BAŞVURU SAHİBİ:

Doğan İnşaat Asfalt ve Tic Ltd Şti – Güney İnşaat ve Makina Sanayi Ticaret Ltd Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 2. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/620153 İhale Kayıt Numaralı “İzmir – Ankara Devlet Yolu Güzergahı Kemalpaşa Ayr – Uşak Arasındaki Muhtelif Kesimlerde Kavşak Tanzimi, Sanat Yapısı, Altyapı İyileştirme ve Üstyapı Onarımı Yapılması İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 2. Bölge Müdürlüğü tarafından 25.07.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İzmir – Ankara Devlet Yolu Güzergahı Kemalpaşa Ayr – Uşak Arasındaki Muhtelif Kesimlerde Kavşak Tanzimi, Sanat Yapısı, Altyapı İyileştirme ve Üstyapı Onarımı Yapılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Doğan İnşaat Asfalt ve Tic Ltd Şti – Güney İnşaat ve Makina Sanayi Ticaret Ltd Şti. İş Ortaklığının 09.08.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 16.08.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 25.08.2022 tarih ve 45228 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 25.08.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2022/892 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, taraflarından istenilen aşırı düşük teklif açıklama yazısı kapsamında yer verilen ilgili iş kalemlerinden 5 tanesinde idarece sehven hata yapıldığının tespit edildiği, ve yapılan hata sonucu işin yaklaşık maliyetinin 11.855.109,38 TL arttığının hesaplandığı, ayrıca fiyat dışı unsur nitelik puanlamalarındaki asgari ve azami oranlarında değiştiği,  güncellenen yaklaşık maliyete göre ortaya çıkan bu hatalı durumların düzeltici işlemle giderilemeyecek işlemler olduğu, fiyat dışı unsura getirilen azami asgari sınır getirildiğinden bu oranlamanın hatalı yapılması durumunda teklife getirilen sınırlamanın aşırı düşük açıklamasına engel olduğu, açıklama verilebilecek daha yüksek bir bedel yazılabilecekken hatalı düzenlenen fiyat dışı unsurla getirilen sınırlamanın yüksek bedel yazmalarına engel olduğu, nitekim ihalede aşırı düşük teklif açıklaması verilmemesinin başka bir izahının bulunmadığı, firmalarının hatalı belirlenen fiyat dışı unsur aralığından dolayı açıklama sunamadıkları, idare tarafından bu durumun kabul edilmesine rağmen ihaleyi iptal etmek yerine analizleri düzelterek ihaleye devam kararı aldığı, bu durumun aşırı düşük teklife sahip olan istekliler açısından hak kaybına sebebiyet verdiği, bir diğer hususun ise “BSK malzemesinin yola nakli” analiz girdisinde belirtilen “110 km” mesafenin hatalı hesaplanmış olduğu, bu hususta idareye yapmış oldukları şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararda “Bölgemiz denetiminde faal olarak çalışmakta olan taş ocaklarının belirlendiği (…) Lort hesabı yapılırken proje ortasına olan mesafesi hesap edildiği” şeklinde soyut bir ifade kullanıldığı, Lort hesabının belirlenmesinde hangi ocak veya ocakların mesafelerinin değerlendirildiğinin somut olarak belirlenmediği, bu bağlamda “BSK malzemesinin yola nakli” analiz girdisinde belirtilen “110 km” mesafesi keyfi ve hatalı olarak hesaplandığı, anılan işin iptal edilen farklı bir ihale ile örtüştüğü bu ihalede nakliye ortalama mesafesi Lort:50,00 km olarak öngörülmüş iken bu ihalede Lort=110,00 km olarak öngörülmesinin kabul edilebilir olmadığı, aynı şekilde farklı ihalelerde bu güzergâhtaki faal olarak çalışmakta olan taş ocaklarının değerlendirilmesi durumunda daha düşük bir mesafe hesaplanmasının gerektiği, bu nedenle bu hususların yaklaşık maliyeti değiştirdiği ve teklifi aşırı düşük teklif olarak değerlendirilen firmaların aşırı düşük teklif açıklaması sunmalarını engellediği ve ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36’ncı maddesinde “Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.” hükmü,

Aynı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

            b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

            c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,

Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.

Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır…” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde “…f) Yaklaşık maliyet: İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedelini…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

…

(4) İhale konusu işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur.

(5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı teklifler ile birlikte açıklanır.

(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, yaklaşık maliyet de bu kapsamda hesaplatılabilir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesinde “(1) İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.

(2) Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin hesap cetveli ve icmal tablosu hazırlayanlarca imzalanmak suretiyle ihale onay belgesine eklenir.

(3) Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.1.  Yapım işleri ihalelerinde,  4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;

…

45.1.1.4. …Sınır değer hesaplanmasında idarelerin faydalanmasına yönelik olarak hazırlanan “Yapım işlerinde sınır değer hesaplama aracı” programına Kurumun (www.kik.gov.tr) internet sayfasından erişilebilir.

45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.

45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

…

45.1.3.  İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

…

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

…

45.1.10.  İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11.  Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.

45.1.12.  Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.

…

45.1.13.15. Sözleşme veya eklerinde, taş, kum, çakıl, gravye, balast, stabilize vb. yapı malzemelerinin idarenin belirlediği ocaklardan temininin öngörüldüğü haller dışında, bu Tebliğin 45.1.2 maddesi gereğince nakliye girdilerine ilişkin idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapan isteklilerin, ihale konusu işe özgü alanlara ilişkin açıklamalarını kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen veya onaylanan belgeler ile tevsik etmeleri gerekmektedir.

…

4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca, yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.” açıklamaları,

Anılan Tebliğ’in “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar.” başlıklı 53.3’üncü maddesinde “53.3.1. Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususu tamamen idarenin takdirinde olup fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.

53.3.2. Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

53.3.3. İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.

53.3.4. Fiyat dışı unsur olarak yalnızca niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: İzmir – Ankara Devlet Yolu Güzergahı Kemalpaşa Ayr – Uşak Arasındaki Muhtelif Kesimlerde Kavşak Tanzimi, Sanat Yapısı, Altyapı İyileştirme ve Üstyapı Onarımı Yapılması İşi…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde, “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.

           35.1.1.  Hesaplamada Kullanılacak Formül:Toplam Puan=Teklif Fiyatı Puanı + Fiyat Dışı Unsur Puanı
İsteklinin Toplam Puanı hesaplanırken; Toplam Puan= ( (En Düşük Teklif Fiyatı / İsteklinin Teklif Fiyatı) X İdarece girilen Teklif Fiyat Puanı ) + Fiyat Dışı Unsur Puanı
Teklif Fiyat Puanı:50

          Fiyat Dışı Unsur (FDU) Puanı:50” düzenlemesine yer verilmiş olup,  iş kalemleri bazında teklif fiyat nitelik puanlamasının hesaplanmasındaki asgari ve azami oranlar ile fiyat dışı unsur puanlamasına aynı şartname maddesi kapsamında düzenlenen tabloda yer verilmiştir.

Sözleşme Tasarısı’nın “Diğer hususlar” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1.  Madde 33.1 – Ocakların Temini  Taş, ariyet ve kum-çakıl ocakları, depo yeri, su temin yeri ile şantiye, beton santrali, beton tesisi, konkasör, soğuk ve sıcak karışım plentlerinin kurulacağı alanlar yüklenici tarafından temin edilecektir.

Ancak, yukarıda belirtilen sahaların , yüklenicinin talebi ve idarenin uygun görmesi halinde, her türlü vergi, rüsum ve harç bedelleri ödenmek üzere ve her türlü yasal ve ruhsat işlemlerini yapmak kaydıyla (Taş, ariyet ve kum-çakıl ocakları, depo yeri, su temin yeri ile şantiye, beton santrali, beton tesisi, konkasör, soğuk ve sıcak karışım plentlerinin kurulacağı alanlar) idare tarafından verilebilecektir.” düzenlemesine yer verildiği görülmüştür.

Başvuruya konu ihale süreci incelendiğinde, ihaleye 13 isteklinin teklif sunduğu ve söz konusu isteklilerin tamamının teklifinin geçerli kabul edildiği, ihalede geçerli kabul edilen tekliflerin dikkate alınması suretiyle sınır değerin “534.536.534,70 TL” olarak belirlendiği,

Teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen başvuru sahibi Doğan İnş. Asf. ve Tic. Ltd. Şti. – Güney İnş. ve Mak. San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ve İşsan İnş. Tic. ve San. Ltd. Şti., Mete Altyapı İnş.Tic. A. Ş. – Özor İnş. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığından 02.08.2022 tarihli ve “Aşırı düşük teklif sorgulama” konulu yazı ve ekinde yer alan açıklama istenilen iş kalemleri listesi ve ayrıntılı analiz girdileri doğrultusunda açıklama istenildiği, ancak söz konusu isteklilerce aşırı düşük teklif açıklaması sunulmadığı görülmüştür.

Başvuru sahibinin söz konusu aşırı düşük teklif açıklama yazısına cevaben idareye şikayet başvurusunda bulunulduğu,

Söz konusu şikayet başvurusuna ilişkin olarak idarece “BSK malzemesinin yola nakli hesaplamalarında sehven hata yapıldığı belirlenerek buna bağlı olarak söz konusu ihalede hatalı hesaplanmış olan iş kalemlerinin yeniden hesaplanması suretiyle yaklaşık maliyetin ve açıklama istenilecek inşaat sıralı analiz girdilerinde herhangi bir değişiklik olmadığının tespit edildiği, ayrıca nakliye mesafelerinin tespitinde idarenin kendi şartları ve faal taş ocakları doğrultusunda hesaplandığının belirtildiği, isteklilerin kendi ocak tespitleri ile de açıklama yapabilecekleri, ve farklı ihalelerdeki analizlerin dikkate alınamaz nitelikte olduğu, yine fiyat dışı unsur olarak belirlenen asgari ve azami oranların düzeltmeler sonucu çok küçük farklılıkları oluşturduğu ve idari şartname ile örtüştüğü ve ihaleye etki edecek bir unsur olmadığı” yönünde değerlendirmelerde bulunulduğu ve yaklaşık maliyetin güncellenmesi ve teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden yeniden açıklama istenilmesi hususlarında düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği anlaşılmıştır.

Şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan karara ilişkin ihale işlem dosyası içerisinde yer alan belgeler incelendiğinde ise “BSK malzemesinin yola nakli” maliyetine ilişkin hesaplamalarda hata yapılması neticesinde yaklaşık maliyette oluşan farklılıklar üzerinden [785.109.281,05 TL-768.205.481,05], hesaplanan sınır değerlerin (534.536.534,70 TL – 538.646.205,91]  altında ve üzerinde yer alan istekliler açısından bir değişiklik olmadığının tespit edildiği, sonrasında idarenin takdir yetkisi çerçevesinde 17.08.2022 tarihli aşırı düşük teklif sorgulama konulu yazılar ile teklifi yine sınır değerin altında tespit edilen başvuru sahibi Doğan İnş. Asf. ve Tic. Ltd. Şti. – Güney İnş. ve Mak. San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ve İşsan İnş. Tic. ve San. Ltd. Şti., Mete Altyapı İnş.Tic. A. Ş. – Özor İnş. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığından, 17.08.2022 tarihli aşırı düşük teklif sorgulama yazıları ve eki ayrıntılı analiz formatları doğrultusunda 24.08.2022 tarihi mesai bitimine kadar yeniden aşırı düşük teklif açıklaması sunulmasının istenildiği anlaşılmaktadır.

İhale komisyonu kararına göre, söz konusu istekliler tarafından yine açıklama sunulmaması nedeniyle tekliflerinin reddedildiği,

Sonrasında teklifi sınır değerin üzerinde ve geçerli kabul edilen isteklilerden Feza Taah. A.Ş. ve Neoray İnş. San. ve Tic. A.Ş.nin tekliflerinin fiyat dışı unsur değerlendirmeleri de dikkate alınarak ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi istekliler olarak belirlendiği görülmüştür.

Başvuru sahibinin tarafından “Taraflarından istenilen aşırı düşük teklif açıklama yazısı kapsamında yer verilen ilgili iş kalemlerinden 5 tanesinde idarece sehven hata yapıldığının tespit edildiği, ve yapılan hata sonucu işin yaklaşık maliyetinin 11.855.109,38 TL arttığının hesaplandığı, ayrıca fiyat dışı unsur nitelik puanlamalarındaki asgari ve azami oranlarında değiştiği,  güncellenen yaklaşık maliyete göre ortaya çıkan bu hatalı durumların düzeltici işlemle giderilemeyecek işlemler olduğu, fiyat dışı unsura getirilen azami asgari sınır getirildiğinden bu oranlamanın hatalı yapılması durumunda teklife getirilen sınırlamanın aşırı düşük açıklamasına engel olduğu, açıklama verilebilecek daha yüksek bir bedel  yazılabilecekken hatalı düzenlenen fiyat dışı unsurla getirilen sınırlamanın yüksek bedel yazmalarına engel olduğu, nitekim ihalede aşırı düşük teklif açıklaması verilmemesinin başka bir izahının bulunmadığı, firmalarının hatalı belirlenen fiyat dışı unsur aralığından dolayı açıklama sunamadıkları idare tarafından bu durumun kabul edilmesine rağmen ihaleyi iptal etmek yerine analizleri düzelterek ihaleye devam kararı aldığı, bu durumun aşırı düşük teklife sahip olan istekliler açısından hak kaybına sebebiyet verdiği, bir diğer hususun ise “BSK malzemesinin yola nakli” analiz girdisinde belirtilen “110 km” mesafenin hatalı hesaplanmış olduğu, bu hususta idareye yapmış oldukları şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararda “Bölgemiz denetiminde faal olarak çalışmakta olan taş ocaklarının belirlendiği (…) Lort hesabı yapılırken proje ortasına olan mesafesi hesap edildiği” şeklinde soyut bir ifade kullanıldığı, Lort hesabının belirlenmesinde hangi ocak veya ocakların mesafelerinin değerlendirildiğinin somut olarak belirlenmediği, bu bağlamda “BSk malzemesinin yola nakli” analiz girdisinde belirtilen “110 km” mesafesi keyfi ve hatalı olarak hesaplandığı, anılan işin iptal edilen farklı bir ihale ile örtüştüğü bu ihalede nakliye ortalama mesafesi Lort:50,00 km olarak öngörülmüş iken bu ihalede Lort=110,00 km olarak öngörülmesinin kabul edilebilir olmadığı, aynı şekilde farklı ihalelerde bu güzergahdaki faal olarak çalışmakta olan taş ocaklarının değerlendirilmesi durumunda daha düşük bir mesafe hesaplanmasının gerektiği, bu nedenle bu hususların yaklaşık maliyeti değiştirdiği ve teklifi aşırı düşük teklif olarak değerlendirilen firmaların aşırı düşük teklif açıklaması sunmalarını engellediği ve ihalenin iptal edilmesi gerektiği” yönünde iddialara yer verilmiştir.

Yukarıda aktarılan mevzuat uyarınca, aşırı düşük tekliflerin tespitine ilişkin yapılacak sınır değer hesaplamasında yaklaşık maliyetin 4734 sayılı Kanunun 36’ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan “geçerli teklif” sahibi isteklilerin tekliflerinin dikkate alınacağı, bu doğrultuda hesaplanacak sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntıların yazılı olarak isteneceği, bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verileceği,  yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafelerin belirtileceği anlaşılmaktadır.

Ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.15’inci maddesinde yer alan açıklama gereği, sözleşme veya eklerinde, taş, kum, çakıl, gravye, balast, stabilize vb. yapı malzemelerinin idarenin belirlediği ocaklardan temininin öngörüldüğü haller dışında, bu Tebliğin 45.1.2 maddesi gereğince nakliye girdilerine ilişkin idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapan isteklilerin, ihale konusu işe özgü alanlara ilişkin açıklamalarını kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen veya onaylanan belgeler ile tevsik etmelerinin mümkün olduğu, isteklilerin ilgili nakliye girdilerine ilişkin idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapmasının yukarıda aktarılan mevzuat çerçevesinde mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

İdarece, aşırı düşük teklif açıklama yazıları ekinde yer alan analiz formatlarında BSK malzemesinin yola nakline ilişkin mesafenin yaklaşık maliyette yer alan 110 km’lik mesafe olarak dikkate alındığı, anılan malzemenin nakline ilişkin yaklaşık maliyette belirlenen mesafenin aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısı kapsamında belirtilmesinin zaten mevzuat gereği olduğu, ayrıca her ihalenin kendine özgü şartlar taşıdığı, idarenin maliyet hesaplamalarında ve bu doğrultuda açıklama kapsamındaki analizlerde, kendine özgü şartları da dikkate alarak, kamu ya da özel iş kalemlerini ve nakliye formül ve mesafelerini oluşturmasının mümkün olduğu, diğer taraftan farklı ihalelerde oluşturulan analiz ve mesafe vb. tespitlerin mevcut ihalede dikkate alınması gerektiğine yönelik bir zorunluluğun bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Ayrıca Sözleşme Tasarısı’nın “Diğer hususlar” başlıklı 33’üncü maddesine göre, taş, ariyet ve kum-çakıl ocakları, depo yeri, su temin yeri ile şantiye, beton santrali, beton tesisi, konkasör, soğuk ve sıcak karışım plentlerinin kurulacağı sahaların yüklenici tarafından temin edilebilmesinin mümkün olduğu, dolayısıyla aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilerin ilgili nakliye mesafelerine ilişkin tespitlerini ayrıca yapabilmelerine imkân tanındığı anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan, kamu ihale mevzuatı kapsamında aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesine ve sunulmasın ilişkin hususların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesi ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesi ve İdari Şartname’nin 33’üncü maddesinde, sınır değerin altında kalan geçerli teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak açıklanmasına ilişkin olduğu, fiyat dışı unsur değerlendirmelerinin ise 4734 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesinde, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesi uyarınca İdari Şartname’nin 35’inci maddesi kapsamında idarenin takdir yetkisi çerçevesinde düzenlenen işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurların belirlenmesine ve uygulanmasına yönelik bir yönteme yönelik olduğu dikkate alındığında, fiyat dışı unsur değerlendirmelerinin aşırı düşük teklif açıklaması sunulmasına engel oluşturmayacağı anlaşılmaktadır.

Netice itibariyle, Teklifi aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerce aşırı düşük teklif açıklaması sunulmasına engel bir durumun bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.