BAŞVURU SAHİBİ:

Semih YAZICI – Net İnş. Taah. Müh. Turz. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Devlet Su İşleri 22. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/1476197 İhale Kayıt Numaralı “Giresun-Dereli Kızıltaş Köyü Aksu Deresi İkmali” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Devlet Su İşleri 22. Bölge Müdürlüğü tarafından 16.03.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Giresun-Dereli Kızıltaş Köyü Aksu Deresi İkmali” ihalesine ilişkin olarak Semih Yazıcı – Net İnş. Taah. Müh. Turz. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından 05.06.2023 tarih ve 95358 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan dilekçe ile doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2023/715 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, başvuruya konu ihaleye teklif verildiği, 05.05.2023 tarihinde onaylanan ihale komisyonu kararına göre sınır değerin üzerinde teklif verdikleri ihalenin uhdelerinde bırakıldığı, Alsancak Yapı İnş. Turz. Tic. Ltd. Şti.nin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamaları idarece verilen analiz formatına uygun bulunmadığından isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak söz konusu ihale komisyonu kararına karşı Alsancak Yapı İnş. Turz. Tic. Ltd. Şti.nin yapmış olduğu şikayet başvurusuna idare tarafından verilen 25.05.2023 tarihli şikayete cevap yazısında aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesine karar verildiği,

İdare tarafından Alsancak Yapı İnş. Turz. Tic. Ltd. Şti.den 31.03.2023 tarihinde aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, ilgili firmaya açıklamalarının sunulması için 11.04.2023 tarihine kadar süre verildiği, söz konusu isteklinin aşırı düşük teklif sorgulama yazısına bir itirazı bulunuyor ise sorgulama yazısındaki mevzuata aykırılıklara ilişkin sorgulama yazısının tebliğinden itibaren on gün içerisinde idareye şikayet başvurusunda bulunulması gerektiği, aksi halde sorgulama yazısına herhangi bir itiraz bulunmuyor ise aşırı düşük teklif sorgulama yazısına uygun şekilde açıklama yapılması gerektiği, ancak söz konusu istekli tarafından bu aşamada aşırı düşük teklif sorgulama yazısına herhangi bir itirazda bulunulmadığı, dolayısıyla anılan istekli tarafından sorgulama yazısına uygun açıklama yapılması gerektiği,

Anılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmadığına yönelik ihale komisyonu kararı tebliğ edildikten, dolayısıyla söz konusu sorgulama yazısına şikayet başvuru süresi geçtikten sonra şikayet başvurusunda bulunulduğu, bu şikayet başvurusu neticesinde idare tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarının yenilenmesine yönelik düzeltici işlem kararı verildiği, bu durumda idare tarafından hem istekliye mevzuata aykırı olarak ikinci bir savunma hakkı tanındığı hem de isteklinin açıklamalarını inceleyip açıklamalarındaki aykırılıkları ortaya koyarak ve komisyon kararına yazarak firmaya aykırılıkları düzeltmesi için adeta yol gösterildiği,

Alsancak Yapı İnş. Turz. Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif sorgulama yazısına yönelik yaptığı şikayet başvurusu süresinde yapılmadığından idare tarafından ihale komisyonu kararı alındıktan sonra aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesine ilişkin düzeltici işlem kararı verilmesinin mevzuata aykırı olduğu, bu nedenle idare tarafından şikayete cevap yazısında alınan düzeltici işlem kararı iptal edilerek ve ihale komisyonunca alınan komisyon kararının geçerliliği korunarak ihalenin uhdelerinde bırakılması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır.” açıklaması,

Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde  “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir. …

45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında; …

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir. …

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği, …

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir…

45.1.13.16. Niteliği gereği üretiminden sonra belirli bir süre içerisinde imalata dönüştürülmesi gereken hazır betona ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçler ile açıklama yapılması esastır. İdarece, TS 13515 Standardında belirlenen süreler ile Karayolu Trafik Yönetmeliğinde düzenlenen azami hız sınırları dikkate alınarak, hazır beton üretim tesisi ile işin yapılacağı yer arasındaki azami mesafenin tespit edilmesi ve aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda bu mesafeye yer verilmesi zorunludur. Fiyat teklifi ile açıklama yapılması halinde, idarece belirlenen mesafeden daha uzak mesafe kullanılamaz. …” açıklamaları yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Giresun-Dereli Kızıltaş Köyü Aksu Deresi İkmali

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2020A06-209853 ( – Doğu Karadeniz Şehir Taş. Kont. Tesis. 1.Merhale)

d) Kodu:

e) Miktarı:

6 adet tersip bendi, 7.161,00 m kargir duvar, 14 adet menfez, 1 adet araç köprüsü, 1 adet yaya köprüsü 7.161,00 m duvar üstü kırsal korkuluk imalatları.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Giresun İli Dereli İlçesi” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İdare tarafından 31.03.2023 tarihinde teklifi sınır değerin altında olan Par-San Yapı A.Ş. ile Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti.ne aşırı düşük sorgulama yazısının gönderildiği, anılan isteklilerden 11.04.2023 tarihine kadar aşırı düşük teklif açıklamalarının yapılmasının istenildiği, aşırı düşük sorgulama yazısının ekinde; “Kızıltaş-03 İmalatta satın alınan ve beton pompasıyla basılan (Hazır Beton) C20/25 betonları”,  “Kızıltaş-07 Profilli demirden korkuluk yapılması için, gerekli her türlü malzemenin temini, işçiliği ve yapılan korkuluğun boyanması dahil proje ölçülerinde korkuluk yapılması” ve “Kızıltaş-10 Ocak taşı ile 350 dozlu çimento harçlı kargir inşaat” iş kalemlerine ilişkin analiz formatlarına yer verildiği, bahse konu iş kalemlerinde açıklama istenilecek ve açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirtildiği görülmüştür.

Söz konusu iş kalemlerine ilişkin analiz formatları incelendiğinde, “Kızıltaş-03 İmalatta satın alınan ve beton pompasıyla basılan (Hazır Beton) C20/25 betonları” iş kaleminde yer alan “C20/C25 Hazır Beton Harcı” girdisinde nakliye ve pompaj bedelinin dahil olduğu belirtilmekle birlikte, idare tarafından nakliye mesafelerine ilişkin herhangi bir belirleme yapılmadığı görülmüştür.   

Ayrıca Kızıltaş-03, Kızıltaş-07 ve Kızıltaş-10 numaralı iş kalemlerinin analizlerinde, “Mazot (Motorin)” girdilerine yer verildiği, ancak aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere, söz konusu iş kalemlerinde yer alan “Mazot (Motorin)” girdilerinin hem açıklama istenilecek hem de açıklama istenilmeyecek şeklinde belirlendiği görülmüştür.

İdare tarafından gönderilen aşırı düşük sorgulama yazısına sınır değerin altında teklif sunan; Par-San Yapı A.Ş. tarafından cevap verilmemiş olup, Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti. tarafından 10.04.2023 tarihinde aşırı düşük teklif açıklaması yapılmıştır.

İhale komisyonunun 05.05.2023 tarihinde onaylanan kararına göre ihalenin sınır değer üzerinde teklif sunan başvuru sahibi Semih Yazıcı – Net İnş. Taah. Müh. Turz. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı, aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan Par-San Yapı A.Ş.nin teklifi ile, aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayan Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti.nin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı görülmüştür.

Söz konusu komisyon kararında Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmama gerekçeleri incelendiğinde, “Kızıltaş-03 İmalatta satın alınan ve beton pompasıyla basılan (Hazır Beton) C20/25 betonları” iş kaleminde yer alan “C20/25 Hazır Beton Harcı” girdisine pompa bedelinin dahil olduğuna analiz formatında yer verildiği, Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti.nin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamasında ise bu girdiye yönelik olarak, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 10.130.1504 poz numaralı rayicinin kullanıldığı, ancak söz konusu rayiçte pompa bedeli hariç tutulduğundan, anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları analiz formatına uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmıştır. Bahse konu ihale komisyonu kararı isteklilere EKAP üzerinden 08.05.2023 tarihinde tebliğ edilmiştir.

Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti. tarafından 08.05.2023 tarihinde idareye verilen dilekçe ile aşırı düşük teklif sorgulama yazısında yer alan iş kalemlerinde “Mazot (Motorin)” girdisinin açıklama istenilecek ve açıklama istenilmeyecek şeklinde belirlendiği, herhangi bir girdi için açıklama istenilecekse, bu girdiye yönelik diğer iş kalemlerinde de açıklama istenilmesi gerektiği, bu nedenle aşırı düşük sorgulama yazısının yenilenmesi gerektiği ifade edilmiştir.

İdare tarafından verilen 09.05.2023 tarihli cevap yazısında, isteklinin dilekçesinde yer verdiği hususlara ilişkin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdareye şikayet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesi ile İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ’in “Şikayet başvuru süresi”  başlıklı 4.1 ve 4.2(a) maddelerinde belirtilen 10 günlük süre istekli tarafından aşıldığından başvurunun süre yönünden reddedildiği görülmüştür.

Akabinde Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti. tarafından 16.05.2023 tarihinde idareye şikayet başvurusunda bulunulduğu, söz konusu şikayet dilekçesinde, 08.05.2023 tarihli dilekçelerini idareye verdiklerinde henüz tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmadığını, ancak aşırı düşük sorgulama yazısı mevzuata uygun yapılmadığından motorin girdisine ilişkin tespitlerinin halen geçerli olduğu, bununla birlikte tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına gerekçe gösterilen pompaj bedelinin fiyatlandırılmasının da hatalı olduğu, şayet pompaj bedeli açıklama istenilen bir maliyet ise analiz girdileri arasında pompaj bedelinin de dahil edilerek açıklama istenilmesi gerektiği, dolayısıyla pompaj bedeli için maliyet öngörülmediği gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılamayacağı, ayrı bir analiz girdisi olarak belirlenmeyen pompaj bedeli için bedel öngörülmediğinden aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunması veya aşırı düşük teklif sorgulamalarının yenilenmesi gerektiği iddia edilmiştir.

İdare tarafından 25.05.2023 tarihinde söz konusu şikayet başvurusuna verilen cevap yazısında, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesindeki açıklamalar gereği farklı iş kalemlerinde ortak girdi olan “Mazot (Motorin)”  girdisine ilişkin tüm iş kalemlerinde açıklama istenilmesi gerektiğinden ve Kızıltaş-03 numaralı iş kalemindeki “C20/C25 Hazır Beton Harcı (Nakliye, pompaj dahil)” girdisine ilişkin olarak anılan Tebliğ’in 45.1.13.16’ncı maddesindeki açıklamalar gereğince hazır beton üretim tesisi ile işin yapılacağı yer arasındaki azami mesafenin belirtilmesi gerektiğinden, aşırı düşük teklif sorgulama yazısında bu hususlara ilişkin gerekli düzeltmeler yapılarak aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesine yönelik düzeltici işlem kararı verilmiştir.

İdare tarafından söz konusu düzeltici işlem kararı sonrasında, teklifi sınır değerin altında olan Par-San Yapı A.Ş. ile Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti.ne 30.05.2023 tarihinde aşırı düşük sorgulama yazısı gönderilerek, anılan isteklilerden 07.06.2023 tarihine kadar aşırı düşük teklif açıklamalarının yapılması istenilmiştir.

Aşırı düşük sorgulama yazısının ekinde gönderilen analiz formatları incelendiğinde, Kızıltaş-03, Kızıltaş-07 ve Kızıltaş-10 numaralı iş kalemlerinde yer alan “Mazot (Motorin)” girdilerinin tamamının açıklama istenilecek şeklinde düzeltildiği, ayrıca “Kızıltaş-03” numaralı iş kaleminde yer alan “C20/C25 Hazır Beton Harcı” girdisinde beton tesis ile işyeri azami mesafesinin 180 km olarak belirlendiği görülmüştür.

İdare tarafından gönderilen söz konusu aşırı düşük sorgulama yazısına istinaden Alsancak Yapı İnşaat Turizm Ticaret Ltd. Şti. tarafından 01.06.2023 tarihinde aşırı düşük teklif açıklamasının idareye sunulduğu görülmüştür.

Yukarıda yer verilen Tebliğ açıklamalarından idarece öncelikle yaklaşık maliyetin hesaplanması aşamasında her bir iş kaleminin yaklaşık maliyete oranının tespit edileceği, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanacağı, ihale komisyonu tarafından, idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemlerinin belirleneceği, sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemlerinin açıklama istenecek iş kalemleri olarak belirleneceği, idarece hazırlanmış olan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edileceği, analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar girdiler için açıklama yapılmasının istenmeyeceği, bu girdilerin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdileri belirleneceği, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyeceği, aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi analizinde yer alması halinde bu girdinin oranının her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılacağı ve herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama isteneceği, analizlerde yer alan işçilik girdilerinin istenilmeyecek girdiler arasında yer alamayacağı anlaşılmaktadır.

Ayrıca anılan Tebliğ’in 45.1.13.16’ncı maddesinde, niteliği gereği üretiminden sonra belirli bir süre içerisinde imalata dönüştürülmesi gereken hazır betona ilişkin olarak idareler tarafından, TS 13515 standardında belirlenen süreler ile Karayolu Trafik Yönetmeliği’nde düzenlenen azami hız sınırları dikkate alınarak, hazır beton üretim tesisi ile işin yapılacağı yer arasındaki azami mesafenin tespit edilmesi ve aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda bu mesafeye yer verilmesinin zorunlu olduğu açıklanmış olup, fiyat teklifi ile açıklama yapılması halinde, idarece belirlenen mesafeden daha uzak bir mesafenin kullanılamayacağı belirtilmiştir.

İdare tarafından 31.03.2023 tarihinde teklifi sınır değerin altında olan isteklilere gönderilen aşırı düşük sorgulama yazısının ekinde yer alan analiz formatlarında, “Mazot (Motorin)” girdilerinin, hem açıklama istenilecek hem de açıklama istenilmeyecek şeklinde belirlenmesinin, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesindeki açıklamalara aykırı olduğu, diğer taraftan söz konusu sorgulama yazısında “Kızıltaş-03” numaralı iş kaleminde yer alan “C20/C25 Hazır Beton Harcı” girdisinde nakliye mesafesinin belirtilmemesinin de anılan Tebliğ’in 45.1.13.16’ncı maddesindeki açıklamalara aykırılık teşkil ettiği, bu kapsamda idare tarafından şikayete verilen cevap yazısında söz konusu eksikliklerin giderilerek 30.05.2023 tarihinde aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesine yönelik düzeltici işlem kararı verilmesinin ihale mevzuatına aykırılık oluşturmadığı anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi istekli tarafından, sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına yönelik idareye süresinde şikayet başvurusunda bulunulmadığı, bu nedenle idare tarafından aşırı düşük teklif sorgulamasının hiçbir surette yenilenmemesi gerektiği iddia edilmekteyse de, idare hukukunun genel prensiplerine göre, açıkça hukuka aykırı işlemlerin idarenin alacağı başka bir idari karar ile her zaman geri alınabileceği, bu kapsamda idare tarafından ilk aşamada tespit edilmesi gereken bir hususun tespit edilmemesi nedeniyle gerçekleşen hukuka aykırılığın, gerek şikayet yoluyla gerekse de idarenin kendi tespitleri yoluyla sonraki aşamalarda giderilebileceği dikkate alındığında, idare tarafından aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi işleminde mevzuata aykırılık bulunmadığı ve başvuru sahibi isteklinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.