ihale işi kapsamında atık su tesisinin inşaatı, ekipman temin ve montajı işçilik bakım arıza revizyon yenileme işletme gibi işin başından nihayetine kadar olan tüm süreçler yüklenicinin sorumluluğuna verilmiş isteklilerin tekliflerini bu hususları gözeterek yapması gerektiği ihale dokümanında açıkça belirtilmiştir Tesisin yapımı dâhil tüm süreçler yüklenicinin uhdesinde olduğundan şartnamede belirtilen hususların yerine getirilmemesinde herhangi bir mazeretin kabul edilmesi mümkün değildir Şartnamede yüklenicinin *hesaplarını tam olarak yapması gerektiği ve belirtilen deşarj limitlerini sağlamak zorunda olduğu tereddüde mahal vermeyecek katiyette açıklanmıştır Şayet deşarj limitleri sağlanamazsa her gün için sözleşme bedelinin 0,0005’i (on binde beş) oranında ceza kesileceği hüküm altına alınmıştır

Kamu İdaresi Türü Belediyeler ve Bağlı İdarelerkararı yazdır
Yılı 2016
Dairesi 5
Karar No 401
İlam No 193
Tutanak Tarihi 21.11.2019
Kararın Konusu İhale Mevzuatı ile İlgili Kararlar

Sözleşme cezası

…………………. tarih ve ……………… sayılı ilamın ……………… ıncı maddesi ile;

……………………………. yüklenimindeki ……………………………. İnşaatı işi ile ilgili olarak, laboratuvar analizlerinin incelenmesinden ……………………………. yılının bazı günlerinde ……………………. Tesisinde …………….. yüklenici tarafından deşarj limitleri sağlanamadığı halde Sözleşmede öngörülen cezai müeyyidelerin uygulanmaması sonucu ……………………….. Euro kamu zararına sebebiyet verilmesi ile ilgili olarak;

Hakediş inceleme (Büro inceleme) görevlileri ………………………., …………………… ve …………………’ın kontrol teşkilatı dışında büroda sadece evrak üzerinde inceleme yapma yetkileri bulunduğu anlaşıldığından kamu zararına ilişkin olarak sorumluluklarının bulunmadığına,

……………………. Euro’su ile ilgili olarak, savunmada belirtilen gerekçelerle bir kamu zararının oluşmadığı anlaşıldığından ilişilecek bir husus bulunmadığına,

Kamu zararı tutarı ……………………… Euro’nun ……………………… Euro’su ……………. tarih ve ………., ……………… Euro’su ………………. tarih ve ………………. yevmiye numaralı ödeme emri ile ………………….. A.Ş. Konsorsiyumu ‘ndan tahsil edildiğinden ilişik kalmadığına,

Kalan …………………… Euro kamu zararının;

………………….. Euro’sunun, Harcama Yetkilisi …………………, Gerçekleştirme Görevlisi ……………….., Diğer Sorumlular ………………, …………………’a

………………. Euro’sunun, Harcama Yetkilisi ……………….., Gerçekleştirme Görevlisi ……………….., Diğer Sorumlular ……………………, ……………………….’a ödettirilmesine şeklinde hüküm tesis edilmişti.

Bu defa, Harcama Yetkilileri sıfatıyla sorumlulukları bulunan ………………, ………………, Gerçekleştirme Görevlisi olarak ……………….., Diğer Sorumlular …………….. ile ………………’ın ortak imzalı, Fer’i Müdahil ………………….. Vekili; Av. ……………………….’in temyiz başvurusu üzerine Sayıştay Temyiz Kurulu’nun …………….. tarih ve ………………………. tutanak sayılı kararında; “…Sorumlular tarafından dış etkenlerden kaynaklı prosesteki bozulmalar için belirli bir süre tespit ve müdahale süresi gerektiği, meydana gelen limit aşımlarının birçoğunun da bu sebeplerden yaşandığı, müdahale edildiği ve iyileşmesinin beklendiği, İlama konu yedi(7) günün birçoğunda limit aşımlarının dış etkenler ve yük dengesizliğinden yaşandığı, yüklenici tarafından yapılan müdahaleler ile kısa sürede düzeltildiği, uzun süreli olmadığı ve direk yüklenici kusuru olmadığı için de ceza uygulanmadığı, ceza talep edilen toplam 7 günün 4 gününde günü birlik limit aşımı meydana geldiği,

Diğer taraftan limit aşımlarının değerlendirmesi yapılırken 2 adet çıkış olan tesiste, 2 hattın debi orantılı aritmetik ortalamalarının dikkate alınmadığı, İşin şartnamesinde arıtma çıkışı bir adet olarak verildiği, Ancak arazi koşullarının buna uygun olmaması ve tesisin dere yatağında ve taşkın riski altında olması nedeniyle İdarece proje revizyonu yapılarak 2 adet çıkış olarak imalat yapıldığı, İlave ceza talep edilen toplam -7- günün -4- gününde bu şekilde çıkış değerlerinin aritmetik ortalamasının limit değerlerin altında olduğu belirtilmektedir.

Limit aşım gerekçelerinin, tutanaklarında detaylı bir şekilde açıklandığı belirtilerek ilave gerekçeli tutanaklar temyiz dilekçesi ekinde sunulmuştur.

Sorumlular tarafından, işin şartnamesinde arıtma çıkışının bir adet olarak verildiği, ancak arazi koşullarının buna uygun olmaması ve tesisin dere yatağında ve taşkın riski altında olması nedeniyle İdarece proje revizyonu yapılarak 2 adet çıkış olarak imalat yapıldığı belirtilmekte ise de; projede revizyon yapılıp yapılmadığı, yapıldıysa çıkış değerlerine etki edip etmediği hususu bilinmemektedir.

İlamda, yüklenicinin engelleme imkanı olmayan ve ani gelişen olaylar nedeniyle oluşan limit aşımları için yapılan savunmaların kabul edildiği, iki(2) hattın aritmetik ortalamalarının alınması konusunda ise bir değerlendirme yapılmadığı görülmektedir.

Bu nedenle, sorumlular tarafından belirtilen hususların ve temyiz dilekçesi ekinde gönderilen tutanakların değerlendirilmesi ve buna göre yeniden hüküm tesisi için ……………………..sayılı İlamın ……………….’ncı maddesi ile …………………. Euro ‘nun tazminine dair hükmün bozularak Dairesine gönderilmesine,”

şeklinde karar verilmiştir.

Söz konusu karar doğrultusunda, ………………….. sayılı ilamın ……………………… ıncı maddesinin 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesinin (7) nci fıkrası hükmü gereğince yeniden görüşülmesine karar verildi.

………………….. A.Ş. Konsorsiyumu yüklenimindeki ………………. İnşaatı işi ile ilgili olarak, laboratuvar analizlerinin incelenmesinden ……………….. yılının bazı günlerinde ………………….. Tesisinde ………………… yüklenici tarafından deşarj limitleri sağlanamadığı halde Sözleşmede öngörülen cezai müeyyidelerin uygulanmaması sonucu ……………………….. Euro kamu zararına sebebiyet verilmesi ile ilgili olarak yapılan incelemede,

Söz konusu iş atık su arıtma tesisinin projelendirilmesi, inşaatı, ekipman temini ve montajı ile tesisin 5 yıl süreyle işletilmesini kapsamaktadır.

Bu işe ait Sözleşmenin 9 uncu maddesinde ihale dokümanının sözleşmenin eki ve ayrılmaz parçası olduğu, Özel Teknik Şartnamenin ihale dokümanını oluşturan unsurlardan bir tanesi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu özel teknik şartnamenin “İşlerin Tanımı ve Kapsamı” başlıklı C1.3’üncü maddesinde söz konusu işlerin teklif sahibince teklif edilecek prosesin gerçekleştirilmesi için gerekli tüm proses hesaplarını, hidrolik hesapları, proses gereği yapılacak proje ve araştırmaları, proje hesaplarını, bu dokümanlarda ve projelerde tarif edilen ve gösterilen dolgu ve kazı işlerini, arazi çalışma ve araştırmalarını kapsayacağı belirtilmiş, teklif sahibinin arıtma tesisi proses dizaynı için giriş suyunda aşağıdaki kriterleri esas alacağı hüküm altına alınmıştır.

Parametre Ortalama

BOİ 5 300

AKM 500

KOİ 600

Toplam Azot 60

Toplam Fosfor 8

Aynı maddede ayrıca;

“Teklif sahibi kendi önerdiği prosesi gereği inşaatını, imalatını, montajını ve işletmesini yapacağı arıtma tesisinde, yukarıda verilmiş tesis giriş suyu değerlerinde 400.000 m3/gün ortalama debide arıtma tesisi çıkış suyunda aşağıdaki kriterleri sağlayacaktır.

BOİ5 en fazla 25 mg/lt olacak

AKM en fazla 35 mg/lt olacak

KOİ en fazla 125 mg/lt olacak

Toplam Azot en fazla 10 mg/lt olacak

Toplam Fosfor en fazla 3 mg/lt olacak” denilerek yüklenicinin işletme esnasında sağlaması gereken deşarj limitleri tanımlanmıştır.

Bu maddede arıtma prosesinin biyolojik azot ve fosfor giderimine dayandığı da ayrıca ifade edilmiştir.

Mezkur Şartnamenin C2.3’üncü maddesinde ise aynen;

“Yüklenici işletme ve bakım süresince tüm tesisten, malzeme ve işçilikte gözlenen bütün kusurlardan, bu kusurların giderilmesinden sorumlu olacaktır. İşletme ve Bakım süresi zarfında ortaya çıkan bütün kusurlar giderilmeden garanti süresi sona ermeyecektir…

İşletme ve Bakım süresince Yüklenici gerekli bütün ayar ve onarımları vs. gibi işleri gerçekleştirecektir…

Yüklenici teklif fiyatına İşveren’e sunacağı işletme ve bakım talimatlarının maliyetini, işletme ve bakım hizmetini, bu yükümlülüklerini doğru ve eksiksiz bir biçimde gerçekleştirmesi için gerekli araştırma, uzman, danışman, işçilik, bütün araç, cihaz, ekipman, kalıpların masraflarını ve nakliye giderlerini dahil edecektir.” denilmiş,

Aynı maddenin “Tesis İşletim Yönetimi” başlıklı alt kısmının (IV) numaralı alt bendinde;

“Müteahhit firma teklifinde her türlü gider, personel, danışmanlık, test, araştırma, işçilik, bakım, arıza, revizyon, yenileme, sarf malzemeleri, vs. dahil kendisine ait olmak üzere toplam 60 (altmış) aylık işletme teklifini de teklifi ile birlikte ayrı bir kalem halinde verecektir. Toplam 60 (altmış) işletme teklif bedeli eşit aylık birimler halinde ödenecektir. Yüklenici Cilt 2C Özel Teknik Şartname C1.3 İşlerin Tanımı ve Kapsamı maddesindeki verilmiş kriterleri işletme süresince sağlayacak ve garanti edecektir. Bu değerlerin sağlanamadığının İşveren …………………………… tarafından tespit edildiği taktirde, herhangi bir ihtara gerek kalmadan bu değerlerin sağlanamadığı geçen her iş günü için toplam sözleşme bedelinin (fiyat farkı dahil) 0,0005’i (on binde beş) oranında ceza kesilecek., bu cezalar iade edilmeyecektir. Söz konusu cezaların tutarı toplam sözleşme bedelinin (fiyat farkı dâhil) %5’unu geçmesi halinde yapım işleri genel şartnamesi madde 48 hükümlerine uygun olarak iş fesih edilecek, firmanın teminatı gelir kaydedilecektir” hükmüne yer verilmiştir.

Özetle; söz konusu iş kapsamında atık su tesisinin inşaatı, ekipman temin ve montajı, işçilik, bakım, arıza, revizyon, yenileme, işletme gibi işin başından nihayetine kadar olan tüm süreçler yüklenicinin sorumluluğuna verilmiş, isteklilerin tekliflerini bu hususları gözeterek yapması gerektiği ihale dokümanında açıkça belirtilmiştir. Tesisin yapımı dâhil tüm süreçler yüklenicinin uhdesinde olduğundan şartnamede belirtilen hususların yerine getirilmemesinde herhangi bir mazeretin kabul edilmesi mümkün değildir. Şartnamede yüklenicinin proses hesaplarını tam olarak yapması gerektiği ve belirtilen deşarj limitlerini sağlamak zorunda olduğu tereddüde mahal vermeyecek katiyette açıklanmıştır. Şayet deşarj limitleri sağlanamazsa her gün için sözleşme bedelinin 0,0005’i (on binde beş) oranında ceza kesileceği hüküm altına alınmıştır.

Savunmalarda özetle;

İşletme süresince yüklenicinin kusuru dışında iklimsel faktörlerin, kaçak endüstriyel deşarjların, enerji dalgalanmalarının ve deniz kirliliğini önleme adına “yüklenicinin mükellefiyeti ve şartnamesinde olmadığı halde” derelerden direk atıksu alımının etkisiyle biyolojik aktivitenin olumsuz etkilendiği, nihayetinde çıkış parametrelerinin bazılarının sağlanamadığı,

Toplam 49 adet azot ve fosfor limit aşımlarının 35 adedinin sebebinin yük dengesizliği ve yük-atıksu debisindeki ani değişmeler olduğu, ayrıca debi ve BOİ kirlilik yüklerindeki düşmelere orantılı olarak çıkış azot ve fosfor değerlerinin yükseldiği, dolayısıyla bu durumların havza kaynaklı olduğu,

……………………….yılı içerisinde havalandırma havuzlarının tekrar devreye alınmasından kaynaklı aktivitesini yitirmiş çamur kütlesinin sisteme dahil olmasıyla arıtım veriminin olumsuz etkilendiği, bu durumun anlık olarak azot-fosfor değerlerini yükselttiği, ………………………….. senesinde tespit edilen azot-fosfor limit aşımlarından geri kalan 10 tanesinin bu sebepten kaynaklı olduğu,

Nisan ayına ait 2 günlük azot-fosfor limit aşımının sebebinin de ……………………… enerji kesintisi olduğu,

Çıkış değerlerinde tespit edilen toplam 10 adet AKM limit aşımlarından 7 adedinin manuel savak temizleme işlemleri esnasında çıkışa yosun ve köpük kaçmasından kaynaklı olduğu, 1 adedinin …………………………enerji dalgalanması, 1 adedinin de son çöktürme havuzu kapatma işi esnasında çamur hatlarının tıkanması nedeniyle oluştuğu,

Sorguda belirtilen günlerden yukarıda açıklananlar dışında kalan 3 günün sehven tutanaklara girmediği ve yüklenici tarafından zamanında gerekçesi belirtilmediği için yüklenici kusuru olarak değerlendirildiği, mezkur 3 güne ait cezai-i müeyyide uygulanması gerektiği, söz konusu günlere ait ……………………… Avro ceza tutarının hakedişten kesileceği,

ifade edilmiştir.

Ayrıca sorumluların temyiz dilekçelerinde; işin şartnamesinde arıtma çıkışının bir adet olarak verildiğini, ancak arazi koşullarının buna uygun olmaması ve tesisin dere yatağında ve taşkın riski altında olması nedeniyle İdarece proje revizyonu yapılarak 2 adet çıkış olarak imalat yapıldığını, bu nedenle bu iki çıkışın aritmetik ortalamasının esas alınması gerektiğini belirtmişlerdir.

Adı geçen İşletme, yap-işlet-devret tarzında yapılan bir işin işletme kısmını oluşturmaktadır. Yüklenici söz konusu tesisin yapımını tamamlamış, yapım sonrası işletmesini sürdürmüştür. Bir başka deyişle hali hazırda hazır olan bir tesis devralınmamış, bizatihi yüklenici tarafından Teknik Şartnameye göre öngörülmesi gereken her türlü ihtimal düşünülerek arıtma tesisi kurulmuş ve aynı yüklenici tarafından işletilmiştir.

Tesisin yapımı dâhil tüm süreçler yüklenicinin uhdesinde olduğundan Şartnamede belirtilen hususların yerine getirilmemesinde herhangi bir mazeretin kabul edilmesi mümkün değildir. Şartnamede yüklenicinin proses hesaplarını tam olarak yapması gerektiği ve belirtilen deşarj limitlerini sağlamak zorunda olduğu tereddüde mahal vermeyecek katiyette açıklanmıştır.

Teknik Şartnamede yüklenicinin 400.000 m3 debiye göre proses hesaplarını yapacağı, kendi önerdiği prosesi gerçekleştireceği belirtilmiş, söz konusu proses için giriş suyunda parametler bazında dizayn değerleri açıklanmış, çıkış suyunda parametre bazında sağlanması gereken değerlere yer verilmiştir.

Yük dengesizliği, parametre değerlerinin azalıp artması ve yük-atıksu debisindeki ani değişmeler her ne kadar prosesin işletilmesi açısından bilimsel olarak önem arz etse de, yüklenicinin de kabul ederek imza altına aldığı sözleşme ve teknik şartnamede söz konusu hususa ilişkin bir düzenleme yapılmamıştır. Sadece parametre bazında giriş suyundaki üst limitlere yer verilmiş, bu limitin altında kalındığında deşarj limitlerinin sağlanması zorunlu tutulmuştur. Giriş suyundaki parametre değerlerinin üst limitin altında kalması ile birlikte günler itibariyle değişmesi hakkında bir hükme veya istisnaya yer verilmemiştir. Özetle; debi ve giriş suyundaki parmatreler dizayn değerlerinin altında kaldığı sürece sistemin deşarj limitlerini sağlaması gerektiği açıktır.

Her ne kadar giriş debisi ve giriş suyundaki parametlerin sağlanması deşarj limitleri ve cezai müeyyide için yeterli ise de, yüklenici kusuru olmaksızın derelerden doğrudan su alınması ve kaçak endüstriyel deşarjların biyolojik aktiviteyi olumsuz etkileyeceği de bir gerçektir. Ancak sorumlular tarafından hangi gün için dere suyu alındığı veya kaçak endüstriyel deşarj yapıldığı hakkında bir detaya yer verilmemiştir. Kaldı ki teknik şartnameye göre söz konusu prosesin temel amacı biyolojik azot ve fosfor giderimidir.

Bununla birlikte sorgu konusu edilen 55 güne ilişkin savunma, gerekçe raporları ve analizler detaylı bir şekilde incelenmiş, yüklenicinin engelleme imkanı olmayan ve ani gelişen durumlar nedeniyle oluşan limit aşımları kabul edilmiştir. Ancak ani bir olaya dayanmayan, debi ve yükte ani bir değişim ve dalgalanma sonucu gerçekleşmeyen limit aşımlarına ilişkin savunma yerinde görülmemiştir. Söz konusu hususlara ilişkin kabul ve ret gerekçelerine aşağıdaki tablo ve altında yer alan açıklamalarda yer verilmiştir.

Bunun yanı sıra sorumlular tarafından sorgu sonrasında ………………………… için yeniden değerlendirme yapılmış, toplam 3 gün ceza kesilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. Aşağıda yer alan tabloda söz konusu ceza tutarları da dikkate alınmış ve ilgili günler için denecek kalmamıştır.

…………………………. Proje Dizayn Değerlerine İlişkin Tablo

Parametre Giriş Dizayn Değeri (mg/L) Çıkış Dizayn Değeri (mg/L) Şartnamede Belirtilen Deşarj Değeri (mg/L) Şartnamede Belirtilen Giderim Verimi (%) Debi

AKM 500 35 35 90% 400.000

BOİ5 300 25 25 70% 400.000

KOİ 600 125 125 75% 400.000

T-N 60 10 10 70% 400.000

T-P 8 3 3 80% 400.000

……………………….. İçin Savunma Sonrası Yapılan Değerlendirmeye İlişkin Tablo

Tarih Parametre Giriş

(mg/l) Çıkış 1

(mg/l) Çıkış 2

(mg/l) Sorumlular Tarafından Yapılan Açıklama Denetçi Değerlendirme

16.12.2016 AKM 194 68 17 Yüklenici açıklaması yok, tutanak yok Ceza kesildiğinden Denecek kalmamıştır.

19.08.2016 T-N 59,3 12,6 9,2 Yüklenici açıklaması yok, tutanak yok Ceza kesildiğinden Denecek kalmamıştır.

21.09.2016 T-N 54,0 14,0 8,6 Yüklenici açıklaması yok, tutanak yok Ceza kesildiğinden Denecek kalmamıştır.

04.04.2016 T-P 7,1 4,6 1,0 Oksijen dengesizliği- 1.hat Gerekçe Kabul

6

29.05.2016 T-P 6,7 1,4 3,8 Debi dengesizliği, fosfor salınımı Gerekçe Kabul

6

20.09.2016 T-N 60,0 10,8 8,2 Debi -yük dengesizliği Gerekçe Kabul

6

26.09.2016 T-N 50,4 11,0 10,4 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Ret Sebep 1

26.12.2016 T-P 5,1 3,6 3,3 Debi -yük dengesizliği Gerekçe Ret Sebep 2

27.12.2016 T-P 5,9 3,6 3,4 Debi -yük dengesizliği Gerekçe Ret Sebep 2

29.12.2016 T-P 4,8 4,1 1,6 Debi -yük dengesizliği Gerekçe Kabul

6

20.01.2016 T-N 35,5 8,9 11,2 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

21.01.2016 T-N 34,8 9,1 10,7 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

23.01.2016 T-N 36,5 9,1 10,3 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

24.01.2016 T-N 45,4 9,6 10,8 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

25.01.2016 T-N 48,1 9,3 10,5 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

26.01.2016 T-N 47,6 9,3 10,4 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

28.01.2016 T-N 38,2 9,9 10,2 Yük dengesizliği- Düşük BOİ yükü Gerekçe Kabul 1

26.08.2016 AKM 240 59 13 Son çöktürme havuzu devre dışı bırakılması Gerekçe Kabul 2

29.01.2016 T-N 39,7 25,2 10,2 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-3 Gerekçe Kabul 2

30.01.2016 T-N 51,5 13,0 11,2 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-3 Gerekçe Kabul 2

09.02.2016 T-N 43,5 5,3 11,8 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-8 Gerekçe Kabul 2

15.04.2016 T-N 59,3 14,1 5,3 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-4 Gerekçe Kabul 2

06.08.2016 T-N 58,5 7,9 11,5 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-7 Gerekçe Kabul 2

09.09.2016 T-N 58,3 12,5 8,7 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-7 Gerekçe Kabul 2

29.01.2016 T-P 3,2 3,8 1,2 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-3 Gerekçe Kabul 2

08.09.2016 T-P 7,8 6,4 4,2 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-7 Gerekçe Kabul 2

09.09.2016 T-P 5,8 4,8 2,6 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-7 Gerekçe Kabul 2

13.10.2016 T-P 7,2 3,5 1,0 Havalandırma havuzu devreye alma, AT-7 Gerekçe Kabul 2

02.04.2016 AKM 246 41 9 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

20.04.2016 AKM 358 36 14 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

16.06.2016 AKM 384 39 6 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

28.06.2016 AKM 328 36 11 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

05.07.2016 AKM 78 43 4 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

04.08.2016 AKM 404 37 15 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

01.09.2016 AKM 170 42 9 Son çöktürme havuz savak temizliği Gerekçe Kabul 3

17.05.2016 AKM 380 33 61 ……………. dalgalanma, çamur çekimi yok, AKM kaçış Gerekçe Kabul 4

18.04.2016 T-P 6,1 7,2 1,3 ………………. elektrik kesintisi, düşük oksijen verimi Gerekçe Kabul 4

19.04.2016 T-P 5,4 9,2 6,6 ………………. elektrik kesintisi, düşük oksijen verimi Gerekçe Kabul 4

28.08.2016 T-N 57,6 13,1 11,6 Debi düşümü-Karbon yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

02.09.2016 T-N 55,3 14,3 11,8 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

06.09.2016 T-N 58,9 16,7 19,5 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

14.05.2016 T-P 7,4 3,1 3,6 Ani debi azalması, düşük oksijen, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

15.05.2016 T-P 6,6 4,6 4,6 Ani debi azalması, düşük oksijen, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

11.06.2016 T-P 7,6 2,3 3,1 Ani debi azalması, yük dengesizliği, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

08.07.2016 T-P 4,6 3,3 3,3 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

09.07.2016 T-P 5,2 3,7 3,7 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

10.07.2016 T-P 5,2 3,5 3,7 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

11.07.2016 T-P 5,0 2,9 3,2 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

12.07.2016 T-P 5,3 3,2 3,7 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

13.07.2016 T-P 6,3 2,6 3,4 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

14.07.2016 T-P 6,2 2,2 3,7 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

18.07.2016 T-P 5,8 0,6 4,1 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

27.08.2016 T-P 7,5 5,0 4,9 Debi ve yük düşüklüğü, fosfor salınımı Gerekçe Kabul 5

28.08.2016 T-P 7,3 3,0 3,3 Debi düşümü-Karbon yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

30.08.2016 T-P 4,7 2,7 3,7 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

04.09.2016 T-P 7,3 2,8 3,4 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

05.09.2016 T-P 6,8 3,2 3,2 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

06.09.2016 T-P 5,5 3,1 9,4 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

07.09.2016 T-P 5,8 3,9 4,8 Debi düşümü-Yük dengesizliği Gerekçe Kabul 5

Gerekçe Ret Sebep 1

Belirtilen günde T-N parametresinde meydana gelen “Limit aşımı”, giriş BOİ5 değerinin %20’lik ani düşüşüne bağlanmıştır. ………………..yılının tamamı incelendiğinde yılın birçok gününde ……………….. tarihinde meydana gelen düşüşün çok üzerinde düşüşler yaşandığı, buna rağmen T-N limit değerlerinin yakalanabildiği görülmüştür. Mesela ……….-……….-…………-………….-……….-……….. tarihlerinde BOİ’de %40-50 arasında düşüş gerçekleşmiş, buna rağmen T-N deşarj değerleri limit değerlerde kalabilmiştir. ………………. tarihinde BOİ değerinde düşüş olmuşsa da yukarıda belirtilen tarihlerde meydana gelen düşüşlere nispeten küçük bir düşüştür. Kaldı ki düşüş sonucunda BOİ değeri ciddi miktarda azalmamış 220 mg/l seviyelerinde kalmıştır. Bu nedenle savunma yerinde görülmemiştir.

Gerekçe Ret Sebep 2

Savunmada limit aşımının son çöktürme havuzlarında meydana gelen fosfor salınımından kaynaklandığı, bunun da yük ve debideki dengesizlikten kaynaklandığı iddia edilmiştir. Söz konusu savunmanın kabulü mümkün değildir. Zira ……… ve ………… Aralıkta yük ve debide beklenmedik bir dengesizlik, ani düşüş veya artış yaşanmamıştır. Söz konusu tarihlerden bir önceki hafta debi ortalaması 240.000 m3 iken söz konusu tarihlerde sırasıyla 247.796, 261.761 m3 olarak gerçekleşmiştir. Dolayısıyla debi açısından ani bir düşüş, yükseklik veya dengesizlikten bahsetmek mümkün değildir. Aynı şekilde BOİ yükü de belirtilen tarihlerde aylık ortalamalara yakın gerçekleşmiştir. Bu nedenle yapılan savunma yerinde görülmemiştir.

Gerekçe Kabul 1

Ocak ayının yarısından itibaren BOİ5 yükünde ciddi azalma meydana geldiğinden savunma yerinde görülmüş ve denecek kalmamıştır.

Gerekçe Kabul 2

Havalandırma havuzunun devreye alınmasıyla aktivitesini yitirmiş çamurun sisteme dâhil olması ve arıtma veriminin düşmesi veya havuz kapatılması esnasında çamur kaçağı olması. Geçici olarak meydana gelen bu hususlar yerinde görülmüştür.

Gerekçe Kabul 3

Savak temizliği esnasında çıkışa köpük ve savak pisliği kaçması AKM değerlerinin artışına sebep olmuştur. Artış, anlık olduğu ve prosesin genel veriminden kaynaklanmadığı için kabul edilmiştir.

Gerekçe Kabul 4

Yüklenicinin engelleme durumu olmayan elektrik kesintisi veya enerji dalgalanması nedeniyle oksijen değerlerinin düşmesi veya arıza durumu yaşanmıştır. Bu hususların prosesi etkilemesi yüklenicinin engelleyemeyeceği geçerli bir sebep olarak kabul edilmiştir.

Gerekçe Kabul 5

Debide yaşanan ani düşüş son çöktürme havuzunda bekleme süresini arttırmış bu da fosfor salınımına sebep olmuştur. Yüklenicinin elinde olmayan ani debi düşüklüğü (………………. terfiye gelen atık suyun kesilmesi) nedeniyle fosfor salınımı ve limit değerlerin üzerinde deşarj gerçekleştiğinden savunma kabul edilmiştir.

Gerekçe Kabul 6

İşin şartnamesinde arıtma çıkışının bir adet olarak verildiğini, ancak arazi koşullarının buna uygun olmaması ve tesisin dere yatağında ve taşkın riski altında olması nedeniyle İdarece proje revizyonu yapılarak 2 adet çıkış olarak imalat yapıldığını, bu nedenle bu iki çıkışın aritmetik ortalamasının esas alınması gerektiğine ilişkin savunma yerinde görülmüştür.

Özetle, Yük dengesizliği, parametre değerlerinin azalıp artması prosesin işletilmesi açısından önem arz etse de, Yüklenicinin de kabul ederek imza altına aldığı sözleşme ve teknik şartnamede söz konusu hususa ilişkin herhangi bir kayda yer verilmemiştir. Teknik şartnamelerde sadece parametre bazında giriş suyundaki üst limitlere yer verilmiş, bu limitin altında kalındığında deşarj limitlerinin sağlanması zorunlu tutulmuştur. Dolayısıyla atıksu arıtma sisteminin canlı sistemler olması, dış kaynaklı etkenlerden bozulmaya maruz kalabilmesi gibi hususlar bilimsel açıdan önem arz etse de sözleşmede buna ilişkin bir hükme yer verilmediği, giriş suyundaki parametrelerin özel teknik şartnamede belirtilen üst limitlerin altında kalması durumunda yine özel şartnamede belirtilen deşarj limit değerlerinin sağlanması zorunlu tutulduğu için cezai müeyyide açısından herhangi bir önem arz etmemektedir.

Yine, Prosesin işletilmesi süreci, tüm işlemlerin devamlı izlenmesi ve bunların her an kontrol altında tutulması gereken bir süreçtir. Zaman zaman havuzlarda beklenmedik artış ve azalışlar olabilecektir. Yüklenicinin görevi bu artış ve azalışı, bir başka deyişle sistemin bütününü devamlı kontrol altında tutup gerekli müdahaleleri zamanında yapmak ve deşarj limitlerini sağlamaktır. Dolayısıyla sadece durum analizi yapılması ve deşarj limitlerinin sağlanamamasının bu hususa dayandırılması doğru bir yaklaşım değildir. Bu sebeplerle ………., ………….. ve …………….. tarihlerinde deşarj limitleri sağlanamadığı halde idarece cezai müeyyidelerin uygulanmamasında mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.

Diğer taraftan tüm borç ilişkilerinde hedeflenen karşılıklı olarak edimlerin yerine getirilmesidir. Taraflar, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ifa etmemelerinin önüne geçmek amacıyla sözleşmeyle ceza koşulu kararlaştırabilirler. Bu şekilde taraflar, ortaya çıkacak riskleri en aza indirgemeyi amaçlamaktadırlar. Taraflar, sözleşme serbestisi gereği ceza koşulunu serbestçe belirleyebilmektedir. Ancak, bu kapsamda belirlenecek ceza koşulu hakkaniyete aykırı bir biçimde belirlenmemeli ve fahiş olmamalıdır.

İdari bir yaptırım olarak uygulanan cezaların, işlenen suçla orantılı olması hukukun en temel ilkelerindendir. Ceza, anayasal bir ilke olan ölçülülük dikkate alınarak belirlenmelidir. Ceza uygulanmasının bir amacı da suçun ağırlık derecesine göre önleme ve iyileştirme amaçlarını da göz önünde tutarak adaletli bir ölçü içerisinde belirlenmesidir. Hukukun genel ilkeleri arasında belirtilmiş olan “suç ve cezada oranlılık” ilkesinin, idare hukukuna uyarlanarak idari yaptırımlar açısından uygulanması gerekliliği de hukuk devletinin bir gereğidir. Nitekim, taraflar arasında sözleşme ile kararlaştırılan cezai şartın tarafların mahfına sebep olacak olması halinde, mahkemeden cezai şartın indirilmesinin talep edilebileceği hususu, yerleşik yargı içtihatlarında da açıkça ifade edilmektedir.

Bu bağlamda; söz konusu olayda İdare tarafından teknik şartname ile belirlenen ve yüklenici tarafından da kabul edilerek sözleşmeye bağlanan ihale konusu ile ilgili uygulanacağı öngörülen ceza miktarının, orantısız olarak belirlendiği konusunda da bir tereddüt bulunmamaktadır. ……………….. İşi Teknik Şartnamesi …………. yılına ilişkin …………….. sayfalık eski tip bir Teknik Şartname olup işletme işlerine ayrılan kısmı ise birkaç sayfadan oluşmakta ve işin tüm koşul ve şartlarını da kapsamamaktadır. Şartnamede işletme süresince uygulanacak ceza uygulamaları konusunda da ayrıntılı bir düzenleme yapılmadığından, ………………… Euro’luk sözleşme bedeli üzerinden (Sözleşme bedeli, tesisin inşaatı ve 5 yıllık işletme süresini de kapsamaktadır.) ceza kesintisi yapılması gibi bir durumu ortaya çıkmıştır. Şartnamedeki günlük ceza tutarının, inşaat kısmı çıkarılmadan, toplam sözleşme bedelinin on binde beşi (0.0005) oranında ……………….-Euro olarak uygulanması; aylık …………………. Euro işletme hakediş ödemesi olan bir tesis için sözleşmede öngörülen cezanın bizatihi tatbiki dışında başka bir amaca hizmet etmeyeceği gibi adalet ve hakkaniyete de uygun düşmeyecek, idarenin diğer tesislerindeki uygulamalarıyla da örtüşmeyecektir. Bu durumda şartname ekinde imalat yüzdeleri ödeme tablosunda işletme kısmının ayrı bir kalem olarak yer alması hususu da göz önünde bulundurulduğunda savunmalarda da belirtilen ……………… aylık toplam işletme bedeli olan ………………… Euro üzerinden binde beş (0,0005) oranının uygulanarak günlük ceza tutarının (………………. Euro olarak) hesaplanması mevzuata ve hukukun genel ilkelerine daha uygun olacaktır. Kaldı ki idarenin biyolojik arıtma hususunda aynı dönem içinde yapmış olduğu diğer sözleşmelerde gecikme cezası matrahı olarak işletme bedeli alınmıştır.

Denetçi sorgusunda kamu zararı tutarını ……………….. Euro (55 gün*……………… Euro) olarak tespit etmişse de; yukarıda yapılan açıklamalar gereğince bu rakamın ………………. Euro (6 gün* ……………… Euro) olduğu anlaşılmaktadır.

Bu itibarla………………. yılının bazı günlerinde ………………. Tesisinde (…………..) yüklenici tarafından deşarj limitleri sağlanamadığı halde Sözleşmede öngörülen cezai müeyyidelerin uygulanmaması sonucu kamu zararı olarak hesaplanan …………………….. Euro ile ilgili olarak;

Toplam 55 günün 49 gününe isabet eden ……………….. Euro (49 gün*………………. =………………. Euro) ile işletme bedeli üzerinden yapılan yeni hesaplama sonucu oluşan fark ………………… Euro (……….-………..=…………*6 gün=…………… Euro) olmak üzere toplam ……………. Euro’nun yapılan açıklamalar ve savunmalarda belirtilen gerekçelerle mevzuatına uygun olduğu anlaşıldığından ilişilecek bir husus bulunmadığına,

Geri kalan 6 gün için sözleşmede belirtilen değerleri sağlamamış olması nedeniyle (6 gün*……….. Euro) ……………… Euro ceza kesilmesi gerektiğine, bu tutar …………… tarih ve …………., ……………… tarih ve ……………. yevmiye numaralı ödeme emri ile Ahiz ………………. A.Ş. konsorsiyumu’ndan tahsil edilen ……………… Euro kapsamında tahsil edilmiş olduğundan, ………………. Euro’luk tahsilat ile ilgili olarak ilişilecek husus kalmadığına,

……………. tarih ve ……….., …………… tarih ve ………………. yevmiye numaralı ödeme emri belgeleri ile ……………… A.Ş. konsorsiyumu’ndan yersiz tahsil edilen ……………… Euro’nun (………..-………. Euro) ahizine iadesine,

İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle,

karar verildi.