|
BAŞVURU SAHİBİ:
Şahin Yılmaz Ener. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Emre Ray Ener. İnş. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Tesis Mühendislik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2019/531132 İhale Kayıt Numaralı “Kırka 154 Kv Açık Hava Trafo Merkezi ve Og Revizyonu” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Tesis Mühendislik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından 27.11.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Kırka 154 KV Açık Hava Trafo Merkezi ve OG Revizyonu” ihalesine ilişkin olarak Şahin Yılmaz Ener. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Emre Ray Ener. İnş. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığının 24.02.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 04.03.2020 ve 05.03.2020 tarihli yazıları ile reddi üzerine, başvuru sahibince 12.03.2020 tarih ve 13340 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/491 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
- İ.34 poz numaralı “CAF sistemi odası ve su deposu” iş kalemi imalat miktarının olması gerekenden fazla belirlendiği, her ne kadar aşırı düşük teklif açıklamalarında hesaplanan imalat miktarları idare tarafından uygun görülmüş ise de imalat miktarlarının fazla belirlenmesinin yaklaşık maliyeti ve sınır değeri etkilediği, yaklaşık maliyetin eksilmesi halinde tekliflerinin aşırı düşük teklif olmaması durumunun olacağı, süreçte idare ile yapılan yazışmalar sonucunda, yaklaşık maliyetin hazırlanmasından aşırı düşük teklif sorgulanmasına kadar olan ve isteklilerin bilme/öğrenme imkanı bulunmayan hazırlık işlemlerinin mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmediğinin anlaşıldığı, uygulama projesi olmayan inşaat imalatları için “lot” gibi birimlerle sanki uygulama projesi olan imalatlarmış gibi yaklaşık maliyet hesabı yapılıp buna göre teklif alındığı, esasen yaklaşık maliyeti yanlış hesaplanan ve aşırı düşük teklif sorgulaması sürecinde ortaya çıkan ihalede anılan iş kalemi için haricen temin edilen uygulama projesinden elde edilen ve idarece de uygun görülen miktarlara göre yaklaşık maliyetin revize edilmesi ve sınır değerin revize edilen yaklaşık maliyete göre hesaplanarak sürecin mevzuata uygun olarak yürütülmesi gerekirken, yaklaşık maliyetin revize edilmesine gerek görülmeden aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilmesinin mevzuata aykırı olduğu,
- Aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin olarak idare tarafından gönderilen 09.12.2019 ve 17.12.2019 tarihli yazılarda, Kamu İhale Genel Tebliği’nin ilgili hükümleri gereğince isteklilere verilmesi zorunlu olan ve açıklanması istenilmeyen analiz girdilerinin bildirilmediği, özel ve paçal poz olarak adlandırılan iş kalemlerinin analiz girdi miktarları ve formatları ile nakliye mesafelerinin isteklilere verilmediğinin tespit edildiği, söz konusu tespitler üzerine 17.12.2019 tarihli yazı ile idareye başvuruda bulunulduğu, idare tarafından 19.12.2019 tarihli ve E.62018 sayılı yazı ile sadece inşaat iş kalemlerinin analizlerinin verildiği, açıklama istenilmeyen analiz girdilerinin ise verilmediği, mevzuatın aşırı düşük teklif açıklaması yapan isteklilere kolaylık sağlayan bu kısmının idarece ısrarla uygulanmamış olmasına rağmen süreci uzatmamak amacıyla aşırı düşük teklif açıklamasının sunulduğu, bununla birlikte aşırı düşük teklif açıklamalarının gerçekle ilgili olmayan gerekçelerle reddedildiği, idarenin aşırı düşük teklif açıklamasına esas olan yaklaşık maliyet hesabı, açıklama istenilmeyecek analiz girdileri ile birden fazla bileşenden oluşan ve “lot” olarak teklif alınan iş kalemlerinin bileşenlerini ayırmadan sorgulama yapmış olması mevzuata aykırı iken komple teklif alınan iş kalemlerinde aşırı düşük teklif açıklaması yapılması için fiyat teklifi veren firmaların yevmiye defterleri kayıtlarına kadar istenilip faturaların hangi girdi ile ilişkili olduğunu tespite çalışmasının izah edilebilir bir durum olmadığı,
- Aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçelerinin aşağıdaki nedenlerle mevzuata uygun olmadığı,
- İ.1 poz numaralı “Trafo sahalarında her türlü zeminde kazı yapılması” iş kalemi analizinde yer alan Y.15.001/2B poz numaralı “Makine ile her derinlik ve her genişlikte yumuşak ve sert toprak kazılması (Derin kazı)” analiz girdisi için öngörülen birim fiyatın Kamu İhale Genel Tebliği’nin 39.2’nci maddesi gereğince 4,17 TL/m3 alınması gerekirken 4,167 TL/m3 alındığı gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, bununla birlikte anılan Tebliğ maddesinde analiz toplamını ve analiz girdilerinin basamak sayısını sınırlayan bir ifadenin bulunmadığı, aksine teklif tutarı dışındaki girdilerin veya tutarların iki basamaktan daha fazla basamaklı olabileceğinin açıklandığı, buna rağmen İ.1 poz numaralı iş kaleminin analizinin sonunda birim fiyatın virgülden sonra iki haneli olacak şekilde yazılarak hesaplamanın yapıldığı, bu itibarla, İ.1 poz numaralı iş kalemine ilişkin idarece yapılan değerlendirmenin yerinde olmadığı, İ.1 poz numaralı iş kalemi ve yapılan açıklamalar bağlamında bütün iş kalemleri ve analiz girdilerine ilişkin idarece bu doğrultuda yapılan değerlendirmelerde hukuki isabet bulunmadığı,
- İ.26 poz numaralı “Metal clad binası yapılması” iş kalemi analizinde yer alan 15.230.1006 poz numaralı (Eski Poz No: Y.18.110/20C06) “19 cm kalınlığındaki taşıyıcı olmayan bimsbeton duvar blokları ile duvar yapılması (bimsbeton tutkalı ile) (min. 1,50 n/mm² ve 600-900 kg/m³, 900 kg/m³ hariç)” analiz girdisi için idarece gönderilen örnek analizdeki imalat miktarı 150,055 m2 olmasına rağmen aşırı düşük teklif açıklamasında söz konusu miktarın 150,55 m2 alındığı gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, idarece tarafından yapılan tespit doğru olmakla birlikte söz konusu durumun maliyeti düşürücü değil artırıcı bir sonuç doğurduğu, bu nedenle idarece yapılan değerlendirmede hukuki isabet bulunmadığı,
- 11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararından “N.YF.32 kazı nakliyesinde İ.26 numaralı iş kaleminin 18. sırasında ton biriminde yer alan kazı nakliyesinin (M=50 km) 14,85 TL/ton olarak doğru alındığı, 20. sırada m3 biriminde yer alan kazı nakliyesinin (M=50 km) 21,83 TL/m3 olarak alınması gerekirken 14,85 TL/m3 alındığı” gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, bununla birlikte hem idarece gönderilen örnek analizde hem de aşırı düşük teklif açıklamasında her iki cins kazıda da kazıdan çıkan malzeme miktarlarının aynı birim ve aynı miktarlarla alındığı, kazıdan çıkan malzemenin nakliye birim fiyatının TL/m3 olarak hesaplanmasını gerektiren bir durumun söz konusu olmadığı, anılan ihale komisyonu kararındaki tespitin nereden ve nasıl yapıldığının anlaşılamadığı, bu hususun aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçeleri arasında sayılmasında hukuki isabet bulunmadığı,
- 11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararından meslek mensupları tarafından düzenlenen tutanaklarda mevzuata aykırılık bulunmadığı halde ilgili tutanak kayıtlarına esas fatura ve yevmiye defteri kayıtlarının istenildiği, istenilen belgelerin kimi meslek mensuplarınca gönderildiği, kimilerince ise gönderilmediğinin anlaşıldığı, isteklilerin, üçüncü şahıslardan aldıkları fiyat tekliflerinin mevzuatta öngörülen usule uygun olup olmadığını inceleme/denetleme kabiliyetine sahip olduğu, fakat mevzuatta özel yetki verilen meslek mensuplarının fiyat teklifini veren üçüncü kişilerin fatura, yevmiye defteri vb. üzerinden yaptıkları hesaplama veya düzenleme hatalarına vakıf olması, incelemesi ve denetlemesinin mümkün olmadığı, bu nedenle sunulan fiyat tekliflerinin mevzuatta aranan unsurları taşımasının yeterli olduğu, tutanaklarında mevzuata uygun olması hakinde “hukuka uygunluk karinesi” çerçevesinde diğer belgelerin istenilmesine gerek olmadığı, devamındaki işlem ve kararların yok hükmünde kabul edilmesi gerektiği,
- E.51 poz numaralı “Otomasyon Panosu Temini ve Montajı (ethernet switchler, 2 adet server bilgisayar, RTU (veya gateway) 2 adet FSK modem, ekran, klavye, mouse, GPS server, GPS anten, firewall, router, TM otomasyon sistemi ile ilgili tüm yazılımlar dahil) (2 adet 55″ Operatör Monitörünün bedeli dahildir)” iş kalemi ile E.47 poz numaralı “154 kV Komple Donanımlı Koruma ve Kumanda Panosu Temini ve Montajı” iş kalemi için sunulan fiyat teklifleri revize edilen ortalama birim satış tutarını karşıladığından meslek mensuplarınca tutanaklardaki ortalama birim fiyatların revize edilmesinin sonuca etkili olmadığı, ilgili tutanağı geçersiz kılmadığı, bu hususun aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçeleri arasında sayılmasında hukuki isabet bulunmadığı,
- E.51 ve E.47 poz numaralı iş kalemleri için meslek mensubundan alınan 9 adet fatura içerisinde emsal olarak görülebilecek imalatlar haricinde olan imalatlara ait bedellerin de bulunduğu, anılan iş kalemleri için satış tutarı tespit tutanağında tespit edilen toplam bedellerin belirlenmesinde hangi faturaların kullanıldığının belirtilmediği gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, söz konusu iş kalemleri biriminin “set” ve “lot” gibi olduğu, fiyat tekliflerine konu ürünlerin Teknik Şartname’ye uygun olup olmadığına dair inceleme yapılmasının yerleşik ve yerinde bir uygulama olmadığı, buna rağmen hangi bileşenin bedelinin ayrı görülmesi isteniyorsa ve hangi hassasiyet düzeyinde açıklama isteniliyorsa aşırı düşük teklif açıklamasında belirtilmesinin gerektiği, aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında herhangi bir düzenleme veya ayrım yapılmadan fatura kayıtlarından birebir uyumlu ürün aranmasının yersiz olduğu, birçok bileşenden oluşan bir ürünün birebir aynısının satışının yapılması ve fatura kayıtlarında aynı detay ve isimlerle yer almasının işin tabiatına aykırı olduğu, fiyat teklifinde teklif verenin beyanı esas alınarak aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmesi gerektiğinden bu hususun aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçeleri arasında sayılmasında hukuki isabet bulunmadığı,
- 11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararında “meslek mensuplarınca düzenlenen tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine (ihale tarihi itibarıyla 2019 yılı 3. veya 2. dönem) ilişkin olarak düzenlenmesi zorunluluğuna rağmen E.51 ve E.47 poz numaralı iş kalemleri için verilen toplam 9 adet faturanın 4 adedinin 1. geçici vergi beyanname dönemine (ocak-şubat-mart) ait olması” şeklinde ifade edilen gerekçeyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, ihale komisyonu tarafından tereddüt edilen hususlarda açıklama/bilgi istenilmesi mümkün iken neden gönderildiği, fazladan mı gönderildiği, ortalama hesabına dahil edilip edilmediği belli olmayan faturalar üzerinden, istekli olarak kendileri dışında mevzuatın yetki verdiği meslek mensupları tarafından düzenlenen ve düzenleme sürecine dahil olunmadığı belgelerdeki belirsizlik veya uyumsuzluk nedeniyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçesinin yerinde olmadığı,
- E.105 poz numaralı “Endüstriyel Siber Güvenlik Sistemi Temini ve Montajı (Şartnamesi detaylı tanımlanmıştır)” ve E.17 poz numaralı “Metal-clad Hat Fideri Temini ve Montajı (36 kV, primer, kumanda, koruma, ark kanalı dahil komple)” iş kalemleri için meslek mensupları tarafından tespit edilen fiyatlara ilişkin muhasebe defter kayıtları ve ilişkili faturaların verilen süre sonuna kadar gönderilmediğinden anılan iş kalemleri için fiyatı belirlenen imalatların şartname gereklerine emsal olup olmadığının tespit edilemediği gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, bu hususun aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçeleri arasında sayılmasında hukuki isabet bulunmadığı,
- 11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararında “… beton çelik çubuğu için temin edilen fiyat teklifinde Satış Tespit Tutanağı’nın 20.12.2019 tarih ve 001 sayı ile düzenlendiğinin belirtilmesine rağmen gönderilen tutanağın, düzenlenme zamanı açısından fiyat teklifinin dayanağı olamayacak şekilde 30.01.2020 tarih ve 001 sayı ile düzenlenmesi nedenleriyle Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1 ve 45.1.14 maddeleri gereğince” şeklinde ifade edilen gerekçeyle aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedildiği, kendilerince bilinmeyen bir sebeple fiyat teklifindeki tutanağın yeniden düzenlenerek gönderilmesi nedeniyle yeni tarih atılmış olabileceği, ürün cinsi ortalama birim fiyatı ve muhasebe kayıt dönemi uyumlu olan tutanağın tarihinin farklı olmasının maddi kusur olarak kabul edilerek aşırı düşük teklif açıklamalarının yeterli görülmesi gerektiğinden bu hususun aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilme gerekçeleri arasında sayılmasında hukuki isabet bulunmadığı iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
İncelenmekte olan ihalede EKAP üzerinden gönderilen 09.12.2019 tarihli ve 58425 sayılı yazı ile başvuru sahibi Şahin Yılmaz Ener. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Emre Ray Ener. İnş. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığından aşırı düşük teklif açıklaması talep edildiği, anılan yazı ekinde, aşırı düşük teklif açıklamasında kullanılmak üzere sorgulamaya tabi tutulan sıralı iş kalemleri listesi ile örnek analiz formatı ve Ek-O.5,6,7,8 tutanaklarına yer verilerek aşırı düşük teklif açıklamasının 13.12.2019 tarihine kadar sunulmasının talep edildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından 11.12.2019 tarihli dilekçe ile idareye şikâyet başvuruda bulunulduğu, söz konusu yazıda idarece aşırı düşük teklif açıklamasının sunulması gereken sürenin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’nci maddesindeki açıklamaya aykırı olarak belirlendiği, bu nedenle anılan maddede yer alan asgari süre, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sorgulamaya tabi tutulan iş kalemlerinin önemli bir kısmının yabancı menşeili ürün olması ve tedarikçilerin Ankara dışında faaliyet gösteriyor olması dikkate alınarak ek süre verilmesinin talep edildiği görülmüştür.
İdare tarafından EKAP üzerinden gönderilen 12.12.2019 tarihli ve 59823 sayılı yazıda 11.12.2019 tarihli yazıda belirtilen süre talebinin makul karşılandığı belirtilerek aşırı düşük teklif açıklamasının 20.12.2019 tarihine kadar sunulmasının talep edildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından 17.12.2019 tarihli dilekçe ile idareye yeniden başvuruda bulunulduğu, aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ile ilgili olarak “… açıklanması istenilen iş kalemleri arasında birden fazla bileşenden oluşan ve resmi analiz ya da rayiçlerinin bulunmayan iş kalemlerinin bulunduğu, bu nitelikteki iş kalemlerinin bütününe teklif alınarak veya haricen analiz yapılarak açıklanmasının da mevzuata uygunluk bakımında bazı sorunlara neden olacağı görüldüğünden, … aşağıdaki hususların idarenize arz edilmesi ve bundan sonraki sürecin yeni karar ve talimatlarınız çerçevesinde yürütülmesinin uygun olacağı değerlendirilmiştir.
Şöyle ki
- … açıklama istenilmeyen analiz girdilerine yer verilmemiştir.
- Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.4. maddesinin son fıkrasında yer alan … açıklamalar çerçevesinde paçal veya özel poz niteliğindeki iş kalemlerinin analiz girdilerinin miktarlarının da gerekmektedir.
İdarenizce açıklanması istenilen iş kalemleri arasında malzeme veya malzeme+montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde fiyat teklifi alınarak açıklama yapılmasına mevzuatın cevaz verdiği iş kalemlerinin yanında birden fazla iş kaleminden oluşan ve Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.4. maddesinin son fıkrasında “özel poz” veya “paçal poz” olarak adlandırılan iş kalemlerinin analiz girdilerinin ve girdi miktarlarının belirtildiği analiz formatları verilmemiştir.
- Anılan Tebliğ’in 45.1.2. maddesinde yer alan … düzenlemesi uyarınca nakliye girdileri açıklanması istenilen girdiler kapsamında ise şayet bunlar için alınan asgari mesafenin bildirilmesi gerekmektedir.
- … İlgi (a) yazınız ekinde analiz fiyat teklifi ile yapılacak girdiler için Kamu İhale Genel Tebliği ekinde yer alan Ek-O.5 ve Ek-O.6 tutanaklarının örnekleri verilmiş olmakla birlikte aşırı düşük teklif açıklaması ekinde fiyat teklifleri ile bu tutanakların sunulup sunulmayacağı hususunda oluşan tereddüdün giderilmesi için açıklamanıza ihtiyaç duyulmuştur.
Bu itibarla, yukarıda araz edilen hususlarla ilgili eksikliklerin ve tereddütlerin giderilmesi teminen paçal veya özel pozlu iş kalemlerinde mevzuata uygun olarak analiz girdilerinin ve miktarlarının belirtildiği analiz formatlarının verilmesini, açıklama istenilmeyen analiz girdileri ile açıklama istenilen girdiler arasında yer alması halinde nakliye mesafelerinin bildirilmesini, maliyet/satış tespit tutanaklarının teklifle birlikte istenilip istenilmediği hususunun açıklığa kavuşturulmasını ve oluşan yeni duruma göre aşırı düşük teklif açıklamalarının teslim süresinin mevzuatta öngörülen asgari süre dikkate alınarak revize edilmesi hususunda gereğini arz ederiz.” şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüştür.
İdare tarafından EKAP üzerinden gönderilen 19.12.2019 tarihli ve 62018 sayılı yazıda 17.12.2019 tarihli yazı ile ilgili olarak “… sıralı iş kalemleri listesi içerisindeki iş kalemlerinde analiz formatı kullanılması gerekenlere ait analiz formatları yazımız ekinde verilmektedir. Formatlarda kullanılacak nakliye kalemleri için demir – Karabük, çimento, çakıl vb. inşaat malzemeleri için – Eskişehir temini alınabilecek olmakla birlikte tevsik edilmesi durumunda farklı bölge teminleri de kullanılabilecektir. Sıralı iş kalemleri listesinde yer alan ancak analiz formatı yerine Ek-O.5,6,7,8 tutanakları kullanılacak olan iş kalemleri için tutanakların verilmesi gereklidir.” şeklinde ifadelere yer verildiği ve İ.2, İ.1, İ.26, İ.25, İ.48, İ.34, İ.43, İ.18, İ.19, İ.20, E.109 ve İ.27 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin analizlerin başvuru sahibi İş Ortaklığına gönderildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından 25.12.2019 tarihli dilekçe ile idareye yeniden başvuruda bulunulduğu, İ.34 poz numaralı “CAF sistem odası ve Su deposu” iş kalemi ile ilgili olarak 19.12.2019 tarihli ve 62018 sayılı yazı ekinde gönderilen analizin hatalı olduğu belirtilerek anılan iş kalemi ile ilgili olarak “… İhale dokümanı içinde yer alan söz konusu poza ilişkin şartnameler incelendiğinde, CAF sistemi için ayrı bir bina yapılması belirtilmemiş olup, su deposunun bir bina içinde yer alacağı belirtilmektedir. CAF sistem odası ve su deposu için verilen birimin 1 lot olmasına karşın bu kalem için firmamıza gönderilen analizlerde 2 adet betonarme binanın yer aldığı görülmektedir. İdarenizce çıkılan bu ihalede TEİAŞ Genel Müdürlüğünce yapılan ihalelerde kullanılan birim fiyat, şartname ve projelerin kullanıldığı hususu göz önüne alındığında bir kalem için 1 lot olarak verilen bina inşaat kalemlerinde 1 adet bina inşaatının anahtar teslimi götürü bedel olarak yapılması olarak anlaşılmaktadır. Yine ihale dokümanı içinde paylaşılan projeler arasında bu kaleme ait herhangi bir projenin bulunmadığı görülmektedir.
Söz konusu iş kalemi için idarenizce hazırlanan analizin yeniden gözden geçirilerek düzeltilmesi gerektiği değerlendirilmektedir…” şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüştür.
İdare tarafından EKAP üzerinden gönderilen 26.12.2019 tarihli ve 64312 sayılı yazıda, 25.12.2019 tarihli yazı ile ilgili olarak “… Söz konusu imalata ait tek bir bina olarak analiz mevcut değildir. Lot birimi bir bütünü ifade etmekte olup, şartnamelere ve TEİAŞ standartlarına uygun olarak sistemin çözümü bir ya da iki bina yapımı ile sağlanabilecektir. Dolayısıyla; CAF sistem odası ve su deposunun tek bir bina olarak TEİAŞ tarafından onaylı projesinin bulunması durumunda; onaylı projenin bir nüshasının açıklama dosyasında bulunması kaydıyla mevcut analizdeki iş kalemlerine ve bina yapı özelliklerine (inşaat, mimari, elektrik-mekanik tesisat gerekleri) sadık kalınarak bir adet binaya göre uygun metrajlarla tarafınızca hazırlanacak analiz, ilgili iş kaleminin açıklamasında kullanılabilecektir. Bu itibarla; açıklama dosyanızın en geç 03.01.2020 tarihi mesai bitimine kadar teslim edilmesi hususunda gereğini rica ederiz.” şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından 03.01.2020 tarihli ve SY-EMR.980-19/004 sayılı yazı ile aşırı düşük teklif açıklamasının sunulduğu görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığına gönderilen 14.01.2020 tarihli ve 3647 sayılı yazı ile E.51, E.47, E.105 ve E.17 poz numaralı iş kalemleri için aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan ve satış tutarı tespit tutanağında yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarlarına ilişkin olarak “Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.14 maddesi gereğince; iş kaleminin yapım şartları ve teknik şartname gerekleri çerçevesinde imalatın … adet satıştan … TL olarak belirlenen ağırlıklı ortalama birim satış tutarına ilişkin açıklama/belgelendirme yapılması gerekmektedir.” şeklinde ifadelere yer verilerek açıklama/belgelendirme yapılması gerektiği ile fiyat teklifleri sunulan ancak fiyat teklifine dayanak tespit tutanakları sunulmayan analiz girdilerine ilişkin ilgili tutanakların verilmesinin talep edildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından 14.01.2020 tarihli yazıya 20.01.2020 tarihli ve SY-EMR.980-19/005 sayılı yazı ile cevap verildiği ve söz konusu bilgilerin anılan yazıda belirtilen gerekçelerle idareye gönderilmediği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığının 20.01.2020 tarihli yazısı üzerine idare tarafından E.51, E.47, E.105 ve E.17 poz numaralı iş kalemleri için fiyat tekliflerine dayanak tutanakları düzenleyen meslek mensupları ile yazışma yapıldığı, söz konusu yazılarda satış tutarı tespit tutanağında yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarına ilişkin belgelerin (fiyatı belirlemeye esas muhasebe defter kayıtlarının ve ilişkin faturaların tasdikli suretlerinin) istenildiği, meslek mensuplarının bazıları tarafından 20.01.2020 tarihli yazıya cevap verildiği, bazıları tarafından ise cevap verilmediği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında satış tutarı tespit tutanaklarının yer aldığı, ihale komisyonu tarafından bu tutanakları kontrol etmek amacıyla ilgili faturalar vb. belgelerin istenildiği, akabinde söz konusu sunulan/sunulmayan belgeler üzerinden değerlendirme yapıldığı ve 11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararı alındığı görülmüştür.
11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararı incelendiğinde, başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ile ilgili olarak idarece yapılan tespitlere aşağıda yer verilmiştir.
E.92, E.4, E.7, E.97, E.108, İ.32, E.28, İ.31, E.36, İ.30, E.13 E.8, E.6, E.110 ve E.12 poz numaralı iş kalemleri için maliyet, satış, maliyet/satış ya da stok tespit tutanağı düzenlenmek suretiyle yapmış olduğu açıklamaların kamu ihale mevzuatı ve ihale dokümanlarına göre uygun olduğu, ancak;
E.51 poz numaralı iş kalemi için alınan fiyat teklifinin 525.000,00 tl olmasına rağmen, teklifi veren firmanın yeminli mali müşavirince imalatın fiyatının 23.039,00 TL olarak belirlendiği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.14 maddesi gereğince; iş kaleminin yapım şartları ve teknik şartname gerekleri çerçevesinde imalatın 23 adet satıştan 23.039,00 TL olarak belirlenen ağırlıklı ortalama birim satış tutarına ilişkin açıklama/belgelendirme yapılması,
E.47 poz numaralı iş kalemi için alınan fiyat teklifinin 530.000,00 TL olmasına rağmen, teklifi veren firmanın yeminli mali müşavirince imalatın fiyatının 44.000,00 TL olarak belirlendiği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.14 maddesi gereğince; iş kaleminin yapım şartları ve teknik şartname gerekleri çerçevesinde imalatın 16 adet satıştan 44.000,00 TL olarak belirlenen ağırlıklı ortalama birim satış tutarına ilişkin açıklama/belgelendirme yapılması,
E.105 poz numaralı iş kalemi için alınan fiyat teklifinin 90.000,00 TL olmasına rağmen, teklifi veren firmanın mali müşavirince imalatın fiyatının 26.575,80 TL olarak belirlendiği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.14 maddesi gereğince; iş kaleminin yapım şartları ve teknik şartname gerekleri çerçevesinde imalatın 8 adet satıştan 26.575,80 TL olarak belirlenen ağırlıklı ortalama birim satış tutarına ilişkin açıklama/belgelendirme yapılması,
E.17 poz numaralı iş kalemi için alınan fiyat teklifinin 57.000,00 TL olarak belirlendiği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.14 maddesi gereğince; iş kaleminin yapım şartları ve teknik şartname gerekleri çerçevesinde imalatın 1 adet satıştan 57.000,00 TL olarak belirlenen ağırlıklı ortalama birim satış tutarına ilişkin açıklama/belgelendirme yapılması kararının alındığı,
İ.2, İ.19, İ.20, İ.27, İ.34, İ.48 ve E.109 poz numaralı iş kalemlerine ait analizlerin ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına ve teknik şartnameye uygun olduğu,
İ.1, İ.26, İ.25, İ.43 ve İ.18 poz numaralı iş kalemlerinde bazı analiz girdilerine ilişkin birim fiyatların yuvarlanarak hesaba alınmadığı, İ.26 poz numaralı iş kaleminde yer alan bir analiz girdisinin miktarının 150,055 m2 alınması gerekirken 150,55 olarak alındığı, yine aynı iş kaleminde yer alan analiz girdisi ile ilgili olarak alınan birim maliyetin yanlış olarak hesap edildiği, ihale komisyonunca yapılan re’sen düzeltme sonucunda İ.25 ve İ.26 numaralı iş kalemlerinin birim fiyatının değiştiği, yapılan düzeltmeler sonucunda iş ortaklığının 36.663.153,00 TL olan teklif bedelinin 4.102,33 TL artarak 36.667.255,33 TL olduğu tespit edildiği, ayrıca analiz düzenlenen iş kalemlerinin savunmasında kullanılmak üzere bazı imalatlar için fiyat teklifi alındığı, ancak; bu fiyat teklifleri için maliyet, satış, maliyet/satış yada stok tespit tutanaklarının aşırı düşük teklif açıklamasında yer almadığı, bu analizlere ilişkin verilen fiyat teklifleri için de maliyet, satış, maliyet/satış yada stok tespit tutanaklarının verilmesi kararının alındığı,
14.01.2020 tarih ve 3647 sayılı yazı ile söz konusu belgelerin talep edildiği, başvuru sahibi İş Ortaklığının 20.01.2020 tarihli ve SY-EMR.980-19/005 sayılı yazısı ile özetle; muhasebe defter kayıtlarının ve ilişkili faturaların ticari sır niteliği olan kayıtlar olduğu, ilgili bir düzenleme bulunmadığından üçüncü kişi durumunda olan iş ortaklığınca belgelerin meslek mensubundan alınmaya zorlanılmaması gerektiği, iradenin tekraren belgelerin istenilmesi yönünde olması halinde bahsi geçen bilgi ve belgelerin yasal muhataplardan istenilmesi, bu aşamada taraflarınca başkaca yapılacak bir işlem bulunmadığı belirtilerek cevap verilmediği,
Bunun üzerine; ilgili YMM/SMMM’lerden E.51, E.47, E.105 ve E.17 poz numaralı iş kalemleri için tespit edilen fiyatlara ilişkin muhasebe defter kayıtlarının ve ilişkili faturaların tasdikli suretleri ile fiyat teklifinin piyasa şartlarına göre düşük olduğu görülen “Q8-Q12, Q20-Q14 ve Q28den büyük nervürlü beton çelik çubuğu” için Maliyet, Satış, Maliyet/Satış yada Stok Tespit Tutanaklarının istenmesi kararı alındığı ve ilgili belgelerin 31.01.2020 tarihine kadar gönderilmesi ilgili meslek mensuplarına tebliğ edildiği, verilen süre sonuna kadar E.51 ve E.47 poz numaralı iş kalemleri ile “Ø8- Ø12, Ø20- Ø14 ve Ø28den büyük nervürlü beton çelik çubuğu” kalemine Satış Tespit Tutanağı’nı imzalayan meslek mensubu tarafından fiyat tespitine ilişkin faturalar ile defter kayıtlarının gönderildiği, E.105 ve E.17 poz numaralı iş kalemleri için meslek mensubu tarafından tespit edilen fiyatlara ilişkin muhasebe defter kayıtları ve ilişkili faturalar verilen süre sonuna kadar gönderilmediği, meslek mensupları tarafından gönderilen belgelerin incelenmesi sonucunda aşağıdaki hususların tespit edildiği;
03.01.2020 tarihinde teslim edilen aşırı düşük tekli açıklamasındaki Satış Tespit Tutanağı’nda E.51 poz numaralı iş kalemine ait birim fiyatın 23.039,00 TL olarak belirlenmesine rağmen, ürünün set olarak ifade ve teslim edildiği gerekçesi ile meslek mensubu tarafından anılan fiyatın 88.316,17 TL olarak revize edildiği,
03.01.2020 tarihinde teslim edilen aşırı düşük tekli açıklamasındaki Satış Tespit Tutanağı’nda E.47 poz numaralı iş kalemine ait birim fiyatın 44.000,00 TL olarak belirlenmesine rağmen, ürünün set olarak ifade ve teslim edildiği gerekçesi ile meslek mensubu tarafından anılan fiyatın 352.000,00 TL olarak revize edildiği,
E.51 ve E.47 poz numaralı iş kalemleri için verilen 9 adet faturanın toplam bedelinin 2.641.582,00 TL olduğu, fatura muhteviyatları içerisinde emsal görülebilecek imalatlar haricinde saha dağıtım kutusu, saha dağıtım kutusu aydınlatma, AC dağıtım panosu gibi imalatlara ait bedellerin de bulunduğu, E.47 poz numaralı imalat için tespit edilen toplam 704.000,00 TL’nin belirlenmesinde hangi faturanın hangi kalemlerinin kullanıldığının belirtilmediği, benzer şekilde; E.51 poz numaralı imalat için tespit edilen toplam 529.897,00 TL’nin belirlenmesinde hangi faturanın hangi kalemlerinin kullanıldığının belirtilmediği,
Tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine (ihale tarihi itibarıyla 2019 yılı 3. veya 2. dönem) ilişkin olarak düzenlenmesi zorunluluğuna rağmen E.51 ve E.47 poz numaralı iş kalemleri için verilen toplam 9 adet faturanın 4 adedinin 1. geçici vergi beyanname dönemine (ocak-şubat-mart) ait olduğu,
E.105 ve E.17 poz numaralı iş kalemleri için meslek mensubu tarafından tespit edilen fiyatlara ilişkin muhasebe defter kayıtları ve ilişkili faturaların verilen süre sonuna kadar gönderilmediğinden; anılan iş kalemleri için fiyatı belirlenen imalatların şartname gereklerine emsal olup olmadığının belirlenmesinin mümkün olmadığı,
Ø8- Ø12, Ø20- Ø14 ve Ø28den büyük nervürlü beton çelik çubuğu için alınan fiyat teklifi ile meslek mensubu tarafından tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının uyumlu olduğu ancak; fiyat teklifinde Satış Tespit Tutanağı’nın 20.12.2019 tarih ve 001 sayı ile düzenlendiği belirtilmesine rağmen gönderilen tutanağın 30.01.2020 tarih ve 001 sayı ile düzenlendiği,
şeklinde tespitlere yer verildiği ve başvuru sahibi İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının reddedildiği görülmüştür.
11.03.2020 tarihli ihale komisyonu kararı incelendiğinde ise 11.02.2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile iş deneyim belgesine yönelik olarak yapılan değerlendirme sonucunda teklifi değerlendirme dışı bırakılan Met Ener. Üre. İnş. Taah. Turz. San. ve Tic. A.Ş. – Metgrup Müh. Ener. A.Ş. İş Ortaklığının şikâyet başvurusu sonucunda teklifinin değerlendirmeye alındığı görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “Şikâyet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır…
…
İdare, şikâyet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir karar alır. Alınan karar, şikâyetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli olabileceklere bildirim yapılmaz.
Belirtilen süre içinde bir karar alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar verme süresinin bitimini, süresinde alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru sahibi dahil aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini izleyen on gün içinde Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Kuruma itirazen şikâyet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “İdareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir…” hükmü,
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 14’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında “Şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan kararla bir hak kaybına veya zarara uğradığını ya da zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia edenler bu hususa ilişkin başvuruyu itirazen şikâyet başvurusu olarak doğrudan Kuruma yaparlar.” hükmü yer almaktadır.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından incelenmekte olan iddia kapsamında İ.34 poz numaralı “CAF sistemi odası ve su deposu” iş kalemi imalat miktarının olması gerekenden fazla belirlendiği, söz konusu hususun yaklaşık maliyeti ve sınır değeri etkilediği, bu nedenle yaklaşık maliyetin revize edilmesi ve sınır değerin revize edilen yaklaşık maliyete göre hesaplanarak sürecin mevzuata uygun olarak yürütülmesi gerektiği iddia edilmektedir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hüküm ve açıklamaları çerçevesinde, başvuru sahibi İş Ortaklığının İ.34 poz numaralı “CAF sistemi odası ve su deposu” iş kalemi imalat miktarı ile ilgili iddiasının 25.12.2019 tarihinde idareye yapılan şikâyet başvurusuna konu edildiği, sonrasında idarece şikâyetin uygun bulunmadığına yönelik gönderilen cevabi yazının 26.12.2019 tarihinde EKAP üzerinden tebliğ edildiği, dolayısıyla idarece alınan kararı uygun bulmayan başvuru sahibi İş Ortaklığının anılan iddiaya ilişkin olarak 26.12.2019 tarihini izleyen on gün içinde doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunması gerekirken, başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından söz konusu iddianın 12.03.2020 tarihli itirazen şikâyet başvurusuna konu edildiği anlaşıldığından başvuru sahibi İş Ortaklığının söz konusu iddiasının süre yönünden reddedilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Öte yandan, 31.03.2020 tarihli ve E.2020/5559 sayılı yazıda yaklaşık maliyete ilişkin bilgi ve belge talep edildiği, idare tarafından gönderilen ve Kurum kayıtlarına 01.04.2020 tarihinde alınan cevabi yazıda “İşe ait projeler … firmasına yaptırtılarak gerekli olanlar için TEİAŞ onayı … alınmış, bu projeler kapsamında müşavirlik firması tarafından hesaplanan metrajlar ve döviz cinsinden kalem birim fiyatların döviz kuru ile güncellenmesi vasıtasıyla yaklaşık maliyet oluşturulmuş ve işin ihalesi yapılmıştır. Tarafınıza ilgi (b) yazımızla gönderilen yaklaşık maliyet haricinde tespit tutanağı ve ekleri gibi Kurumunuza göndermediğimiz bir belge yer almamaktadır.” şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüştür.
İdare tarafından 19.03.2020 tarihli ve 22311 sayılı yazı ekinde gönderilen ihale işlem dosyası incelendiğinde, yaklaşık maliyet icmal tablosu, miktar, birim fiyat ve toplam fiyatın yer aldığı elektrik ve inşaat işlerine ilişkin hesaplama tablosu ile yine miktar, birim fiyat, toplam fiyat ve pursantaj oranının yer aldığı keşif tablosunun yer aldığı, söz konusu belgelerde İ.34 poz numaralı “CAF sistemi odası ve su deposu” iş kalemi imalat miktarının “1 lot” olarak yer aldığı görülmüştür.
Ayrıca, idare tarafından EKAP üzerinden gönderilen 19.12.2019 tarihli ve 62018 sayılı yazı ekinde İ.2, İ.1, İ.26, İ.25, İ.48, İ.34, İ.43, İ.18, İ.19, İ.20, E.109 ve İ.27 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin analizlerin yer aldığı görülmüştür.
19.12.2019 tarihli yazı ekinde gönderilen İ.34 poz numaralı “CAF sistemi odası ve su deposu” iş kaleminin imalat miktarları ile ilgili olarak başvuru sahibi İş Ortaklığının itirazının bulunduğu anlaşılmakla birlikte idarenin yaklaşık maliyetin yanlış hazırlandığına yönelik bir değerlendirmesinin olmadığı, Kurum kayıtlarına 01.04.2020 tarihinde alınan yazı doğrultusunda, anılan iş kalemine yönelik yaklaşık maliyetin hangi analizler dikkate alınarak hazırlandığının tespit edilemediği, başvuru sahibi İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasında yer alan İ.34 poz numaralı “CAF sistemi odası ve su deposu” iş kalemine ilişkin analizini 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesi çerçevesinde olabileceği dikkate alındığında da başvuru sahibi İş Ortaklığının anılan hususa yönelik iddiasının reddedilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2 ve 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “… 45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir…” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin
a) Adı: Kırka 154 kV Açık Hava Trafo Merkezi ve OG Revizyonu
b) Yatırım proje no’su/kodu:2019.C.11.0160
c) Miktarı (fiziki) ve türü: 154 kV gerilim seviyesinde enerji iletim hattı yapılması, 154 kV açık hava şalt tesisi yapılması, 36 kV gerilim seviyesinde yeraltı kablolama yapılması, OG sistem revizyonu yapılması ve diğer tali işler.
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer:Kırka Bor İşletme Müdürlüğü / Seyitgazi / ESKİŞEHİR
d) İşin uzmanlık gerektiren kısımlarına ilişkin bilgiler:
İhale konusu yapım işleri özgün nitelikte ve teknik özellikleri gerekli olan netlikte belirlenememekte olup, işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerektirmesi, fiili olarak kullanılacak primer ve sekonder malzeme ve teçhizatın marka, tip, karakteristiğinin tam olarak belirlenemeden ve saha hafriyatı sonrasında toprak özgül direnci ölçülmeden ihale öncesinde uygulama projesi yapılamayacağı için kesin proje ile ve teklif birim fiyatlı ihaleye çıkılmıştır. Bu sebeplerle işin yapımı sırasında iş kalemlerinin miktar ve türlerinde değişiklik olmasının muhtemel olduğu dikkate alınmalıdır.
İşin uzmanlık gerektiren kısımları;
i) Transformatör merkezinin ve OG revizyon işlerinin tüm elektrik işlerinin yapılması ve tamamlanması için gereken bilumum malzemelerin ve donanımın temini, iş yerine nakledilmesi, montajlarının, kablajlarının, test ve kontrollerinin yapılarak devreye alınması işlerinin gerekli her türlü mühendislik, teknik hizmet, işçilik, tesis, araç-gereç, teçhizat, malzeme, nakliye imkânları kullanılarak ihale dokümanının kapsamındaki belgelere ve diğer ekli ön/kesin proje, tüm resim ve dokümanlara ve uygulama projelerine uygun olarak, fiyat formlarındaki hususlar ve ihale dokümanlarında belirtilen esaslar ve kapsam dâhilinde yapılması,
ii) Transformatör merkezinin ve OG revizyon işlerinin tüm inşaat işlerinin her türlü mühendislik, teknik hizmet, işçilik, tesis, araç-gereç, teçhizat, malzeme, nakliye imkânları kullanılarak ihale dokümanının kapsamındaki belgelere ve diğer ekli ön/kesin proje, tüm resim ve dokümanlara ve uygulama projelerine uygun olarak, fiyat formlarındaki hususlar ve ihale dokümanlarında belirtilen esaslar ve kapsam dâhilinde yapılmasıdır.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir…” düzenlemesi yer almaktadır.
İncelenmekte olan ihalede sınır değerin 36.705.039,19 TL olarak hesap edildiği, başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından sınır değerin altında teklif verildiği ve aşırı düşük teklif açıklaması talep edildiği, başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından sunulan teklifin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmemesi nedeniyle reddedildiği, sınır değerin üzerindeki ilk teklif sahibi Set Elektr. San. ve Tic. A.Ş.nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi istekli olarak belirlendiği, Met Ener. Üre. İnş. Taah. Turz. San. ve Tic. A.Ş. – Metgrup Müh. Ener. A.Ş. İş Ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli olarak belirlendiği görülmüştür.
İdare tarafından teklifi sınır değer altında kalan başvuru sahibi İş Ortaklığına 09.12.2019 tarihli ve 58425 sayılı aşırı düşük teklif açıklama talep yazısının gönderildiği ve söz konusu yazılarda sorgulamaya tabi tutulacak iş kalemleri ile örnek analiz formatı ve Ek-O.5,6,7,8 tutanaklarına yer verildiği görülmüştür.
Yukarıda yer verilen Kamu İhale Genel Tebliği açıklamalarından aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranının tespit edilmesi gerektiği, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranlarının kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu”nun hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenmesi gerektiği, ihale komisyonunca, “sıralı iş kalemleri/grupları listesi”ne göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi gerektiği ve bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için ise sorgulama yapılmaması gerektiği,
Ayrıca, “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılmasının istenilmemesi gerektiği, ayrıca tutarı, kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda %15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisinin belirlenmesi, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmemesi, herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilmesi, özel iş kalemleri ile paçal iş kalemleri için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının isteklilere verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda, idare tarafından oluşturulan sıralı girdiler tablosu incelendiğinde, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/gruplarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlendiği görülmektedir.
İdarece 31 iş kaleminin sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemi/grubu olarak belirlendiği, EKAP üzerinden gönderilen 19.12.2019 tarihli ve 62018 sayılı yazıda İ.2, İ.1, İ.26, İ.25, İ.48, İ.34, İ.43, İ.18, İ.19, İ.20, E.109 ve İ.27 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin analizlerin başvuru sahibi İş Ortaklığına gönderildiği, diğer iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizlerin ise gönderilmediği görülmüştür.
Bununla birlikte, 19.12.2019 tarihli ve 62018 sayılı yazı ekinde gönderilen İ.2, İ.1, İ.26, İ.25, İ.48, İ.34, İ.43, İ.18, İ.19, İ.20, E.109 ve İ.27 poz numaralı iş kalemlerine ilişkin analizler incelendiğinde, açıklanması istenilen/istenilmeyen analiz girdilerinin belirlenmediği ve idarece sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemi/grubu içerisinde yer alan analiz girdilerinin temel girdilerine kadar ayrıştırılmadığı görülmüştür.
Örneğin; İ.1 poz numaralı “Trafo sahalarında her türlü zeminde kazı yapılması” iş kalemi içerisinde yer alan ve açıklanması istenilen 15.120.1101 (Eski Poz No: Y.15.001/2B) poz numaralı analiz girdisinin makine, mazot ve işçilik gibi alt bileşenlerinin olduğu, 15.120.1101 poz numaralı analiz girdisinin temel girdilerine kadar ayrıştırılmadığı ve İ.1 poz numaralı iş kalemi içerisinde yer alan analiz girdilerinin açıklanması istenilen/istenilmeyen analiz girdileri olarak belirlenmediği,
Aynı şekilde İ.26 poz numaralı “Metal clad binası yapılması (Yardımcı servis odaları olacaktır. Bodrum kat bina m²sine dahil edilecektir. Bina drenajı, izolasyonu, klima, elektrik ve sıhhi tesisatı, yükleme platformu ve iniş merdivenleri bina fiyatına dahil olacaktır ayrıca bir bedel ödenmeyecektir.)” ve İ.25 poz numaralı “154 kV Kumanda binası yapılması (Bina drenajı, izolasyonu, klima, elektrik ve sıhhi tesisat bina fiyatına dahil olacaktır.) (su basman katı için ayrıca bir bedel ödenmeyecektir)” iş kalemi içerisinde yer alan ve açıklanması istenilen birçok analiz girdisinin (Y.21.101/01, Y.25.002/02, Y.26.020/305A vb.) makine, malzeme ve işçilik gibi alt bileşenlerinin olduğu, Y.21.101/01, Y.25.002/02, Y.26.020/305A vb. birçok analiz girdisinin temel girdilerine kadar ayrıştırılmadığı ve İ.26 ve İ.25 poz numaralı iş kalemi içerisinde yer alan analiz girdilerinin açıklanması istenilen/istenilmeyen analiz girdileri olarak belirlenmediği görülmüştür.
İdare tarafından 04.03.2020 tarihinde gönderilen şikâyete cevap yazısı incelendiğinde “İnşaat kalemlerinin analiz formatları, İsteklinin talebi üzerine 19.12.2019 tarih ve 62018 sayılı yazı ile bildirilmiştir. Söz konusu yazı ekinde verilen inşaat kalemleri analizlerinde açıklama istenilmeyen girdiler belirtilmemekle birlikte; savunmanın, Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.2.3 maddesinde belirtildiği üzere açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstererek yapıldığı görülmüştür.” şeklinde ifadelere yer verildiği görülmüş olup, anılan yazıdan da idare tarafından sorgulamaya tabi iş kalemleri içerisinde yer alan analiz girdilerinin açıklanması istenilen/istenilmeyen analiz girdileri olarak belirlenmediğinin ifade edildiği anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla, bu haliyle aşırı düşük teklif sorgulama işleminin usulüne uygun olarak gerçekleştirilmediği, bu şekilde yapılan bir sorgulama sonucunda aşırı düşük teklif açıklamalarına ilişkin sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesinin imkân dâhilinde olmadığı anlaşılmıştır. Bu çerçevede,
a) “Sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi,
b) Sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/gruplarına ait birim fiyat analizlerinin temel girdilere (işçilik, mazot, diğer malzeme girdileri, makine amortismanı vb. makine girdileri) kadar ayrıştırılması,
c) Sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/gruplarına ait analizlerde aynı poz numarasına sahip girdilerin miktar ve tutarlarının toplanması (örneğin sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemi analizi içerisinde yer alan tüm mazot girdilerinin toplanması),
d) Bu işlemlerden sonra Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesine göre açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenmesi,
e) Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesine göre aynı girdinin birden fazla sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemi analizinde yer alması halinde, bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek, herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilmesi (Örneğin mazot girdisi birden fazla sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemi analizinde yer alması durumunda, eğer bu sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri analizlerinden en az birinde mazot girdisinin oranı söz konusu analiz toplamının %3’ünün üstünde olması halinde açıklama istenilmesi),
f) Sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemlerinin tümüne ilişkin olarak tek bir açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin hazırlanması,
Hazırlanan açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesi ile birlikte temel girdilerin cins ve miktarlarının gösterildiği, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemlerine ait analiz formatlarının sınır değer altında teklif veren istekli/isteklilere gönderilerek yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Ayrıca, yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından başvuru sahibi İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesine neden olan iddialar ile ilgili olarak değerlendirme yapılmasına gerek olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, sorgulamaya tabi iş kalemlerine ait analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının yukarıda belirtildiği şekliyle hazırlanarak, aşırı düşük teklif açıklama yazısı ekinde gönderilmek suretiyle teklif fiyatı sınır değerin altında olan istekli/isteklilerden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
|