Beta Çevre Hiz. ve Atık Yön. San. Tic. Ltd. Şti.

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Kütahya İli Yerel Yönetimleri Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma İşletme Birliği,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/168497 İhale Kayıt Numaralı “Katı Atık Aktarma İstasyonlarının İşletilmesi ve Katı Atık Transferi Hizmet Alımı İşi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Kütahya İli Yerel Yönetimleri Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma İşletme Birliği tarafından 30.04.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Katı Atık Aktarma İstasyonlarının İşletilmesi ve Katı Atık Transferi Hizmet Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Beta Çevre Hizmetleri ve Atık Yönetimi San. Tic. Ltd. Şti. tarafından 23281 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 01.06.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/898 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; elektronik teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleye ilişkin olarak idarenin talebi üzerine yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen ve teyidi yapılamayan birtakım belgelerin asıllarının idareye sunulduğu, ancak daha sonra EKAP üzerinden gönderilen kararda, bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edildiğinin bildirildiği, bunun üzerine iptal gerekçesinin ve dayanağının ne olduğu hususunda idareye şikâyet başvurusunda bulunulduğu, idare tarafından yasal süresi geçtikten sonra başvuruya ilişkin cevap verildiği, idare tarafından cevap yazısında yer verilen iptal gerekçesinin mevzuata ve hukuka uygun olmadığı, zira kamu yararı ve hizmet gereklerinin gözetilmesine ilişkin somut ve açıklayıcı bilgilere yer verilmediği, ihalenin iptali kararının kamu yararının aksine kaynak israfına yol açacağı, idarenin ihalenin iptali kararındaki takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız olmadığı, tekliflerinin yaklaşık maliyetin altında olduğu ve avantajlı konumda oldukları, bu kapsamda bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesi kararının mevzuata aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. …” hükmü,

Mezkûr Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü yer almaktadır.

Anılan Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.

Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde, birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır. …” hükmü,

Aynı Kanun’un “Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “İdareye şikayet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınanlar itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir.

Kurum itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler. İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: KATI ATIK AKTARMA İSTASYONLARININ İŞLETİLMESİ ve KATI ATIK TRANSFERİ HİZMET ALIMI İŞİ

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı: YAKLAŞIK 74088 TON ÇÖP TRANSFERİ YAPTIRILACAKTIR. Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: KÜTAHYA MERKEZ VE İLÇELERİ” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin  “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İncelemeye konu ihalede 18 istekli olabileceğin ihale dokümanını indirdiği, ihale dokümanına yönelik olarak 8 farklı şikâyet başvurusunun olduğu ve şikâyet başvurularının idare tarafından uygun bulunmayarak reddedildiği görülmüştür.

07.05.2020 tarihli ihale komisyonu kararından, EKAP üzerinden elektronik teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleye 3 isteklinin e-teklif verdiği, 3S Çevre Tem. ve Pey. Hiz. Ltd. Şti.nin teklif bedelinin 8.971.938,00TL, Beta Çevre Hiz. Atık Yön. Ve San. Tic. Ltd. Şti.nin teklif bedelinin 7.457.976,00TL ve Özvarlık İnş. Gıda Taah. ve Spor Eğit. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif bedelinin 18.531.000,00TL olduğu, ihalenin yaklaşık maliyetinin ise 9.160.151,27TL olduğu anlaşılmıştır.

EKAP üzerinden 30.04.2020 tarihinde 3S Çevre Tem. ve Pey. Hiz. Ltd. Şti. ile Beta Çevre Hiz. Atık Yön. ve San. Tic. Ltd. Şti.ye gönderilen yazılar ile e-teklif kapsamında beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik eden ve EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayan belgeleri ekleri ile birlikte idareye sunmaları gerektiğinin ifade edildiği ve yazı ekinde sunulması gereken belgelere yer verildiği görülmüş olup adı geçen istekliler tarafından, talep edilen belgelerin idareye sunulduğu görülmüştür.

07.05.2020 tarihli ihale komisyonu kararında “İdaremiz tarafından yapılan “KATI ATIK AKTARMA İSTASYONLARININ İŞLETİLMESİ ve KATI ATIK TRANSFERİ HİZMET ALIMI İŞİ” ihalesi için ihale komisyonu 30.04.2020 tarihinde saat 10:31’de toplandı. Elektronik tekliflerin açılış saatinde teklifler açılmış ve açılamayan e-teklif olmadığı görülmüştür. Usule uygun olarak e-teklif açılmıştır. Daha sonra isteklinin yeterlilik bilgileri tablosu ve e-teklif mektubunun uygunluğu incelenmiş zarf açma belge kontrol tutanağı doldurulmuştur. Komisyon başkanınca teklifler ve yaklaşık maliyet okunmuş, oturuma ara verilmiştir.

İhale komisyonu ikinci oturum için tekrar toplanmış, elektronik tekliflerin ve beyan edilen evrakların ayrıntılı incelenmesine geçilmiştir. Yapılan değerlendirme neticesinde tüm teklifler reddedilerek ihalenin iptal edilmesine karar verilmiş olup, komisyonca imza altına alınmış ve ihale harcama yetkilisinin onayına sunulmuştur.” ifadesine yer verildiği ve kararın ihale yetkilisince 08.05.2020 tarihinde onaylandığı görülmüştür.

İdare tarafından 08.05.2020 tarihinde EKAP üzerinden isteklilere gönderilen “Bütün tekliflerin reddedilmesi sebebiyle ihalenin iptali” konulu yazıda, ihale komisyonunun kararı üzerine ihaleye verilen bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edildiğinin ifade edildiği, iptal edilme gerekçesinin ise “İdaremiz tarafından yapılan “KATI ATIK AKTARMA İSTASYONLARININ İŞLETİLMESİ ve KATI ATIK TRANSFERİ HİZMET ALIMI İŞİ” ihalesi için ihale komisyonu 30.04.2020 tarihinde saat 10:31’de toplandı.  Elektronik tekliflerin açılış saatinde teklifler açılmış ve açılamayan e-teklif olmadığı görülmüştür. Usule uygun olarak e-teklif açılmıştır. Daha sonra isteklinin yeterlilik bilgileri tablolsu ve e-teklif mektubunun uygunluğu incelenmiş zarf açma belge kontrol tutanağı doldurulmuştur. Komisyon başkanınca teklifler ve yaklaşık maliyet okunmuş, oturuma ara verilmiştir. İhale komisyonu  ikinci oturum için tekrar toplanmış, elektronik tekliflerin ve beyan edilen evrakların ayrıntılı incelenmesine geçmiştir. Yapılan değerlendirmeler neticesinde tüm teklifler reddedilerek ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” şeklinde belirtildiği görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından ihalenin iptal edilmesi kararı üzerine, ihalenin iptali kararına ilişkin gerekçenin kendilerine bildirilmesi ve tekliflerinin geçerli olup olmadığı hususunda bilgi verilmesi çerçevesinde idareye başvuruda bulunduğu, söz konusu başvuruya ilişkin olarak idare tarafından verilen cevabın tebliğ edildiği (27.05.2020) tarihini takip eden beş gün içerisinde  (01.06.2020 tarihinde) doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu anlaşılmıştır.

Başvuruya ilişkin olarak idare tarafından alınan kararın değerlendirme kısmında “Alınan karar hukuka uygun bir şekilde kamu yararı ve hizmet gereklerimiz gözetilerek alınmış bir karardır.” ifadesine, kararın dayandığı hukuki sebepler, gerekçeleri ve sonucu kısmında ise “Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması için idaremiz karar organları tarafından yeniden bir değerlendirme yapılması planlandığından, İdaremiz tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali başlıklı 39. maddesine istinaden işlem gerçekleştirilmiştir.” ifadesine yer verildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un 56’ncı maddesinde, ihalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınanların itirazen şikayete konu edilebileceği ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabileceği, idare tarafından şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptali kararına karşı yapılacak itirazen şikâyet başvurularının idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı olarak inceleneceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda aktarılan tespitler çerçevesinde, ihale komisyonu kararından, ihalenin iptal edilmesine karar verildiği ve bu kararın ihale yetkilisince onaylandığı görülmüş olmakla birlikte, idare tarafından iptal kararına ilişkin isteklilere gönderilen yazılar ile şikâyet başvuruları üzerine alınan kararlarda ihalenin 4734 sayılı Kanun’un yukarıda aktarılan 39’uncu maddesi çerçevesinde bütün tekliflerin reddedilmesi sebebiyle iptal edildiğinin ifade edildiği anlaşılmıştır.

Mezkûr Kanun’un bahse konu 39’uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idarece, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ihalenin iptal edilmesi halinde bu durumun bütün isteklilere derhal bildirileceği, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği ancak talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerinin talep eden isteklilere bildirileceği hüküm altına alınmış olup bu çerçevede ihaleyi yapan idarelere ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisinin tanındığı ancak bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılmasının gerektiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ile yapılan tespitler birlikte değerlendirildiğinde, ihalenin iptal edilmesine ilişkin olarak, EKAP üzerinde isteklilere gönderilen “Bütün tekliflerin reddedilmesi sebebiyle ihalenin iptali” konulu yazıda “Yapılan değerlendirmeler neticesinde tüm teklifler reddedilerek ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” ifadesine yer verilerek ihalenin iptaline karar verildiği ancak iptale ilişkin somut ve açıklayıcı bir gerekçeye yer verilmediği görülmüş olup, bu kapsamda ihalenin iptali kararının idareye tanınan takdir yetkisi kapsamında değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.

Diğer taraftan hem başvuru sahibi hem de farklı bir istekli tarafından idareye yapılan başvurular üzerine idare tarafından alınan başvurulara yönelik verilen cevaplardan, ihalenin iptali kararının hukuka uygun bir şekilde kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek alınmış bir karar olduğu, bunun dayandığı gerekçelerin ise kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması amacıyla idarenin karar organları tarafından yeniden bir değerlendirme yapılmasının planlanması hususu olarak gösterildiği görülmüştür.

İhale işlem dosyası içeriğinde “Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği Meclis Denetim Komisyonu 2019 Malı Yılı Denetim Raporu”nun sonuç kısmına ilişkin sayfalarının yer aldığı, raporun tarihinin 30.03.2020 olduğu ve üyelerin imzalarını içerdiği görülmüştür. Söz konusu denetim raporuna dayanılarak ihalenin iptal edildiği değerlendirildiğinde, raporda başvuruya konu ihaleye yönelik bir tespitin yer almadığı, ayrıca söz konusu raporun 30.03.2020 tarihli olduğu, ihalenin ise 30.04.2020 tarihinde gerçekleştirdiği, 4734 sayılı Kanun’un “İhale saatinden önce ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 16’ncı maddesinde yer alan “İdarenin gerekli gördüğü veya ihale dokümanında yer alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel olan ve düzeltilmesi mümkün bulunmayan hususların bulunduğunun tespit edildiği hallerde ihale saatinden önce ihale iptal edilebilir.” hükmü çerçevesinde ihalenin iptal edilme imkanının bulunduğu ancak idare tarafından ihale sürecine devam edildiği ve ihalenin gerçekleştirildiği görülmüştür.

Netice itibariyle ihale komisyonu kararında ihalenin iptaline ilişkin hiçbir gerekçe belirtilmediği, idareye yapılan başvurular üzerine verilen cevapta ise ihalenin iptali kararının hukuka uygun bir şekilde kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek alındığının ifade edildiği, bunun dayandığı gerekçelerin ise kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması amacıyla idarenin karar organları tarafından yeniden bir değerlendirme yapılmasının planlanması hususu olarak gösterildiği ve ihalenin iptal edildiği görülmüş olup kamu yararı ve hizmet gereklerine ilişkin açıklayıcı bilgi ve belgelerin ortaya konmadığı, kamu yararı ve hizmet gereklerinin gözetilmesi hususunun hangi neden veya nedenlerle ihalenin iptal edilmesi sonucunu doğurduğuna yönelik somut bir gerekçenin belirtilmediği, bu bağlamda idare tarafından ihalenin iptali yönünde kullanılan takdir hakkının kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılmadığı anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idare tarafından verilen ihalenin iptali kararının iptaline karar verilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline, Oybirliği ile karar verildi.