ihale birim fiyat teklif cetvelindeki iş kalemleri bakımından analiz toplamının *TL/adet * iş kalemleri bakımından ise analiz toplamının * TL/adet olduğu her bir iş kalemi bakımından teklif edilen birim fiyatların analiz toplam tutarlarının altında olduğu bu nedenle teklif edilen birim fiyatların açıklanamadığı ve açıklamalarının yeterli olmaması hk

BAŞVURU SAHİBİ:

Metin ALKİŞ,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/554305 İhale Kayıt Numaralı “Ağaç Dikimi Hizmeti Alımı (Kısmi Zamanlı)” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından 29.11.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Ağaç Dikimi Hizmeti Alımı (Kısmi Zamanlı)” ihalesine ilişkin olarak başvuru sahibince 23.01.2020 tarih ve 4041 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 23.01.2020 tarihli dilekçe ile doğrudan itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/166 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ilk ihale komisyonu kararıyla aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunduğu ve ihalenin üzerlerinde bırakıldığı; sonrasında Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye şikayet başvurusunda bulunulması üzerine alınan ikinci ihale komisyonu kararıyla yeniden incelenen açıklamaların uygun görülmediği ve tekliflerinin reddedildiği; ancak Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin şikâyet başvurusunda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendi uyarınca dilekçede bulunması gereken, başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı delillerin belirtilmediği, bu gerekçe ile şikayetinin uygun olmadığı;

İdarece gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması isteme yazısından birim fiyat teklif cetvelindeki iş kalemlerin tamamı için açıklama yapılacağının anlaşıldığı, bu doğrultuda mevzuata uygun şekilde açıklamada bulundukları, Kamu İhale Genel Tebliği çerçevesinde üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleriyle açıklama yapılmasına engel bir durum bulunmadığı;

Kaldı ki ihale dokümanı çerçevesinde, idarece açıklama isteme yazısı ekinde yer verilen analiz formatındaki girdilerin veya bunlara ilişkin tanım ve tariflerin bulunmadığı, analiz formatındaki iş kalemleri ile ihale dokümanında sayılan işlerin birbiriyle uyumlu olmadığı ve analiz formatında yeterli ve sağlıklı bilgi bulunmadığı, ayrıca Teknik Şartname’de yer alan birçok iş kaleminin analiz formatı kapsamında yer almadığı; dolayısıyla idarece verilen analiz formatına uygun bir açıklamanın eksik olacağı ve bu formata göre açıklama yapılmayacağı; bu nedenlerle Teknik Şartname ve diğer bütün hususlar göz önünde bulundurularak teklif verilmesi talebiyle üçüncü kişilerden fiyat teklifi aldıkları,       

Bu doğrultuda idarece verilen analiz formatı çerçevesinde açıklama yapan Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin de açıklamaların eksik ve mevzuata aykırı olduğu, söz konusu açıklamalar çerçevesinde Teknik Şartname’de yer alan ancak analiz formatı kapsamında yer almayan iş kalemlerinin dikkate alınmamış olduğu, anılan isteklinin açıklamalarının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olmadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Şikâyete konu ihalede İdari Şartname’nin 33’üncü maddesi uyarınca sınır değerin altında teklif veren isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği ve ihalenin sunmuş olduğu açıklamalar uygun bulunan başvuru sahibi üzerinde bırakıldığı, sonrasında Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye şikayet başvurusunda bulunulduğu ve bu başvuru üzerine idarece 15.01.2020 tarihli ikinci ihale komisyonu kararı alınarak, başvuru sahibinin açıklamaları uygun bulunmadığından teklifinin reddedildiği anlaşılmıştır.

Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin şikayet dilekçesi incelendiğinde, 4734 sayılı Kanun’un “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı delillere yer verildiği tespit edildiğinden başvuru sahibinin buna ilişkin iddiası uygun görülmemiş, kaldı ki ihale süreci içerisinde, idarece herhangi bir şikâyete bağlı kalınmaksızın da ihale komisyonu kararında değişiklik yapılabileceği göz önüne alındığında, söz konusu iddianın uygun olması durumunda dahi idarenin işleminin iptalini gerektirecek bir durum ortaya çıkmayacağı anlaşılmış, bahse konu şikâyet üzerine alınan karara yönelik diğer iddialar aşağıda incelenmiştir.   

İkinci ihale komisyonu kararında, başvuru sahibinin açıklamalarının uygun bulunmama gerekçesi olarak, “idarece belirlenen maliyet bileşenlerine göre açıklama yapılmayarak, birim fiyat teklif cetvelindeki her bir iş kalemi için üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifiyle açıklama yapılması” hususunun ifade edildiği görülmektedir.

İdarece 06.12.2019 tarihinde isteklilere gönderilen “Aşırı düşük teklif açıklama talebi” konulu yazıda, “birim fiyat teklif cetvelinde belirtilen iş kalemlerine ilişkin olarak ekteki analiz formatına uygun olarak maliyet bileşenleri ile ilgili açıklamaların” 11.12.2019 tarihine kadar idareye sunulmasının talep edildiği ve yazı ekinde aşağıdaki analiz formatına yer verildiği tespit edilmiştir:

İdari Şartname ve standart form birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde de, işin 174.398 adet ağaç çukuru açılması ve ağaç dikimi hizmeti alımı olduğu, bu kapsamda anılan cetvelde 6 farklı bölgede “ağaç çukuru açılması ve ağaç dikimi” yapılması şeklinde 6 adet iş kalemine yer verildiği, bahse konu iş kalemlerinin biriminin “adet” olduğu, analiz formatındaki ölçü biriminin de “adet” olduğu dikkate alındığında, her bir iş kalemine teklif edilen birim fiyatın analiz formatı çerçevesinde açıklanmasının talep edildiği anlaşılmaktadır.

Başvuru sahibince ise, aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında herhangi bir analiz sunulmaksızın, 1 adet ağaç çukuru açılması ve ağaç dikiminin 4,90 TL’ye, birim fiyat teklif cetvelindeki her bir iş kalemi için ayrı ayrı teklif tutarları gösterilmek suretiyle işin tamamının 854.550,20 TL’ye yapılacağına ilişkin Er Acar Orm. Peyz. Tar. Nak. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.den alınan fiyat teklifinin sunulduğu tespit edilmiştir.

Öte yandan, Teknik Şartname ile analiz formatı birlikte değerlendirildiğinde; Teknik Şartname’de iş makinası (kırıcı) yardımıyla kazılacak her bir ağaç çukurunun 50 cm. eninde, 50 cm. boyunda ve 60 cm. derinliğinde olacağının belirtildiği, böyle bir çukurun hacminin 0,15 m³ (0,5×0,5×0,6) olduğu, bu itibarla analiz formatındaki 15.120.1101 poz numaralı “Makine ile her derinlik ve her genişlikte yumuşak ve sert toprak kazılması (derin kazı)” girdisi ile 0,15 m³’lük miktarının bu düzenlemeyle uyumlu olduğu; Teknik Şartname’de kazıdan çıkan malzemenin idarece belirlenen azami 5 km. uzaklıkta bir alana taşınacağının ifade edildiği, bu kapsamda analiz formatındaki 15.120.1101 poz numaralı girdiyle bir arada yer verilen “Toprak nakli” girdisinin bu düzenlemeye karşılık geldiği ve miktarının bağlı olduğu 15.120.1101 poz numaralı girdiyle aynı şekilde 0,15 m³ olduğunun anlaşıldığı; Teknik Şartname’de her bir çukurun yanına 0,15 m³ bitkisel toprak taşınacağının belirtildiği, analiz formatındaki 37.092/3 poz numaralı “10-15 cm. kalınlıkta bitkisel toprak serilmesi” girdisi ile 0,15 m³’lük miktarının bu düzenlemeyle örtüştüğü, Teknik Şartname’de ayrıca bitkisel toprağın yüklenici tarafından karşılanacağının ifade edildiği, ancak 37.092/3 poz numaralı birim fiyat tarifine bitkisel toprağın temininin dâhil olmadığı göz önüne alındığında bu girdi içeriğinin bitkisel toprağın teminini kapsamadığı; Teknik Şartname’de ağaçların idare tarafından teslim edileceğinin, poşet ve saksılarından toprağı dağıtılmadan çıkartılarak, rootball olanlarının ise rootballa birlikte dikileceğinin, dikimin yeni bitkisel toprakla yapılacağının, ağaç etrafına çanak açılacağının ve en az 10 litre can suyu verileceğinin ifade edildiği, “KGM/37.045/K” poz numaralı “50 cm çap ve 60 cm derinlikteki çukurlara yapraklı fidanların topraksız dikimi” girdisinin birim fiyat tarifinde birim fiyata dâhil olan masraflar arasında çukurun doldurulmasının, sulama çanaklarının yapılmasının ve en az 4 litre can suyunun verilmesinin sayıldığı, birim fiyata dâhil olmayan masraflar arasında da çukur doldurulurken kullanılacak toprağın sayılmadığı, dolayısıyla bu girdi içeriğinin, bitkisel toprağın teminini kapsadığı ve ağaç etrafına çanak açılması ile en az 10 litre can suyu verilmesi düzenlemelerini de karşıladığı, ancak girdinin “topraksız dikim”e ilişkin olduğu, idarece teslim edilecek ağaçların ise poşet ve saksılarda toprağıyla birlikte bulundurulduğu ya da rootball olduğu, bir başka anlatımla “topraklı dikim” gerektirdiği hususları birlikte dikkate alındığında, analiz formatındaki bu girdinin Teknik Şartname ile uyumlu olmadığı sonucuna varılmış; bununla birlikte isteklilerce 06.12.2019 tarihinde bilgi sahibi olunan bu hususlar hakkında gerekli süreler içerisinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmadığı, bu kapsamda mevcut analiz formatına uygun analiz sunulması gerekliliğinin ortaya çıktığı neticesine ulaşılmıştır.

Bu doğrultuda başvuru sahibi tarafından idarece verilen analiz formatına uygun açıklama yapılması gerekliliğinin yerine getirilmediği ve başvuru sahibinin açıklamalarının uygun olmadığı anlaşılmıştır.

Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan açıklamalar incelendiğinde ise; analiz formatındaki girdilere yönelik alt analizlerin sunulduğu ve alt analizlerde 2019 yılı rayiç fiyatlarının kullanıldığı; bu şekilde 37.092/3 girdisi için kâr ve genel giderler hariç analiz toplamının 36,75 TL/m³, KGM/37.045/K/anl girdisi için kâr ve genel giderler hariç analiz toplamının 1,37 TL/adet, 15.120.1101 girdisi için kâr ve genel giderler hariç analiz toplamının 4,35 TL/m³, “toprak nakli” girdisi için kâr ve genel giderler hariç analiz toplamının, birim fiyat teklif cetvelindeki 1, 2, 5 ve 6’ncı iş kalemleri bakımından 9,54 TL/m³, 3 ve 4’üncü iş kalemleri bakımından 11,50 TL/m³ olarak gösterildiği tespit edilmiştir. İlgili girdiler için öngörülen bu fiyatlar idarece verilen analiz formatına yerleştirildiğinde, aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır:

Diğer taraftan, Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin birim fiyat teklif cetvelindeki 1’inci iş kaleminde 5,75 TL/adet, 2’nci iş kaleminde 5,50 TL/adet, 3’üncü iş kaleminde 5,00 TL/adet, 4’üncü iş kaleminde 9,00 TL/adet, 5’inci iş kaleminde 6,00 TL/adet, 6’ncı iş kaleminde 5,00 TL/adet teklif verdiği görülmektedir.  

Netice itibarıyla; birim fiyat teklif cetvelindeki 1, 2, 5 ve 6’ncı iş kalemleri bakımından analiz toplamının 8,966 TL/adet, 3 ve 4’üncü iş kalemleri bakımından ise analiz toplamının 9,26 TL/adet olduğu; dolayısıyla her bir iş kalemi bakımından teklif edilen birim fiyatların analiz toplam tutarlarının altında olduğu; bu nedenle teklif edilen birim fiyatların açıklanamadığı ve Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin açıklamalarının yeterli olmadığı sonucunun ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Turka İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, 30.01.2020 tarihli ihale komisyonu kararıyla, yaklaşık maliyetteki kâr oranı hatalı hesaplandığından ihalenin iptal edildiği, bu doğrultuda bir ihale ve bu ihaleye ilişkin bir süreç kalmadığı, Kuruma yapılan başvurunun da ihalenin iptali işlemine karşı olmadığı anlaşılmıştır. Bu itibarla, düzeltici işlem belirlenmesine yönelik karar verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Son olarak; idarece ihale işlem dosyasının Kuruma gönderilmesine ilişkin 03.02.2020 tarihli üst yazıda, İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ’in “Şikâyet başvuru süresi” başlıklı 4’üncü maddesinin 14’üncü fıkrasına yer verilerek, “mevzuatın açık hükmüne göre dilekçenin idareye gönderilmesi gerekirken idareden bilgi ve belge istenilmeden esasa geçilmesinin aykırılık teşkil ettiği açıktır.” ifadelerinde bulunulduğu; ancak İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “İtirazen şikayet başvuruları” başlıklı 14’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında “Şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararla bir hak kaybına veya zarara uğradığını ya da zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia edenler bu hususa ilişkin başvuruyu itirazen şikayet başvurusu olarak doğrudan Kuruma yaparlar.” hükmüne yer verildiği ve bu hüküm çerçevesinde Kurum tarafından esasın incelemesine geçildiği; dolayısıyla idarece kamu ihale mevzuatına ilişkin yeterli bilgi sahibi olunmadığından hatalı şekilde değerlendirme yapıldığı ve Kamu İhale Kurumuna başvuru hakkında ne şekilde karar verilmesi gerektiğine yönelik ifadelerde bulunulduğu; 4734 sayılı Kanun’un “Kamu İhale Kurumu” başlıklı 53’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında “Kurum görevini yerine getirirken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi Kurumun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez.” hükmünün bulunduğu; bu doğrultuda İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Kurul tarafından alınacak kararlar” başlıklı 21’inci maddesinin üçüncü fıkrasındaki “Kurul tarafından gerekli görülen hallerde, tespit edilen aykırılıklara ilişkin olarak idari ve/veya cezai yönleriyle gereği yapılmak üzere konunun ilgili idarelere bildirilmesine ve/veya yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verilir.” hükmü kapsamında, idarenin bağlı bulunduğu üst idare olan İçişleri Bakanlığına bildirimde bulunulması gerektiği anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1) Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

2) Kuruma başvuru hakkında ne şekilde karar verilmesi gerektiğine yönelik yazı yazılması hususunda İçişleri Bakanlığına bildirimde bulunulmasına,

Oybirliği ile karar verildi.