İhale Teknik Şartnamesinde yer verilen düzenlemelerden yüklenici tarafından yapılacak sigorta kapsamının “çok kullanıcılı ve her türlü zarar ve ziyanı, (alkollü olunmaması kaydıyla sürücü hatasından kaynaklanan zararlarda dahil) kapsayacak şekilde yaptırılacağı, taşıtın sürücüsü ile yolcuların ve üçüncü şahısların yaralanma ve ölümü halinde ödenecek tazminat miktarlarının yükleniciye ait olduğunun bildirildiği, bu düzenleme ile Genel Şartnamesi’nin genel hükümlerinin kapsamının dışına çıkıldığı, idarenin personelinin kusurundan doğacak zararların da yüklenicinin sorumluluğu kapsamına alındığı, ihalede şoförlerin yüklenici tarafından temin edilmeyeceği, idare personelinin araçları kullanılacağı dikkate alındığında şikâyete konu düzenlemelerin mevzuata aykırı olduğu ve istekilerin sağlıklı teklif oluşturmasını engeller nitelikte olduğu
(3) İhale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemeler birbirine aykırı olamaz.” hükmü,
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: DHMİ Genel Müdürlüğü ve Havalimanları (Teknik Şartname Ek-1 Araç Tahsis Listesinde belirtilmiştir.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde 25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir.
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1. Teknik Şartnamede belirtilen giderler ile Karar Pulu tutarı, Sözleşme Damga Vergisi, KİK payı tutarı fiyata dâhil olacaktır.” düzenlemesi,
a) 1 (bir) adet 1. Grup Binek Araç (Yakıt Hariç)
b) 6 (altı) adet 2. Grup Binek Araç (Yakıt Hariç)
c) 84 (seksen dört) adet 3. Grup Binek araç (Yakıt hariç),
f) 26 (yirmi altı) adet 6. Grup Açık Kasa Çift Kabinli Kamyonet(Yakıt hariç),
g) 60 (altmış) adet 7. Grup 16+1 Minibüs (Yakıt hariç),
h) 3 (üç) adet 8. Grup 8+1 Otomobil (Yakıt Hariç),
ı) 1 (bir) adet 9. Grup 5+1 Otomobil (Yakıt Hariç),
İşin teknik özellikleri ve diğer ayrıntıları sözleşme ekinde yer alan ve ihale dokümanını oluşturan belgelerde düzenlenmiştir.” düzenlemesi,
9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi,
Anılan Tasarı’nın “İşin yapılma yeri, işyeri teslim ve işe başlama tarihi” başlıklı 10’uncu maddesinde “10.1. İşin yapılacağı yer/yerler: Teknik Şartname Ek-1 Araç Tahsis Listesinde belirtilen yerler
10.2. İşyerinin teslimine ilişkin esaslar ve işe başlama tarihi: İşyeri teslimi yapılmayacak ve 9.1. maddesinde belirtilen tarihte işe başlanacaktır.” düzenlemesi,
a)1 (bir) adet 1. Grup Binek Araç (Yakıt Hariç)
b)6 (altı) adet 2. Grup Binek Araç (Yakıt Hariç)
c)84 ( seksen dört) adet 3. Grup Binek araç (Yakıt hariç),
f)26 (yirmi altı) adet 6. Grup Açık Kasa Çift Kabinli Kamyonet(Yakıt hariç),
g)60 (altmış) adet 7. Grup 16+1 Minibüs (Yakıt hariç),
h)3 (üç) adet 8. Grup 8+1-Otomobil (Yakıt Hariç),
ı) 1 (bir) adet 9. Grup 5+1 Otomobil (Yakıt Hariç),
düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Araçların nitelikleri ve çalıştırma esasları” başlıklı 3’üncü maddesinde “…3.9. Kiralanacak tüm araçların otoyol ve köprü geçiş ücretleri idareye ait olacaktır. İhtiyaç duyulması halinde köprü ve otoyol geçiş kartları Yüklenici tarafından çıkartılacak ve gideri İdarece karşılanacaktır.
3.10. Tüm araçların her türlü periyodik bakım, her türlü bakım-onarım ve tamiratlar(yedek parça ve işçilik dâhil), fenni muayeneleri, egzoz muayeneleri, lastik, akü, tüm yedek parça ve yağlama giderleri her türlü vergi, sigorta, 7/24 çekici, gezici servis, araçların yetki belgeleri (D2 veya B2, K1 veya C2) ve benzeri araçla ilgili her türlü gider Yükleniciye ait olacaktır. Araçlar anahtar teslimi olarak kiralanacağından tescil amaçlı her türlü masraf ve vergi Yükleniciye aittir.
…
3.12. Kiralanacak araçlar şehir içi ve şehirlerarası görevlerde kullanılacak olup, kiralama süresince araçlar hafta içi, hafta sonu ve resmi tatil günleri de dahil 24 (yirmi dört) saat İdaremiz emrinde olacaktır.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Araçların İlk Teslimi, İadesi ve Genel Esaslar” başlıklı 4’üncü maddesinde “…4.6. Araçların bakım kitapçığında belirtilen kilometre/zamanlardaki periyodik bakımları orijinal parçalar kullanılmak suretiyle Yüklenicinin belirlediği anlaşmalı servislerde Yüklenici tarafından yapılacak/yaptırılacaktır. Araçların periyodik bakım zamanları İdare tarafından Yükleniciye yazılı olarak bildirilecektir. İlgili bakımların idarece yapılması durumunda oluşacak fatura bedeli yüklenicinin hak edişinden kesilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine ilişkin Esas ve Usuller’in “Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinde “(1) Temel amaç çerçevesinde hizmet alımı suretiyle taşıt edinilebilmesinin genel esasları şunlardır:
…
ç) Taşıtlar yakıt hariç, şoförlü veya şoförsüz olarak edinilebilecektir.
d) Taşıtların, her türlü vergi, sigorta ve bakım-onarım gibi giderleri yükleniciye ait olacaktır.
…” düzenlemesi yer almaktadır.
Şikâyete konu ihalenin Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait “DHMİ Genel Müdürlüğü ve Bünyesinde Bulunan Başmüdürlük/Müdürlük İçin Binek, 4X2 Çift Kabinli Pick-Up, 4X4 Çift Kabinli Pick-Up, Minibüs, Açık Kasa Çift Kabinli Kamyonet Araç Kiralama İşi” olduğu, ihale konusu işin genel müdürlük ve şube müdürlükleri dahil toplam 58 bölgede gerçekleştirileceği, 15.09.2023 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 7 isteklinin katıldığı, ihaleye katılan 5 isteklinin geçici teminat mektubu tutarlarının yetersiz olduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, 28.09.2023 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin Onural Turizm Taşımacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
Birim fiyat teklif cetvelinde günlük birim fiyat üzerinden çalıştırılacak 9 farklı kategorideki toplamda 310 adet araca ilişkin teklif fiyatların verileceği belirlenmiştir.
Yukarıda aktarılan dokuman düzenlemelerinden, ihale konusu işte çalıştırılacak araçlara ilişkin akaryakıt ve şoför giderleri ile otoyol ve köprü geçiş ücretlerinin idare tarafından karşılanacağı, bunun dışındaki her türlü periyodik bakım, her türlü bakım-onarım ve tamiratlar (yedek parça ve işçilik dâhil), fenni muayeneleri, egzoz muayeneleri, lastik, akü, tüm yedek parça ve yağlama giderleri her türlü vergi, sigorta, 7/24 çekici, gezici servis, araçların yetki belgeleri (D2 veya B2, K1 veya C2) ve benzeri araçla ilgili her türlü giderin yükleniciye ait olduğu, ihaleye ait birim fiyat teklif cetvelinde araç kiralanmasına ilişkin günlük olarak belirleme yapıldığı (kilometre üzerinden birim oluşturulmadığı), bu kapsamda idare tarafından ihaleye katılan isteklilerden günlük araç kiralamalarına ilişkin teklif verilmesinin istenildiği, diğer taraftan ihale konusu iş süresince araçların yapacakları kilometre bilgisine yer verilmediği anlaşılmıştır.
Başvuruya konu ihale dokümanında ihale konusu işte çalıştırılacak araçların yapacağı kilometre bilgisine yer verilmediği görülmekle birlikte, söz konusu araçların kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde ihale konusu hizmetin ifasında kullanılacağı, bununla birlikte ihale konusu işte çalıştırılacak araçların yapacağı kilometre bilgisinin akaryakıt gibi asli bir maliyet kalemi için önem arz edeceği, ihale konusu iş kapsamında ise akaryakıtın idare tarafından karşılanacağının düzenlendiği, ayrıca birim fiyat teklif cetvelinde tekliflerin araç sayısı ve gün üzerinden verilmesinin istenildiği, kiralanacak araçlarda sınırsız kilometre düzenlemesi bulunmasından, birim fiyat teklif cetvelinde belirtilen günlere ilişkin kiralanacak olan araçların idare tarafından bu süre içerisinde herhangi bir kilometre kısıtı olmaksızın kullanılmasının amaçlandığı, araçların kiralama bedeline ilişkin idare tarafından yapılacak hak edişlerin de araçların yaptığı kilometre esas alınarak değil, aylık dönemler itibariyle ödeneceği, dolayısıyla ihale dokumanı kapsamında araçların yapacağı kilometre bilgisine yer verilmemesinin isteklilerin tekliflerini oluşturmaları bakımından herhangi bir engel teşkil etmeyeceği,
Diğer taraftan ihale dokümanı düzenlemeleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde ihale konusu işin gerçekleştirileceği yere ilişkin çelişkili bir düzenleme bulunmadığı, ayrıca dokümanda belirtilen trafik sigortası ve fenni ve egzoz muayenelerinin teklif fiyata dahil olduğuna ilişkin yapılan düzenlemenin hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesine ilişkin usul ve esaslara ve kamu ihale mevzuatına bir aykırılık teşkil etmediği, belirtilen giderler kanunen yaptırılması zorunlu giderler olmakla birlikte ihale konusu işte çalıştırılacak olan araçların idarenin hizmetinde kullanılacağı, dolayısıyla iddia konusu giderlerin teklif fiyata dahil olmasının mevzuata uygun olduğu, idarece gönderilen işlem dosyasında da söz konusu giderlerin mevzuata uygun olarak yaklaşık maliyete dahil edildiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:
Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Yüklenicinin genel sorumlulukları” başlıklı 6’ncı maddesinde “Yüklenici, işleri gereken özen ve ihtimamı göstererek planlayacak, projelendirecek (sözleşmede öngörüldüğü şekilde), yürütecek, tamamlayacak ve işlerde olabilecek kusurları sözleşme hükümlerine uygun olarak giderecektir. Yüklenici, bu sorumluluklarının yerine getirilmesi için, ister kalıcı, ister geçici nitelikte olsun, gereken bütün denetim, muayene ve testleri yaptıracak ve işçilik, malzeme, tesis, ekipman vb. temin edecektir.
Yüklenici, işin görülmesi sırasında ilgili mevzuatın izin vermediği insan ve çevre sağlığına zarar verici nitelikte malzeme kullanamaz veya yöntem uygulayamaz. İlgili mevzuatın izin verdiği malzeme ve yöntemler ise, öngörülmüş tedbirler alınarak ve usulüne uygun şekilde kullanılabilir. Bu yükümlülüklerin ihlal edilmesi halinde yüklenici, idarenin ve üçüncü şahısların tüm zararlarını karşılamak zorundadır.
Yüklenici, bu Genel Şartnamede öngörülen yükümlülük ve yasakları ihlâl ederek idareye veya üçüncü kişilere verdiği zarardan dolayı bizzat sorumludur.” hükmü,
Anılan Şartname’nin “Mevzuata uygunluk” başlıklı 12’nci maddesinde “İlgili bütün bildirimlerin ve bütün ödemelerin yapılması da dahil olmak üzere yüklenici… (b) Malları veya hakları, işler dolayısıyla herhangi bir şekilde etkilenen veya etkilenebilecek olan kamu kurum ve kuruluşlarının düzenlemelerine uyacak ve bu hükümlerin ihlali nedeniyle ortaya çıkabilecek bütün sorumluluk ve cezalardan dolayı idarenin zararını karşılayacaktır.” düzenlemesi,
(a) Kamu düzenine ve kamusal yaşamın gereklerine uygun davranacak,
(b) Kamunun mülkiyeti veya hüküm ve tasarrufu altındaki taşınır ve taşınmaz mallar ile özel kişilerin mülkiyetindeki taşınır veya taşınmaz mallara, kamusal kullanıma tahsis edilmiş veya bırakılmış yol, meydan, park gibi orta mallarına ve kamu hizmetinde kullanılan mallara zarar vermeyecek, bunların kullanımına ve bunlara ulaşılmasına engel olmayacaktır.
Belirtilen hükümlerin ihlal edilmesi nedeniyle idarenin maruz kalabileceği tüm zarar, ceza, tazminat ve benzeri sorumluluklar ile bunların mali sonuçlarından doğacak giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır.” düzenlemesi,
Adı geçen Şartname’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 19’uncu maddesinde “İşyerinde, işin başlamasından kabul belgesinin verilmesine kadar her türlü araç, malzeme, ihzarat, makine ve taşıtlar ile sözleşme konusu hizmet işinin korunmasından yüklenici sorumludur.
Yüklenici, kazaların, zarar ve kayıpların meydana gelmesini önlemek amacı ile gereken bütün önlemleri almak ve kontrol teşkilatı tarafından, kaza, zarar ve kayıp ihtimallerini azaltmak için verilecek talimatların hepsine uymak zorundadır.
Yüklenici, işin devamı süresince iş yerinde yapılacak çalışmalarda her türlü güvenlik önlemini almak zorundadır. İş sahasında veya çevresindeki bölgede, yeterli güvenlik önleminin alınmaması nedeniyle doğabilecek hasar ve zararın ödenmesinden yüklenici sorumludur. Ayrıca yüklenici, işyerinde kullanılan ekipmanın neden olabileceği kazalardan korunma usullerini ve önlemlerini çalışanlara öğretmek zorundadır. Bu konularda gerek kontrol teşkilatı tarafından istenen ve gerekse yüklenicinin kendi arzusu ile uyguladığı güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümü yükleniciye aittir…” düzenlemesi,
Söz konusu Şartname’nin “Yüklenicinin kusuru dışındaki hasar ve zararlar” başlıklı 20’nci maddesinde “Olağanüstü haller ve doğal afetlerin işyerlerinde ve yapılan işlerde meydana getireceği hasar ve zararlar ile sigortalanabilir riskler sigorta kapsamında olsun veya olmasın yüklenici bu hasar ve zararlar için idareden hiç bir bedel isteyemez. Ancak bu hasar ve zararlar nedeniyle meydana gelecek gecikmeler için yükleniciye gerekli süre uzatımı verilir.
Savaş, yurt içinde seferberlik, ayaklanma, iç savaş ve bunlara benzer olaylar veya yüklenici ve varsa alt yüklenici tarafından kullanılmadıkça bir nükleer yakıttan kaynaklanan radyasyonlar ve bunların gerektirdiği önlemler sonucunda meydana gelecek riskler gibi sigortalanması mümkün olmayan türden riskler ile idarenin işlerin tamamlanmış kısımlarını teslim alarak kullanmasından dolayı doğacak riskler idareye aittir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Teknik Şartname’nin Araçların nitelikleri ve çalıştırma esasları” başlıklı 3’üncü maddesinde “…3.11.Sözleşme süreci içerisinde kasko, trafik vb. sigortalar ile fenni ve egzoz muayeneleri biten araçların mezkur işlemleri yüklenici tarafından, en geç süre bitmeden yaptırılır ve teklif fiyata dahildir. Yaptırmadığı takdirde cezalar yükleniciye aittir.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Yüklenici görev ve sorumlulukları “ başlıklı 5’inci maddesinde “…5.3. Araçların Motorlu Taşıtlar Vergisi (motorlu taşıtlar ek vergileri dahil), Zorunlu Trafik Sigortası, Full Kasko (poliçe kapsamına deprem, sel, terör, yangın, çalınma veya çalınmaya teşebbüs, çarpma veya çarpılma, su baskını, sigara yangını, yetkili olmayanlarca aracın çekilmesi, ferdi kaza ve ferdi kaza deprem teminatı, hukuksal yardım, yardım hizmet paketi, grev, lokavt ve halk hareketleri, enflasyon koruma ve benzeri tüm sebepleri kapsayacak şekilde olacaktır) ile Ferdi Kaza Koltuk Sigortası (Ferdi Kaza Koltuk Sigortası sadece minibüsler için) vb. ile İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortasını içeren Motorlu Araç Birleşik Sigortası ve benzeri tüm sigorta ve vergiler ve bunlara ait tüm yasal yükümlülükleri yükleniciye ait olacaktır. Taşıtın sürücüsü ile yolcuların ve üçüncü şahısların yaralanma ve ölümü halinde ödenecek tazminat miktarları Yükleniciye aittir. Full Kasko sigortası çok kullanıcılı ve her türlü zarar ve ziyanı (alkollü olunmaması kaydıyla sürücü hatasından kaynaklanan zararlarda dahil) kapsayacak şekilde yapılacaktır. Yüklenici söz konusu yükümlülükleri yerine getirdiğine dair belgelerin birer örneğini işe başlar iken Teknik Heyetçe yapılan inceleme esnasında Genel Müdürlük/Başmüdürlük/Müdürlüğe verecektir. Sözleşme süresi içerisinde kasko sigortasının yaptırılmamasından, geç yaptırılmasından, teminatların eksik yaptırılmasından ve benzerinden doğacak her türlü yükümlülük yükleniciye ait olacaktır.
…
5.5. Araçların kullanımında İdarenin tayin ettiği sürücü hataları nedeniyle ortaya çıkabilecek trafik cezaları (kırmızı ışık, hatalı park, aşırı hız (radar) vb. cezalar) (Araçtaki eksiklikler hariç) sürücüye aittir. Sürücü hatası olmayan ancak, araca ait bir hatadan kaynaklanmışsa cezayı Yüklenici karşılayacaktır. Araçların İdaremiz personelince kullanımı esnasında olabilecek trafik cezaları, ilgili kurum tarafından yüklenici firmaya tebliğ tarihinden itibaren gecikmeye mahal verilmeden en geç 1 (bir) takvim gün içerisinde yazı ile Yüklenici tarafından araçların tahsis edildiği havalimanlarına ulaştırılacaktır. Yükleniciden kaynaklanan gecikme cezalarından yüklenici sorumludur. (Anapara hariç)” düzenlemesi yer almaktadır.
Yukarıda aktarılan mevzuat düzenlemeleri uyarınca, yüklenicilerin işin görülmesi esnasında Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nde öngörülen yükümlülük ve yasakları ihlâl etmek suretiyle, idareye veya üçüncü kişilere verdiği zarardan dolayı bizzat sorumlu olacağı belirli kılınmış olup idarenin ise takip, gözetim ve denetim sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu bağlamda, her ne kadar yüklenicinin ilgili mevzuata göre alınması zorunlu olan güvenlik ve sağlık tedbirlerini almakla yükümlü olduğu açık olsa da, şikâyete konu edilen Teknik Şartname’nin 5.3’üncü maddesinde yer verilen düzenlemelerden yüklenici tarafından yapılacak sigorta kapsamının “çok kullanıcılı ve her türlü zarar ve ziyanı, (alkollü olunmaması kaydıyla sürücü hatasından kaynaklanan zararlarda dahil) kapsayacak şekilde yaptırılacağı, taşıtın sürücüsü ile yolcuların ve üçüncü şahısların yaralanma ve ölümü halinde ödenecek tazminat miktarlarının yükleniciye ait olduğunun bildirildiği, bu düzenleme ile Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin genel hükümlerinin kapsamının dışına çıkıldığı, idarenin personelinin kusurundan doğacak zararların da yüklenicinin sorumluluğu kapsamına alındığı, ihalede şoförlerin yüklenici tarafından temin edilmeyeceği, idare personelinin araçları kullanılacağı dikkate alındığında şikâyete konu düzenlemelerin mevzuata aykırı olduğu ve istekilerin sağlıklı teklif oluşturmasını engeller nitelikte olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
| Toplantı No | : 2024/003 |
| Gündem No | : 42 |
| Karar Tarihi | : 17.01.2024 |
| Karar No | : 2024/UH.II-127 |