Çevre Yolu Toprak Tesviye, Sanat Yapıları ve Üst Yapı İşleri” yapım işinin 4734 ve 4735 sayılı kanunlara göre ihale edilerek birim fiyat sözleşmeye bağlandığı, Daha sonra, projenin revize edilme zorunluluğunun ortaya çıktığını ve revize edilen proje kapsamında “1- Poz no: Özel-3 Malzemesi Temini ve Yerine Döşenmesi 40/40 kn/m2 (İşçilik Dahil), 2- Poz no: Özel-4 Malzemesi Temini ve Yerine Döşenmesi 60/60 kn/m2 (İşçilik Dahil)”, 3- Poz no: Özel-5 Donatılı Duvar Yapılması İçin Fugalı Beton Blok Temini (İşçilik Dahil) imalat kalemlerinin yaptırılması gereğinin ortaya çıktığını, ancak, sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde fiyatları bulunmaması nedeniyle bu imalatlara ait birim fiyatlarının hazırlanmasının icap ettiğini ve yüklenici ile müşterek hazırlanması sırasında aralarında uyuşmazlığın oluşması üzerine “anlaşmazlık tutanağı”nın düzenlendiği
YÜKSEK FEN KURULU BAŞKANLIĞI KARAR VE GÖRÜŞLER
Karar Konusu : Fiyat Anlaşmazlığı
Karar No : 2011/3
Karar Tarihi : 02/02/2011
YÜKSEK FEN KURULU KARARI
I- GİRİŞ
… tarafından 4734 ve 4735 sayılı kanunlara göre ihale edilerek birim fiyat sözleşmeye
bağlanan “ … Çevre Yolu Toprak Tesviye, Sanat Yapıları ve Üst Yapı İşleri” yapım işi ile ilgili
olarak ortaya çıkan fiyat anlaşmazlığı üzerine uygulamaya ilişkin görüşümüzün bildirilmesi
istemine ilişkindir.
II- KONU
… nün … sayılı yazısında özetle; “ … Çevre Yolu Toprak Tesviye, Sanat Yapıları ve Üst
Yapı İşleri” yapım işinin 4734 ve 4735 sayılı kanunlara göre ihale edilerek 29.08.2007 tarihinde
birim fiyat sözleşmeye bağlandığı,
Daha sonra, projenin revize edilme zorunluluğunun ortaya çıktığını ve revize edilen
proje kapsamında “1- Poz no: Özel-3: Poliropilen Örgülü Geotekstil Donatı Malzemesi Temini
ve Yerine Döşenmesi 40/40 kn/m2 (İşçilik Dahil), 2- Poz no: Özel-4: Poliropilen Örgülü
Geotekstil Donatı Malzemesi Temini ve Yerine Döşenmesi 60/60 kn/m2 (İşçilik Dahil)”, 3- Poz
no: Özel-5:Geotekstil Donatılı Duvar Yapılması İçin Fugalı Beton Blok Temini (İşçilik Dahil)
imalat kalemlerinin yaptırılması gereğinin ortaya çıktığını, ancak, sözleşme eki birim fiyat teklif
cetvelinde fiyatları bulunmaması nedeniyle bu imalatlara ait birim fiyatlarının hazırlanmasının
icap ettiğini ve yüklenici ile müşterek hazırlanması sırasında aralarında uyuşmazlığın oluşması
üzerine “anlaşmazlık tutanağı”nın düzenlendiği vurgulanarak görüşümüzün bildirilmesi talep
edilmektedir.
III- İNCELEME
Konu Kurulumuzca, gönderilen bilgi ve belgeler çerçevesinde incelenmiştir.
İdaresi tarafından yapılması zorunlu görülen 3 kalem imalata ait yeni birim fiyatlar,
idaresinde veya diğer idarelerde bulunmaması üzerine, Ticaret ve Sanayi Odasınca onaylanmış
yerel rayiçler dikkate alınarak fiyat analizlerinin hazırlandığı, Yapım İşleri Genel şartnamesi
- madde kapsamında, yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde
idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemine ait analizlerle kıyaslama
yapıldığı, buna göre ihale aşamasında hazırlanan yaklaşık maliyet cetvelinde bulunan 7510/1A
poz nolu prekast beton cephe panelleri yapılması ve montajı iş kalemi idaresince benzer iş
olarak değerlendirildiği, 7510/1A poz nolu birim fiyatın keşif bedeli ile yüklenicinin teklif ettiği
bedel oranlanarak bulunan bir oranda tenzilat uygulanarak yeni birim fiyatların tespit edildiği,
bunun üzerine yüklenicinin yeni birim fiyatların belirtilen şekilde tenzilata tabi tutulamayacağını
belirterek fiyatlara itiraz etmesi üzerine anlaşmazlık tutanağının düzenlendiği idaresi yazısından
anlaşılmaktadır.
Bahis konusu işin ihale edildiği tarihte yürürlükte bulunan Yapım İşleri İhaleleri
Uygulama Yönetmeliği (Y.İ.İ.U.Y.)’nin istenecek belgeler başlıklı 34’üncü maddesinde;
“Ayrıca, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde ve sözleşmenin uygulanması aşamasında
kullanılmak üzere, isteklilerden tekliflerinin ekinde; ……… teklif birim fiyatlı işlerde ise, teklif
edilen fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına uygun analizler istenebilir.”
Hükmüne istinaden, idaresi tarafından idari şartnamenin teklif analizler başlıklı 60’ıncı
maddesinde; “İstekliler, birim fiyat teklif mektubunda teklif birim fiyatı oluşturan tüm iş kalemleri
için ayrı ayrı olmak üzere alt bileşenleri (malzeme, işçilik, makine giderleri, amortisman,
müteahhit kârı ve genel masraflar vb.) ile birlikte detaylı analizi teklif mektubu ekinde İdareye
sunmak zorundadır.” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Yeni birim fiyatların tespitine ilişkin sözleşmesi eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi
(Y.İ.G.Ş.)’nin 23. Maddesinde;
“Madde 23- a) Doğal afet sebebiyle ön veya kesin proje üzerinden sözleşmeye bağlanan
işler ile işin yapımı sırasında arazi ve zemin etütleri gerektirmesi sebebiyle kesin proje üzerinden
sözleşmeye bağlanan işlerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını
istediği, ancak birim fiyat teklif cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri,
- b) Bu şartnamenin 22 nci maddesine göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave
işlerin bedelleri,
Yüklenici ile birlikte aşağıdaki usuller çerçevesinde tespit edilen yeni birim fiyatlar
üzerinden yükleniciye ödenir.
Yeni birim fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki
analizlerden biri kullanılır:
- a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği
ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak
analizler.
- b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş
kalemlerine ait analizler.
- c) Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme
miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler.
İşin niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması
gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri uygulanır :
1) Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.
2) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
3) İdarenin veya diğer idarelerin sözleşmeye bağladığı benzer yapım işlerinde ortaya
çıkan fiyatlar
4) İdarece kabul edilmek şartı ile uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi Odasınca
onaylanmış yerel rayiçleri.
Yeni birim fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit
edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece
onaylanarak geçerli olur. Yeni birim fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, taraflarca
anlaşmazlık tutanağı düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde Bayındırlık
Kuruluna intikal ettirilir. Bayındırlık Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki tarafça kabulü
zorunludur. Yüklenici, birim fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Bayındırlık Kurulunun kararını
beklemeden idare tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam etmek zorundadır.”
Hükmü mevcut olup, yeni birim fiyatların bu maddede belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda
tespit edilmesi gerekli olmaktadır.
Diğer taraftan, 4734 ve 4735 sayılı kanunlar ile ikincil mevzuatları ve birim fiyat tip
sözleşmeleri hükümlerinde; sözleşmede yer almayan ve sonradan yapılmasına gerek bulunan
imalat kalemlerine ait yeni birim fiyatların belirlenmesi sırasında, sözleşme bedeli ve yaklaşık
maliyet arasındaki farktan hareketle bulunacak bir oranda, fiyatların tenzilata tabi tutulacağına
dair bir husus yer almadığı, dolayısıyla sözleşmesinden gelmeyen ve yüklenicinin kabulünü
içermeyen durumlar hariç Sözleşme bedeli ve yaklaşık maliyetten hareketle, bulunacak bir
oranda yeni birim fiyatların tenzilata tabi tutulması 4734 ve 4735 sayılı kanunlar ile ikincil
mevzuatları hükümlerine uygun düşmemektedir.
Bunların yanı sıra, yaklaşık maliyet ihale öncesi idaresi tarafından hazırlanan ve isteklinin
hukuken bilgi sahibi olması mümkün olmayan gizli bir belge olduğu ayrıca, sözleşmenin eki de
olmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda sözleşme ekleri gibi yükleniciyi bağlayıcı bir
yönü de bulunmamaktadır.
Ayrıca, bilindiği üzere birim fiyatlar ile bu birim fiyatın bedelinin hangi girdilere dayalı
olarak belirlendiğini ortaya koyan analizi birbirlerinin ayrılmaz parçası olup, analizlerdeki
müteahhit kârı ve genel giderler oranı da, işçilik, malzeme, makine, vs. gibi birim fiyatın bedelini
belirleyen girdilerin birini oluşturduğu hususunun yeni birim fiyatların tespitinde dikkate
alınması önemli bulunmaktadır.
Belirtilen tüm bu hususlar birlikte göz önünde bulundurulduğunda; müteahhit kârı ve
genel gider oranının işçilik, malzeme, makine vs. gibi birim fiyatın bedelini belirleyen girdilerden
birini oluşturduğu hususu dikkate alınarak, yeni birim fiyatların; Y.İ.İ.U.Y.’nin 34’üncü maddesi
ile idari şartnamenin 60’ıncı maddesinde belirtilen hususlar çerçevesinde ve sözleşmesi eki
Y.İ.G.Ş.’nin 23’üncü maddesinde öngörülen usul ve esaslar doğrultusunda müteahhitle birlikte
tespit edilmesi gerekli olmaktadır.
IV- KARAR
Konu, ön bölümlerde belirtildiği üzere detaylı olarak incelenmiş olup, buna göre;
– Sözleşmesinden gelmeyen ve yüklenicinin de kabulünü içermeyen durumlar hariç,
sözleşme bedeli ve yaklaşık maliyetten hareketle, bulunacak bir oranda yeni birim fiyatların
tenzilata tabi tutulmasının 4734 ve 4735 sayılı kanunlar ile ikincil mevzuatları hükümlerine
uygun düşmediğine,
– Müteahhit kârı ve genel gider oranının birim fiyatın analizinde yer alan malzeme,
işçilik, makine vs. gibi fiyatın bedelini oluşturan girdilerden biri olduğu hususu dikkate alınarak
bahis konusu işte yeni birim fiyatların; Y.İ.İ.U.Y.’nin 34’üncü ve İdari Şartnamenin 60’ıncı
maddesine istinaden yüklenicinin teklifi ekinde verdiği analizler de göz önünde bulundurularak
yeni birim fiyatların Y.İ.G.Ş.’nin 23. maddesinde öngörülen usul ve esaslar doğrultusunda
müteahhitle birlikte idaresince hazırlanmasının mümkün olduğuna, 02/02/2011 tarihinde yapılan
toplantıda oy birliği ile karar verilmiştir.