|
BAŞVURU SAHİBİ:
Ok-Sa İnşaat Nak. Tur. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Lima Yapı Endüstri İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Trakya Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2020/453390 İhale Kayıt Numaralı “Tü Diş Hekimliği Fakültesi Binası Yapım İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Trakya Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından 09.10.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “TÜ Diş Hekimliği Fakültesi Binası Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Ok-Sa İnşaat Nak. Tur. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Lima Yapı Endüstri İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının 11.03.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idare tarafından süresi içinde karar alınmaması üzerine, başvuru sahibince 26.03.2021 tarih ve 16104 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 26.03.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2021/577 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde bırakılan istekli AZ Taah. Müt. İnşaat Tic. ve San. A.Ş. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu şöyle ki,
a) Açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin hesaplanan metrajlar ile idarenin hesapladığı metrajlar arasındaki farklılıkların %10 oranından daha fazla olduğu, kendisine metrajları düşürerek haksız avantaj sağladığı, nitekim ihale konusu işin yaklaşık maliyeti ve açıklama istenilen iş kalemlerinin tutarı göz önünde bulundurulduğunda anılan istekli tarafından %33 kırımla sunulan teklif fiyatının (46.100.000,00 TL) açıklanmasının imkânsız olduğu, diğer taraftan anılan istekli tarafından sözleşme imzalanırken ödenmesi gereken karar pulu + damga vergisi + KİK payı ile kesin teminat tutarı göz önünde bulundurulduğunda anılan isteklinin işin %80’lik bölümü için maliyet öngördüğü dolayısıyla işin kalan % 20’lik bölümünün yapılamayacağının açık bir şekilde anlaşıldığı,
b) İhale konusu iş kapsamında çalıştırılan teknik personelin nitelikleri dikkate alındığında ve 8 saat üzerinden hesaplama yapıldığında işçilik için günlük saatlik ücretin 104,64 TL olması gerektiği dolayısıyla mühendis maliyeti için günlük 100 TL fiyat öngören ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
c) Açıklama istenilen ve istenilmeyen tüm analiz girdileri için bedel öngörülmesi gerektiği, anılan istekli tarafından açıklama istenilmeyen iş kalemleri için sıfır yazılmasının mevzuata aykırı olduğu,
ç) Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinde fiyat tekliflerinin ihaleden önceki son geçici vergi beyanname dönemi olan 2020/3 dönem olması gerekirken 2020/1 ve 2020/2’nci döneme göre açıklaması yapılmasının mevzuata aykırı olduğu,
Satışlara dayalı olarak yapılan açıklamada satışların dayanağı olarak tek fatura gösterilmiş ise 3 aylık geçici vergi beyanname döneminde tek bir satış yapılmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu bu durumda fiyat teklifini veren firmadan 2020/3 döneme ilişkin faturaların istenilmesi gerektiği,
Satışa dayalı olarak yapılan açıklamaların dayanağı EK-O6 belgelerinde işçilik + malzeme şeklinde ayrı ayrı birim maliyet oluşturulmuş ise EK-O6 belgelerine dayanak gösterilen faturalarda işçilik bedelleri ayrıca belirtilmediğinden dayanak faturada olmayan bir bilgiye göre EK-O6 belgesinin düzenlenmesinin ve EK-O6 belgesine dayalı olarak fiyat teklifi verilmesinin mevzuata aykırı olduğu,
Maliyete dayalı olarak yapılan açıklamalarda EK-O5 belgesine işçilik + malzeme şeklinde ayrı ayrı birim maliyet oluşturulmuş ise bu şekilde bir maliyet hesabının hangi verilere göre yapıldığı, işçilik miktarının nasıl hesaplandığı EK-O5 belgesinde belirtilmediğinden anılan isteklinin teklifinin reddedilmesi gerektiği,
Maliyete dayalı olarak yapılan açıklamalarda EK-05 belgesinin geçerlik şartlarından biri fiyat teklifini veren şirkete ait kapasite raporu bilgilerinin yer alması olup anılan istekli tarafından özel imalatların bir kısmının maliyete dayalı olarak açıklandığı, bu bağlamda kapasite raporu bilgilerine yer verilmeden oluşturulan EK-O.5 belgelerinin uygun olmadığı,
Fiyat tekliflerinin dayanağı EK-O-5 veya EK-O-6 belgelerinin fiyat teklifini veren firmalar tarafından düzenlenmesi gerekirken, anılan istekli tarafından sunulan fiyat tekliflerinin tamamının bizzat kendi tarafından ve aynı kişinin el yazısı ile düzenlendiği, EK-O-5 veya EK-O-6 belgelerinin eki olarak mükellefe ait imza sirküleri ile meslek mensubuna ait faaliyet belgesinin onaysız fotokopi olarak sunulduğu,
d) Anılan istekli tarafından özel pozlardan T.Ü.005. T.Ü.006. T.Ü.007. T.Ü.O1O. T.Ü.015. T.Ü.022. T.Ü.023. T.Ü.027, T.Ü.030. T.Ü.043. T.Ü.191. T.Ü.433 imalatları için fiyat teklifi alındığı, fiyat teklifinin dayanağı EK-O-5 veya EK-O-6 belgelerinin kamu ihale mevzuatına aykırı olarak düzenlendiği, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifinde nakliye dâhil fiyat teklifi alınmadığı,
e) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamasında Kamu Kurumlarının rayiçleri esas alınarak açıklama yapılmış ise de açıklamanın bir kısmında 2020 yılı rayiçleri yerine 2019 yılı rayiçlerini kullanıldığı, ihale ilan tarihi ile ihale tarihi 2020 yılı olduğu dikkate alındığında 2019 yılı rayiçleri kullanılarak yapılan açıklamanın mevzuata aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;
Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.
…
45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.
45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
…
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
…
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.
…
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.
45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.
45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.
45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacaktır.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir. Mala ilişkin fiyat teklifi verilebilmesi için ayrıca fiyat teklifini veren kişi tarafından son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılması öngörülen fiyat teklifi konusu mal miktarının en az 1/20’si kadar alım yapılmış olması gerekir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için öncelikle fiyat teklifini veren kişi tarafından son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılması öngörülen fiyat teklifi konusu mamul/mal/hizmet miktarının en az 1/20’si kadar satış yapılmış olması, teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
Kurum bu maddede düzenlenen 1/20 oranını değiştirmeye ve işin konusu, yaklaşık maliyeti ve/veya süresine göre farklı oranlar belirlemeye yetkilidir.
…
45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.
45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)
45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek: Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl, kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)
45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.
45.1.13.6. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması ve son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü fiyat teklifi konusu mal miktarının en az 1/20’si kadar satış yapılmış olması gerekir. Kurum bu maddede düzenlenen 1/20 oranını değiştirmeye ve işin konusu, yaklaşık maliyeti ve/veya süresine göre farklı oranlar belirlemeye yetkilidir.
İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.
…
45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenecektir.
…
45.1.13.15. Sözleşme veya eklerinde, taş, kum, çakıl, gravye, balast, stabilize vb. yapı malzemelerinin idarenin belirlediği ocaklardan temininin öngörüldüğü haller dışında, bu Tebliğin 45.1.2 maddesi gereğince nakliye girdilerine ilişkin idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapan isteklilerin, ihale konusu işe özgü alanlara ilişkin açıklamalarını kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen veya onaylanan belgeler ile tevsik etmeleri gerekmektedir.
45.1.13.16. Niteliği gereği üretiminden sonra belirli bir süre içerisinde imalata dönüştürülmesi gereken hazır betona ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçler ile açıklama yapılması esastır. İdarece, TS 13515 Standardında belirlenen süreler ile Karayolu Trafik Yönetmeliğinde düzenlenen azami hız sınırları dikkate alınarak, hazır beton üretim tesisi ile işin yapılacağı yer arasındaki azami mesafenin tespit edilmesi ve aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda bu mesafeye yer verilmesi zorunludur. Fiyat teklifi ile açıklama yapılması halinde, idarece belirlenen mesafeden daha uzak mesafe kullanılamaz.
45.1.13.17. Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman (İş makinesi) analiz girdilerine ilişkin açıklamalar; resmi rayiçler veya isteklinin kendi malı olan iş makineleri için satın alma bedeli üzerinden yapılabilir. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ancak resmi rayici bulunmayan iş makineleri için kullanılabilir.
İsteklilerin kendi malı olan iş makinesinin satın alma bedeli üzerinden yapacağı açıklamalarda, bu hususları tevsik eden belgelerin açıklama kapsamında sunulması zorunludur. Ayrıca, bu açıklamada iş makinesine ilişkin tutar olarak;
a) İş makinesinin satın alma tarihinden sonra amortisman süresinin dolmuş olması halinde, amortisman maliyeti katsayısı dışında kalan maliyet katsayıları (yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj) toplamı (ilgili analizde miktar kısmına yazılarak) ile resmi rayicin çarpılması sonucu bulunacak tutar,
b) İş makinesinin satın alma tarihinden sonra amortisman süresinin dolmamış olması halinde ise, (a) bendinde hesaplanan tutarın altında olmamak koşuluyla, iş makinesinin satın alma bedeli ile analiz girdi miktarının çarpılması sonucu bulunacak tutar,
kullanılabilecektir.
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
…
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur…” açıklamaları yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: T.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Binası Yapım İşi
b) Türü: Yapım işleri
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 1993H03-377
d) Kodu:
e) Miktarı: 1 Adet T.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Binası Yapım İşi( statik ve betonarme imalatları, altyapı çevre, mimari, mekanik ve elektrik tesisat imalatlarının yaptırılması)
1 Adet T.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Binası Yapım İşi( statik ve betonarme imalatları, altyapı çevre, mimari, mekanik ve elektrik tesisat imalatlarının yaptırılması)” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,” düzenlemesi yer almaktadır.
Aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca, ihale komisyonunca tekliflerin değerlendirilmesinden sonra hesaplanan sınır değerin altında kalan tekliflerin aşırı düşük teklif olarak tespit edilmesi ve bu teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edileceği, söz konusu analiz girdilerine ilişkin olarak isteklilerden açıklama yapılmasının istenilmeyeceği (işçilik girdileri hariç), açıklama isteme yazısında, Tebliğ’in 45.1.2.2’nci maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerinin de belirtileceği, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerektiği, isteklilerin teklifleri kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde açıklama istenilmeyen analiz girdileri de dâhil analizlerini oluşturan tüm girdileri gösterecekleri, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunduğu analizler idarece verilen analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği anlaşılmaktadır.
İhale işlem dosyası incelendiğinde; başvuruya konu ihalenin 09.10.2020 tarihinde elektronik ortamda gerçekleştirildiği, söz konusu ihaleye 9 isteklinin e-teklif verdiği, ihale komisyonunca sınır değerin 54.727.895,98 TL olarak hesaplandığı ve sınır değerin altında geçerli teklif sunmuş olan AZ Taah. İnş. Tic. ve San. A.Ş.ye 14.10.2020 tarihinde EKAP üzerinden aşırı düşük teklif sorgulama talebi yazısının tebliğ edildiği, bahse konu yazı ekinde açıklama istenilen analiz girdileri, açıklama istenilmeyen analiz girdileri, nakliye cetveli ile açıklama istenilen iş kalemleri listesine (İnşaat- Mekanik-Elektrik) yer verildiği, söz konusu istekli tarafından 20.10.2020 tarihinde aşırı düşük teklif açıklama dosyasının sunulduğu, 29.12.2020 tarihli ara komisyon kararı ile anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmadığı ve Ok-Sa İnş. Nak. Tur. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti.- Lima Yapı End. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ile Feza İnş. San. ve Tic. A.Ş.den beyan edilen bilgilerin tevsiki için yazı yazılmasına karar verildiği,
Akabinde 19.01.2021 tarihli ikinci ara komisyon kararında AZ Taah. İnş. Tic. ve San. A.Ş. tarafından sunulan fiyat tekliflerine dayanak teşkil eden EK-05 ile EK-06 belgelerinin meslek mensubundan istenilmesine ve anılan istekliye gönderilen özel pozlara ilişkin analiz formatlarının yeniden gönderilmesine karar verildiği,
22.01.2021 tarihinde EKAP üzerinden aşırı düşük teklif sorgulama talebi yazısının tebliğ edildiği, bahse konu yazı ekinde açıklama istenilen analiz girdileri, açıklama istenilmeyen analiz girdileri, nakliye cetveli, açıklama istenilen sıralı iş kalemleri listesi, analiz formatları ile örnek analiz formatına yer verildiği, söz konusu istekli tarafından 29.01.2021 tarihinde aşırı düşük teklif açıklama dosyasının sunulduğu,
24.02.2021 tarihli üçüncü ara komisyon kararında AZ Taah. İnş. Tic. ve San. A.Ş.nin aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunarak, beyan ettikleri bilgilerin talep edilmesine karar verildiği,
Son olarak 04.03.2021 onay tarihli ihale komisyon kararında ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin AZ Taah. İnş. Tic. ve San. A.Ş., ekonomik açıdan avantajlı ikinci teklif sahibinin ise başvuru sahibi Ok-Sa İnş. Nak. Turz. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Lima Yapı End. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı olarak belirlendiği tespit edilmiştir.
İhale üzerinde bırakılan AZ Taah. Müt İnşaat Tic.ve San. A.Ş. tarafından 29.01.2021 tarihinde aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulduğu, söz konusu açıklamalar kapsamında ihale konusu iş için öngörülen tüm maliyet bileşenlerinin belirtildiği hesap cetveline, kamu kurum kuruluş birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif fiyatlarının yer aldığı maliyet tablosuna ve İnşaat- Mekanik-Elektrik iş kalemleri birim fiyat analizlerine ve 10 adet fiyat teklifine yer verildiği görülmüştür.
a) Açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin hesaplanan metrajlar ile idarenin hesapladığı metrajlar arasındaki farklılıkların %10 oranından daha fazla olduğu, kendisine metrajları düşürerek haksız avantaj sağladığı, nitekim ihale konusu işin yaklaşık maliyeti ve açıklama istenilen iş kalemlerinin tutarı göz önünde bulundurulduğunda anılan istekli tarafından %33 kırımla sunulan teklif fiyatının (46.100.000,00 TL) açıklanmasının imkânsız olduğu, diğer taraftan anılan istekli tarafından sözleşme imzalanırken ödenmesi gereken karar pulu + damga vergisi + KİK payı ile kesin teminat tutarı göz önünde bulundurulduğunda anılan isteklinin işin %80’lik bölümü için maliyet öngördüğü dolayısıyla işin kalan % 20’lik bölümünün yapılamayacağının açık bir şekilde anlaşıldığı iddialarına ilişkin olarak,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.4’üncü maddesi uyarınca anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen yapım işi ihalelerinde idare tarafından ihale dokümanı kapsamında iş kalemlerine ilişkin sadece girdi cinslerinin belirtilmekte ancak imalat miktarlarına yer verilmemektedir. Söz konusu imalat kalemlerine ilişkin metrajların ihale dokümanında yer alan projeler, mahal listeleri, özel ve genel teknik şartnameler vb. dokümanlar üzerinden isteklilerce hesaplanarak teklif fiyatı oluşturulması gerekmektedir. İhale konusu iş kapsamındaki imalatların niteliği, projenin karmaşıklığı ve büyüklüğü, metraj hesabı yapan kişilerin kabulleri gibi unsurlar nedeniyle isteklilerce belirlenen miktarlar ile idarenin belirlediği miktarların birebir örtüşmesi beklenmemektedir. Bununla birlikte, idarece hesaplanan metrajlar ile istekliler tarafından hesaplanan metrajlar arasındaki farklılıkların makul ve kabul edilebilir seviyede olması ve açıklama istenilen iş kalemlerinin tamamı üzerinden sağlanan fiyat avantajının, ihaleye teklif veren diğer isteklilerin teklif bedellerine göre sıralamada değişikliğe sebep olup olmadığının, diğer bir ifade ile isteklinin lehine bir avantaj sağlayıp sağlamadığı hususunun dikkate alınması gerekmektedir.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan hesap cetvelindeki metraj miktarları ile yaklaşık maliyet hesabında idare tarafından öngörülen metraj miktarlarının karşılaştırılması neticesinde;
Aşırı düşük teklif açıklaması sunan ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından hazırlanan hesap cetvelinde yer alan metrajlar ile yaklaşık maliyete dayanak teşkil eden ve açıklanması istenilen 43 iş kaleminin metrajları kıyaslandığında, sorgulamaya tabi tutulan 43 iş kaleminin 20’sinde isteklinin metrajının idarenin metrajından yüksek olduğu, 12 tanesinde isteklinin metrajının idarenin metrajından düşük olduğu, 11 tanesinde de isteklinin metrajının idarenin metrajı ile aynı olduğu tespit edilmiştir.
Yapılan tespitler neticesinde istekli tarafından hesaplanan metrajlar ile yaklaşık maliyet hesabına dayanak teşkil eden metrajlar arasında %10’u aşan farklar olsa da 20 iş kaleminde idare tarafından verilen miktarların üzerinde olacak şekilde miktarların öngörüldüğü, sorgulamaya tabi tutulan iş kalemleri için belirlenen birim fiyatlar ile miktar farkları çarpıldığında 12 iş kaleminde tespit edilen metraj eksikliğinin isteklinin teklif bedeline avantaj sağlamadığı, dolayısıyla da teklif sıralamasını değiştirmediği tespit edilmiş olup, başvuru sahibi isteklinin anılan hususa yönelik iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan Kamu ihale mevzuat hükümleri ve Tebliğ açıklamaları uyarınca idareler tarafından yaklaşık maliyetin %80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları için açıklama istenilmesi gerektiği, istekliler tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarında, idare tarafından açıklanması istenilen iş kalemleri ve analiz girdilerinden açıklanması istenilenlerin fiyatlarının bir belgeye dayalı olarak tevsik edilmesi ve değerlendirilmesi gerektiği, açıklanması istenmeyen analiz girdilerine ise analizde yer verilmesinin ve söz konusu girdiler için bir bedel öngörülmesinin yeterli olduğu,
Bu kapsamda başvuru sahibinin “İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sözleşme imzalanırken ödenmesi gereken karar pulu + damga vergisi + KİK payı ile kesin teminat tutarı göz önünde bulundurulduğunda anılan isteklinin işin %80’lik bölümü için maliyet öngördüğü dolayısıyla işin kalan % 20’lik bölümünün yapılamayacağı” şekilde yer alan iddialarına ilişkin olarak yapılan incelemede kamu ihale mevzuatı kapsamında gerçekleştirilen yapım işi ihalelerinde aşırı düşük teklif açıklamalarının idarelerce ne şekilde değerlendirilmesi gerektiğinin açıkça belirtildiği ve söz konusu analiz girdileri için, teklif fiyatının düşüklüğü ve hayatın olağan akışına aykırılık gerekçeleri uyarınca değerlendirme yapılarak aşırı düşük tekliflerin reddedilmesine yönelik bir usulün bulunmadığı hususları göz önüne alındığında başvuru sahibinin bahse konu iddiasının da yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır
b) İhale konusu iş kapsamında çalıştırılan teknik personelin nitelikleri dikkate alındığında işçilik ücretlerinin asgari isçilik maliyeti altında olamayacağı, 8 saat üzerinden hesaplama yapıldığında mühendis ve mimar ücretlerinin günlük saatlik ücretin 104,64 TL olması gerektiği dolayısıyla mühendis ve mimar maliyeti için aylık 100 TL fiyat öngören ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği iddiasına ilişkin olarak:
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.9’uncu maddesinde, iş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatlarının ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamayacağı belirtilmiş, bu hususta mühendis, mimar, tekniker, teknisyen vb. bir ayırımın yapılmadığı anlaşılmıştır.
İdare tarafından açıklama istenen iş kalemi olarak belirlenen 43 adet iş kaleminden 16’sının aşırı düşük teklif açıklaması sunan istekli tarafından kamu kurum kuruluş birim fiyatları kullanılarak açıklandığı, bu iş kalemleri için ayrıca bir analiz sunulmadığı, analiz ve alt analizlerde yer alan işçilik ücretlerinin 2020 yılı saatlik asgari ücretin altında olmadığı, (13,08TL)
Diğer taraftan fiyat teklifi alınan T.Ü. 140, T.Ü. 144, T.Ü. 145, T.Ü. 197, T.Ü. 198, T.Ü. 199, T.Ü. 200, T.Ü. 262, T.Ü. 263, T.Ü. 043, T.Ü. 044, T.Ü. 027, T.Ü. 028, T.Ü. 029, T.Ü. 030, T.Ü. 413, T.Ü. 041 poz numaralı iş kaleminde malzeme, montaj, nakliye girdileri için ayrı ayrı bedellerin öngörüldüğü,
“T.Ü.043 Dış cephe kapaklı sistem giydirme cephe doğraması yapılması”, “T.Ü.044 Dışa cephe yüzeyine idare onaylı granit levhalardan mekanik giydirme cephe yapılması”, “T.Ü 027 60x60x3 cm ebatlı doğal kesme granit karolar ile zemin kaplama yapılması”, “T.Ü.028 75x75x3 cm ebatlı doğal kesme granit karolar ile zemin kaplama yapılması”, “T.Ü.029 Mevcut zemin üzerine 16 mm kalınlığında lamine parke basamak döşemesi yapılması” ile “T.Ü.030 Duvar yüzeylerine 18 mm MDF levhalar ile gizli kenetli mekanik sistem akustik cephe kaplaması” adlı iş kalemlerine ilişkin düzenlenen analizlerde üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinde yer alan bedeller ile kontrol için çalıştırılması öngörülen formen girdilerinin yer aldığı görülmüş olup söz konusu analizlerde yer alan işçilik girdisi (formen) için 2020 yılı saatlik asgari ücretin üzerinde fiyat öngörüldüğü tespit edilmiştir.
Yapılan tespitler neticesinde açıklama istenen iş kalemlerine ilişkin olarak teklifi sınır değerin altında kalan istekli tarafından sunulan analizlerde işçilik girdisi için saatlik asgari ücretin altında fiyat öngörülmediği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
c) Açıklama istenilen ve istenilmeyen tüm analiz girdileri için bedel öngörülmesi gerektiği, anılan istekli tarafından açıklama istenilmeyen iş kalemleri için sıfır yazılmasının mevzuata aykırı olduğu iddiasına ilişkin olarak,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.3’üncü maddesinde, sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulmasının istenmeyeceği, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde aşırı düşük teklif açıklaması sunan istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesinin zorunlu olmadığı, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterli olduğu açıklanmıştır.
Aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklinin açıklamaları incelendiğinde sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemleri için “diğer imalat kalemleri” adı altında tutar öngörüldüğü ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.3’üncü maddesine göre açıklama yapıldığının belirtildiği görülmüştür.
Anılan istekli tarafından sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin tamamı için toplam bedel öngörüldüğü tespit edildiğinden başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmamıştır.
ç) Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinde fiyat tekliflerinin ihaleden önceki son geçici vergi beyanname dönemi olan 2020/3 dönem olması gerekirken 2020/1 ve 2020/2’nci döneme göre açıklaması yapılmasının mevzuata aykırı olduğu,
Satışlara dayalı olarak yapılan açıklamada satışların dayanağı olarak tek fatura gösterilmiş ise 3 aylık geçici vergi beyanname döneminde tek bir satış yapılmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu bu durumda fiyat teklifini veren firmadan 2020/3 döneme ilişkin faturaların istenilmesi gerektiği,
Satışa dayalı olarak yapılan açıklamaların dayanağı EK-O6 belgelerinde işçilik + malzeme şeklinde ayrı ayrı birim maliyet oluşturulmuş ise EK-O6 belgelerine dayanak gösterilen faturalarda işçilik bedelleri ayrıca belirtilmediğinden dayanak faturada olmayan bir bilgiye göre EK-O6 belgesinin düzenlenmesinin ve EK-O6 belgesine dayalı olarak fiyat teklifi verilmesinin mevzuata aykırı olduğu,
Maliyete dayalı olarak yapılan açıklamalarda EK-O5 belgesine işçilik + malzeme şeklinde ayrı ayrı birim maliyet oluşturulmuş ise bu şekilde bir maliyet hesabının hangi verilere göre yapıldığı, işçilik miktarının nasıl hesaplandığı EK-O5 belgesinde belirtilmediğinden anılan isteklinin teklifinin reddedilmesi gerektiği,
Maliyete dayalı olarak yapılan açıklamalarda EK-05 belgesinin geçerlik şartlarından biri fiyat teklifini veren şirkete ait kapasite raporu bilgilerinin yer alması olup anılan istekli tarafından özel imalatların bir kısmının maliyete dayalı olarak açıklandığı, bu bağlamda kapasite raporu bilgilerine yer verilmeden oluşturulan EK-O.5 belgelerinin uygun olmadığı,
Fiyat tekliflerinin dayanağı EK-O-5 veya EK-O-6 belgelerinin fiyat teklifini veren firmalar tarafından düzenlenmesi gerekirken, anılan istekli tarafından sunulan fiyat tekliflerinin tamamının bizzat kendi tarafından ve aynı kişinin el yazısı ile düzenlendiği, EK-O-5 veya EK-O-6 belgelerinin eki olarak mükellefe ait imza sirküleri ile meslek mensubuna ait faaliyet belgesinin onaysız fotokopi olarak sunulduğu iddialarına ilişkin olarak,
Aşırı düşük teklif açıklaması sunan iş ortaklığı tarafından açıklamaları kapsamında T.Ü. 140, T.Ü. 144, T.Ü. 145, T.Ü. 197, T.Ü. 198, T.Ü. 199, T.Ü. 200, T.Ü. 262, T.Ü. 263, T.Ü. 043, T.Ü. 044, T.Ü. 027, T.Ü. 028, T.Ü. 029, T.Ü. 030, T.Ü. 413, T.Ü. 041 poz numaralı iş kalemlerini tevsik etmek üzere 10 adet fiyat teklifi sunulduğu,
Anılan istekli tarafından sunulan fiyat tekliflerinde fiyat teklifini veren firmaların kaşelerinin ve kaşelerinin üzerinde imzalarının bulunduğu, fiyat tekliflerinin meslek mensupları tarafından imzalandığı, fiyat tekliflerinde teklifi veren firmalara ve meslek mensuplarına ait iletişim bilgilerinin bulunduğu, meslek mensupları tarafından TURMOB kaşesinin kullanıldığı, mevzuat gereğince meslek mensubu tarafından yazılması gereken ibarenin yer aldığı,
İdarenin talebi üzerine fiyat tekliflerinin dayanağı olarak meslek mensuplarınca gönderilen ve meslek mensubunca onaylanan satış tutarı tespit tutanakları (EK-O-6) incelendiğinde; T.Ü. 140, T.Ü. 144, T.Ü.145, T.Ü. 262, T.Ü. 263, T.Ü. 027, T.Ü. 028, T.Ü. 044, T.Ü. 029, T.Ü. 413 ile T.Ü. 041 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin geçici vergi beyanname dönemlerinin 2020 yılı ikinci dönemine ait olduğu,
T.Ü. 197, T.Ü.198, T.Ü. 199, T.Ü. 200 T.Ü. 043 ile T.Ü. 030 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin geçici vergi beyanname dönemlerinin ise 2020 yılı birinci dönemine ait olduğu, ayrıca tutanaklarda ağırlıklı ortalama birim satış tutarlarına yer verildiği ve tutanakların ekinde yer alan mükellefe ait imza sirkülerleri ile meslek mensuplarına ait faaliyet belgelerinin bulunduğu tespit edilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesinde Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesinin zorunlu olduğu, son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde ihale tarihinin esas alınacağı açıklanmıştır. Bu itibarla 09.10.2020 tarihinde gerçekleştirilen ihalede son geçici vergi beyanname döneminin 2020 yılının üçüncü dönemi, bir önceki geçici vergi beyanname döneminin 2020 yılının ikinci dönemi olduğu, bu bağlamda ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından T.Ü.197, T.Ü.198, T.Ü.199, T.Ü.200, T.Ü.043 ile T.Ü.030 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin fiyat tekliflerinin ekinde sunulan Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanaklarının son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin bahse konu iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan başvuru sahibinin iddiasının aksine ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından maliyete dayalı açıklama yapılmadığı, satışlara dayalı açıklama yapıldığı görülmüş olup fiyat tekliflerindeki bilgiler ile bu tekliflerin ekinde sunulan tutanaklarda yer alan bilgilerin doğruluğundan fiyat teklifinde ve tutanakta imza ile kaşesi bulunan ve ilgili muhasebe kayıtlarını tutan meslek mensubunun sorumlu olduğu göz önüne alındığında başvuru sahibinin bahse konu diğer iddialarına ilişkin ayrıca bir inceleme yapılmasına gerek olmadığı değerlendirilmiştir.
d) Anılan istekli tarafından özel pozlardan T.Ü.005. T.Ü.006. T.Ü.007. T.Ü.O1O. T.Ü.015. T.Ü.022. T.Ü.023. T.Ü.027, T.Ü.030. T.Ü.043. T.Ü.191. T.Ü.433 imalatları için fiyat teklifi alındığı, fiyat teklifinin dayanağı EK-O-5 veya EK-O-6 belgelerinin kamu ihale mevzuatına aykırı olarak düzenlendiği ayrıca üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifinde nakliye dâhil fiyat teklifi alınmadığı iddialarına ilişkin olarak,
Aşırı düşük teklif açıklaması sunan istekli tarafından açıklamaları kapsamında başvuru sahibinin iddiasının aksine T.Ü. 005, T.Ü. 006, T.Ü.007, T.Ü.O1O, T.Ü.015, T.Ü 191, T.Ü.022, T.Ü.023, T.Ü.030, T.Ü.433, poz numaralı iş kalemleri için fiyat teklifi alınmadığı, T.Ü 191 poz numaralı iş kalemi hariç olmak üzere diğer iş kalemleri için kamu kurum kuruluş birim fiyatları kullanılarak açıklama yapıldığı,
Diğer taraftan “T.Ü.043 Dış cephe kapaklı sistem giydirme cephe doğrama yapılması”, “T.Ü.027 60x60x3 cm ebatlı doğal kesme granit karolar ile zemin kaplama yapılması”, “T.Ü.030 Duvar yüzeylerine 18 mm MDF levhalar ile gizli kenetli mekanik sistem akustik cephe kaplaması yapılması” adlı kalemleri için fiyat teklifi alındığı, idarenin talebi üzerine fiyat tekliflerinin dayanağı olarak meslek mensuplarınca gönderilen satış tutarı tespit tutanaklarının (EK-O-6) ihalenin ilan tarihinde (10.09.2020) yürürlükte bulunan kamu ihale mevzuatına uygun olarak düzenlendiği, ayrıca üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinde malzeme, montaj/işçilik, nakliye girdileri için ayrı ayrı bedellerin öngörüldüğü tespit edilmiştir.
Bu itibarla başvuru sahibinin bahse konu iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
e) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamasında kamu kurumlarının rayiçleri esas alınarak açıklama yapılmış ise de açıklamanın bir kısmında 2020 yılı rayiçleri yerine 2019 yılı rayiçlerini kullanıldığı, ihale ilan tarihi ile ihale tarihi 2020 yılı olduğu dikkate alındığında 2019 yılı rayiçleri kullanılarak yapılan açıklama yapılmasının mevzuata aykırı olduğu iddialarına ilişkin olarak;
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesinde isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamalarında idarece açıklama istenen iş kalemleri için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatlarını veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları kullanmaları gerektiği, açıklamalar kapsamında hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatının kullanıldığının birim fiyat poz numarası da yazılmak suretiyle liste halinde belirtilerek sunulması halinde açıklama istenilen iş kalemleri için ayrıca analiz sunulmasına gerek bulunmadığı açıklanmıştır.
Başvuruya konu ihalenin 09.10.2020 tarihinde gerçekleştirildiği, dolayısıyla aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarının 2020 yılı için yayımlanmış birim fiyatlarının kullanılması durumunda açıklama istenen iş kalemleri için analiz sunulmaya gerek olmaksızın açıklamaların kabul edilmesi gerektiği açıktır.
Aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklinin açıklamaları incelendiğinde idarece açıklama istenen 16 adet iş kalemine ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşlarının 2020 yılı birim fiyatlarından % 25 oranındaki müteahhitlik kar oranının düşülmek suretiyle karsız birim fiyatların hesaplandığı, bu karsız birim fiyatlar üzerine istekli tarafından öngörülen kar tutarı eklenerek birim fiyatların oluşturulduğu tespit edilmiş olup, bu şekilde yapılan açıklamaların Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesine uygun olduğu anlaşılmıştır.
Yapılan inceleme neticesinde aşırı düşük teklif açıklaması sunan istekli tarafından cari yıl birim fiyatlarının kullanıldığı görüldüğünden başvuru sahibinin bu husustaki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihaleye teklif veren isteklilerden AZ Taahhüt İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş.nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
|