eserin, korunması gerekli kültür varlığı olarak belirleneceği, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili yapılan tespitlerin koruma bölge kurulu kararı ile tescil olunacağı, tespit ve tescil ile ilgili usullerin, esaslar ve kıstasların yönetmelikte belirtileceği düzenlemes

Bir taşınmazın, “Korunması Gerekli Kültür Varlığı” olarak tesciline ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davanın çözümlenmesi sırasında, bilirkişi incelemesi yaptırılması amacıyla oluşturulacak kurulda, işin niteliği gereği “Sanat tarihçisi” unvanına sahip uzmana da yer verilmesi gerektiği hakkında

T.C.
D A N I Ş T A Y
Ondördüncü Daire
Esas No : 2011/7740
Karar No : 2013/2133
Anahtar Kelimeler : Taşınmaz Kültür Varlıkları, Sanat Tarihçisi,
Bilirkişi Kurulu
Özeti : Bir taşınmazın, “Korunması Gerekli Kültür Varlığı” olarak
tesciline ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davanın
çözümlenmesi sırasında, bilirkişi incelemesi yaptırılması
amacıyla oluşturulacak kurulda, işin niteliği gereği “Sanat
tarihçisi” unvanına sahip uzmana da yer verilmesi gerektiği
hakkında.
Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı): T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davalı) : Kültür ve Turizm Bakanlığı
İstemin Özeti : Eskişehir 1. İdare Mahkemesi’nin 10/12/2009 günlü,
E:2008/706, K:2009/708 sayılı kararının; usul ve yasaya uygun olmadığı ileri
sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : Deniz Ertekin
Düşüncesi : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması
gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Ondördüncü Dairesince, işin gereği görüşüldü:
Dava; Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi, İki Çeşme Mahallesinde, … pafta, …
ada, … sayılı parselde bulunan Ziraat Bankası hizmet binasının “Korunması
Gerekli Kültür Varlığı” olarak tesciline ilişkin 08.10.2008 günlü, 3111 sayılı
Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının iptali
istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; yerinde yapılan keşif ve bilirkişi
incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte
değerlendirilmesinden; Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi, Ziraat Bankası hizmet
binasının “Korunması Gerekli Kültür Varlığı” olarak tesciline ilişkin Eskişehir
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının, konuyla ilgili
mevzuat hükümlerinde öngörülen ilke ve esaslara uygun olarak tesis edildiği
sonuç ve kanaatine varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu
karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3.
maddesinde; “Kültür varlıkları”; tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür,
din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde
sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer
üstünde, yer altında veya su altındaki bütün taşınır ve taşınmaz varlıklar,
olduğu ifade edilmiş; 6. maddesinde; “a) Korunması gerekli tabiat varlıkları ile
19’uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlar, b) Belirlenen tarihten sonra
yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür ve Turizm Bakanlığınca
korunmalarında gerek görülen taşınmazlar” korunması gerekli taşınmaz kültür
ve tabiat varlıkları arasında sayılmış; 7. maddesinde; korunması gerekli
taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının ve doğal sit alanlarının tespitinin, Kültür
ve Turizm Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili ve faaliyetleri etkilenen
kurum ve kuruluşların görüşü alınarak yapılacağı, yapılacak tespitlerde, kültür
ve tabiat varlıklarının tarih, sanat, bölge ve diğer özellikleri dikkate alınacağı,
devletin imkanları göz önünde tutularak, örnek durumda olan ve ait olduğu
devrin özelliklerini yansıtan yeteri kadar eserin, korunması gerekli kültür
varlığı olarak belirleneceği, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlıkları ile ilgili yapılan tespitlerin koruma bölge kurulu kararı ile tescil
olunacağı, tespit ve tescil ile ilgili usullerin, esaslar ve kıstasların yönetmelikte
belirtileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan Korunması
Gerekli Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik’in
3. maddesinde; “Taşınmaz Kültür Varlıkları”; tarih öncesi ve tarihi devirlere ait
bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan yer üstünde, yer altında veya
su altındaki korunması gerekli taşınmaz varlıklarını; “Tespit”; 2863 sayılı Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinde tarif edilen ve
6’ncı maddesinde belirtilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarının bu yönetmelikle belirtilen usuller, esaslar ve kıstaslar
doğrultusunda teknik bir çalışma ile değerlendirilerek belgelendirilmesini;
“Tescil”; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından korunması gerekli olanlarının
koruma kurulu kararıyla belirlenmesini, ifade edeceği kurala bağlanmış;
“Tespitlerde Değerlendirme Kıstasları” başlıklı 4. maddesinde, Taşınmaz kültür
ve tabiat varlıklarından korunması gereklilerin tespitinde aşağıdaki hususlar
göz önünde bulundurulacağı belirtilmiş; (f) bendine ise, tek yapılar için;
taşınmazın sanat değeri, mimari, tarihi, estetik, mahalli, arkeolojik değerler
kapsamı içinde; strüktürel, dekoratif, yapısal durum, malzeme, yapım
teknolojisi, şekil bakımından özellik arz etmesi, hususu sayılmıştır.
Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığına ilişkin uyuşmazlıkların
çözümünde teknik yönden keşif ve bilirkişi incelemesinin gerektiği durumlarda
yukarıda yer alan tanım ve taşınmaz kültür varlıklarının özelliği gereği
taşınmazın sanat değeri, mimari, tarihi, estetik, mahalli, arkeolojik değerler
kapsamı içinde; strüktürel, dekoratif, yapısal durum, malzeme, yapım
teknolojisi, şekil bakımından özellik ve güzellikler içermesi ve mutlaka
korunması gerektiğinin anlaşılabilmesi için sanat tarihçisi ve mimar gibi
konusunda uzman olan kişilerden bilirkişi kurulu oluşturularak inceleme
yaptırılması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; Eskişehir İli, Seyitgazi İlçesi, İki-Çeşme
Mahallesi, … pafta, … ada, … sayılı parselde bulunan Ziraat Bankası hizmet
binasının, Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun
08.10.2008 günlü, 3111 sayılı kararı ile “Korunması Gerekli Kültür Varlığı”
olarak tescil edilmesi üzerine, anılan kararın iptali istemiyle bakılmakta olan
davanın açıldığı, İdare Mahkemesince; iki adet şehir ve bölge planlamacısı ile
mimardan oluşan bilirkişi heyeti ile keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırıldığı,
bilirkişi heyetince hazırlanan rapor dikkate alınmak suretiyle davanın reddine
karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; taşınmaz kültür varlığına ilişkin uyuşmazlıkların çözümü
için oluşturulacak bilirkişi kurullarında, işin niteliği gereği “sanat tarihçisinin”
de yer alması gerekmekte olup, İdare Mahkemesince iki adet şehir plancısı ve
mimardan oluşturulan bilirkişi kurulu raporu esas alınarak verilen kararda
hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Eskişehir 1. İdare Mahkemesinin 10/12/2009
günlü, E:2008/706, K:2009/708 sayılı kararının bozulmasına, dosyanın
Mahkemesine gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden
itibaren 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
26/03/2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi