BAŞVURU SAHİBİ:

Moda Kent Atık Yönetim Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Sakarya Büyükşehir Belediyesi,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/579426 İhale Kayıt Numaralı “Sakarya İlinde Bulunan Katı Atık Aktarma İstasyonlarının İşletilmesi ve Atıkların Taşınması” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından 04.12.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Sakarya İlinde Bulunan Katı Atık Aktarma İstasyonlarının İşletilmesi ve Atıkların Taşınması” ihalesine ilişkin olarak Moda Kent Atık Yönetim Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 17.12.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 17.12.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 18.12.2020 tarih ve 57475 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.12.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/2051 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde bırakılan istekli olarak belirlenen Postaş Lojistik Anonim Şirketi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olmadığı, şöyle ki;

a) İhale dokümanı kapsamında çalıştırılması öngörülen çekici, semitreyler, vidanjör ve kontrol aracının kiralanması ile ilgili çeşitli firmalardan fiyat teklifleri alındığı, fiyat tekliflerinde kiralama bedeli, yedek parça, tamir, bakım giderleri, motorlu taşıtlar vergisi, trafik sigortası ve kasko giderlerine tek satırda yer verildiği, her bir maliyet kaleminin ayrı ayrı açıklanması, trafik ve sigorta giderlerinin de Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.3.4’üncü maddesine uygun şekilde açıklanması gerektiği,  

b) Söz konusu araçlara ait yakıt sarfiyatının tespiti için yetki belgeleri olmayan kişi/kurumlar tarafından gerçeği yansıtmayan yakıt tüketim belgelerinin sunulduğu, ilan tarihi ile ihale tarihi arasında yakıt litre birim fiyatını gösteren tevsik edici bir belge sunulmadığı,

c) Anılan araçların fenni muayene giderleri, egzoz emisyon giderleri, MTV giderleri, yazlık-kışlık lastik giderleri, yağ vs. malzeme giderlerine ilişkin herhangi bir tevsik edici belge sunulmadığı,

d) İhale kapsamında çalıştırılacak personelin aylık ücretleri, resmi tatil ve fazla çalışma ücretleri, muhtasar vergiler, sigorta ve diğer tüm yasal giderler ile ilgili Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun tevsik edici bir belge sunulmadığı,

e) İhale kapsamında çalıştırılacak personelin ulaşım, konaklama, yemek, elektrik, su, iaşe, yakıt, ısınma gibi giderler ile ilgili Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun tevsik edici bir belge sunulmadığı,

f) 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre alınması gereken önlemler ile ilgili giderlere yönelik tevsik edici herhangi bir belge sunulmadığı,

g) Araç giydirme bedeli için tevsik edici herhangi bir belge sunulmadığı,

h) Sözleşme damga vergisi ve ihale karar pulunun teklif fiyat üzerinden hesaplanması gerekirken tüm giderlerin toplamı üzerinden hesaplandığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,           

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,         

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.1. Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer aşağıdaki kurallara göre tespit edilir.”

79.1.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kar hariç yaklaşık maliyet tutarı sınır değer olarak kabul edilir.

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir…” açıklamaları yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu hizmetin;

a) Adı: Sakarya İlinde Bulunan Katı Atık Aktarma İstasyonlarının İşletilmesi ve Atıkların Taşınması

b) Miktarı ve türü:

5 adet Katı Atık Aktarma İstasyonunda Oluşacak Atığın Sakarya İli Adapazarı İlçesinde bulunan Katı Atık Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisine Taşınması” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “…25.3.1.

Teknik Şartnamede belirtilen hususlar fiyata dahil edilecektir.

…

25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir.

Sigorta Müdürlüğünden yazı ile tespit edilen iş kazaları ile meslek hastalıkları sigorta prim oranı %2 olarak ön görülmüştür.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değer hesaplar.

33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’de “…3. Yapılacak İşin Tarifi: Sakarya ili, Akyazı, Geyve, Hendek, Karasu ve Taraklı İlçelerinde bulunan katı atık aktarma istasyonlarına ilçe belediyelerinden gelen katı atıkların mevzuata uygun şekilde katı atık düzenli depolama ve bertaraf tesisine taşınması ve aktarma istasyonlarının işletilmesi işidir.

4.Kapsam

Sakarya İli, Akyazı, Geyve, Hendek, Karasu ve Taraklı İlçelerinde bulunan Katı Atık Aktarma İstasyonlarından Sakarya İli Adapazarı İlçesinde bulunan Katı Atık Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisine katı atıkların taşınması, Aktarma İstasyonlarının İşletilmesi, Aktarma İstasyonlarında bulunan çöp sızıntı suyunu vidanjörler vasıtasıyla uzaklaştırılması işlerini kapsar.

…

6.Aktarma İstasyonlarının İşletilmesine İlişkin Genel Hususlar

…

İstasyonların bakımı ve onarımı Yükleniciye aittir. Aktarma istasyonlarında bulunan güvenlik binasının aydınlatma, ısınma ile ilgili elektrik ve su giderleri yükleniciye aittir. Aktarma istasyonlarında oluşabilecek arızalar için gerekli malzemeler Yüklenici tarafından temin edilecek olup, arızalar Yüklenici tarafından giderilecektir. Aktarma istasyonlarındaki aydınlatma, katı atık alındığı saatlerde havanın kararmasından itibaren sabaha kadar çalıştırılacaktır. İstasyonlardaki elektrik ve su abonelikleri Yüklenici üzerine yapılacaktır.

Katı Atık Aktarma İstasyonları haftanın 7 günü çalışacaktır. Yüklenici Aktarma istasyonlarında her an en az bir personel bulunduracaktır. 2021 yılındaki Resmi tatil gün sayısı 15,5 gün olup, aşağıdaki tabloda verilmiştir.

…

10.Katı atık aktarma istasyonlarında kullanılan araçlarının teknik özellikleri

Katı atık aktarma araçları, şehir içinde çöp kamyonlarıyla toplanan çöpün uzaktaki atık boşaltma sahalarına bir seferde ekonomik olarak taşınması için kullanılacaktır. Araçların akaryakıt, malzeme, bakım-onarım giderleri Yüklenici tarafından karşılanacaktır.

…

Tablo: 4 Çalışacak Araç ve Ekipmanların Teknik Özellikleri

…

10.4 Vidanjör Hizmeti

Vidanjör aktarma istasyonları tamamı için yılda ortalama 150 saat ile hizmet verilmesi planlanmaktadır. Ancak mevsimsel olaylardan ötürü hizmet sürelerinde farklılık gösterebilir. Vidanjör hizmetleri Yüklenici tarafından karşılanacaktır.

…

11. Aktarma İstasyonlarında Bulundurulacak Personellerin Özellikleri

1. Katı atıkların taşınması ve aktarma istasyonlarının işletilmesi için yüklenicinin aşağıda (Tablo-5) özellikleri belirtilen personelleri bulundurulması zorunlu olup, giderleri yükleniciye ait olacaktır.

Tablo: 5 Aktarma İstasyonlarında Çalışacak Personeller ve Özellikleri

…,

12.Genel Hükümler

…

3. Araçların yakıt, tamir, bakım onarım, yedek parça, kasko ve trafik cezası vs. tüm giderleri yükleniciye aittir.

…

13. İş Makinaları, Araçlar, Bakım-Onarım ve Diğer Hususlar

…

4. Araç, gereç, tesis vb. teslimattan sonraki her türlü bakım, onarım, yakıt, lastik vb. işletme giderleri yükleniciye aittir.

5.Araçlar tamir ve görevle ilgili güzergah dışına kesinlikle çıkmayacak ve verilen görev talimatı doğrultusunda hareket edeceklerdir.

6.Araçların ve tesiste bulunan mekanik, elektronik tesisatların günlük, haftalık ve aylık periyodik bakımları yüklenici tarafından yapılarak, İdarece denetlenecektir. (aydınlatma sistemi vb.)

…

10.İstasyonlardaki su ve elektrik giderleri Yükleniciye aittir. Abonelikler Yüklenici üzerinde olacaktır. İşletme sırasında meydana gelen arızaları Yüklenici giderecektir.

…

12.İstihdam edilecek personelin ulaşım, konaklama ve yiyecek gibi ihtiyaçları Yüklenici tarafından karşılanacaktır. Elektrik, su, iaşe, yakıt, ısınma gibi giderleri Yüklenici tarafından karşılanacaktır.

13.Katı atıkların taşınması için yüklenici tarafından aşağıda (Tablo
4 ) özellikleri belirtilen araç ve ekipmanların bulundurulması zorunlu olup işletim, akaryakıt, bakım-onarım ve tamir giderleri yükleniciye ait olacaktır.

…

15.Götürü bedel fiyat oluşturulurken fiyata dahil olacak her türlü malzemenin temini, makine, techizat, akaryakıt, yükleme, boşaltma, istif, nakliye, yatay ve düşey taşıma, işçilikler ve her türlü detaylar düşünülerek götürü bedel fiyat hazırlanacaktır.

…

29.Tesislerin ihtiyacı olan sarf malzemeleri ve elektronik aletleri (Kimyasallar, yakıt, lastik, yedek parça, kırtasiye malzemeleri, bilgisayar vb.) Yüklenici tarafından karşılanacaktır….” düzenlemeleri yer almıştır.

04.12.2020 tarihinde yapılan başvuruya konu ihaleye 11 isteklinin katıldığı, idarece sınır değerin 6.245.051,34 TL olarak hesaplandığı, sınır değerin altında teklif veren Postaş Lojistik A.Ş.den 04.12.2020 tarihli yazı ile İdari ve Teknik Şartname’ye uygun olarak maliyet analizlerinin ayrı ayrı değerlendirilerek belgelendirmek suretiyle 09.12.2020 tarihine kadar sunulmasının istendiği, anılan istekli tarafından 08.12.2020 tarihli aşırı düşük teklif açıklamalarının idareye sunulduğu, idarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda anılan istekli tarafından sunulan açıklamanın uygun görüldüğü, 10.12.2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin Postaş Lojistik A.Ş. üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak sınır değerin üzerindeki ilk geçerli teklif sahibi olan başvuru sahibinin belirlendiği tespit edilmiştir.

Kamu ihale mevzuatında düzenlenen aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasındaki amaç, yaklaşık maliyete veya diğer tekliflere göre düşük bulunan teklif fiyatının, ihale dokümanında verilen maliyet bileşeni verilerine dayalı olarak gerek miktar gerekse de Kamu İhale Genel Tebliği’ndeki belgelerle tevsik edilecek birim fiyatlar üzerinden gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceğini ortaya koymaktır. Bu noktada idarelerin teklifin düşüklüğüne sebebiyet veren/verdiği düşünülen ve özellikle yaklaşık maliyette önemli bir maliyet kalemi teşkil eden unsurları önemli maliyet bileşeni olarak belirleyerek sorgulama gerçekleştirmeleri gerekmektedir. İdarece bu belirleme yapılırken ihale konusu hizmetin niteliği, maliyette sorgulanacak kalemin fiyat bileşenleri içindeki önemi ve teklif fiyatına etkisi gibi hususları da göz önüne alması önem arz etmektedir.

Nitekim 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesi uyarınca, idarelerce teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği hüküm altına alınmış olup, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.1’nci maddesinde aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasına ilişkin yazıda; isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin idarelerce bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunluluğunun getirildiği görülmüştür. Anılan Kanun hükmü ve Tebliğ açıklamaları sorgulamanın kural olarak istekliler tarafından açıklanması uygun görülen bileşenlerin açıklanması üzerinden değil, teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenler üzerinden yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

İncelenen ihaleye ait İdari Şartname’de, Teknik Şartname’de belirtilen hususların fiyata dâhil edileceğinin düzenlendiği, Teknik Şartname düzenlemeleri incelendiğinde katı atık aktarma istasyonlarında kullanılan araçların (çekici, semitreyler, kontrol aracının) akaryakıt, malzeme, bakım-onarım giderleri, vidanjör hizmeti, personel maliyetleri, personelin ulaşım, konaklama ve yiyecek gibi ihtiyaçları, elektrik, su, iaşe, yakıt, ısınma gibi giderleri, istasyonlardaki su ve elektrik giderleri, tesislerin ihtiyacı olan sarf malzemeleri ve elektronik aletleri gibi giderlerin yüklenici tarafından karşılanacağı öngörülmüştür.

İdarece, teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen istekliye gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında İdari ve Teknik Şartname’de belirtilen maliyet bileşenlerine ilişkin açıklama istendiği, bu haliyle Teknik Şartname’de belirtilen maliyet unsurlarından hangisi/hangilerinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında açıklanması gerektiği hususunda tereddüde düşülebileceği, ayrıca söz konusu sorgulamanın ve sorgulama üzerine verilen açıklamanın ihale dokümanına ve mevzuata uygun olup olmadığının sağlıklı bir biçimde değerlendirilebilmesinin de mümkün olamayacağı anlaşıldığından, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı veya ekinde teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenlere yer verilerek isteklilerin açıklama yapmasının sağlanması gerekmektedir.

  Bu itibarla, ihale konusu işin kapsamını oluşturan iş kalemlerinden teklifte önemli kabul edilen iş kalemleri ile bu iş kalemleri içerisinde yer alan ve açıklanması istenen giderlerin idarece belirlenmesi, belirlenen önemli teklif bileşenlerinin teklifi sınır değerin altında olan geçerli teklif sahibi istekliye bildirilerek, aşırı düşük teklif sorgulama işleminin yenilenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

  Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, idare tarafından teklifte önemli olduğu tespit edilen maliyet bileşenlerinin açık ve tereddütte mahal vermeyecek şekilde belirlenerek, aşırı düşük teklif sorgulamasının yeniden yapılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.