BAŞVURU SAHİBİ:

Mehmet SAĞIR / Sağır Ticaret,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

İstanbul Su Kanal İdaresi (İSKİ) Genel Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/413645 İhale Kayıt Numaralı “2020 Yılı Asya Abone İşleri Dairesi Başkanlığı Üsküdar, Ümraniye ve Beykoz İlçeleri Atıksu Altyapı Sistemlerinin Temizlenmesi ve Görüntülenmesi İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

İstanbul Su Kanal İdaresi (İSKİ) Genel Müdürlüğü tarafından 29.09.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “2020 Yılı Asya Abone İşleri Dairesi Başkanlığı Üsküdar, Ümraniye ve Beykoz İlçeleri Atıksu Altyapı Sistemlerinin Temizlenmesi ve Görüntülenmesi İşi” ihalesine ilişkin olarak Sağır Ticaret/Mehmet Sağır’ın 15.12.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusu hakkında idare tarafından süresi içinde karar alınmaması üzerine, başvuru sahibince 29.12.2020 tarih ve 59270 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 29.12.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/2168 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, şikâyete konu ihalede 07.12.2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile aşırı düşük teklif açıklamasının “…istekli tarafından 6×2 kombine temizlik araçlarının ve 4×2 kombine temizlik aracı ve görüntüleme aracının akaryakıt sarfiyatına ilişkin, aşırı düşük savunma hesaplarında kullanılan tüketim miktarının, yaklaşık maliyet hesabında esas alınan miktarın altında olduğu” gerekçesiyle uygun bulunmadığının ve tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığının öğrenildiği,

Ancak, söz konusu hususa ilişkin açıklamanın Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olduğu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5 ve 61’inci maddesi gereğince yaklaşık maliyet hesaplarının gizli olduğu ve bilinmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmama gerekçesinin mevzuata aykırı olduğu, mevzuatta idarenin yaklaşık maliyet hesabında esas alınan miktar ile aynı miktar üzerinden hesaplama yapılması gerektiğine dair düzenleme bulunmadığı,

6×2 kombine temizlik araçlarının ve 4×2 kombine temizlik aracı ve görüntüleme aracının akaryakıt tüketim miktarları için yetkili servislerden alınan belgeler ile açıklama yapıldığı, söz konusu iş kapsamında çalışılacak güzergâhın, trafik durumunun ve ihale dokümanında belirtilen 730 gün 8 saat çalışma düzeninin göz önünde bulundurulduğu,

Söz konusu araçların akaryakıt sarfiyatlarının araçların marka, model, yaş ve beygir gücü gibi farklı özellikleri nedeni ile farklılık gösterdiği, idare tarafından yaklaşık maliyet hesabında kullanılan araçların kendileri tarafından kullanılan araçlar ile birebir aynı olmasının beklenemeyeceği, bu sebeple aynı hesabın yapılmasının mümkün olmadığı ve miktarların aynı olmamasının doğal olduğu, idare tarafından ise akaryakıt girdisine ilişkin açıklamanın metre, saat veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan pozlar üzerinden açıklanacağının belirtilmediği, bu itibarla, aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olduğu ve tekliflerinin değerlendirmeye alınarak ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi istekli olarak belirlenmeleri gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “İdarenin sözleşmeyi feshetmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “Aşağıda belirtilen hallerde idare sözleşmeyi fesheder:

        a) Yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi,

        b) Sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin 25 inci maddede sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi,

        Hallerinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.” hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun yukarıda aktarılan 38’inci maddesi hükmüne dayanılarak yayımlanan 79’uncu maddesinde, aşırı düşük tekliflere ilişkin ayrıntılı düzenlemeler getirilmiş, genel kural olarak açıklamaların usulüne uygun şekilde belgelendirilmesi esası benimsenmiştir.

İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: 2020 Yılı Asya Abone İşleri Dairesi Başkanlığı Üsküdar, Ümraniye Ve Beykoz İlçeleri Atıksu Altyapı Sistemlerinin Temizlenmesi Ve Görüntülenmesi İşi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı: 6 Kalem 2020 Yılı Asya Abone İşleri Dairesi Başkanlığı Üsküdar, Ümraniye Ve Beykoz İlçeleri Atıksu Altyapı Sistemlerinin Temizlenmesi Ve Görüntülenmesi İşi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: İstanbul İli, Üsküdar, Ümraniye ve Beykoz İlçeleri” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

01.12.2020 tarihli ihale komisyonu kararından şikâyete konu ihalede 32 adet ihale dokümanı indirildiği, 24 isteklinin teklif verdiği, teklifi sınır değerin altında kalan başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunmayarak teklifinin reddedildiği, sınır değerin üzerinde teklif sunan geçerli teklif sahibi ARS Altyapı İnşaat Ticaret Ltd. Şti.- Tekin Yapı Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının ekonomik açıdan en avantajlı birinci teklif sahibi, AKM Yapı Taahhüt Sanayi ve Ticaret A.Ş.nin ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

Teklifi sınır değerin altında kalan başvuru sahibi isteklinin, idarenin 05.11.2020 tarihli yazısı ile aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, sorgulama kapsamında akaryakıt giderlerinin önemli teklif bileşeni olarak belirlendiği, başvuru sahibinin açıklamalarını idareye sunmasını müteakiben alınan ihale komisyonu kararında “İstekli tarafından akaryakıt maliyetinin tevsiki ile ilgili yapılan açıklamada, 6×2 ve 4×2 Kombine Temizlik Araçlarının alt aksamının akaryakıt sarfiyatını tevsik etmek amacı ile Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. ve Gülsoy Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. firmalarından, 6×2 ve 4×2 Kombine Temizlik Araçlarının üst aksamının akaryakıt sarfiyatını tevsik etmek amacı ile Asmel Mak. San. Tic. ve Ltd. Şti. firmasından belge alındığı görülmüştür. Ayrıca Görüntüleme Aracının alt aksamının akaryakıt sarfiyatını tevsik etmek amacı ile Atılgan Otomotiv San. Ser. Hizm. İç ve Dış Tic A.Ş. firmasından, Görüntüleme Aracının üst aksamının akaryakıt sarfiyatını tevsik etmek amacı ile SİBORT Altyapı Teknolojileri A.Ş. firmasından belge alındığı görülmüştür. Ancak söz konusu ihalenin metraj bilgileri, işin süresi ve sözleşme tasarısında yer alan araç sayıları dikkate alındığında;

• Her bir 6×2 Kombine Temizlik Aracının 1 saatlik çalışma süresi içerisinde yapması gereken temizlik metrajının 34,25 metre olduğu ve istekli tarafından aşırı düşük savunma kapsamında akaryakıt sarfiyatlarına ilişkin yapılan hesaplamada kullanılan saatlik tüketim miktarına göre 1 metre temizlik işi için öngörülen akaryakıt tüketiminin 0,2920 litre olduğu,
• Her bir 4×2 Kombine Temizlik Aracının 1 saatlik çalışma süresi içerisinde yapması gereken temizlik metrajının 34,25 metre olduğu ve istekli tarafından aşırı düşük savunma kapsamında akaryakıt sarfiyatlarına ilişkin yapılan hesaplamada kullanılan saatlik tüketim miktarına göre 1 metre temizlik işi için öngörülen akaryakıt tüketiminin 0,2628 litre olduğu,
• Her bir Görüntüleme Aracının 1 saatlik çalışma süresi içerisinde yapması gereken görüntüleme metrajının 136,99 metre olduğu ve istekli tarafından aşırı düşük savunma kapsamında akaryakıt sarfiyatlarına ilişkin yapılan hesaplamada kullanılan saatlik tüketim miktarına göre 1 metre görüntüleme işi için öngörülen akaryakıt tüketiminin 0,0365 litre olduğu,

            Tespit edilmiş olup istekli tarafından 6×2 Kombine Temizlik Araçları, 4×2 Kombine Temizlik Aracı ve Görüntüleme Aracının akaryakıt sarfiyatlarına ilişkin, aşırı düşük savunma hesaplarında kullanılan tüketim miktarının, yaklaşık maliyet hesaplamalarında esas alınan miktarın altında olması sebebiyle isteklinin aşırı düşük savunması uygun görülmemiştir.” hususları ifade edilerek başvuru sahibinin teklifinin reddedildiği tespit edilmiştir. Özetle, başvuru sahibinin açıklamalarının, bahse konu araçlar bakımından öngörülen akaryakıt tüketim miktarlarının yaklaşık maliyette öngörülen miktarların altında olması gerekçesiyle reddedildiği anlaşılmıştır.

Diğer taraftan, ihale dokümanı kapsamında, Teknik Şartname’de ve birim fiyat tariflerinde söz konusu araçların akaryakıt tüketim miktarlarına yönelik bir düzenleme bulunmadığı, aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında da bu hususta bir bilgilendirmeye yer verilmediği tespit edilmiştir.

Başvuru sahibi tarafından idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklama dosyası kapsamında, ihale konusu işte kullanılacak araçların akaryakıt sarfiyatına ilişkin olarak yukarıda yer verilen ihale komisyonu kararında belirtildiği şekilde belgeye dayalı açıklamalarda bulunulduğu, belgelendirmeyi yapan firmaların belgeye konu işte faaliyet gösterdikleri görülmüştür.

Dolayısıyla, idarece bahse konu açıklamalara ilişkin olarak mevzuatta öngörülen kurallar çerçevesinde tespit ve değerlendirme yapılabileceği, açıklama kapsamında öngörülen akaryakıt tüketim miktarlarının yaklaşık maliyetteki miktarlarla birebir örtüşmesinin beklenemeyeceği, aksi durumun kabulü halinde Kanun’la getirilen aşırı düşük teklif sorgulaması mekanizmasının anlamını yitireceği, yine ihale dokümanı ile isteklilerden açıklama istenilmesine ilişkin yazılar çerçevesinde araçların akaryakıt tüketim miktarlarının ne olduğu veya ne şekilde öngörüleceği hususunda bir bilgi de edinilemediğinden, usulüne uygun şekilde belgelendirilmesi halinde isteklilerce öngörülen miktarların kabulünün gerektiği anlaşılmıştır.

Kaldı ki, 4735 sayılı Kanun’un yukarıda aktarılan 20’nci maddesinde ihale konusu işin ihale dokümanına uygun şekilde gerçekleştirilmemesi durumunda idarenin sözleşmeyi feshedebileceği ve genel hükümler uyarınca uğramış olduğu zararı tazmin ettirebileceği hüküm altına alınmıştır. Bu bağlamda, başvuru sahibinin teklifinin idarece belirtilen gerekçeyle reddedilmesinin mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından, söz konusu iddianın yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, başvuru sahibi Sağır Ticaret/Mehmet Sağır’ın yukarıda belirtilen gerekçeyle reddedilen aşırı düşük teklif açıklamalarının kabul edilerek teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.