BAŞVURU SAHİBİ:

Metin Taşıt Araçları Ticaret ve Sanayi A.Ş.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Yozgat İli Katı Atık Bertaraf Tesisleri Birliği Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2021/221429 İhale Kayıt Numaralı “Çekici ( Tır ) Alımı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Yozgat İli Katı Atık Bertaraf Tesisleri Birliği Başkanlığı tarafından 20.05.2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Çekici ( Tır ) Alımı” ihalesine ilişkin olarak Metin Taşıt Araçları Ticaret ve Sanayi A.Ş.’nin 07.06.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 09.06.2021 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 15.06.2021 tarih ve 27727 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.06.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2021/1043 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) İhale dokümanına yönelik olarak yaptıkları başvurunun reddedildiği ancak bu kararda, hangi kanun yollarına ve mercie başvurulacağının belirtilmediği, bu hususun Anayasa’nın 40’ıncı maddesine aykırı olduğu,  

2) Yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri yetkili satıcılık belgesinin, idarece teyit yapılması istenmeden, sunmadıklarından bahisle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı ayrıca araçların teknik şartnamede belirtilen özellikleri sağlamadığı şeklindeki idare gerekçesine ilişkin ihale komisyonu kararının mevzuata aykırı olduğu,   

3) İhalenin üzerinde bırakıldığı firmanın yerli malı belgesinin bulunup bulunmadığının idarece araştırılmadığı iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1. Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Başvuru sahibinin 29.04.2021 tarihinde yaptığı şikayet başvurusu üzerine alınan kararda, karara karşı başvuru yolları, başvuru mercii ve süresinin belirtilmediği görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusunda, 29.04.2021 tarihinde ihale dokümanına yönelik yapılan şikayet başvurusu üzerine alınan kararda başvuru mercii ve süresinin belirtilmemesinin Anayasaya aykırı olduğu iddia edilmekle birlikte anılan şikayet başvurusunda yer alan ihale dokümanına yönelik iddialara inceleme konusu yapılan itirazen şikayet başvurusunda yer verilmemiştir.

Anayasa’nın 40’ıncı maddesinin ikinci fıkrası gereği devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır. Başvuru sahibince iddia konusu edilen 29.04.2021 tarihinde idare kayıtlarına alınan ihale dokümanına yönelik şikayet başvurusu üzerine alınan kararda, bu karara karşı hangi kanun yolları ile mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmediği görüldüğünden, bu hususun Anayasaya aykırılık teşkil ettiği ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmakla birlikte, 29.04.2021 tarihinde yapılan şikayet başvurusunda yer verdiği ihale dokümanına yönelik iddialara, inceleme konusu yapılan işbu itirazen şikayet başvurusunda yer verilmediğinden ve başvuru sahibinin tekliflerin değerlendirilmesine yönelik iddiaları esası itibariyle inceleme konusu yapıldığından, iddia konusu aykırılığın esasa etkili olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Elektronik ihale” başlıklı 58/A maddesinde, “(1) İhaleler, e-teklif alınmak suretiyle bu maddeye uygun olarak yapılabilir.

…

(3) Bu ihalelerde, Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliğinin ekinde bulunan “Yeterlik Bilgileri Tablosu Sunulan ve Tekliflerin Elektronik Ortamda Alındığı İhalelerde Uygulanacak Tip İdari Şartname” ve ilgili yönetmelikler ekinde bulunan diğer standart formlar kullanılır ve EKAP üzerinden gönderilmeyen teklifler kabul edilmez.

…

(8) İhale dokümanında belirtilen geçici teminat mektubu, katılım belgeleri ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ve istenilmişse teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin değerlendirme, istekliler tarafından beyan edilen bilgi ve belgelerden; EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak temin veya teyit edilebilenler için, sorgulama sonucunda elde edilen bilgiler; belirtilen yöntemle temin veya teyit edilemeyenler için ise beyan edilen bilgiler esas alınarak yapılır. Bu değerlendirme sonucunda ihalede öngörülen şartları sağlamadığı anlaşılan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.

(9) Geçerli tekliflerden ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen tekliflerin sahiplerine, beyan ettikleri bilgi ve belgelerden, EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri ve bunların eklerini, belgelerin sunuluş şekline uygun olarak sunmaları, ayrıca ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları için makul bir süre verilir. Aşırı düşük teklif sorgulamasının yapılacağı ihalelerde ise teklif fiyatı sınır değerin altında olan tüm isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden, EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlara ilişkin tevsik edici belgeleri ve bunların eklerini sunmaları, ayrıca, ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları istenir. İhalede; aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan veya açıklamaları yeterli görülmeyen isteklilerin teklifleri reddedilir, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri doğrulayan belgeleri sunmayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon işlemlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir, sunduğu belgeler ile katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağlayamayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi başarısız sonuçlanan isteklilerin teklifleri ise değerlendirme dışı bırakılır. Bu işleme ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve belirlenecek ise ikinci teklif sahibi tespit edilene kadar devam edilir.

(10) İstekliler tarafından beyan edilen bilgiler ile sorgulama sonucu edinilen bilgiler, bu bilgileri tevsik etmek amacıyla sunulan belgeler ya da geçici teminat mektubu arasında farklılık bulunması durumunda; ihalede öngörülen şartların sağlanması kaydıyla tekliflerin geçerliliği etkilenmez.” hükmü yer almaktadır.

Yeterlik Bilgileri Tablosu Sunulan ve Tekliflerin Elektronik Ortamda Alındığı Çekici (Tır) Alımı İdari Şartnamesi’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde, “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

…

7.5.4. İsteklinin teklifi kapsamında sunması gerektiği teknik şartnamede belirtilen aşağıdaki belgeler:

İhaleye teklif veren firma, Çekicinin üretici firması tarafından yetkilendirilmiş olmalıdır ve ihale aşamasında yetki belgelerini sunacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından yeterlik bilgileri tablosunda “Diğer belgeler” kısmında ilgili satırda “Ford Otomotiv Yetkili Satıcı belgesi, 31.12.2021 tarihine kadar geçerli yetkili satıcı belgesi“ ifadelerine yer verilmiştir.

İdarece 20.05.2021 tarih ve 2021-66 sayılı yazı ile başvuru sahibinden “Katalog ve/veya fotoğraf ile teklif vermeye yetkili olduğunu gösterir belge”nin, EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanmadığından bahisle 26.05.2021 tarihine kadar sunulması talep edilmiştir.

İsteklilere verilen yeterlik bilgileri tablosunda, “Teklif vermeye yetkili olunduğuna ilişkin bilgiler” başlığı altında, imza beyannamesi, imza sirküleri, vekaletname bilgileri, ticaret sicili bilgileri yer almaktadır. Başvuru sahibi tarafından bu yazıya istinaden bir takım belgeler sunulmuştur ancak bu belgeler arasında yetkili satıcı olduklarını gösterir belgeye yer verilmemiştir. Bu hususa ilişkin bir belgenin idareye yapılan şikayet başvurusu ekinde idareye sunulduğu anlaşılmıştır.

Daha sonra 27.05.2021 tarihinde alınan ihale komisyonu kararında, başvuru sahibi tarafından yetkili satıcılık belgesi sunulmadığından ve teklif ettikleri araca ilişkin özelliklerin Teknik Şartname’de yer alan özellikleri sağlamadığından bahisle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı belirtilmiştir.  

Başvuru sahibi tarafından teklif edilen aracın teknik özelliklerinin Teknik Şartname’ye uygun olmadığı belirtilirken, ihale komisyonu kararında “Ayrıca istekli tarafından sunulan ürün kataloğu ve/veya çekici teknik föyünde teklif edilen araca teknik özellikler, ihale teknik şartnamesinde belirtilen ve idaremizce istenilen teknik özellik şartlarını sağlamadığı anlaşılmıştır.” ifadelerine yer verilmiş ancak teklif edilen aracın Teknik Şartname’nin hangi maddelerine aykırı olduğu veya teklif edilen aracın hangi teknik özellikleri itibariyle Teknik Şartname’ye uygun olmadığına ilişkin somut herhangi bir belirlemeye yer verilmemiştir.

Yukarıda alıntılanan Yönetmelik düzenlemesinden, elektronik teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihalelerde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi veya belgelerin EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak temin veya teyit edilebilenler için, sorgulama sonucunda elde edilen bilgilerin; belirtilen yöntemle temin veya teyit edilemeyenler için ise beyan edilen bilgilerin esas alınarak tekliflerin değerlendirilmesinin yapılacağı, bu değerlendirme sonucunda ihalede öngörülen şartları sağlamadığı anlaşılan tekliflerin değerlendirme dışı bırakılacağı ayrıca geçerli tekliflerden ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen tekliflerin sahiplerine, beyan ettikleri bilgi ve belgelerden, EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri ve bunların eklerini, belgelerin sunuluş şekline uygun olarak sunmaları için makul bir süre verileceği anlaşılmaktadır.

Yukarıda yer verilen ihale dokümanı düzenlemesinden, ihalede isteklilerin teklif ettikleri çekicinin üretici firması tarafından satış hususunda yetkilendirilmiş olduklarına dair yetki belgelerini teklifleri kapsamında sunmaları talep edilmiştir. Başvuru konusu ihalede teklifler elektronik ortamda alındığı için isteklilerce bu bilgilerin beyan edilmesi ve daha sonra beyan edilen bilgilerin idarece EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanarak teyidinin yapılması, eğer bu mümkün değil ise, isteklilere makul bir süre verilerek, beyan edilen hususların tevsikinin talep edilmesi gerekmektedir.

Elektronik teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihalelerde, idarece, istekliler tarafından yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgelerin EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanması, eğer bu yolla bilgi veya belgeye ulaşılması mümkün değil ise, isteklilere makul bir süre verilmek suretiyle beyan edilen hususun tevsiki yoluna gidilmesi gerekmesine karşın başvuru konusu ihalede idarece başvuru sahibinden yetkili satıcı olduğuna dair beyan edilen bilgi ve belgeye EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden ulaşılamaması üzerine, başvuru sahibine makul bir süre verilerek tevsik edilmesinin talebi yoluna gidilmediği görülmüştür. Nitekim, idarece bir takım belgelerin EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanmadığından 26.05.2021 tarihine kadar sunulması talep edilmesine karşın bu belgeler arasında isteklinin yetkili satıcı olduğuna dair belgeye yer verilmemiştir. Dolayısıyla, idarece tesis edilen işlem bu yönüyle eksik ve hukuka aykırıdır.

Öte yandan, ihale komisyonu kararında her ne kadar başvuru sahibinin teklif ettiği aracın Teknik Şartname’ye uygun olmadığı belirtilmişse de, somut herhangi bir belirleme yapılmaması nedeniyle idarenin değerlendirme dışı bırakma gerekçeleri arasında ihale komisyonu kararında yer verilen hususa ilişkin değerlendirme yapılması mümkün değildir.

Belirtilen hususlar çerçevesinde, idarece yetkili satıcılık belgesine ilişkin olarak başvuru sahibine makul bir süre verilmek suretiyle belgenin temini yoluna gidilmemesi ve somut bir gerekçe belirtmeksizin başvuru sahibince teklif edilen aracın Teknik Şartname’ye uygun olmadığı yönünde belirleme yapılması dolayısıyla idarenin bu yöndeki gerekçesinin incelenemeyeceği hususları bir arada değerlendirildiğinde, başvuru sahibinin değerlendirme dışı bırakılmasının mevzuata uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

3. Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

            Anılan Yönetmelik’in “Yerli malını teklif edenler lehine fiyat avantajı uygulanması” başlıklı 61’inci maddesinde, “(1) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan mal alımı ihalelerine sadece yerli isteklilerin katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir. Ayrıca sadece yerli isteklilerin katılımına açık ihalelerde, yerli malı teklif eden yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

(2) Mal alımı ihalelerinde yaklaşık maliyetine bakılmaksızın, tüm isteklilerin katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir ve bu ihalelerde yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

(3) İhale veya ön yeterlik ilanı ve idari şartnamede, yerli malı teklif edenler lehine tanınan fiyat avantajı oranı belirtilir.

(4) Yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı tanınan ve birden fazla mal kaleminden oluşan ihalelerin, kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilmesi ve fiyat avantajı tanınan her bir kısmın tek bir mal kaleminden oluşması zorunludur. Ancak, birbirini tamamlayan veya teknik zorunluluklar nedeniyle birlikte alınması gereken mal kalemlerine bir kısımda yer verilebilir. Kısmi teklife açık ihalelerde, kısımların birinde, birkaçında veya tamamında yerli malı teklif eden istekliler lehine aynı veya farklı oranlarda fiyat avantajı sağlanabilir. Yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı, yerli malı teklif etmeyen diğer isteklilerin söz konusu mal kalemi için teklif ettikleri bedele, kendi teklif bedelleri üzerinden ihale dokümanında belirlenen fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle bulunur.

(5) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalede, öncelikle fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli bulunur. Yerli malını teklif edenler lehine fiyat avantajı, bu istekliler dışındaki isteklilerin değerlendirilmiş teklif bedellerine, kendi değerlendirilmiş teklif bedelleri üzerinden fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle uygulanır. Ancak, birbirini tamamlayan veya teknik zorunluluklar nedeniyle birlikte alınması gereken mal kalemlerine bir kısımda yer verilen ihalede, önce yerli malını teklif edenler lehine fiyat avantajı uygulanır ve avantaj uygulanmış fiyatlar üzerinden fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli bulunur.

(6) Her yıl Ocak ayında Kurum tarafından ilan edilen orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri listesinde yer alan malların ihalelerinde, yerli malı teklif eden istekliler lehine % 15 oranında fiyat avantajı sağlanması zorunludur. Söz konusu zorunlu fiyat avantajı uygulaması, ilanı veya duyurusu bu listenin yayımlanmasından sonra yapılan mal alımı ihalelerinde uygulanacaktır. Yerli yazılım ürünü teklif eden istekliler lehine de %15 oranında fiyat avantajı sağlanması mecburidir.

(7) Teklif edilen malın yerli malı olduğu Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile belgelendirilir.” hükmü,

İdari Şartname’nin “Fiyat avantajı uygulanması” başlıklı 35.3’üncü maddesinde, “35.3.1. Yerli malı teklif eden isteklilere ihalenin tamamında % 15 (yüzde on beş) oranında fiyat avantajı uygulanacaktır. Yerli malı teklif eden isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için teklif edilen mala/mallara ilişkin yerli malı belgesine/belgelerine ilişkin belgelerin yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilmesi zorunludur. Yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı, Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 61 inci maddesi esas alınarak hesaplanacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuru konusu ihalede yerli malı teklif eden isteklilere ihalenin tamamında % 15 (yüzde on beş) oranında fiyat avantajı uygulanacağı belirtilmiştir. Yukarıda alıntılanan 61’inci madde uyarınca yerli malı teklif etmeyen diğer isteklilerin söz konusu mal kalemi için teklif ettikleri bedel, kendi teklif bedelleri üzerinden ihale dokümanında belirlenen fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle bulunur.

İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından yeterlik bilgileri tablosunda, yerli malı belgesine ilişkin satır boş bırakılarak herhangi bir beyanda bulunulmamıştır.    

İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklif ettikleri aracın yerli malı olduğuna dair herhangi bir beyanda bulunulmadığı için, idarece yerli malı teklif edildiğine ilişkin EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden temini veya bu yolla temin edilemiyorsa istekliden bu hususa ilişkin belgeleri talep etmesine dolayısıyla herhangi bir araştırma yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Öte yandan, ihalede yerli malı teklif eden isteklilere %15 (yüzde on beş) oranında fiyat avantajı uygulanması gerekmekle birlikte idareye sunulan tekliflerin tamamının geçerli olduğunun kabulü halinde dahi bu oranın uygulanması, ihaleye teklif veren iki isteklinin teklif bedelleri sıralamasına yönelik olarak herhangi bir değişiklik meydana getirmeyeceği de tespit edilmiştir. Belirtilen hususlar bir arada değerlendirildiğinde başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda esasa etkili herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, başvuru sahibine makul bir süre verilmek suretiyle yetki belgesinin sunulması talep edilerek tekliflerin değerlendirilmesi, bu çerçevede teknik şartnameye uygunluk değerlendirmesinin somut tespitlere dayalı olarak yapılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.