryakıt tüketiminin hesaba katılmamış olduğu gerekçesinin belirtildiği; N.YAR7 poz numaralı iş kalemi analizinin özel temizlik aracının 1 saatlik ücretine ilişkin olduğu ve bütün akaryakıt giderlerini kapsadığı, kaldı ki kombine kanal temizleme ünitesinin bağlı bulunduğu aracın akaryakıt deposunu kullandığı ve araç çalıştırılmadan ünitenin zaten işlevsiz olduğu, dolayısıyla ünite ve bağlı olduğu aracın oluşturduğu sistemin bir bütün halinde çalıştığı, yani ünitenin akaryakıt tüketimine alt ekipmanın tüketiminin de dâhil olduğu;
Görüntüleme aracına ilişkin olarak, Ford Transit 350MF Van 2.0 Eco Blue TDCİ 130 PS EU6.2 aracın şehir içinde 100 km’deki akaryakıt tüketim miktarının esas alındığı ve aracın günlük 100 km yol yapacağı kabulüyle akaryakıt tüketiminin hesaplandığı, ancak belgelendirme yapılmaksızın öngörüye dayalı açıklama yapıldığı, yine kanal görüntüleme üst ekipmanının çalışması için gerekli enerjinin jeneratör veya alt ekipmanın motoru üzerinden sağlanması durumlarına göre ortaya çıkacak akaryakıt sarfiyatının hesaba katılmamış olduğu gerekçelerinin belirtildiği; ancak görüntüleme araçlarında görüntü alınması esnasında aracın akaryakıt harcamadığı, aracın motoru durdurularak akü enerjisi ile görüntü alındığı, araç hareket halinde iken ise akülerin şarj edildiği, dolayısıyla üst ekipmana ilişkin akaryakıt maliyetinin bulunmadığı, 100 km mesafenin ise ilgili şube müdürlüklerinin konumlarına göre harita üzerinde çalışılarak olabilecek en uzun mesafeler gözetilerek öngörüldüğü, zira ihale dokümanında herhangi bir bilgi bulunmadığı;
6×2 kombine temizlik aracı ve görüntüleme aracı için öngörülen akaryakıt tüketim miktarlarının yaklaşık maliyet hesabında idarece öngörülen miktarlara kıyasla düşük olduğu gerekçesinin belirtildiği; ancak akaryakıt tüketim hesaplamalarının doğru olduğu, bu tespitin idarenin yaklaşık maliyet hesabının hatalı olduğunu gösterdiği, bu nedenle yaklaşık maliyetle karşılaştırma yapılarak açıklamalarının reddedilmesinin uygun olmadığı;
Ayrıca idarece açıklama istenilirken akaryakıt maliyetinin önemli bileşen olarak belirlendiği, ancak önemli görülen bu bileşenin araçların alt ve üst ekipmanlarının akaryakıt tüketimlerine kadar ayrıntılandırılmadığı ve 15 isteklinin açıklama sunmaması, sunan 2 isteklinin ise açıklamalarının uygun olmaması sonucunun ortaya çıktığı, bu nedenle de aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin işlemlerin yenilenmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
İhalede, İdari Şartname’nin 33’üncü maddesi çerçevesinde teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, açıklama isteme yazısında teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler arasında “akaryakıt maliyeti”ne de yer verildiği, verilen süre içerisinde başvuru sahibi Pam İnş. ve Tur. Ltd. Şti. tarafından açıklamaların sunulduğu, ancak idarece açıklamalar yeterli görülmeyerek başvuru sahibinin teklifinin reddedildiği anlaşılmıştır.
İhale komisyonu kararı incelendiğinde başvuru sahibinin açıklamalarının reddedilme gerekçelerinin özetle;
1) 6×2 kombine temizlik aracına ilişkin akaryakıt gideri hesabında İSKİ’ye ait N.YAR7 poz numaralı iş kalemi analizinin kullanıldığı, ancak bu analizin kombine kanal temizleme ünitesinin akaryakıt tüketimine yönelik olduğu ve sadece üst ekipmana ait tüketimi gösterdiği, dolayısıyla alt ekipman olan 6×2 kamyona ait akaryakıt tüketiminin hesaba katılmamış olduğu,
2) Görüntüleme aracına ilişkin olarak, Ford Transit 350MF Van 2.0 Eco Blue TDCİ 130 PS EU6.2 aracın şehir içinde 100 km’deki akaryakıt tüketim miktarının esas alındığı ve aracın günlük 100 km yol yapacağı kabulüyle akaryakıt tüketiminin hesaplandığı, ancak belgelendirme yapılmaksızın öngörüye dayalı açıklama yapıldığı, yine kanal görüntüleme üst ekipmanının çalışması için gerekli enerjinin jeneratör veya alt ekipmanın motoru üzerinden sağlanması durumlarına göre ortaya çıkacak akaryakıt sarfiyatının hesaba katılmamış olduğu,
3) 6×2 kombine temizlik aracı ve görüntüleme aracı için öngörülen akaryakıt tüketim miktarlarının yaklaşık maliyet hesabında idarece öngörülen miktarlara kıyasla düşük olduğu şeklinde belirtildiği görülmüştür.
Başvuru sahibinin itirazen şikayeti üzerine Kamu İhale Kurulunun 08.12.2020 tarihli ve 2020/UH.I-2025 sayılı kararında ilk gerekçeye ilişkin olarak “1) Başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde, akaryakıt maliyeti açıklanırken İSKİ’nin “N.YAR7 – Özel Temizlik Aracının 1 Saatlik Ücreti” analizinden faydalanıldığı görülmektedir. İddia konusu hususun incelenebilmesi amacıyla İSKİ’ye (aynı zamanda ihaleyi yapan idare) yazı yazılarak, adı geçen analizin ve analizin girdisi 03.036/A poz numaralı rayicin ayrıntıları (poz tarifi vs.) talep edilmiştir. Gönderilen cevabi yazıda “…İdaremize ait olan N.YAR7 pozu en son 2001 yılında yayınlanmış bir birim fiyat olup, bu tarihten sonra güncellenmemiştir. Aynı şekilde söz konusu pozun alt girdisi olan 03.036/A pozu da en son 2001 yılında yayınlanmış ve bu tarihten sonra güncellenmemiştir. Bilindiği üzere incelemeye konu ihalenin nev-i Ø300 mm-Ø600 mm arası çaplara sahip Atıksu Şebeke hatlarının temizlenmesi işini ihtiva etmektedir. Ancak yukarıda zikredildiği üzere 2001 yılından itibaren İdaremizce güncellenmemiş olan N.YAR7 pozunun uygulandığı çaplar Ø700 mm ve üzeri daha büyük çaplara sahip Kollektör hatlarının temizliğinde kullanılmıştır. Dolayısıyla incelemeye konu ihalede istenilen 6×2 Özel Temizlik Aracı ile bahse konu N.YAR7 pozu içerisinde bulunan araç birbirinden farklı özelliklere sahip 2 farklı araçtır. 20 yıla yakın süre zarfı içerisinde gelişen teknolojiler neticesinde araç özellikleri geliştirilerek birbirinden farklı teknik çözümler üretebilen araçların piyasada bulunmasına olanak sağlamıştır. Ayrıca N.YAR7 pozuna ait birim fiyat tarifleri bulunamamış, alt analizlere bakıldığında Şoför ve Kamyon girdilerine rastlanılmamış olup sadece Ünite ve bu ünitenin bakım ve kullanımından sorumlu Makinist bulunduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla ihale dokümanlarımız hazırlanırken gelişen teknolojiler karşısında en yeni teknolojiye sahip araçların kullanılmasının temini için piyasa araştırması yapılarak Teknik Şartnamesinde özellikler belirtilen 6×2 Özel Temizlik Aracının kullanımı sağlanmıştır. Bu sebeple de görüleceği üzere yaklaşık maliyete esas analizlerimiz hazırlanırken N.YAR7 pozu kullanılmamıştır. İdaremiz kayıtlarında en son 2001 yılı itibariyle yayınlanmış olması sebebiyle N.YAR7 pozu ve alt girdisi olan 03.036/A rayicine ilişkin yapılan tüm aramalara rağmen herhangi bir kayda rastlanılmadığından ekte gönderilememektedir. Ancak internet ortamında yer alan analize ait çıktılar yazımız ekinde gönderilebilmektedir.” hususları ifade edilmektedir. Dolayısıyla yazıdan, başvuru sahibince kullanılan analizin güncel olmadığı, analiz içeriğinin ihale konusu iş içeriğiyle örtüşmediği anlaşılmaktadır. Yukarıda yer verilen hususlar çerçevesinde, N.YAR7 analizine konu araçla ihale konusu işte çalıştırılacak aracın farklı olduğu, bu itibarla akaryakıt tüketimi açıklanırken ihale konusu işte istenilen araçtan farklı bir aracın tüketim miktarı üzerinden hesaplama yapılmasının uygun olmadığı, başvuru sahibince gerekli araştırma yapılmadan güncel ve ihale konusu işe uygun olmayan bir analizden faydalanılarak yeterli özen gösterilmediği ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 18’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki “Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir.” hükmüne aykırı hareket edildiği…” tespitleri yapılarak başvuru sahibinin akaryakıt tüketimine ilişkin açıklamalarının yeterli görülmemesinin yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Aynı kararda, idarenin ikinci değerlendirme dışı bırakma gerekçesine ilişkin olarak, konunun uzmanlık görüşü gerektirmekle birlikte, ilk gerekçeye ilişkin yapılan tespitler çerçevesinde usul ekonomisi gözetilerek uzman görüşü alınmasına gerek bulunmadığı belirtilmiş ve son gerekçeye yönelik olarak da “yalnızca yaklaşık maliyetteki miktarlarla uyumsuzluk gerekçe gösterilerek açıklamaların yeterli görülmemesinin uygun olmayacağı değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda, başvuru sahibinin açıklamalarının salt yaklaşık maliyete uyumsuzluk sebebiyle reddedilmesinin yerinde olmadığı kanaatine varılmıştır.” yönünde tespit yapılmıştır.
Karar sonucunda ise, Pam İnş. ve Tur. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamalarının yeterli görülmemesi işleminin nihai olarak yerinde olduğu anlaşıldığından, idarenin uygun görülmeyen reddetme gerekçeleri bakımından düzeltici işlem tesis edilmesi gerekmediği neticesine ulaşılmıştır.
Karara karşı açılan davada, Ankara 7. İdare Mahkemesinin 25.01.2021 tarihli ve E:2020/2335, K:2021/130 sayılı kararında “…Dava konusu uyuşmazlıkta, gerek aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesinde, gerek şikayet başvurusunun reddedilmesinde kullanılan N.YAR7 pozunun güncel olmadığına dair bir ret gerekçesi olmadığı ve bu konuda da açıklama istenilmediği, itirazen şikayete konu olayda da kullanılan pozun güncel olup olmadığı konusunda bir itiraz ve şikayetin olmadığı, aşırı düşük teklif açıklamasının araçlarının akaryakıt giderlerine ilişkin olduğu, Kurul kararında ise, itirazen şikayet başvurusunda 1 sıra numarasında kayıtlı itirazen şikayet maddesinin reddedilmesinde, 6×2 kombine temizlik aracı ile araca ait ekipmanların öngörülen akaryakıt tüketimlerine ilişkin bir inceleme yapılmaksızın, davacının aşırı düşük teklif açıklamasında kullandığı N.YAR7 pozuna ilişkin değerlendirme ve inceleme yapılarak kullanılan pozun güncel olmadığından bahisle itirazen şikayet başvurusunun reddedildiği, esasen uyuşmazlığın, pozun güncel olup olmadığından değil akaryakıt gideri hesabında alt ekipmanın ayrı bir akaryakıt tüketimi gerçekleştirip gerçekleştirmediği, kombine aracın üst ekipmanına ait akaryakıt sarfiyatının alt ekipmanı da kapsayıp kapsamaması hususlarından kaynaklandığı, kaldı ki, davacı tarafından dosyaya sunulan belgelerden, ihaleyi yapan idarece yakın zamanda yapılan bir başka ihalede N.YAR7 pozunun 03.036/A poz numaralı alt analizin kullanıldığının belirtildiği, dolayısı ile şikayet ve itirazen şikayet konusu olmayan bir hususta değerlendirme ve inceleme yapılarak itirazen şikayet başvurusunun reddedildiği görülmektedir. Bu durumda, kullanılan poza ilişkin bir ihtilaf olmadığı halde itirazen şikayet konusu olan 6×2 kombine temizlik aracının alt ve üst ekipmanının akaryakıt tüketimine ilişkin olarak davacı tarafından yapılan açıklamanın doğruluğu ve geçerliliği konusunda bir inceleme ve değerlendirme yapılmaksızın, şikayet konusu olmayan ve açıklamada kullanılan pozun güncelliğine ilişkin değerlendirme yapılarak kullanılan pozun güncel olmadığından bahisle itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Öte yandan, Kurul tarafından yeniden yapılacak değerlendirmede, itirazen şikayete konu hususlarda, gerekiyorsa, teknik inceleme yapılarak/yaptırılarak bir karar verilmesi ve bu karar sonucuna göre işlem tesis edilmesi gerektiği de açıktır. Açıklanan nedenlerle; dava konusu işlemin iptaline…” şeklinde hüküm kurulmuştur. Mahkeme kararı üzerine 24.02.2021 tarihli ve 2021/MK-78 sayılı karar alınmış, kararda “1) Kamu İhale Kurulu’nun 08.12.2020 tarihli ve 2020/UH.I-2025 sayılı kararının, Pam İnş. ve Tur. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece reddedilmesine dayanak teşkil eden birinci gerekçeye ilişkin olarak yapılan değerlendirmelerin yer aldığı kısmının iptaline,
2 ) Kamu İhale Kurulu’nun 08.12.2020 tarihli ve 2020/UH.I-2025 sayılı kararının, Pam İnş. ve Tur. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece reddedilmesine dayanak teşkil eden ikinci gerekçeye ilişkin olarak yapılan “ilgili kişilerin görüşüne başvurularak çözülmesi gerektiği değerlendirilmiş olmakla beraber, … , görüş istenilmeden incelemenin sonuçlandırılmasının yerinde olacağı” değerlendirmesinin yer aldığı kısmının iptaline,
3 ) Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, kararın iptal edilen kısımlarına konu hususların esasının yeniden incelenmesine” şeklinde işlem tesis edilmiştir.
2021/MK-78 sayılı kararın uygulanmasını teminen yapılan inceleme sonucunda alınan Kamu İhale Kurulunun 14.04.2021 tarihli ve 2021/UH.I-817 sayılı kararında “…4734 sayılı Kanun’un “Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinin altıncı fıkrası çerçevesinde akademik bir kuruluştan teknik görüş talep edilmiş ve talep yazısında “1) Başvuru sahibi tarafından, 6×2 kombine temizlik aracına ilişkin akaryakıt gideri hesabında İSKİ’ye ait N.YAR7 poz numaralı iş kalemi analizinin kullanıldığı, bu analizin özel temizlik aracının 1 saatlik ücretine ilişkin olduğu ve bütün akaryakıt giderlerini kapsadığı, dolayısıyla bu analiz kapsamına 6×2 kombine temizlik aracının hem alt hem üst ekipmanına ilişkin akaryakıt tüketimlerinin dâhil olduğu iddia edilmiştir. İdarece ise söz konusu analizin sadece üst ekipmana ait tüketimi gösterdiği, dolayısıyla alt ekipman olan 6×2 kamyona ait akaryakıt tüketiminin hesaba katılmamış olduğu belirtilmektedir. Bu kapsamda, başvuru sahibi tarafından kullanılan analizi ekte gönderilmiş olan N.YAR7 poz numaralı iş kalemi kapsamına 6×2 kombine temizlik aracının hem alt hem üst ekipmanına ilişkin akaryakıt tüketimlerinin dâhil olup olmadığı?
2 ) Başvuru sahibi tarafından, görüntüleme araçlarında görüntü alınması esnasında aracın akaryakıt harcamadığı, aracın motoru durdurularak akü enerjisi ile görüntü alındığı, araç hareket halinde iken ise akülerin şarj edildiği, dolayısıyla üst ekipmana ilişkin akaryakıt maliyetinin bulunmadığı iddia edilmiştir. İdarece ise üst ekipmanın çalışması için gerekli enerjinin jeneratör veya alt ekipmanın motoru üzerinden sağlanması durumlarına göre ortaya çıkacak akaryakıt sarfiyatının hesaba katılmamış olduğu belirtilmektedir. Bu kapsamda, ayrıntıları yazı ekindeki Teknik Şartname’de bulunan görüntüleme araçlarında; a) Görüntünün aracın motoru durdurularak akü enerjisi ile alınıp alınmadığı, bir başka anlatımla görüntü alınması esnasında aracın akaryakıt harcayıp harcamadığı? b) Görüntü akü enerjisi ile alınıyorsa akülerin araç hareket halinde iken şarj edilip edilmediği? c) Bu itibarla, görüntüleme yapan üst ekipmana ilişkin ayrıca bir akaryakıt, enerji vs. maliyeti bulunmadığı savının yerinde olup olmadığı?” hususlarına yer verilmiştir. Gönderilen teknik görüş “…2. İnceleme Yöntemi İnceleme talep eden kurum tarafından tarafımıza sunulan aşağıdaki belgeler üzerinden İnceleme yapılarak işbu rapor tanzim edilmiştir;
1 ) İSKİ ye hitaben itirazen şikâyet dilekçesi (5 sayfa)
2 ) İSKİ cevap yazısı (3 sayfa)
3 ) Kamu İhale Kuruntuna hitaben şikâyet yazısı (6 sayfa)
4 ) İhale teknik şartnamesi ilgili bölüm (9 sayfa) 3. Teknik İnceleme Konusu Hakkında Kısa Açıklama
1 ) Başvuru sahibi tarafından kullanılan analizi ekte gönderilmiş olan N.Yar7 poz numaralı iş kalemi kapsamına 6×2 kombine temizlik aracının hem alt hem üst ekipmanına ilişkin akaryakıt tüketimlerinin dahil olup olmadığı hususu; İtiraza konu olan husus kombine temizlik aracında sistemin bir bütün olduğu, araç ve üstyapı ünitelerinin ayrı ayrı düşünülmesi ve bu şekilde hesap yapılmasının mümkün olmadığıdır. İncelemeye konu kombine temizlik aracı üzerinde teknik şartnamede belirtildiği üzere hidrostatik basınçlı su sistemi, damperi, taşıyıcı kollar (bom) ve bıçakların hareketi için basınçlı hidrolik sistemler kullanmaktadır. Bu sistemler için araçta ayrıca bir güç kaynağı yoktur. Hidroliğin basınçlandırılması için aracın motorundan alınan ara bağlantı ile (genellikle PTO) hidrolik güç kaynağı da sürülür. Dolayısıyla aracın ve üzerindeki ekipmanların ayrı ayrı yakıt tüketimlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi uygun değildir. Diğer bir deyişle yapılan yakıt tüketimi hesaplamasına hem 6×2 aracın hem de üst ekipmanların yakıt tüketimleri dahildir.
2 ) Ayrıntıları teknik şartname’de bulunan görüntüleme araçlarında; a) Görüntünün aracın motoru durdurularak akü enerjisi ile alınıp alınmadığı, bir başka anlatımla görüntü alınması esnasında aracın akaryakıt harcayıp harcamadığı, Görüntüleme araçlarında kanal görüntülemesinde kullanılan sistemlerin enerji sarfiyatları çok yüksek değildir ve şebeke elektriği veya araç üstü taşınabilir bir jeneratör gibi ayrı bir güç kaynağına ihtiyaçları yoktur. Genellikle düşük voltaj olarak çalışacak şekilde tasarlanan sistemlerde kısa görüntülemeler için doğrudan aracın aküsünden ya da daha uzunları için sisteme yedeklenmiş akülerden enerji sağlanabilmektedir. Harici olarak araca eklenen aküler harici olarak şarj edilebileceği gibi söz konusu araç için verilen bilgilerden de anlaşılabileceği gibi doğrudan araç alternatöründen şarj olacak şekilde de araca eklenebilirler. Dolayısıyla bu görüntüleme sistemlerinin kullanılmasında genellikle aracın çalıştırılması gerekli değildir. Bu sebeplerle hem ayrı bir jeneratör olmaması hem de aracın çalıştırılmasına ihtiyaç olmadığından dolayı ayrıca bir yakıt tüketimi söz konusu değildir. b) Görüntü akü enerjisi ile alınıyorsa akülerin araç hareket halinde iken şarj edilip edilmediği, Sistemin çalışması yukarıda da detaylandırıldığı üzere araca görüntüleme sistemlerine destek amacıyla eklenmiş aküler de araç hareket halindeyken veya motoru çalışırken araç alternatörü üzerinden şarj edilebilmektedir. c) Bu itibarla, görüntüleme yapan üst ekipmana ilişkin ayrıca bir akaryakıt, enerji vs. maliyeti bulunmadığı savının yerinde olup olmadığı, İncelenen sistem için görüntüleme yapan üst ekipman için gerekli enerjiyi sağlamak için harici veya sisteme sonradan eklenen herhangi bir jeneratör gibi güç kaynağına ihtiyaç olmadığı için bu üst ekipmanlar için ayrıca bir akaryakıt ve enerji maliyeti bulunmamaktadır.” şeklindedir. Yukarıda alıntılanan teknik görüşten, görüntüleme aracına ilişkin olarak görüntüleme yapan üst ekipman için ayrıca bir akaryakıt ve enerji maliyeti bulunmadığı anlaşılmakla birlikte, N.YAR7 poz numaralı iş kalemi kapsamına 6×2 kombine temizlik aracının hem alt hem üst ekipmanına ilişkin akaryakıt tüketimlerinin dâhil olup olmadığı hususunun açık bir biçimde karşılanmadığı görülmektedir. Öte yandan, 08.12.2020 tarihli ve 2020/UH.I-2025 sayılı Kamu İhale Kurulu kararında da belirtildiği üzere, başvuru sahibince kullanılan analiz içeriğinin ihale konusu iş içeriğiyle örtüşmediği, N.YAR7 analizine konu araçla ihale konusu işte çalıştırılacak aracın farklı olduğu, bu itibarla akaryakıt tüketimi açıklanırken ihale konusu işte istenilen araçtan farklı bir aracın tüketim miktarı üzerinden hesaplama yapılmasının uygun olmadığı da belirtilmelidir. Ankara 7. İdare Mahkemesinin 25.01.2021 tarihli ve E:2020/2335, K:2021/130 sayılı kararında; N.YAR7 pozunun güncel olmadığına dair bir ret gerekçesi olmadığı halde, şikayet ve itirazen şikayet konusu olmayan bir hususta değerlendirme ve inceleme yapılarak itirazen şikayet başvurusunun reddedildiği, kullanılan poza ilişkin bir ihtilaf olmadığı halde itirazen şikayet konusu olan 6×2 kombine temizlik aracının alt ve üst ekipmanının akaryakıt tüketimine ilişkin olarak davacı tarafından yapılan açıklamanın doğruluğu ve geçerliliği konusunda bir inceleme ve değerlendirme yapılmaksızın, şikayet konusu olmayan ve açıklamada kullanılan pozun güncelliğine ilişkin değerlendirme yapılarak kullanılan pozun güncel olmadığından bahisle itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı yönünde karar verilmiş olmakla birlikte; 08.12.2020 tarihli ve 2020/UH.I-2025 sayılı Kurul kararındaki, N.YAR7 analizine konu araçla ihale konusu işte çalıştırılacak aracın farklı olduğu, bu itibarla akaryakıt tüketimi açıklanırken ihale konusu işte istenilen araçtan farklı bir aracın tüketim miktarı üzerinden hesaplama yapılmasının uygun olmadığı şeklindeki değerlendirmelere değinilmediği görülmektedir. Yukarıda ifade edilen hususlar çerçevesinde; N.YAR7 poz numaralı iş kalemi kapsamına 6×2 kombine temizlik aracının hem alt hem üst ekipmanına ilişkin akaryakıt tüketimlerinin dâhil olup olmadığı hususu teknik görüşte açık bir şekilde karşılanmadığından, ilave araştırma yapılarak bu konunun açıklığa kavuşturulması gerektiği anlaşılmakla beraber; idarenin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygunsuzluğuna ilişkin birinci gerekçesinin özü itibarıyla “akaryakıt maliyeti”ne ilişkin olduğu, bu itibarla yapılan hesaplamanın hem alt ekipmana hem üst ekipmana ait akaryakıt tüketimini içerip içermediği tartışmasının, hesaplamanın ihale konusu işte çalıştırılacak nitelikteki araçlara göre olup olmadığı tartışmasından bağımsız ele alınmasının uygun olmadığı; kaldı ki ilgili Mahkeme kararında da, “N.YAR7 analizine konu araçla ihale konusu işte çalıştırılacak aracın farklı olduğu, bu itibarla akaryakıt tüketimi açıklanırken ihale konusu işte istenilen araçtan farklı bir aracın tüketim miktarı üzerinden hesaplama yapılmasının uygun olmadığı” şeklinde Kurul kararına yansıyan değerlendirmelere değinilmediği; bu nedenlerle, 08.12.2020 tarihli ve 2020/UH.I2025 sayılı Kurul kararında da yer verildiği üzere, başvuru sahibinin 6×2 kombine temizlik aracının akaryakıt tüketimine ilişkin açıklamalarının ihale konusu işle uyumlu olmadığından yeterli olmadığı ve aşırı düşük teklif açıklamalarının yeterli görülmemesi işleminin nihai olarak yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.” denilerek itirazen şikayet başvurusu reddedilmiştir.
İlk derece mahkemesi kararının temyizi üzerine Danıştay Onüçüncü Dairesinin 15.04.2021 tarihli, E:2021/660, K:2021/1401 sayılı kararında ise “…aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan davacının, 6×2 Özel Temizlik Aracının yakıt tüketimine dair açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı gerekçesiyle uygun bulunmadığı dikkate alındığında, bir bütün olarak 6×2 Kombine Temizlik Aracının akaryakıt maliyetinin hesaplanmasında İSKİ’nin N.YAR7 pozunun kullanılıp kullanılamayacağı hususundan kaynaklandığı anlaşıldığından, temyize konu İdare Mahkemesi kararının “şikayet konusu olmayan ve açıklamada kullanılan pozun güncelliğine ilişkin değerlendirme yapılarak kullanılan pozun güncel olmadığından bahisle itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığı” yönündeki gerekçesinde hukuki isabet görülmemiştir. İdarenin söz konusu cevap yazısında, N.YAR7 pozundaki işçilik girdileriyle ile ilgili hususların, akaryakıt maliyetinin açıklanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkla ilgisinin bulunmadığı, idare tarafından, N.YAR7 pozunun bulunmadığından bahisle Kuruma gönderilmemesine rağmen, varsayıma dayalı olarak 6×2 Özel Temizlik Aracının akaryakıt giderinin anılan poz dikkate alınarak açıklanamayacağı değerlendirmelerine yer verildiği anlaşılmaktadır. Öte yandan, davacı tarafından aşırı düşük teklif açıklamasında, 2019/354240 ihale kayıt numaralı “2019 Yılı Avrupa 1. Bölge Abone İşleri Daire Başkanlığı Mesuliyet Alanındaki Atıksu Altyapı Sistemlerinin Görüntülenmesi ve Temizlenmesi İşi” ihalesinde idarece 1 adet 6×2 Özel Temizlik Aracının saatli akaryakıt sarfiyatının 14,62 lt/saat olarak kabul edildiğinin; yine dava ve temyiz dilekçelerinde, 2020/499318 ihale kayıt numaralı “Avrupa Yakası 6. Kısım Müteferrik Atıksu, Yağmursuyu, Dere Temizlik, Bakım, Onarım İnşaat” ihalesinde verilen analiz formatlarında 03.036/A poz numaralı “Kombine Kanal Temizleme Aracı” analizine açıkça yer verildiğinin iddia edildiği dikkate alındığında, idarenin anılan cevabının yanı sıra davacının iddia ettiği hususların da göz önünde bulundurulması gerektiği ve uyuşmazlığın sadece idarenin cevap yazısı dikkate alınarak çözülemeyeceği açıktır.
Bununla birlikte konunun, idarenin akaryakıt giderine dair yaklaşık maliyet hesabı yönünden de değerlendirilmesi gerekmektedir. İdarece aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında teklifin önemli bileşeni olarak belirlenen ve teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerden yaklaşık maliyetin hesabına dair belgeler arasında 6×2 özel Temizlik Aracına ait saatlik yakıt tüketiminin 0,4809 lt/metre olduğuna dair tablonun yer aldığı, anılan tablonun dayanağı olan özel temizlik aracı ile aynı özellikleri taşıyan 1 adet özel temizlik aracının iş kapsamında çalıştırılarak akaryakıt tüketiminin hesaplandığı, bu işlem çerçevesinde söz konusu araç ile saat 7:27’de yakıt alınarak temizlik işlemine başlanıldığı, saat 17:21’e kadar (yaklaşık olarak 10 saat) fiili temizlik yapıldığı, bu süre içerisinde 68,29 litre yakıt tüketildiği, 142 metre temizlik yapıldığı, toplam tüketilen yakıt miktarının toplam temizlenen metraja bölünmesi ile metre başına yakıt tüketiminin 0,4809 litre olarak hesaplandığı anlaşılmaktadır. İdarenin yaklaşık maliyete ilişkin hesabı böyle olmasına karşın yaklaşık maliyet hesaplamasına esas alınan akaryakıt miktar tablosunda 6×2 Özel Temizlik Aracının yakıt hesabının yukarıda belirtildiği şekilde “litre/metre” üzerinden değil, “litre/saat” üzerinden yapıldığı dikkate alındığında, yaklaşık maliyetin hesaplanmasında bu kısım yönünden açıkça hataya düşüldüğü anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından N.YAR7 pozu çerçevesinde aracın saatlik akaryakıt tüketiminin 12,50 kg/saat olarak belirlendiği, 12,50 kg / 0,845 kg/lt = 14,7929 litre/saat hesaplamasının yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, davacı tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, alt ve üst ekipmandan oluşan özel temizlik aracının, bir bütün olarak, saatlik yakıt tüketim miktarı için öngördüğü 14,7929 litre yakıt miktarının idarenin hesapladığı/ hesaplaması gereken yakıt miktarından fazla olup olmadığının da ihalede dikkate alınması gerekmektedir. Bu durumda, kendi içerisinde tutarlı olmayan idarenin açıklama ve cevaplarıyla yetinilerek davacının itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığı anlaşıldığından, 2019/354240 ve 2020/499318 kayıt numaralı ihalelerdeki benzer iş kalemlerine yönelik analizler kontrol edilerek idarenin uygulamalarının teyit edilmesi, yukarıda yapılan açıklamalar da dikkate alınarak idare tarafından anılan iş kalemine yönelik hesaplanan yaklaşık maliyet göz önünde bulundurularak davacının akaryakıt giderine ilişkin açıklamalarının, haksız bir avantaj sağlayıp sağlamadığı noktasında, yeniden bir değerlendirme yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.” ifadelerine yer verilerek İdare Mahkemesi kararının farklı gerekçeyle onandığı görülmüştür.
Bu kararın uygulanmasını teminen alınan 29.07.2021 tarihli ve 2021/MK-305 sayılı Kurul kararında da “1) Kamu İhale Kurulu’nun 24.02.2021 tarihli ve 2021/MK-78 sayılı kararının hukuken geçerliliğini koruduğuna,
2 ) Kamu İhale Kurulu’nun 14.04.2021 tarihli ve 2021/UH.I-817 sayılı kararının, Pam İnş. ve Tur. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece reddedilmesine dayanak teşkil eden birinci gerekçeye ilişkin olarak yapılan değerlendirmelerin yer aldığı kısmının iptaline,
3 ) Danıştay Onüçüncü Dairesi kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, Pam İnş. ve Tur. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece reddedilmesine dayanak teşkil eden birinci gerekçeye yönelik olarak Kamu İhale Kurulu’nun 24.02.2021 tarihli ve 2021/MK-78 sayılı kararı çerçevesindeki yeniden incelemenin Danıştay Onüçüncü Dairesi kararında yer verilen hususlar çerçevesinde yapılmasına” karar verilmiştir.
Bu doğrultudaki yeniden inceleme kapsamında, Danıştay Onüçüncü Dairesi kararında belirtilen ihalelere ilişkin ilgili bilgi/belge talep edilmiştir. İdare yazısında, 2019 yılında gerçekleştirilen 2019/354240 İKN’li ihale ile 2020 yılında gerçekleştirilen ihalelerde kullanılan teknik şartnamelerde 6×2 kombine temizlik aracının özellikleri bakımından değişiklikler yapıldığı belirtilmiş, gerçekten de araçlarda aranan beygir gücü, vakum gücü vs. özelliklerine ilişkin değişiklikler yapıldığı görülmüştür (sf.92 ve 109). İdarece bu değişikliklere dayanılarak, 2019 yılında esas alınan 14,62 litre/saat tüketim miktarının 2020 yılında kullanılmadığı belirtilmiştir.
Öte yandan, başvuruya konu 2020/344651 İKN’li ihalede akaryakıt tüketiminin tespiti için 11.05.2020 tarihinde tanzim edilen tutanak incelendiğinde, 0,4809 litre/metre değerindeki temel tüketim miktarının, 2019/354240 İKN’li ihale neticesinde imzalanan sözleşmenin yürütülmesinde kullanılan araçların çalıştırılması yoluyla hesaplandığı, bir başka anlatımla hesaplanan değerin 2019 yılında gerçekleştirilen 2019/354240 İKN’li ihalenin Teknik Şartnamesi’nde istenilen özelliklere sahip araçların akaryakıt tüketimine ait olduğu, dolayısıyla başvuruya konu 2020/344651 İKN’li ihale için esas alınan akaryakıt tüketim miktarının işin Teknik Şartnamesi’nde istenilen teknik özellikleri karşılamayan araçlar üzerinden hesaplandığı sonucunun ortaya çıktığı anlaşılmıştır.
İdare yazısında 2020/499318 İKN’li ihale bakımından ise, bu ihalenin bir hizmet değil yapım işi ihalesi olduğu, 03.036/A poz numaralı rayicin TF.901 poz numaralı “Atıksu ve yağmursuyu kolektör hatlarında muayene bacası yüzeylerinin hızlı kürlenen çimento esaslı kaplama malzemesi ile santrifüj püskürtme kaplama tekniği ile rehabilitasyonun yapılması” iş kalemi analizi içerisinde kullanıldığı, iş kalemine ait birim fiyat tarifleri ve analiz incelendiğinde iş kaleminin muayene bacalarının kaplanması öncesinde temizliğinin yapılması için kullanıldığının, boru hattının içinin temizliğinde kullanılmadığının tespit edildiği hususları ifade edilmiştir.
Bu doğrultuda, 2020/499318 İKN’li ihalede kullanılan N.YAR7 poz numaralı iş kaleminin başvuru konusu ihalede kullanılmasının uygun olmadığına ilişkin idarece yapılan bu açıklamanın yerinde olduğu kanaatine varılmış ve idare uygulamalarında bu bakımdan bir tutarsızlık bulunmadığı değerlendirilmiştir.
İdarece yaklaşık maliyet tespit edilirken, 6×2 kombine temizlik araçlarının akaryakıt tüketimlerinin birim fiyat tarifleri çerçevesinde “Atıksu Şebeke Hatlarının Temizlenmesi” başlıklı T.02 poz numaralı iş kalemi bünyesinde hesaba katıldığı ve bahse konu iş kalemi analizi içerisinde 0,4809 litre/metre akaryakıt tüketimi öngörüldüğü, söz konusu iş kaleminin birim fiyat teklif cetvelindeki miktarının 880.000 metre olduğu, dolayısıyla yaklaşık maliyet hesaplanırken 6×2 kombine temizlik araçlarının toplam akaryakıt tüketiminin 423.192,00 litre (0,4809 litre/metre x 880.000 metre) olarak dikkate alındığı, akaryakıt fiyatı olarak ise 5,71 TL/litre tutarının esas alındığı, bu itibarla toplamda 2.416.426,32 TL’lik bir maliyetin söz konusu olduğu tespit edilmiştir.
Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklamasında ise, 6×2 kombine temizlik aracın akaryakıt tüketimi hesabında N.YAR7 poz numaralı iş kalemi analizindeki sarfiyatın esas alındığı, buna göre saatlik tüketimin 14,7929 litre olarak hesaplandığı, dört adet aracın bir günlük (sekiz saat) tüketiminin 473,373 litre (14,7929 x 8 x
4 ), 730 günlük tüketiminin ise 345.562,29 litre (473,373 x 730) öngörüldüğü, ayrıca 6×2 kombine temizlik araçlarının öngörülmeyen durum akaryakıt tüketimi de 10.355,03 litre hesaplandığı ve toplam akaryakıt tüketiminin 355.917,32 litre (345.562,29 + 10.355,03) olarak dikkate alındığı, akaryakıt fiyatı olarak ise 4,52796 TL/litre tutarının esas alındığı, bu itibarla toplamda 1.611.579,39 TL’lik bir maliyetin söz konusu olduğu anlaşılmıştır.
Netice itibarıyla, yukarıda aktarıldığı üzere, idarece “litre/metre” birimi üzerinden, istekli tarafından ise “litre/saat” birimi üzerinden temel akaryakıt tüketim değerlerinin belirlendiği, dolayısıyla idarenin ve isteklinin 6×2 kombine temizlik araçları için öngördüğü akaryakıt tüketimlerinin söz konusu “temel” tüketim değerleri üzerinden kıyaslanmasının mümkün olmadığı, bu doğrultuda yukarıda hesaplanan toplam akaryakıt tüketimlerinin kıyaslanması gerektiği, bu şekilde kıyaslama yapıldığında ise idarece tespit edilen miktar ile başvuru sahibinin açıklamasına konu miktar arasında istekli lehine %15,9 fark olduğu anlaşılmış, Danıştay 13. Dairesi kararındaki “yakıt miktarının idarenin hesapladığı/ hesaplaması gereken yakıt miktarından fazla olup olmadığının da ihalede dikkate alınması gerekmektedir.” ifadesi karşısında, yaklaşık maliyetin hesaplanmasında esas alınan tüketim miktarlarının uygun şekilde tespit edildiğinin kabulü halinde, sunulan açıklamaların başvuru sahibi lehine haksız avantaj sağladığı ve aşırı düşük teklif açıklamalarının reddini gerektirdiği anlaşılmıştır.
Ancak; yukarıda yapılan inceleme neticesinde, başvuruya konu 2020/344651 İKN’li ihale için esas alınan akaryakıt tüketim miktarının işin Teknik Şartnamesi’nde istenilen teknik özellikleri karşılamayan araçlar üzerinden hesaplandığının anlaşıldığı, bu doğrultuda başvuru sahibinin akaryakıt tüketimine ilişkin öngördüğü miktarın idarenin uygun şekilde tespit edilmeyen yaklaşık maliyete esas miktarı ile kıyaslanmasının uygun olmayacağı, bu bağlamda istekli lehine haksız bir avantaj sağlanıp sağlanmadığının tespitinin mümkün olmadığı ve bu durumun aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin işlemlerin ve ihalenin sağlıklı şekilde sonuçlandırılmasına engel teşkil ettiği; bunun yanı sıra Danıştay Onüçüncü Dairesi kararında 6×2 Özel Temizlik Aracının yakıt hesabı “litre/metre” üzerinden değil, “litre/saat” üzerinden yapılarak yaklaşık maliyetin hesaplanmasında açıkça hataya düşüldüğü yönünde tespite yer verildiği, yapılan bu tespitin doğruluğuna veya yanlışlığına ilişkin bir değerlendirme içermemekle beraber, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere kesin olarak karar verilmiş olması karşısında dikkate alınması gereken bu tespit dolayısıyla da incelemeye konu hususta sağlıklı bir değerlendirme yapılması imkânının ortadan kalktığı; bu nedenlerle ihalenin iptalinin gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,
Oybirliği ile karar verildi.
|