idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlar

İhaleyi Yapan Daire:

Başvuru Tarih ve Sayısı:

Başvuruya Konu İhale:

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:

Karar:

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Eskişehir İl Emniyet Müdürlüğünce 18.12.2012tarihinde açık ihale usulüile yapılan “Eskişehir Emniyet Müdürlüğüne Ait 2013 Yılı 47 İşçi İle 12 Aylık 37 Mahalde Temizlik Hizmet Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Kafkas-Ay Gıda İnş. Tem. Ürt. Taah. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.tarafından yapılan şikâyet başvurusu üzerine, Kamu İhale Kurulunun 11.02.2013tarih ve 2013/UH.II-886sayılı kararı ile “4734 sayılı Kanunun 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.

Anılan Kurul kararının yürütmenin durdurulması ve iptali istemiyle, Kafkas-Ay Gıda İnş. Tem. Ürt. Taah. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından açılan davada, Ankara 9. İdare Mahkemesinin 11.04.2013 tarih ve E:2013/345 sayılı kararı ile “… Dava, içişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Eskişehir İl Emniyet Müdürlüğü tarafından 18/12/2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Eskişehir Emniyet Müdürlüğüne ait 2013 yılı 47 işçi ile 12 Aylık Mahalde Temizlik Hizmet Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak davacı tarafından 09/01/2013 tarihinde yapılan şikayet başvurusunun, idarenin 11/01/2013 tarihinde reddedilmesi üzerine davacının davalı Kamu İhale Kurumuna yaptığı itirazen şikayet başvurusunun reddine dair 11/02/2013 gün ve 2013/UH.II.886 sayılı işleminin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle açılmıştır.

4734 sayılı Kanun’un 37. maddesinde; “İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.

Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü düzenlenmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İdarelerce belgelerdeki eksik bilgilerin tamamlatılması” başlıklı 16’ncı maddesinin altıncı fıkrasında da “16.6.1- İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden herhangi birinin, aday veya isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik belgeler ve ekleri idarelerce tamamlatılmayacaktır. Ancak,

1. Geçici teminat ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar hariç olmak üzere, sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,
2. Aday ve isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce düzenlenen belgelerde, belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, belgenin içeriğine ilişkin tereddüt yaratacak nitelikte olan ve belgeyi düzenleyen kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,

İdarelerce tamamlatılacaktır. Bu çerçevede, bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler, idarece ilgili kurum veya kuruluştan re’sen istenebilir. Söz konusu belgelerin aday veya istekliler tarafından tamamlatılmasının istenilmesi halinde ise bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere iki iş gününden az olmamak üzere makul bir tamamlama süresi verilecektir.

1. İdarelerce bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre içinde aday veya isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya ihale tarihinden sonraki bir tarihte düzenlenmesi halinde, bu belgeler, aday veya isteklinin başvuru veya ihale tarihi itibarıyla ihaleye katılım şartlarını sağladığını tevsik etmesi halinde kabul edilecektir.
2. Bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin belgelerin yazılı olarak istenilmesi ve aday ve isteklilerce bir dilekçe ekinde sunulması gerekmektedir. İdarece belirlenen sürede eksik bilgilen tamamlamayan aday ve isteklilerin başvuruları veya teklifleri değerlendirme dışı bırakılır ve isteklilerin geçici teminatları gelir kaydedilir.
3. İlgili mevzuatına göre İhaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken belge veya bilgilerin idarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında tespit edildiği hallerde, idarelerce bu tür belge veya bilgiler başvuruların ya da tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aday veya isteklilerden talep edilemeyecek ve tamamlatılamayacaktır.” kuralına yer verilmiştir.

Öte yandan Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 35. maddesinde; “(1) Bilançonun veya eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;

1. Yayınlanması zorunlu olan yıl sonu bilançosunun veya gerekli bölümlerinin,
2. (a) bendinde belirtilen belgelere eşdeğer belgelerin,

her ikisinin de idarece istenilmesi zorunludur.

1. Bilanço veya eşdeğer belgeler kapsamında;
2. İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan aday ve istekliler yıl sonu bilançosunu veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerini,
3. İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan aday ve istekliler yıl sonu bilançosunu veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerini ya da bu kriterlerin sağlandığını göstermek üzere yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi, sunar.
4. Adayın veya isteklinin ikinci fıkra uyarınca sunduğu belgelerde;
5. Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),
6. Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),
7. Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması,

ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile yıllara yaygın inşaat hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerekir.

1. Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
2. İhale veya son başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde, bir önceki yıla ait belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde yeterlik kriterini sağlayamayanlar ise iki önceki yılın belgeleri ile üç önceki yılın belgelerini sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
3. 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre takvim yılından farklı hesap dönemi belirlenen aday ve isteklinin bilançoları için bu hesap dönemi esas alınır.
4. Bilanço veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmış olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen bilanço veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ise o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
5. Yabancı ülkede düzenlenen yayımlanması zorunlu olmayan bilançoların veya bunların bölümlerinin ibraz edilmemesi durumunda, yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığı o ülke mevzuatına göre bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış belge ile tevsik edilebilir.
6. Serbest meslek erbabı tarafından sunulan, ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve onaylanmış serbest meslek kazanç defteri özetinde gösterilen değerlere göre, son yıla ait toplam gelirin toplam gidere oranının veya son iki yıla ait gelir ve giderlerin parasal tutarlarının ortalaması üzerinden bulunacak oranın en az (1,25) olması şartı aranır. Serbest meslek kazanç defteri özetinin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması gerekir. İkinci, üçüncü, dördüncü, yedinci ve sekizinci fıkralar hariç diğer fıkralarda yer alan hükümler serbest meslek kazanç defteri özeti için de uygulanır.
7. Aday veya isteklinin ortak girişim olması halinde, ortakların her birinin istenen belgeleri ayrı ayrı sunması ve üçüncü fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde veya serbest meslek kazanç defteri özetine ilişkin dokuzuncu fıkrada belirtilen kriterleri sağlaması zorunludur.” hükmüne, “İş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 36. maddesinin 11. fıkrasında ise; “Gelir tablosunun veya serbest meslek kazanç defteri özetinin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.” hükmüne yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Eskişehir İl Emniyet Müdürlüğü tarafından 18/12/2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Eskişehir Emniyet Müdürlüğüne ait 2013 yılı 47 işçi ile 12 Aylık Mahalde Temizlik Hizmet Alımı İşi” ihalesine teklif veren davacı şirketin teklif kapsamında üzerinde SMMM kaşesi ve bir imzanın bulunduğu tahakkuk fişinin yanı sıra 2011 yılına ait kurumlar vergisi beyannamesi ve bilanço ve gelir tablosunun sunulduğu, bilanço ve gelir tablosunun yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesi onayı taşımadığının görüldüğü, mevzuat gereğince yeterlik kriteri olarak belirlenen bilanço ve gelir tablosunun yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesi onaylı olmasının bu alandaki yeterliğin tevsik edilmesinde geçerlik şartı olduğu, dolayısıyla söz konusu belgelerin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmamış olmasının teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olduğu ve söz konusu eksikliğin bilgi eksikliği kapsamında tamamlatılamayacağından bahisle dava konusu işlemle davacının teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına dair işleminin kamu ihale mevzuatına uygun olduğu ve itirazen şikayet başvurusunun reddine karar verildiği, bu işlemin iptali istemiyle de bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Uyuşmazlığın esası, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Eskişehir İl Emniyet Müdürlüğü tarafından 18/12/2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Eskişehir Emniyet Müdürlüğüne ait 2013 yılı 47 İşçi ile 12 Aylık Mahalde Temizlik Hizmet Alımı İşi” ihalesinde teklif veren davacının teklif kapsamında sunmuş olduğu, ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak belirlenen bilanço ve gelir tablosunun yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesi onaylı olmamasının, teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olup olmadığı ve bu sebeple söz konusu eksikliğin bilgi eksikliği kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ile ilgilidir.

Bu durumda 4734 sayılı Yasa hükmünde, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması durumunda idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanmasının yazılı olarak istenileceği ve belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılacağının düzenlenmesi, Kamu İhale Genel Tebliği’nde de; Geçici teminat ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar hariç olmak üzere, sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin idarelerce tamamlatılacağının kurala bağlanması karşısında, uyuşmazlık konusu ihalede ihale dosyasına sunulan, davacı şirkete ait Maliye Bakanlığı Kırıkkale Irmak Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından düzenlenen 19.04.2012 tarihli, 01/2011-12/2012 vergilendirme dönemini içeren tahakkuk fişinde serbest muhasebeci mali müşavirinin izasının, kaşesinin ve TÜRMOB kaşesinin bulunduğunun tartışmasız olduğu, bilanço ve gelir tablosunun yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesi onaylı olmaması hususunun ise teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olmadığı anlaşıldığından, söz konusu eksikliğin verilen süre içinde tamamlanmasının yazılı olarak istenildikten sonra belirlenen sürede bilgileri tamamlamaması durumunda davacının teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde karar verilmesi gerekirken aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 Sayılı Kanunun 27.maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde Bölge İdare Mahkemesi’ne itiraz yolu açık olmak üzere 11/04/2013 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi. …” şeklinde gerekçe belirtilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.

Anayasanın 138’inci maddesinin dördüncü fıkrasında; yasama ve yürütme organları ile idarenin, mahkeme kararlarına uymak zorunda olduğu, bu organlar ve idarenin, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremeyeceği ve bunların yerine getirilmesini geciktiremeyeceği hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 28’inci maddesinin birinci fıkrasında; Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idarenin, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecbur olduğu, bu sürenin hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Anılan kararın icaplarına göre Kamu İhale Kurulunca işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle,

1) 11.02.2013tarih ve 2013/UH.II-886sayılı Kurul kararının iptaline,

2) Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince, düzeltici işlem belirlenmesine,

 
Oybirliği ile karar verildi.