ihale dokümanında belirtilen iş kalemi için “isteklilerce teklif edilen fiyatların aynı belirli iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin %77- %113 Aralığında kalması” durumunda isteklilere puan verileceğinin öngörüldüğü isteklilerce teklif edilecek fiyat dışı unsura konu iş kalemlerinin toplam teklif fiyatına uyumunun aranmasının ve isteklilerin idare tarafından belirlenen pozlardaki fiyat ağırlığının aynı iş için yaklaşık maliyetteki oranlamaya yaklaşması halinde fiyat dışı unsur puanı verileceğinin düzenlenmesinin gerektiği bir başka ifadeyle değerlendirmede ilgili iş kaleminin teklifteki oranıyla yaklaşık maliyetteki oranının karşılaştırılmasının gerektiği ancak yapılan düzenlemede ise puan almak isteyen isteklilerce teklif fiyatı belirlenirken olası yaklaşık maliyetin esas alınması düzenlemesine yer verildiği dolayısıyla serbest piyasa koşullarında teklif fiyatı oluşturulmasının fiilen kısıtlandığı, bu itibarla söz konusu düzenlemeyle sağlıklı fiyat rekabetinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığı hk
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
Anılan Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinin ikinci fıkrasında “Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.” hükmü,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 61’inci maddesinde “(1) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme” başlıklı 62’nci maddesinde “(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer, süre gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.
(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir.
(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.
(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler” başlıklı 9’uncu maddesinde ise, “9.1. İhale konusu işte kullanılacak tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanın, fiyat dışı unsur olarak belirlenmemesi veya danışmanlık hizmet alımlarında yeterlik kriteri olarak aranmaması durumlarında aday veya isteklilerden başvuru veya teklifleri kapsamında (taahhütname, yapı araçları taahhütnamesi, kira sözleşmesi vb.) herhangi bir belge sunmaları istenmez.
9.2. Yapım işi ihalelerinde, ihale konusu işin yürütülmesi için işyerinde bulundurulması öngörülen; tesis, makine, teçhizat ve ekipmana ilişkin bilgilere sözleşme tasarısında yer verilecektir.” açıklaması,
Anılan Tebliğ’in “Yapım işlerine ilişkin diğer hususlar” başlıklı 53’üncü maddesinde “…53.3. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar.
53.3.1. Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususu tamamen idarenin takdirinde olup fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.
53.3.2. Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
53.3.3. İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.
53.3.4. Fiyat dışı unsur olarak yalnızca niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.” açıklaması yer almaktadır.
Ön Yeterlilik Şartnamesi’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin
a) Adı: Pamukkale Belediyesi Anafartalar ve Dokuzkavaklar Mahalleleri Beton Parke Yol ve Kaldırım Yapımı
b) Yatırım proje no’su/kodu:
c) Miktarı (fiziki) ve türü:
27 Kalem iş karşılığı üst yapı inşaatı
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer: Pamukkale İlçe Belediyesi Anafartalar ve Dokuzkavaklar Mahalleleri içerisinde” düzenlemesi,
İdari Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. -Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
-Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, değerlendirme puanlaması en yüksek olan istekliye ait teklif bedelidir.
-Puanlama sonucunda eşit puanlı tekliflerden, fiyatı daha düşük olan istekli, ekonomik açıdan avantajlı teklif sayılacaktır.
-Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin birden fazla istekli tarafından verilmiş olması halinde,Teklif fiyatı daha düşük olan istekli ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenecektir.
– İş kalemleri puanlaması teklif birim fiyat cetvelinde yer alan belirli iş kalemleri bazında yapılacaktır.
-Puan hesaplamalarının tümünde rakamlar virgülden sonra iki hane olacak şekilde yuvarlanacaktır. (Kamu İhale Genel Tebliği Md. 16.5)
DEĞERLENDİRME PUANLAMASI (D.P.):
Değerlendirme puanı, teklif fiyat puanı ve Belirli İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik Puanı toplamıdır.
D.P.= Teklif Fiyat Puanı + Belirli İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik Puanı
A-TEKLİF FİYAT PUANI: (50 PUAN)
Teklif fiyatı puanlaması 50 tam puan üzerinden yapılacaktır. İstekliler arasında geçerli teklif üzerinden en düşük teklifi sunan istekli 50 tam puan alacaktır.
Fiyat Puanı=[(Geçerli en düşük teklif fiyatı)/(İsteklinin teklif Fiyatı)] X 50
B- BELİRLİ İŞ KALEMLERİ BAZINDA TEKLİF FİYAT NİTELİK PUANI: (50 PUAN)
Belirli İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik Puanı 50 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait bu puanlamaya konu Belirli iş kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:(Belirli İş Kalemleri sıralaması en yüksek puandan en düşük puana göre yapılmıştır.)
|
Sıra No |
Belirli İş Kalemi No |
Belirli İş Kaleminin Adı ve Kısa Açıklaması |
Birim |
Puan |
|
1 |
Y.26.017/033 A |
10 cm yüksekliğinde normal çimentolu buhar kürlü beton parke taşı ile döşeme kaplaması yapılması (her ebat, renk ve desende) |
m² |
30 |
|
2 |
YOL İNŞ.004 |
Poroz Beton |
m³ |
12 |
|
3 |
YOL İNŞ.003 |
RCC Beton |
m² |
11 |
|
4 |
YOL İNŞ.005 |
Plent-Miks Temel Yapılması |
Ton |
11 |
|
5 |
YOL İNŞ.001 |
Paçal Kazı ve Nakli |
m³ |
6 |
|
6 |
Y.26.017/067 B |
50x30x20 cm boyutlarında normal çimentolu buhar kürlü beton bordür döşenmesi (pahlı, her renk) |
m |
5 |
|
7 |
Y.26.017/032 A |
8 cm yüksekliğinde normal çimentolu buhar kürlü beton parke taşı ile döşeme kaplaması yapılması (her ebat, renk ve desende) |
m² |
4 |
|
8 |
KGM/6100/3 |
Plent-Miks Temel Yapılması (Kırılmış ve Elenmiş Ocak Taşı ile) |
Ton |
3 |
|
9 |
KGM/3000 A |
Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren bitüm bedeli |
Ton |
3 |
|
10 |
KGM/6405-A |
5 cm Sıkışmış Kalınlıkta 1 m² Asfalt Betonu Aşınma Tabakası Yapılması (Kırılmış ve Elenmiş Ocak Taşı ile) (Tip-1) |
m² |
1 |
|
11 |
YOL İNŞ.002 |
Mevcut baca kapaklarının sökülüp yeni yol kotunda yerine konulup montaj yapılması (Her Ebat ve Kalınlıkta) |
Adet |
1 |
|
12 |
YOL İNŞ.008 |
Beton santralinde üretilen veya satın alınan, C 20/25 basınç dayanım sınıfında, gri renkte, normal hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil) |
m³ |
1 |
|
13 |
Y.26.017/067 A |
70x25x15 cm boyutlarında normal çimentolu buhar kürlü beton bordür döşenmesi (pahlı, her renk) |
m |
1 |
|
14 |
43.665.1037 |
Kanalizasyon ve yağmursuyu inşaatlarında sfero döküm ızgara yapılması ve yerine konulması |
kg |
1 |
|
15 |
YOL İNŞ.009 |
Çapı 300 mm HDPE Koruge boru döşenmesi (SN 8, lastik conta ve boru bedeli dahil) |
m |
1 |
|
16 |
15.160.1003 |
Ø 8- Ø 12 mm nervürlü beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bükülmesi ve yerine konulması Nakliye dahil |
Ton |
1 |
|
17 |
15.180.1001 |
Ahşaptan seri kalıp yapılması |
m² |
1 |
|
18 |
YOL İNŞ.011 |
Bisiklet Yollarının makine ile Boyanması |
m² |
1 |
|
19 |
15.230.1006 |
19 cm kalınlığındaki taşıyıcı olmayan bimsbeton duvar blokları ile duvar yapılması (bimsbeton tutkalı ile) (min. 1,50 N/mm² ve 600-900 kg/m³, 900 kg/m³ hariç) Nakliye dahil |
m² |
1 |
|
20 |
15.275.1106 |
250 kg çimento dozlu harç ile kaba sıva yapılması |
m² |
1 |
|
21 |
15.180.1002 |
Ahşaptan düz yüzeyli beton ve betonarme kalıbı yapılması |
m² |
1 |
|
22 |
KGM/15.044 |
Makina ile Her Cins Toprak Zeminde Reglaj |
km |
1 |
|
23 |
YOL İNŞ.010 |
Beton santralinde üretilen veya satın alınan, C 25/30 basınç dayanım sınıfında, gri renkte, normal hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil) |
m³ |
1 |
|
24 |
YOL İNŞ.007 |
Soğuk yol çizgi boyası ile yol çizgilerinin çizilmesi (Makina ile) |
m² |
1 |
|
TOPLAM |
100 |
|||
Söz konusu belirli iş kalemleri için isteklilerce teklif edilen fiyatların; aynı belirli iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin %77- %113 Aralığında (%77 ve %113 dâhil) kalması durumunda her bir belirli iş kalemi için yukarıdaki tabloda yer alan puanlar verilecektir. İsteklilerin teklifleri %77 – %113 Aralığı dışında kalıyorsa belirli iş kalemleri için puan alamayacaklardır.
Tablo da verilen belirli iş kalemleri için ayrı ayrı puanlama yapılacaktır. Bu puanların toplamının 0,50 ile çarpımı İsteklinin belirli İş Kalemleri Bazında Teklif Fiyat Nitelik Puanı olacaktır…” düzenlemesi yer almaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 40’ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak da belirlenebilmektedir. Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde de ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususunun tamamen idarenin takdirinde olduğu belirtilmiş, kamu ihale mevzuatında idarece anılan düzenlemelerin yapılmasını engelleyen bir hüküm veya açıklamanın bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu çerçevede ihaleye sunulan teklif fiyatları ile birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak ihaledeki ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin belirlenmesine yönelik İdari Şartname’nin 35’inci maddesindeki düzenlemelerin yapılmasının mümkün olduğu anlaşılmaktadır.
İtirazen şikâyete konu ihale dokümanında yapılan düzenlemeler incelendiğinde, söz konusu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceğinin ve ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenirken fiyat dışı unsurların nasıl puanlanacağının düzenlendiği anlaşılmıştır.
İhale dokümanı üzerinde yapılan incelemede, kalite nitelik puanlamasının 50 tam puan üzerinden yapılacağı, geçerli teklif veren isteklilere ait kalite nitelik puanlamasına konu 24 iş kalemi için isteklilerce teklif edilen fiyatların aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin %77 – %113 aralığında (%77 ve %113 dahil) kalması durumunda her bir iş kalemi için yukarıda belirtilen puanların verileceği, isteklilerin teklifleri %77 – %113 aralığı dışında kalıyorsa bahse konu iş kalemleri için puan alamayacakları belirtilmiştir.
Ek olarak, ihale işlem dosyasında yer alan idare tarafından bahse konu ihalede fiyat dışı unsur uygulaması kullanılmasının gerekçesine ilişkin yazıda “İdaremizce daha önce yapılmış bulunan (24 adet yapım işi) beton parke yol ve kaldırım ihalelerinin birçoğunda;
1- İhaleye iştirak eden isteklilerce idarece hazırlanan yaklaşık maliyet rakamlarına göre yüksek oranda tenzilat yapıldığı (%45-50), bu tenzilatla birim fiyat teklif cetvelinin hazırlanabilmesi için, miktarı en yüksek 4-5 iş kalemine piyasa fiyatları ile fiyat teklif edildiği, diğer iş kalemlerine ait teklif fiyatlarına ise toplamda teklif edilen rakamı tutturabilmek için 1 TL tutarında fiyat teklifleri verildiği, verilen tekliflerin sözleşmenin uygulanması aşamasında yapılan imalatların kalitesi ve bu kaliteye göre yapılan imalatın öngörülebilir servis süresinde meydana getirdiği sorunlar,
2- Söz konusu tekliflerle ilgili İdaremize iş yapan yüklenicilerle yaşanan hukuki problemler,
3- Kamu kaynaklarının verimli kullanılması ilkesinin yukarıda belirtilen gerekçelerden ötürü ekonomik olarak en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurların da kullanılmadığı bu tip yapım işlerinde sağlanmasının mümkün olamaması,
4- İhale konusu yapım işi imalatlarında kalite ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamakla olan idaremizce ihaleye iştirak eden isteklilerin konu hakkında uzmanlıkların tespit edilebilmesi için yeterlik kriteri olarak öngörülen son 15 yılda gerçekleştirilen ihale konusu iş veya benzer işe ait tek yapım işine ilişkin iş deneyim belgesi istenmesinin uzmanlığın anlaşılabilmesi açısından yeterli olmaması,
Gerekçeleriyle ihalemizin 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 40. maddesi gereğince mevzuatta belirtilen diğer hususlar da dikkate alınmak suretiyle fiyat dışı unsurlar’’’ istenerek yapılmasına karar verilmiştir.” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin söz konusu maddesinde yer alan düzenleme ile amaçlanan, 4734 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesinde düzenlenen fiyat dışı unsurun, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini ve özellikle yapım işleri ihalelerinde işin erken tasfiye edilmesi suretiyle kaynakların verimli kullanılması ilkesinin muhtemel ihlallerini engelleyecek şekilde etkin kullanımını sağlamaktır. Bu bağlamda, yapım işi ihalelerinde bazı isteklilerin birim fiyat üzerinden teklif alınan iş kalemlerinden özellikle işin niteliği itibarıyla miktarı işin devamı sırasında büyük değişkenlik gösterebilecek olan kazı yapılması gibi alt yapıya ilişkin iş kalemlerinin birim fiyatını yaklaşık maliyete oranla çok yüksek, diğer iş kalemlerinin birim fiyatını ise çok düşük belirledikleri, bunun sonucunda ihalenin bu şekilde teklif veren isteklinin üzerinde kalması halinde, işin gerçekleştirilmesi aşamasında yüksek birim fiyat teklif edilen iş kalemlerindeki miktar artışı nedeniyle sözleşme bedelinin büyük kısmının bu iş kalemlerine karşılık olarak ödendiği, bu durumun sözleşme konusu iş kapsamındaki bazı imalatlar gerçekleştirilmeden işin tasfiye edilmesi sonucunu doğurduğu ve bu suretle kamu hizmetlerinin gecikmesine ve kaynakların verimli kullanılamamasına neden olduğu görüldüğünden, söz konusu Tebliğ düzenlemesi ile yaklaşık maliyet içerisindeki idarece belirlenen her bir iş kaleminin yaklaşık maliyetteki oranı ile isteklinin teklifindeki aynı iş kalemlerinin her birinin isteklinin teklif fiyatına oranının karşılaştırılmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Aksine bir kabulün, yani isteklinin teklif fiyatı ile yaklaşık maliyetin tutar bazında karşılaştırılması sonucuna götürecek bir değerlendirmenin, isteklilerin teklif fiyatlarını kendi şartlarına göre değil yaklaşık maliyete göre oluşturması sonucunu doğuracağı ve bu durumun gerek rekabet ilkesine gerekse kaynakların verimli kullanılması ilkesine aykırılık teşkil edeceği değerlendirilmiştir.
Bu çerçevede idarece yapılan düzenleme incelendiğinde, ihale dokümanında belirtilen 24 adet iş kalemi için “isteklilerce teklif edilen fiyatların; aynı belirli iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin %77- %113 Aralığında (%77 ve %113 dâhil) kalması” durumunda isteklilere puan verileceğinin öngörüldüğü, isteklilerce teklif edilecek fiyat dışı unsura konu iş kalemlerinin toplam teklif fiyatına uyumunun aranmasının ve isteklilerin idare tarafından belirlenen pozlardaki fiyat ağırlığının aynı iş için yaklaşık maliyetteki oranlamaya yaklaşması halinde fiyat dışı unsur puanı verileceğinin düzenlenmesinin gerektiği, bir başka ifadeyle değerlendirmede ilgili iş kaleminin teklifteki oranıyla yaklaşık maliyetteki oranının karşılaştırılmasının gerektiği, ancak yapılan düzenlemede ise puan almak isteyen isteklilerce teklif fiyatı belirlenirken olası yaklaşık maliyetin esas alınması düzenlemesine yer verildiği, dolayısıyla serbest piyasa koşullarında teklif fiyatı oluşturulmasının fiilen kısıtlandığı, bu itibarla söz konusu düzenlemeyle sağlıklı fiyat rekabetinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığı görülmüştür.
Yukarıda aktarılan değerlendirmeler çerçevesinde şikâyete konu Şartname düzenlemesinin 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde belirtilen rekabet ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerini ihlal ettiği ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
|
||||||||||