ihale şartnamesinde bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere iki iş gününden az olmamak üzere makul bir tamamlama süresi

BAŞVURU SAHİBİ:

Ensar Osman Doğan – Özgöktaş İnşaat Nakliye Madencilik Turizm Hafriyat Yakıt Hayvancılık Tic. ve San. Ltd. Şti. Ortak Girişimi,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Bingöl Özel İdaresi Destek Hizmetleri Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/519680 İhale Kayıt Numaralı “Bingöl İli Adaklı İlçesi Karaçubuk Köyü Tarımsal Sulama Tesisi Yapım İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Bingöl Özel İdaresi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından 05.11.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Bingöl İli Adaklı İlçesi Karaçubuk Köyü Tarımsal Sulama Tesisi Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Ensar Osman Doğan – Özgöktaş İnşaat Nakliye Madencilik Turizm Hafriyat Yakıt Hayvancılık Tic. ve San. Ltd. Şti. Ortak Girişiminin 20.11.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 26.11.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 05.12.2019 tarih ve 52282 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 05.12.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2019/1553 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından 37 ve 38’inci kalemlerde ihale miktarının virgülden sonra üçüncü hanesi yazılmadan teklif verildiği, aritmetik hata yapan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’nci maddesinde “İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve  değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.

Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36’ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü yer almaktadır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği” başlıklı 13’üncü maddesinde “…(3) İhale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemeler birbirine aykırı olamaz.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Başvuru ve teklif mektuplarının şekli” başlıklı 54’üncü maddesinde “(1) Başvuru ve teklif mektupları bu Yönetmeliğin ekinde yer alan standart formlar esas alınarak hazırlanır.

(2) Teklif mektubunun aşağıdaki şartları taşıması zorunludur:

a) Yazılı olması.

b) İhale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi.

c) Teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması.

ç) Üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması.

d) Türk vatandaşı gerçek kişilerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye’de faaliyet gösteren tüzel kişilerin vergi kimlik numarasının belirtilmesi.

e) Ad ve soyadı veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması.

(3) Ortak girişim olarak teklif veren isteklilerin teklif mektuplarının, ortakların tamamı tarafından veya yetki verdikleri kişilerce imzalanması gerekir.

…

(5) Teklif mektuplarının şekil ve içerik bakımından yukarıda belirtilen niteliklere ve teklif mektubu standart formuna uygun olmaması teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olarak kabul edilir. Taşıması zorunlu hususlardan herhangi birini taşımayan teklif mektuplarının değiştirilmesi, düzeltilmesi veya eksikliklerinin giderilmesi gibi yollara başvurulamaz. Teklif mektubu usulüne uygun olmayan isteklinin teklifi değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü bulunmaktadır.

Anılan Yönetmelik’in “Başvuruların ve tekliflerin alınması, açılması ve belgelerdeki bilgi eksikliklerinin tamamlatılması” başlıklı 57’nci maddesinde “…(7) Birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunduğu tespit edilen isteklilere ait teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aritmetik hata ve yuvarlama” başlıklı 16.5’inci maddesinde “16.5.1. Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda aritmetik hata olduğu kabul edilecek ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır. Kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerde, isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, teklif verdiği diğer kısımlar üzerinden ihale sonuçlandırılacaktır.

16.5.2. Kısmi teklife izin verilip verilmediğine bakılmaksızın, birim fiyat üzerinden teklif alınan tüm ihalelerde istekliler, hizmet alımı ihalelerinde işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemleri hariç, birim fiyatları ve birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verebileceklerdir. Ancak, toplam teklif tutarı virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

Kısmi teklifin tek kalemden oluşması durumunda birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutar, en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı olacak şekilde verilebilecektir. Kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması halinde ise bu kalem tutarlarının toplanması sonucu bulunan kısım toplam tutarı en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı olacak şekilde verilebilecektir.  Bir başka ifadeyle kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması halinde her bir kalemin birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarı, virgülden sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verilebilecek, ancak kısım toplam tutarı en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

…

16.5.3. Elektronik araçlar yardımıyla tablolama programları (MS Excel, Numbers, LibreOffice Calc ve benzerleri) kullanılarak oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit veya daha az olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi kaydıyla aritmetik hata olarak kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde yazılı birim fiyatlar esas alınarak ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilecektir. Yapılan bu düzeltme sonucu bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik değerlendirmesine esas nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.” açıklamaları,

Anılan Tebliğ’in “İdarelerce belgelerdeki eksik bilgilerin tamamlatılması” başlıklı 16.6’ncı maddesinde “16.6.1 İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden herhangi birinin, aday veya isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik belgeler ve ekleri idarelerce tamamlatılmayacaktır. Ancak,

a) Geçici teminat ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar hariç olmak üzere, sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,

…

İdarelerce tamamlatılacaktır. Bu çerçevede, bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler, idarece ilgili kurum veya kuruluştan re’sen istenebilir. Söz konusu belgelerin aday veya istekliler tarafından tamamlatılmasının istenilmesi halinde ise bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere iki iş gününden az olmamak üzere makul bir tamamlama süresi verilecektir.” açıklamaları yer almaktadır.

İdari Şartname’nin ekinde yer alan birim fiyat teklif cetvelinin ilgili kısımları aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:

İhale üzerinde bırakılan istekli Çerme İnş. Gıda Tar. Hayv. Temz. Nak. Tic. ve San. Ltd. Şti. tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin ilgili kısımları ise aşağıda yer verilen şekildedir:

Kamu ihale mevzuatı uyarınca aritmetik hata kavramının teklif edilen fiyatları gösteren birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda yapılan çarpım ve toplama hatalarını ifade ettiği, isteklilerce birim miktarlarda yapılan hataları ve değişiklikleri ifade etmediği anlaşılmaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.5.3’üncü maddesinde ise elektronik araçlar yardımıyla tablolama programları (MS Excel, …) kullanılarak oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıklarının toplam teklif fiyatının binde birine eşit veya daha az olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi kaydıyla aritmetik hata olarak kabul edilmeyeceği belirtilmiştir. Ancak şikayete konu durumda çarpım ve toplamlarda yazılımdan kaynaklı yuvarlama nedeniyle oluşan hesaplama hataları değil, birim miktarların değiştirilmesine bağlı bir hesaplama farklılığı vardır.

İstekliler teklif birim fiyatlı işler için teklif mektubunun 4’üncü maddesinde yer alan “Teklif cetvelinde yer alan her bir iş kaleminin miktarının ve mahiyetinin ihale dokümanda yer alan teknik şartnameye ve projelere uygun olduğunu kabul ediyoruz” beyanıyla iş kalemi miktarlarını kabul ve taahhüt etmektedirler. Bu bağlamda, birim fiyat teklif cetvelindeki miktarların birebir aynı olarak verilmesindeki sorumluluğun isteklilerde olduğu açıktır. Ayrıca Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 54’üncü maddesinde teklif mektuplarının teklif mektubu standart formuna uygun olmamasının teklifin esasını değiştirecek nitelikte bir eksiklik olarak kabul edileceği ve 4734 sayılı Kanun’un 37’nci maddesinde de teklifin esasını değiştirecek nitelikteki eksikliklerin tamamlatılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu çerçevede birim fiyat teklif cetvelinin birim fiyat teklif mektubunun eki ve ayrılmaz bir parçası olduğu, dolayısıyla birim fiyat teklif cetvelinde yapılacak miktar değişikliklerin de standart forma aykırılık olarak kabul edileceği sonucuna varılmaktadır.

Yapılan inceleme neticesinde idarece hazırlanan ve ihale dokümanı kapsamında verilen birim fiyat teklif cetveli standart formunda 37’nci ve 38’inci kalemlerin miktarları virgülden sonra üç haneli olmasına rağmen,  başvuru sahibi tarafından sunulan birim fiyat teklif mektubu eki cetvelde anılan kalemlerin miktarlarının virgülden sonraki kısımların yuvarlanması suretiyle iki haneli olarak gösterildiği, böylece idarece hazırlanan birim fiyat teklif cetveli standart formunda yer alan miktar sütununun söz konusu kalemler için değiştirildiği, bu durumda idarenin hazırladığı standart forma uygun olmayan teklif verildiği ve söz konusu eksikliğin teklifin esasını değiştirecek nitelikte olduğu ve bu nedenle bilgi eksikliği kapsamında tamamlatılamayacağı anlaşıldığından, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesinin ikinci fıkrası yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde idarece hazırlanan ve ihale dokümanı kapsamında verilen birim fiyat teklif cetveli standart formunda virgülden sonra üç haneli olmasına rağmen Ahne İnşaat Hırd. Emlak Gıda ve Hayv. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin 8, 9 ve 40; Hikmet Başak/Kardeşler İnşaat tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin 8 ve 9; Anadolu Mühendislik İnş. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin 8, 9 ve 40.; Orhan Güngerigök/Gelişim Mühendislik- Sasan Sav. San. İnş. Elekt. Oto. Gıda Tic. ve Ltd. Şti. Ortak Girişimi tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin 8, 9 ve 40; Seras Yapı İnş. Madencilik Doğalgaz Ltd. Şti. tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin, 37 ve 38; Ramazan Köse tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin 8, 9 ve 40’ıncı kalemlerinin miktarlarının  virgülden sonraki kısımların yuvarlanması suretiyle iki haneli olarak gösterildiği, böylece idarece hazırlanan birim fiyat teklif cetveli standart formunda yer alan miktar sütununun söz konusu kalemler için değiştirildiği, bu durumda idarenin hazırladığı standart forma uygun olmayan teklif verildiği ve söz konusu eksikliğin teklifin esasını değiştirecek nitelikte olduğu ve bu nedenle bilgi eksikliği kapsamında tamamlatılamayacağı tespit edildiğinden, söz konusu isteklilerin de tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.  

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Çerme İnş. Gıda Tar. Hayv. Temz. Nak. Tic. ve San. Ltd. Şti., Ahne İnşaat Hırd. Emlak Gıda ve Hayv. San. Tic. Ltd. Şti., Hikmet Başak/Kardeşler İnşaat, Anadolu Mühendislik İnş. San. Tic. Ltd. Şti., Orhan Güngerigök/Gelişim Mühendislik -Sasan Sav. San. İnş. Elekt. Oto. Gıda Tic. ve Ltd. Şti. Ortak Girişimi, Seras Yapı İnş. Madencilik Doğalgaz Ltd. Şti. ve Ramazan Köse tarafından sunulan tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.