Davalı idarece, davacı şirketin daha işin başında yasal olmayan bazı işlemlere başvurduğunun belirlenip haklı bir nedene dayanarak ihaleyi fesh etmesi üzerine, geçici teminatı hazine lehine irat kaydetme hakkı oluştuğu hakkında.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İdari Dava Daireleri
Kurulu
Esas No: 2003/538
Karar No: 2006/2103
Özeti : Davalı idarece, davacı şirketin daha işin başında yasal
olmayan bazı işlemlere başvurduğunun belirlenip haklı
bir nedene dayanarak ihaleyi fesh etmesi üzerine,
geçici teminatı hazine lehine irat kaydetme hakkı
oluştuğu hakkında.
Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü
Vekilleri : Av. …, Av. …
Karşı Taraf (Davacı ) : … İnşaat A.Ş.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Danıştay Onuncu Dairesinin
26.11.2002 günlü, E:2001/4887, K:2002/4510 sayılı kararının temyizen incelenerek
bozulması davalı idare tarafından istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka
uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını
gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Yakup Bal’ın Düşüncesi: Temyiz isteminin kabul
edilerek Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Emin Celalettin Özkan’ın Düşüncesi : Temyizen incelenerek
bozulması istenilen Daire kararında yeralan Savcı düşüncesi doğrultusunda temyize konu
Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca gereği görüşüldü:
Dava, davacı şirket tarafından verilen 12.900.000.000 lira tutarındaki teminat
mektubunun nakte çevrilmesine ilişkin işlemin iptali ile nakte tahvil tarihinden itibaren %74
reeskont faiziyle birlikte, ihtiyati tedbir kararı için verilen 1.290.000.000 lira tutarındaki
teminat mektubunun serbest bırakılmaması işleminin iptali ile teminat mektubu komisyon ve
masraflarının tazmini istemiyle açılmıştır.
Danıştay Onuncu Dairesi 26.11.2002 günlü, E:2001/4887, K:2002/4510 sayılı
kararıyla, davacının adli yargıda ihtiyati tedbir kararı alabilmek için Ankara 3. Asliye Ticaret
Mahkemesinin 1995/1529 D.İş.E sayılı dosyasına ibraz ettiğini belirttiği 1.290.000.000 lira
tutarındaki teminat mektubunun serbest bırakılmaması işleminin iptali ile teminat mektubu
komisyon ve masraflarının tazmini talebine yönelik uyuşmazlığın görüm ve çözümünün adli
yargının görev alanı içinde bulunduğu, davacının kusurlu hareketleri nedeniyle iptal edilen
ihale işlemi sonucunda, geçici teminatının gelir kaydedilip edilemeyeceği hususuna ilişkin
olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 39, 54 ve 57. maddelerinden bahsederek, anılan
Kanunda ihaleye gerçek dışı belge vererek ihale almış olan isteklinin ihale safhasında, iptal
edilen ihale nedeniyle geçici teminatının gelir kaydedileceği hususunda açık bir hüküm
35
bulunmadığı, olayda, ihalenin sözleşme yapılmadan önce iptal edilmesi nedeniyle geçici
teminatın gelir kaydedilmesine olanak tanıyan kanun hükümlerinde yer alan şartların
oluşmadığı, geçici teminatın gelir kaydedilmesine yasal imkan bulunmadığı gerekçesiyle
ihtiyati tedbir kararı alabilmek için verilen 1.290.000.000 lira tutarındaki teminat
mektubunun serbest bırakılmaması işleminin iptali ve teminat mektubu komisyon ve
masraflarının tazmini talebine yönelik olarak davanın görev yönünden reddine, davacı
şirketten alınan 12.900.000.000 liralık geçici teminat mektubunun nakde çevrilmesi işleminin
iptaline, tutarın nakde çevrilme tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte
davacıya ödenmesine karar vermiştir.
Davalı idare, Danıştay Birinci Dairesinin görüşüne istinaden işlem tesis ettiğini ileri
sürerek, anılan kararın davanın kabulüne ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulmasını
istemektedir.
2886 sayılı Yasanın 39. maddesinde; belgeleri ile teminatı usulüne uygun ve tam
olmayan isteklilerin teklif mektubunu taşıyan iç zarfları açılmayarak başkaca işleme
konulmadan diğer belgelerle birlikte kendilerine veya vekillerine iade edileceği,
54.maddesinde; taahhüdün, sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine
getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmasından önce müteahhit veya müşteriden
ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınacağı,
müteahhit veya müşterinin bu zorunluluğa uymaması halinde, protesto çekmeye veya
hüküm almaya gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve varsa geçici teminatın gelir
kaydedileceği, 57.maddesinde ise; sözleşme yapılması gerekli olan hallerde müteahhit veya
müşterinin 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilmiş
sözleşmeyi, idareye vermek zorunda olduğu, bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto
çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve varsa geçici teminatın
gelir kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davalı idarece kapalı teklif usulüyle 29.9.1994 tarihinde
ihaleye çıkarılan Belkıs – Nizip Pompaj Sulaması II.kısım İnşaatı işinin ihalesine, ihaleye
katılma belgesi alan 36 istekliden 34 ‘ünün teklif verdiği, davacı teklifinin uygun teklif olarak
belirlenerek ihalenin ita amirince onaylandığı, bu arada gelen iki adet ihbar mektubuna
istinaden yapılan inceleme sonucunda, davacı şirketinde aralarında bulunduğu 6 adet
firmanın yeterlik belgesi komisyonuna gerçek dışı beyanda bulunarak idareyi yanılttıkları ve
davacı şirketin ihaleyi hile sonucu aldığının tespit edildiği gerekçesiyle sözleşme
imzalanmayarak ihale kararının iptal edildiği, davacı şirket hakkında 2886 sayılı Yasanın
84.maddesi uyarınca bir yıl ihalelere katılmaktan yasaklanma kararı alındığı, ihale kararının
iptalinden sonra aynı işin yeniden ihaleye çıkarılarak 29.9.1995 tarihinde bir başka firmaya
ihale edildiği, bu arada, davacı firmadan alınan geçici teminat mektubu için yapılacak işlem
hakkında tereddüte düşülmesi üzerine Danıştay İdari İşler Kurulu’nun 15.6.1995 tarih ve
E:1995/74, K:1995/130 sayılı kararıyla onanan Danıştay 1. Dairesinin 4.5.1995 tarih ve
E:1995/86, K:1995/102 sayılı kararı doğrultusunda geçici teminatın gelir kaydedildiği
anlaşılmıştır.
İhale, 2886 sayılı Kanunda yazılı usul ve şartlarla işin istekliler arasından seçilecek
birisi üzerinde bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan, sözleşmeden
önceki işlemleri ifade eden ve taraflara bu aşamada bile bazı hukuki yükümlülükler getiren
bir süreçtir.
İhale üzerinde bırakılan istekli, müteahhit olarak anılma hakkını kazanmaktadır.
İhaleye katılan tüm isteklilerden geçici teminat alınmasının amacıda, ihale üzerinde kalan
firmanın, sözleşmeyi imzalaması ve kesin teminat vermesinin garanti altına alınmasını temin
etmektedir.
Dava konusu olayda, firmalardan geçici teminat alınmış ve ihale sonuçlandırılarak
müteahhidin davacı şirket olduğu belirlenmiştir. Bu aşamada davacı şirket, kesin teminat
vermeyip, sözleşme imzalamaktan da imtina etmiş bulunsa idi, geçici teminatın irat
36
kaydedilmesinde herhangi bir duraksama olmayacaktı. Geçici teminat mektubunun işlevi,
müteahhidi sözleşme imzalamaya ve giderek, üstleneceği işi sözleşme ve şartname
hükümlerine uygun biçimde yapmaya yöneltmek olduğuna göre, idarenin davacı şirketin
kötü niyetini işin hemen başında saptayıp ihaleyi fesh etmesini, müteahhidin imzadan
kaçınmasından daha az bir yaptırımla karşılanacağını, ihaleyi kazanamayan isteklilerle bir
tutulup teminat mektubunun iade edilmesini kabul etmeye hukuken imkan
bulunmamaktadır.
Davalı idarece, davacı şirketin daha işin başında yasal olmayan bazı işlemlere
başvurduğunun belirlenip haklı bir nedene dayanarak ihaleyi fesh etmesi üzerine geçici
teminatı hazine lehine irat kaydetme hakkı oluştuğundan, dava konusu işlemde hukuka
aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, davacı hakkında 1 yıl süre ile ihalelere katılmaktan yasaklama cezası
verilmiş ise de; geçici teminat mektubunun irat kaydedilmesi işlemi, kamu cezası olarak
nitelendirilemeyeceğinden mükerrer cezadan söz edilmesi mümkün değildir.
Dolayısıyla temyize konu kararın, geçici teminat mektubunun nakte çevrilmesine
ilişkin işlemin iptali ve 12.900.000.000 liranın yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine
ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne, Danıştay Onuncu
Dairesinin 26.11.2002 günlü, E:2001/4887, K:2002/4510 sayılı kararının; “davacı şirketten
alınan 12.900.000.000 liralık geçici teminat mektubunun nakde çevrilmesi işleminin iptali,
tutarın nakde çevrilme tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacıya
ödenmesine” ilişkin kısmının bozulmasına 7.12.2006 günü oyçokluğu ile karar verildi.