mahalli idare şirketi kadrosuna geçirilen işçilere dair gerçekleştirilen hakediş ödemelerinde toplu iş sözleşmesine göre ödenen tutarlara ilişkin olarak sözleşme giderleri ile genel giderlerin hesaplanması ve şirkete ödenen kar payı hesabına sözleşme giderleri ve genel giderlerin de dahil edilmesi sonucunda *TL kamu zararına sebebiyet verildiği hk
| Kamu İdaresi Türü | Belediyeler ve Bağlı İdareler |
|---|---|
| Yılı | 2018 |
| Dairesi | 5 |
| Karar No | 411 |
| İlam No | 50 |
| Tutanak Tarihi | 16.1.2020 |
| Kararın Konusu | Personel Mevzuatı ile İlgili Kararlar |
Toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan giderler
24.12.2017 tarih ve 30280 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 üncü maddesi uyarınca mahalli idare şirketi kadrosuna geçirilen işçilere dair gerçekleştirilen hakediş ödemelerinde; toplu iş sözleşmesine göre ödenen tutarlara ilişkin olarak sözleşme giderleri ile genel giderlerin hesaplanması ve şirkete ödenen kar payı hesabına sözleşme giderleri ve genel giderlerin de dahil edilmesi sonucunda ……….. TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62 nci maddesinin (e) bendinin (2) numaralı alt bendine göre, ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olabilmesi için belirli şartları taşıması gerekir. Buna göre, ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, personellerin çalışma saatlerinin tamamının idarede kullandığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği işin süreklilik arz ettiği durumlarda söz konusu ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olduğu kabul edilmelidir. Ayrıca yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı; Park ve bahçe bakım ve onarımı işleri, çöp toplama işleri, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Fiyat farkı verilebilmesi” başlıklı 8 inci maddesinin 2 nci fıkrasında;
“4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale edilen işlerde, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinde tanımlanan asıl işveren-alt işveren ilişkisi çerçevesinde alt işveren tarafından münhasıran bu Kanun kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde çalıştırılan işçileri kapsayacak olan toplu iş sözleşmeleri; alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin üyesi bulunduğu kamu işveren sendikalarından birisi tarafından 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre yürütülür ve sonuçlandırılır. Toplu iş sözleşmesinin kamu işveren sendikası tarafından bu fıkraya göre sonuçlandırılması hâlinde, belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenir. Kamu işveren sendikası tarafından yürütülmeyen ve sonuçlandırılmayan toplu iş sözleşmeleri için fiyat farkı ödenemez, 4857 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası esas alınarak asıl işveren sıfatından dolayı ücret farkına hükmedilemez ve asıl işveren sıfatıyla sorumluluk yüklenemez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esas ve usuller, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
375 sayılı KHK’nin Geçici 24 üncü maddesi uyarınca belediye şirketlerinde işçi statüsünde göreve başlatılanların ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacak toplu iş sözleşmesi hükümleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca (ÇSGB) 12.04.2018 tarihinde yayımlanmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde; kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde personel çalıştırılmasına dayalı hizmetler kapsamında çalıştırılan işçileri kapsayacak olan toplu iş sözleşmeleri imzalanması halinde, belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla ÇSGB tarafından yayımlanan ve 696 sayılı KHK kapsamında işçi statüsüne geçirilenlerin ücret ile diğer mali ve sosyal hakların belirlenmesinde esas alınacak toplu iş sözleşmesinde öngörülen tutarların da yükleniciye fiyat farkı olarak ödenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
Öte yandan 28.04.2018 tarih ve 30405 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İl özel idareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları İle Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esasların “Personel giderlerinin toplam giderler içindeki payına ilişkin üst sınır” başlıklı 5 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında;
“İdare tarafından şirkete personel gideri için yapılacak aylık ödemelerin toplamı, hizmet alımı sözleşmesinde öngörülen işçi ücretleri esas alınarak hesaplanan;
a) Asgari İşçilik maliyeti,
b) Asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler,
c) İşçilikle bağlantılı ayni giderler,
ç) Asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek kar,
dahil işçilik giderleri toplamını aşamaz. İşçi ücretlerinin tespitinde asgari ücrette meydana gelen artışlar dikkate alınır. Asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile işçilikle bağlantılı ayni giderler ve kar oranı, kamu ihale mevzuatı esas alınarak belirlenir.” denilmektedir.
22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.30 uncu maddesinde;
“Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde isteklilerin teklif bedelleri varsa yüklenici karı ile aşağıdaki bileşenlerden oluşur: (…)
a) Asgari İşçilik Maliyeti: İhale tarihinde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret veya idari şartnamede brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası olarak belirlenen ücret (ulusal bayram ve genel tatil günleri ile fazla çalışma saatlerine ilişkin ücretler dahil), nakdi yemek ve yol bedeli gibi prime esas kazancın hesabında esas alınan işçiliğe bağlı diğer ödemeler ve işveren sigorta primlerinin toplam tutarı asgari işçilik maliyetini oluşturur. (…)
ç) Sözleşme Giderleri ve Genel Giderler: İhale ve sözleşmeye ilişkin damga vergileri, Kamu İhale Kurumu payı ve noter masrafları gibi sözleşme giderleri ile amortisman, ihale konusu işte kullanılacak giyim gideri, oryantasyon (ihale konusu işe uyum) eğitimi gideri, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanı ücreti ile çalışanlara verilecek eğitim gideri, silahlı atış eğitim gideri, özel güvenlik mali sorumluluk sigortası gideri, yaka kartı, önemli bir bileşen olarak değerlendirilmeyen ilaçlama gideri, toplu ulaşım kartı bedeli ve bu nitelikteki genel giderleri karşılamak üzere, birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir işçilik birim fiyatı üzerinden; işçi sayısı üzerinden teklif alınması idarece uygun görülmeyen iş kalemi/kalemleri için ise çalıştırılacak her bir personelin işçilik maliyeti üzerinden, % 4 oranında hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler teklif bileşeni olarak kabul edilir.” denilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca; asgari işçilik maliyetinin ücret, nakdi yemek ve yol bedeli gibi işçiliğe bağlı ödemeler ile işveren sigorta primlerini ihtiva ettiği; fiyat farkı olarak ödenmesi gereken toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan giderlerin asgari işçilik maliyeti kapsamında olmadığı ve sözleşme giderleri ve genel giderlerin de asgari işçilik maliyeti üzerinden %4 oranında hesaplanacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca %7’ye kadar belirlenebilecek olan yüklenici karının asgari işçilik maliyeti üzerinden hesap edilmesi gerektiği de ilgili mevzuatta hüküm altına alınmıştır.
Ancak idare tarafından toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan giderlerin, fiyat farkı olarak ödenmediği; toplu iş sözleşmesine göre ödenen tutarlara ilaveten %4 oranında sözleşme giderleri ve genel giderlerinin dahil edildiği; kar oranının hesaplanmasında sadece asgari işçilik maliyetinin esas alınması gerekirken asgari işçilik maliyeti ile sözleşme giderleri ve genel giderlerin toplamının dikkate alındığı görülmüş olup bu suretle kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Bu itibarla; 24.12.2017 tarih ve 30280 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 üncü maddesi uyarınca mahalli idare şirketi kadrosuna geçirilen işçilere dair gerçekleştirilen hakediş ödemelerinde toplu iş sözleşmesine göre ödenen tutarlara ilişkin olarak sözleşme giderleri ile genel giderlerin hesaplanması ve şirkete ödenen kar payı hesabına sözleşme giderleri ve genel giderlerin de dahil edilmesi sonucunda ……….. TL kamu zararının, ahiz ………….’den ………… tarih ve ………..sayılı muhasebe işlem fişi ile tahsil edildiği tahsil edildiği anlaşıldığından ilişilecek bir husus kalmadığına,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.