BAŞVURU SAHİBİ:

Line Seyahat Turz. Oto. Tic. ve Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

TEDAŞ Genel Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/589918 İhale Kayıt Numaralı “TEDAŞ Genel Müdürlüğü Kampüsünde Görev Yapan Memur, Sözleşmeli Memur ve Sendikasız İşçi Olarak Görevli Personellerin Sabah ve Akşam Hizmet Binalarına Geliş ve Gidişlerinin Servis Araçları ile Sağlanması İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından 21.12.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Tedaş Genel Müdürlüğü Kampüsünde Görev Yapan Memur, Sözleşmeli Memur ve Sendikasız İşçi Olarak Görevli Personellerin Sabah ve Akşam Hizmet Binalarına Geliş ve Gidişlerinin Servis Araçları ile Sağlanması İşi” ihalesine ilişkin olarak Line Seyahat Turz. Oto. Tic. ve Ltd. Şti.nin 14.12.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, başvurusu hakkında idare tarafından süresi içinde karar alınmaması üzerine, başvuru sahibince 31.12.2020 tarih ve 59956 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 31.12.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/2212 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) İdari Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde servis araçlarının sabah ve akşam hareketinin düzgün ve muntazam şekilde yürütülmesi için yüklenici tarafından saha amirliği görevini yürütecek yetkili bir personelin görevlendirileceği düzenlemesinin yer aldığı,  söz konusu personel maliyeti için birim fiyat teklif mektubunun eki olan birim fiyat teklif cetvelinde herhangi bir satır açılmadığı, ek olarak anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde de söz konusu gidere yönelik düzenleme yapılmadığı, istekliler açısından girdi ve maliyet konusu olan unsurların İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde düzenlenmesi veya birim fiyat teklif cetvelinde herhangi bir satır açılarak gösterilmesinin yasal zorunluluk olduğundan idarece ihale dokümanında mevzuata aykırı düzenleme yapıldığı,

2) Teknik Şartname’nin 5.4’üncü maddesinde araçların işe başlama tarihi itibariyle “4” yaşında olacağı düzenlemesinin yer aldığı, ancak işin süresinin 3 yıl olması sebebiyle araçların modellerinin tam anlamıyla anlaşılamadığı, 2021 yılı Şubat ayında başlayacak hizmet alımında araçların 2016, 2017 veya 2018 model mi olacağı çelişkisini yarattığı, ayrıca hizmet süresinin yıllara sari 3 yıl olması nedeni ile her yıl araç modelinde değişikliğe gidilip gidilmeyeceğinin düzenlemesinin yapılmadığı, ilgili maddenin bu haliyle fiyat teklifinde yanlış hesaplamalara sebep olacağı gerekçesiyle mevzuata aykırı olduğu,

3) Teknik Şartname’nin 3.2.1’inci maddesinde ihale konusu işte kullanılacak araç miktarının yer aldığı, Teknik Şartname’nin 6.8’inci maddesinde ise “Güzergâhlarda yolcu sayısının artması durumunda, en az yeterli koltuk sayısına göre araç getirilecektir. 8 (Sekiz) adet koltuk artışına kadar ilave bedel ödenmeyecektir.” düzenlenmesinin yer aldığı,

Söz konusu düzenlemenin kamu ihale mevzuatına açıkça aykırı olduğu, şöyle ki; 0-17 kişilik minibüs araca 8 (sekiz) kadar koltuk artışı yapıldığında bu araç doğrudan 18-25 kişilik midibüs sınıfına geçecek olup teklif cetvelinde farklı belirlenmiş bir araç niteliğine sahip olacağı, ancak idarece ödeme yapılırken minibüs olarak fiyatlandırılacağı ve bu durumun teklif veren isteklinin zararına bir uygulama olacağı, anılan Şartname maddesi gereği idarenin istediği zaman istediği kadar araç adeti değiştirebilme yetkisinin mevzuata aykırı olduğu,

4) Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 12’nci maddesinde hakediş ödemelerinin TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından hakedişlerin tahakkuka bağlanmasından itibaren 120 (yüzyirmi) gün içinde ödeme yapılacağının düzenlendiği,

Ancak Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin 42’nci maddesinde “…Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır…” açıklamasının yer aldığı,

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nde tahakkuktan sonra otuz gün içerisinde ödemenin yapılmasının zorunluluk olarak ele alındığı, idarelere ise hakediş raporunun tahakkuka bağlanma süresi noktasında takdir hakkı verilmiş olup, sözleşmede hakedişin tahakkuka bağlanmasına yönelik olarak takdire dayalı bir belirleme yapılabileceği, ancak ödeme süresine yönelik olarak takdir hakkı tanınmadığı, bu bakımdan idarece yapılan düzenlemenin mevzuata aykırı olduğu,

5) Teknik Şartname’nin 6.9’uncu maddesinde “İdare, personel taşıma servis güzergâhlarındaki mesafelerde gidiş/dönüş toplam (arttırma/eksiltme) 15 (onbeş) kilometreye kadar değiştirebilir. Bu durumda ilave bedel ödemesi veya bedel kesintisi yapılmayacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı,

Öncelikle, güzergâh değişikliği farklı bir iş kalemi olduğundan farklı iş kaleminin hizmet alımlarında yeni birim fiyat esaslarına göre çözüme kavuşturulması gerektiği, idarece yapılan ve belirsizlik taşıyan bu düzenlemenin bu şekliyle Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’ne uygun olmadığı,

Bununla birlikte, yapılan düzenlemeye dikkat edilirse güzergah başına 15 km’lik bir değişikliğin ücretsiz olarak yapılabileceğinin anlaşıldığı, toplam 102 araç günlük tam sefer yapılacağı ve tam seferde güzergâhın 15 km değişeceği dikkate alındığında (102 x 15 km x 22 gün x 36 ay) toplam 1.211.760 km’lik bir değişiklikten bahsedileceği, söz konusu değişiklik ihtimal dâhilinde de olsa, ihale konusu işin 36 aylık sefer mesafesi toplamı olan 3.027.021,50 km olacağı dikkate alındığında yaklaşık %30’dan fazla bir mesafesinin ücretsiz olarak değiştirileceğinin ifade edilmesinin hukuki olmadığı,

Sonuç olarak, bu düzenlemenin teklif vermeyi ve iş yapmayı imkânsız hale getirdiği, kaldı ki; bu düzenlemeye de gerek olmayıp, yeni birim fiyat ile iş artış ve iş eksiliş hükümlerine göre sorunun çözümünün mümkün olduğu, ancak düzenleme ile anılan yöntemlerin işlevsiz hale getirildiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1. Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “…78.22. Brüt asgari ücret veya üzerinde ücret ödenmesi öngörülen personelin varsa nakdi yol ve yemek bedeli dahil aylık (78.12 nci maddeye göre gün üzerinden teklif alınan hallerde günlük) ücreti, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde (ulusal bayram, resmi ve dini bayram günleri ile 1 Mayıs Emek ve Dayanışma günü, (15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik günü ve yılbaşı günü) yapılacak çalışmalara ilişkin ücretler ile engelli işçi ücreti gibi ayrı ayrı hesaplanması gereken her bir işçilik maliyeti için birim fiyat teklif cetvelinde ayrı satır açılması, malzeme giderlerinin de ayrı iş kalemleri şeklinde düzenlenmesi zorunludur. Ayrıca, ayni teklif verileceği belirtilen yemek ve yol giderlerinin de ayrı iş kalemleri şeklinde düzenlenmesi esastır. Ancak, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasına göre işçi sayısı üzerinden teklif alınması idarece uygun görülmeyen iş kaleminin/kalemlerinin bulunduğu personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesinin birim fiyat teklif cetvelinde, bu iş kalemi/kalemleri kapsamındaki işlerde çalıştırılmak üzere ihale dokümanında asgari sayısı belirtilen personele ilişkin maliyetlere işçilik kaleminde değil, ait olduğu iş kalemi içerisinde yer verilecek ve istekliler de tekliflerini buna göre sunacaklardır…” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: TEDAŞ Genel Müdürlüğü kampüsünde görev yapan memur, sözleşmeli memur ve sendikasız işçi olarak görevli personellerin sabah ve akşam hizmet binalarına geliş ve gidişlerinin servis araçları ile sağlanması işi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu: —

e) Miktarı:

102 adet servis hizmet aracı ile toplam 77.010 sefer üzerinden personel taşıma hizmet alımı

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Ankara ili içerisinde teknik şartname eki tabloda yer alan güzergahlar.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince yapılacak ulaşım, sigorta vergi, resim ve harç giderleri isteklilerce teklif edilecek fiyata dahil edilecektir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1.

– İhale konusu araçların her türlü işletme giderleri [yakıt, amortisman, tamir, bakım-onarım, yedek parça, oto lastiği, akü, fenni ve egzoz muayenesi, trafik cezası, motorlu taşıt vergileri, Trafik sigortası, v.b.]  ve yüksek hadli ihtiyari mali mesuliyeti de kapsayan kasko [Ferdi kaza koltuk sigorta bedeli teminat limitleri en az;  tedavi masrafları 5.000,- (beş bin) TL, kalıcı sakatlık 25.000,- (yirmi beş bin) TL ve vefat 25.000,- (yirmi beş bin) TL olacak şekilde yaptırılacak.] sigorta prim bedelleri,

– Birim Fiyat Teklif Cetvelinde belirtilen her bir aracın 36 (otuzaltı) aylık gidiş-gelişi olan toplam 755 tam seferin;

0-17 kişilik 17 (onyedi) adet minibüs için 36 aylık toplam 395.182,10 km,

18-25 kişilik 18 (onsekiz) adet midibüs için 36 aylık toplam 408.168,10 km,

26-35 kişilik 29 (yirmidokuz) adet midibüs için 36 aylık toplam 947.525,00 km,

45 + kişilik 38 (otuzsekiz) adet otobüs için 36 aylık toplam 1.276.146,30 km olmak üzere 102 adet servis hizmet aracının 36 aylık sefer mesafesi toplamı olan 3.027.021,50 km’ye ait giderler ile trafik cezaları ve mevzuatı gereği ödenmesi gereken vergi, sigorta v.b. giderleri,

– Servis araçlarının girişlerine güzergah, durak ve kapasite takip amaçlı, hizmetten faydalanacak personelin kullandığı manyetik resmi kurum kimliklerine entegre olacak şekilde ve istenildiği takdirde raporlama yapabilecek özellikte kart okuyucu makina/ekipman, yazılım temini giderleri teklif fiyata/sözleşme bedeline dahildir.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir…” düzenlemesi,

Bahse konu Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde “48.1. Servis araçlarının sabah ve akşam hareketinin düzgün ve muntazam şekilde yürütülmesi için firma saha amirliği görevini yürütecek yetkili bir personeli görevlendirecektir. Saha amiri, servis araçlarının park yerindeki hareketinden, geliş ve gidişlerinden araç sorumlusu ile birlikte İdareye karşı sorumlu olacaktır ve yapılan kontroller gerek yazılı ve sözlü olarak İdarenin kontrol birimlerine bildirilecektir.

” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’nin “Yüklenici personeli ile ilgili hususlar” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. Yüklenici tarafından çalıştırılacak servis aracı sürücüleri, Kamu Kurum ve Kuruluşları Personel Servis Hizmet Yönetmeliğinde belirtilen şartlara haiz olacaktır.

7.2. Karayolları Taşıma Yönetmeliğinin 34. Maddesi gereği servis şoförleri 26 (yirmialtı) yaşından küçük 65 (altmışbeş) yaşından büyük olmayacaktır. Çalışacak şoförler, kullanacakları personel servis aracının niteliğine uygun sınıfta en az 3 (üç) yıllık sürücü belgesine sahip olmalıdır.

7.3. Yüklenici, tüm sorumluluğu kendisine ait olmak üzere işyerinde servis araçlarının geliş ve gidişlerini kontrol etmek ve İdarenin vereceği bilgi ve talimatları kendisine iletmek üzere en az üç görevli personeli (sabah-akşam) hazır bulunduracaktır.

7.4. Yüklenicinin hizmette çalıştıracağı sürücülerin, kılık ve kıyafeti düzgün olacak, İdare personeline karşı saygılı ve adaba uygun davranacaklardır. Bir uyuşmazlık halinde, İdare personeli ile kesinlikle tartışma ortamına girilmeyecektir. Şikâyete konu bir durum olduğunda, bu durum İdareye iletilmek üzere Yükleniciye bildirilecektir.

7.5. Servis araçlarının sürücüleri yasal hız limitlerine uyacak üçüncü şahıslar ile İdare personelinin can güvenliğini tehlikeye atacak eylemlerde bulunmayacaktır.

7.6. Servis araçlarını kullanacak sürücüler, asli kusurlu ve bilinçli taksirli olarak ölümlü trafik kazasına karışmamış olacaktır. Alkollü olarak araç kullanma ile hız kuralını ihlal nedeniyle sürücü belgelerinin birden fazla geri alınmamış olması gerekmektedir.

7.7. Servis aracı sürücüleri, araçla ilgili olarak (EK-3)’te yer alan “Personel Taşıma Hizmeti Kontrol Formu” günlük olarak doldurup, Yüklenici yetkilisi/görevlisi vasıtası ile İdareye teslim edecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Yapılan incelemede, yaklaşık maliyet ve doküman düzenlemelerinden incelemeye konu ihale personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir hizmet alımı olduğu için İdari Şartname’de ve birim fiyat teklif cetvelinde bahse konu işte çalışacak söz konusu personele ilişkin ayrı satır açılmasının öngörülmediği görülmüştür. İdari Şartname’nin 48’inci maddesinde servis araçlarının sabah ve akşam hareketinin düzgün ve muntazam şekilde yürütülmesi için yüklenici tarafından saha amirliği görevini yürütecek yetkili bir personelin görevlendirileceğine ilişkin düzenleme gereği söz konusu personel maliyeti için birim fiyat teklif mektubunun eki olan birim fiyat teklif cetvelinde herhangi bir satır açılması gerektiğine ilişkin bir zorunluluk bulunmadığı, personelin birim fiyat teklif cetvelinde yer alan satırlardaki birim fiyatlara dahil edileceği anlaşılmıştır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ve ihale dokümanı düzenlemeleri kapsamında yapılan inceleme sonucunda başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

2. Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

Motorlu Araçlar ve Römorkların İmal Yılının Belirlenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: Sgm-2011/12)’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “…c) İmal yılı: Araçların yaşının belirlenmesi amacıyla uygunluk belgesi üzerinde yer alan gün/ay/yıl olarak belirtilen imal tarihinin yılını belirtmekte olup, 18/2/1963 tarihli ve 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin (18) numaralı bendinde ve 11 inci maddesinde anılan model yılı ile aynı anlamda olduğunu…” açıklaması,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşe başlama tarihi 31.01.2021; işi bitirme tarihi 30.01.2024

9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “Personel taşıma servis araçlarında aranan teknik ve diğer özellikler” başlıklı maddesinde “5.4. Araçlar işe başlama tarihi itibariyle “4” yaşında olacaktır. Araçların yaşı hesaplanırken, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının SGM-2011/12 nolu Tebliğinde belirtilen yöntem baz alınır. Motorlu araç tescil belgesinde sonradan yapılan tadilat nedeniyle, model yükseltilmesi sonucu “görünümlü” ibaresi olan servis araçları kabul edilmeyecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Motorlu Araçlar ve Römorkların İmal Yılının Belirlenmesi Hakkında Tebliğ’de imal yılı ile Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda belirtilen araç model yılının aynı anlamda olduğu açıklamasının yer aldığı, Sözleşme Tasarısı’nda işe başlama tarihinin 31.01.2021 olduğu ve bahse konu işte kullanılacak araçların işe başlama tarihi itibariyle “4” yaşında olacağının düzenlendiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan mevzuat açıklamaları ve ihale dokümanı düzenlemelerinden araç imal yılı ile araç model yılı ifadelerinin aynı olduğu, bahse konu düzenlemede yer alan araçların işe başlama tarihi itibariyle 4 yaşında olacağı ifadesinden araçların işe başlama tarihi olan 2021 yılı itibariyle en fazla 2017 model olması gerektiğinin anlaşıldığı, Teknik Şartname düzenlemesinin araçların yalnızca işe başlama yaşıyla ilgili ifadeler içerdiği, işin süresi boyunca yaş alan araçların değişmesi gerektiği anlamına gelecek ifadeler içermediği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

3. Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

Sözleşme Tasarısı’nın “Diğer hususlar” başlıklı 36’ncı maddesinde “…36.2. Sözleşme süresinde idarece önceden ön görülemeyen nedenlerle sefer sayısında eksilme ya da artma olması durumunda işin/seferlerin fiili olarak gerçekleşmesine göre ödeme yapılacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’nin “İşin konusu, niteliği, kapsamı ve süresi” başlıklı 3’üncü maddesinde “3.2.1. Araç istiap haddi, araç sayısı, güzergah sayısı, günlük toplam sefer mesafesi,

3.2.2. Bu şartnamede istenilen araçlar ve istiap hadleri minimum kapasitelerdir. Yüklenicinin istenilen araçları getirmesi esastır. İdarenin uygun görmesi halinde, istenilen araç yerine sözleşme ve eklerinde belirlenen koltuk kapasite sayısını tamamlayacak şekilde birden fazla araçla (Büyük veya küçük araç olabilir) hizmet sağlanabilir. Bu durumda güzergâh için belirlenmiş olan ve sadece teklif alınan araç için belirlenen ücret ödenecek olup, koltuk sayısını tamamlamak için gelen diğer araç(lar) için ilave bir ödeme yapılmayacaktır. Ancak istiap haddi düşük tek araçla servis yapılması halinde, ayakta kalan personel taksi ile ulaşımını sağlayacak ve Yükleniciye, teklif birim fiyat cetvelinde istiap haddi düşük araca tekabül eden birim fiyat üzerinden ödeme yapılacaktır. Gölbaşı Lojmanları için çalıştırılacak otobüsler kesinlikle bölünmeyip diğer otobüs olarak öngörülen araçların en fazla yarısı İdarenin onayı ile bölünebilecektir…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Genel Esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinde “…6.7. Yüklenici, idarenin onayını almak kaydıyla, büyük bir araçla karşılanabilecek olan bir güzergâhın hizmetini, bu kapasiteyi sağlayacak şekilde şartname kriterlerini sağlayan istiap haddi düşük birden fazla araçlarla da yapılabilir. Ancak bu durumda İdarece, bu güzergâh için Yüklenici teklifinde belirlenen bedel üzerinden ödeme gerçekleştirecek olup, fazladan çalıştırılan araç için ilave ücret ödenmeyecektir. Gölbaşı Lojmanları için çalıştırılacak otobüsler kesinlikle bölünmeyip diğer otobüs olarak öngörülen araçların en fazla yarısı İdarenin onayı ile bölünebilecektir.

6.8. Güzergâhlarda yolcu sayısının artması durumunda, en az yeterli koltuk sayısına göre araç getirilecektir. 8 (Sekiz) adet koltuk artışına kadar ilave bedel ödenmeyecektir.

…

6.12. İdare, uygun görülmesi halinde aynı güzergahta veya birbirine yakın güzergahlarda personel sayısı azalması durumunda güzergahları birleştirip, kapasiteyi karşılayacak şekilde teklif cetvelinde bulunan ve teklif fiyatı alınan uygun araç tahsis ettirip, buna göre ödeme yapabilir. Güzergah birleştirilmesi ile açığa çıkan araç için İdarece başka bir güzergahta kullanılması istisnası haricinde, idare iş eksilişi olarak değerlendirebilecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’de talep edilen 102 aracın ve onların kapasitelerinin minimum değerleri ifade ettiği; idarenin uygun görmesi halinde, istenilen araç yerine sözleşme ve eklerinde belirlenen koltuk kapasite sayısını tamamlayacak şekilde birden fazla araçla (büyük veya küçük araç olabilir) hizmet sağlanabileceği, bu durumda güzergâh için belirlenmiş olan ve sadece teklif alınan araç için belirlenen ücretin ödeneceği ve koltuk sayısını tamamlamak için gelen diğer araç(lar) için ilave bir ödeme yapılmayacağı,

Yüklenicinin, idarenin onayını almak kaydıyla, büyük bir araçla karşılanabilecek olan bir güzergâhın hizmetini, bu kapasiteyi sağlayacak şekilde şartname kriterlerini sağlayan kapasite haddi düşük birden fazla araçla da yapabileceği, bu durumda idarece, bu güzergâh için yüklenici teklifinde belirlenen bedel üzerinden ödeme gerçekleştireceği ve fazladan çalıştırılan araç için ilave ücret ödenmeyeceği,

Güzergâhlarda yolcu sayısının artması durumunda, en az yeterli koltuk sayısına göre araç getirileceği ve 8 (sekiz) adet koltuk artışına kadar ilave bedel ödenmeyeceği,

İdarenin, uygun görülmesi halinde aynı güzergahta veya birbirine yakın güzergahlarda personel sayısının azalması durumunda güzergahları birleştirebileceği, kapasiteyi karşılayacak şekilde teklif cetvelinde bulunan ve teklif fiyatı alınan uygun aracı tahsis edebileceği ve buna göre ödeme yapabileceği, güzergahın birleştirilmesi ile açığa çıkan aracın başka bir güzergahta kullanılması haricinde bu durumun idarece iş eksilişi olarak değerlendirebileceği belirtilmiştir.

Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı olan başvuruya konu ihalede, istekliler tarafından teklif edilecek fiyatın belirlenmesinde araç bedelinin önemli bir bileşen olduğu, idareler tarafından ihtiyaca konu alım/iş içerisinde önemli olduğu düşünülen iş kalemleri ve/veya grupları ile bunlara ilişkin miktarların olabildiğince doğru bir şekilde belirlenerek ihale dokümanında tereddüde mahal vermeyecek şekilde belirtilmesi gerektiği, ihale dokümanında ihale konusu alımın/işin önemli bileşenleri için asgari veya ortalama belirlemeler yapılması, belirlenmiş olan ihtiyaçlar dışında ortaya çıkabilecek her türlü ihtiyacın yüklenici tarafından temin edilmesi ve bunun için sözleşme bedelinin dışında herhangi bir ek ücret ödenmemesi yoluna gidilmesi, ihaleye katılan istekliler tarafından, ihale dokümanında somut olarak belirlenmiş ihtiyaçların yanı sıra nitelik ve niceliği önceden belli olmayan, itibari iş kalemleri veya grupları için de fiyat öngörülmesine yol açacağı anlaşılmaktadır.

Bu itibarla; personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı olan ve süresi 3 yıl olan başvuruya konu ihalede kullanılacak olan araç kapasitesinin ve miktarının asgari olarak belirlenmesinin önemli birer bileşen olduğu, Teknik Şartname düzenlemesine göre araçların yolcu sayılarının değişebileceği, artışa göre daha büyük kapasiteli bir araçla taşıma yapılacağı, ancak idarece 8 (sekiz) adet koltuk artışına kadar ilave bedel ödenmeyeceği düzenlemesinin yer aldığı, tekliflerin hazırlanmasında, değerlendirilmesinde ve sözleşmenin yürütülmesinde yukarıda açıklanan ihtilaflara neden olacağı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde görülmüştür.

4. Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Hakediş ödemeleri” başlıklı 42’nci maddesinde “…1- Toplam Bedel Üzerinden Birim Fiyat Sözleşmelerde;

Geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ayda bir defa düzenlenir. Gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde yaptırılan işler için, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın yirminci (20.) günü düzenlenir.

İşe başladığından beri meydana getirilen işler, kontrol teşkilatı tarafından yüklenici veya vekili ile birlikte hesaplanır ve bulunan miktarlar, teklif edilen birim fiyatlarla çarpılmak suretiyle sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporuna geçirilir.

Düzenlenen hakediş raporunun işleme konulabilmesi için, yüklenici veya işbaşında bulunan vekili tarafından imzalanmış olması gereklidir.

Yüklenici veya vekili, bildirilen günde, hakedişe esas hesaplamaların yapılmasında hazır bulunmazsa kontrol teşkilatı hesaplamaları tek başına yaparak hakediş raporunu düzenler ve yüklenicinin bu husustaki itirazları kabul edilmez.

Hakediş raporu düzenlendikten sonra bir hafta içinde yüklenici raporu imzalamazsa kontrol teşkilatı, hakediş raporunu idareye gönderir ve rapor yüklenici tarafından imzalanıncaya kadar idarede hiçbir işlem yapılmaksızın bekletilir. Yüklenici hakediş raporlarını zamanında imzalamazsa, ödemede meydana gelecek gecikmeden dolayı hiçbir şikayet ve istekte bulunamaz.

Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış bulunan geçici hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir. Ancak bu düzeltme sırasında eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmiş olarak hakediş raporunda bulunması ve düzeltme yapan yetkililerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak bu düzeltmeler yeniden sayfa düzenlemeyi gerektirecek ölçüde fazla ise, esas sayfa üzerinde düzeltmenin yapıldığına ilişkin açıklama bulunmak şartı ile, yeniden ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenir.

…

Her hakediş tutarına, eğer sözleşmede öngörülmüşse eklenecek miktar dahil edilir. Bulunan miktardan, bir önceki hakediş tutarı çıkarılarak bulunan miktara, ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi (KDV) eklenir. Bu miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır…” hükmü,

Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 12’nci maddesinde “Sözleşme bedeli (ilave işler nedeniyle meydana gelebilecek artışlara ilişkin bedel dahil) TEDAŞ Genel Müdürlüğü Mali İşler Dairesi Başkanlığı ve Genel Şartnamenin hatalı, kusurlu ve eksik işlere ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla aşağıda öngörülen plan ve şartlar çerçevesinde ödenecektir:

Taşıma işinin şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yürütülüp yürütülmediğini takip etmek amacıyla, idare tarafından oluşturulan kontrol teşkilatı elemanlarınca fiili çalışılan sefer sayısına göre düzenlenecek aylık rapora istinaden, yasal kesinti ve cezalar düşüldükten sonra hesaplanan hakedişlerin ödemeleri TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından hakedişlerin tahakkuka bağlanmasından itibaren 120 (yüzyirmi) gün içinde ödeme yapılacaktır…” düzenlemesi yer almaktadır.

Buna göre, hakedişin tahakkuka bağlanmasına ilişkin olarak Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin 42’nci maddesinde belirtilen süreden farklı bir süre belirlenmesinin idarenin takdirinde olduğu, ancak yükleniciye yapılacak ödemenin tahakkuk tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılması gerektiği, bu itibarla ödeme süresinin belirlenmesi hususunda idareye herhangi bir takdir yetkisi verilmediği anlaşılmaktadır.

İhale konusu işe ait Sözleşme Tasarısı’nda hakedişin tahakkuka bağlanma zamanına ilişkin ayrı bir düzenleme bulunmadığı tespit edilmiştir. Sözleşme Tasarısı’nın 12’nci maddesinde ise, TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından hakedişlerin tahakkuka bağlanmasından itibaren 120 (yüzyirmi) gün içinde ödemenin yapılacağı düzenlemesine yer verildiği anlaşılmıştır.

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nde hakedişin tahakkuka bağlanmasını takip eden 30 gün içinde ödeme yapılması gerekirken, Sözleşme Tasarısı’nda yer alan TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından hakedişlerin tahakkuka bağlanmasından itibaren 120 (yüzyirmi) gün içinde ödeme yapılacağı düzenlemesinin anılan mevzuat hükümlerine uygun olmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin bu husustaki iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

5. Başvuru sahibinin 5’inci iddiasına ilişkin olarak:

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde “Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

         a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

         b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

         Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir…” hükmü yer almaktadır.

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 53’üncü maddesinde “Birim fiyat sözleşmelerde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle sözleşme konusu işte bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin;

a) Sözleşmeye esas iş tanımı içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

şartlarıyla sözleşme bedelinin % 20’sine kadar oran dahilinde, sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılması konusunda idare yetkilidir. Bu durumda işin süresi, bu artışla orantılı olarak işin ilgili kısmı veya tamamı için uzatılır. İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi zorunludur.

Sözleşme bedelinin % 80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşılan işlerde, yüklenici işi bitirmek zorundadır. Bu durumda yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderleri ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80’i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5’i kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden ödenir.” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin hususlar” başlıklı 45’inci maddesinde “45.1. Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin aşağıdaki hususlar sözleşme tasarısında düzenlenmiştir.

…

c) İşe başlama ve iş bitirme tarihi

ç) Süre uzatımı verilebilecek haller ve şartları

d) Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi

e) Cezalar ve sözleşmenin feshi

…” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 29’uncu maddesinde “29.1. Öngörülemeyen durumlar nedeniyle iş artışının zorunlu olması halinde, işin;

a) Sözleşmeye konu hizmet içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

şartlarıyla, sözleşme bedelinin % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde ilave iş aynı yükleniciye yaptırılabilir.

İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Bu durumda, yüklenicinin sözleşme bedeli tamamlanıncaya kadar işi ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmesi zorunludur.

Bu ihalede 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 24 üncü maddesi çevresinde iş eksilişi yapılabilir. İhale konusu işin sözleşme bedelinin % 80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağının anlaşılması halinde ise, yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderler ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80’i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5’i ödenir.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İşin konusu, niteliği, kapsamı ve süresi” başlıklı 3’üncü maddesinde “…3.3. İşin Süresi: Aylık 22 (yirmiiki) iş günü üzerinden.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Genel Esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinde “…6.9 İdare, personel taşıma servis güzergâhlarındaki mesafelerde gidiş/dönüş toplam (arttırma/eksiltme) 15 (onbeş) kilometreye kadar değiştirebilir. Bu durumda ilave bedel ödemesi veya bedel kesintisi yapılmayacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Bahse konu İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde Birim Fiyat Teklif Cetvelinde belirtilen her bir aracın 36 (otuzaltı) aylık gidiş-gelişi olan toplam 755 tam seferin; 0-17 kişilik 17 (onyedi) adet minibüs için 36 aylık toplam 395.182,10 km, 18-25 kişilik 18 (onsekiz) adet midibüs için 36 aylık toplam 408.168,10 km, 26-35 kişilik 29 (yirmidokuz) adet midibüs için 36 aylık toplam 947.525,00 km, 45 + kişilik 38 (otuzsekiz) adet otobüs için 36 aylık toplam 1.276.146,30 km olmak üzere 102 adet servis hizmet aracının 36 aylık sefer mesafesi toplamı olan 3.027.021,50 km’ye ait giderlerin teklif fiyata/sözleşme bedeline dahil olduğu belirtilmiştir.

Bahse konu ihale dokümanında işin kapsamının her gün 102 aracın, 92 güzergahta, günlük 4.009,30 km yol gideceğinin anlaşıldığı ve anılan çalışmanın ayda 22 gün ve toplamda 3 yıl boyunca yapılacağından oluştuğu görülmektedir.

Teknik Şartname’de idarenin, personel taşıma servis güzergâhlarındaki mesafelerde gidiş/dönüş toplam (arttırma/eksiltme) 15 (onbeş) kilometreye kadar değiştirebileceği ve bu durumda ilave bedel ödemesi veya bedel kesintisi yapılmayacağı düzenlemesinin yer aldığı,

Ek olarak, mevzuat hükümleri ve ihale düzenlemeleri birlikte değerlendirildiğinde ise, sözleşme sürecinde öngörülemeyen durumların ortaya çıkması nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin, sözleşme bedelinin % 20’sine kadar oran dâhilinde aynı yükleniciye yaptırılabileceği anlaşılmıştır.

Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı olan başvuruya konu ihalede, istekliler tarafından teklif edilecek fiyatın belirlenmesinde güzergahın önemli bir bileşen olduğu, idareler tarafından ihtiyaca konu alım/iş içerisinde önemli olduğu düşünülen iş kalemleri ve/veya grupları ile bunlara ilişkin miktarların olabildiğince doğru bir şekilde belirlenerek ihale dokümanında tereddüde mahal vermeyecek şekilde belirtilmesi gerektiği, ihale dokümanında ihale konusu alımın/işin önemli bileşenleri için asgari veya ortalama belirlemeler yapılması, belirlenmiş olan ihtiyaçlar dışında ortaya çıkabilecek her türlü ihtiyacın yüklenici tarafından temin edilmesi ve bunun için sözleşme bedelinin dışında herhangi bir ek ücret ödenmemesi yoluna gidilmesi, ihaleye katılan istekliler tarafından, ihale dokümanında somut olarak belirlenmiş ihtiyaçların yanı sıra nitelik ve niceliği önceden belli olmayan, itibari iş kalemleri veya grupları için de fiyat öngörülmesine yol açacağı anlaşılmaktadır.

 Söz konusu doküman düzenlemeleri her ne kadar güzergahlarda bir değişim öngörmese de Teknik Şartname’nin ilgili maddesinde yer alan “personel taşıma servis güzergâhlarındaki mesafelerde gidiş/dönüş toplam (arttırma/eksiltme) 15 (onbeş) kilometreye kadar değiştirebileceği…” düzenlemesinin bir iş artışı veya iş eksilişi anlamına geleceği, bu durumda Teknik Şartname’deki söz konusu maddede güzergahlardaki mesafe değişimine bağlı olarak ilave bedel ödemesi veya bedel kesintisi şeklinde bir düzenlemenin bulunmasının 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 24’üncü maddesindeki hükümler ile Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin 53’üncü maddesindeki açıklamalar ve Sözleşme Tasarısı’nın 29’uncu maddesindeki düzenlemeye açıkça aykırılık teşkil edeceği anlaşılmıştır.

Bu itibarla; personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı olan ve süresi 3 yıl olan başvuruya konu ihalede kullanılacak olan güzergahın tam olarak belirlenmesinin önemli birer bileşen olduğu da dikkate alındığında, tekliflerin hazırlanmasında, 4734 sayılı Kanun’un 37’nci maddesine göre tekliflerin değerlendirilmesi ve 38’inci maddesine göre aşırı düşük teklif sorgulamasının yapılması aşamalarında ve sözleşmenin yürütülmesinde yukarıda açıklanan ihtilaflara neden olacağı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde görülmüştür.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,

Oybirliği ile karar verildi.