ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması yapılırken her bir iş kalemine yönelik olarak analiz girdilerinin neler olduğunu gösteren analiz formatının aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tüm isteklilere verilmesi ve bu analiz formatı içerisinde, ihale konusu işe özgü nakliye girdilerinin mesafelerine de yer verilmesi gerektiği hk

Refüj Organizasyon A.Ş. – Atlas Maden Ürünleri Otomotiv İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 2. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/337382 İhale Kayıt Numaralı “İzmir Ödemiş Beydağ Sulaması 2 Kısım Yapım İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 2. Bölge Müdürlüğü tarafından 27.08.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İzmir Ödemiş Beydağ Sulaması 2 Kısım Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Refüj Organizasyon A.Ş. – Atlas Maden Ürünleri Otomotiv İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının 26.02.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 27.02.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 28.02.2020 tarih ve 10689 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 28.02.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/408 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Söz konusu isteklilerin açıklamaları kapsamındaki sundukları analizlerde bir kısım makine kapasitelerinin İdari Şartname’de istenilen makine kapasitelere göre daha düşük kapasite ile açıklama yaptıkları, öte yandan, Özşa- Mavi Alt Yapı İş Ortaklığının makine için EK-O6 belgesi le açıklama yapmasının mümkün olmadığı,

2) Anılan isteklilerin, yaklaşık maliyet, projeler ve diğer teknik dokümanda öngörülen mesafelerden daha düşük mesafe öngörerek açıklama yaptıkları,

3) Traktör, buldozer, ile ekskavatör için yapılan açıklamalarda isteklilerin kendi envanterindeki makine ve ekipmanın amortisman bedelleri esas alınarak açıklama yapılmış ise de isteklilere ait kendi malı makine ve ekipmanın teknik özellikleri analiz formatında belirtilen makinaların teknik özelliklerini karşılamadığı,

4) ÖBS-İ-15 poz numaralı iş kaleminde demir için nakliye mesafesinin aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunan istekliler tarafından düşük mesafe öngörülerek açıklandığı, ayrıca idarece verilen şikâyete cevapta söz konusu analiz girdisinin açıklama istenilmeyecek analiz girdisi olduğu belirtilmiş ise de 200 km demir nakliyesi mesafesinin ciddi bir maliyet oluşturduğundan, demir nakline ilişkin açıklama veya belgelendirme yapmayan isteklilerinin tekliflerinin reddedilmesi gerektiği,

5) Eski dere yataklarının doldurulması iş kaleminde nakliye mesafesinin en az 1 km olması gerekirken, anılan istekliler tarafından söz konusu iş kalemi için daha düşük mesafe öngörüldüğü,

6) İhale üzerinde bırakılan ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci isteklinin taş nakli, malzeme nakli iş kalemleri için idarenin öngördüğü km’den daha farklı km öngörerek kendilerine avantaj sağladıkları, taş, ariyet ve kum-çakıl ocakları, depo yeri için bir kısım sözleşme ve tapu bilgileri sunulmuş ise de söz konusu alanların kullanılması için de ruhsat sunulması gerektiği diğer bir ifadeyle ÇED raporu olmadan sadece tapu kaydı bilgileri ile bu alanların ihale konusu iş kapsamında kullanılmasının mümkün olmadığı, öte yandan taş nakli için öngörülen mesafede taş ocağı bulunmadığı dolayısıyla, taş ocağı mesafesinin yaklaşık maliyette öngörülen mesafeden daha düşük öngörüldüğü,

7) Bahsi geçen istekliler tarafından fitil (katranlı, emniyetli, infilaklı) malzemesi için fiyat teklifi ile açıklama yapılmış ise de söz konusu tekliflerin rayiç fiyatının %50’si seviyesinde olduğu ve gerçekçi piyasa koşullarına göre alınmış fiyat teklifleri olmadığı, afaki şekilde verilmiş olan fiyat tekliflerinin dayanağı EK-O5 ve EK-O6 belgelerinin istenilmesi gerektiği, ayrıca bu ürünlerin Türkiye’de üretimi olmadığından sunulan EK-O5 ve EK-O6 belgelerinin ihale mevzuatında düzenlenmesinin mümkün olmadığı, diğer yandan fiyat teklifini veren firmanın fiyat teklifi verdiği alanda faaliyette bulunmadığı,

8) Fiyat teklifiyle yapılan açıklamalarda, fiyat teklifi veren firmanın fiyat teklifini verdiği alanda ya üretim yapması ya da alım satım yapması gerektiği, aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunan istekliler tarafından makinalar için fiyat teklifi alınmış ise de fiyat teklifini veren firmaların makinaların alımı ve satımı hususunda faaliyetlerinin bulunmadığı,

9) İhale üzerinde bırakılan isteklinin bir kısım makina bedelinin açıklamasında kullandığı amortisman hesabının yanlış yaptığı, amortisman Tebliği’nde öngörülen süreden daha kısa süreli amortisman öngördüğü iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı Düşük Teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,         

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,          

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”  hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin   “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.  

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

…

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri

sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

…

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.

45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.

45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.

Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.

45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)

45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek: Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl, kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)

45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.

45.1.13.6. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.

Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.

Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.

 İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.7. İstekliler tarafından yapılan açıklamada; malın ihale tarihi itibariyle stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda, stokta bulunan mala ilişkin “stok tespit tutanağı”nın (Ek-O.8) sunulması zorunludur. Stok tespit tutanağında ilgili malın ağırlıklı ortalama birim maliyeti gösterilecektir. İsteklilerce teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatlar, stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olamaz. Ayrıca stoklarda olduğu belirtilen söz konusu malın miktarının, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen miktardan az olması halinde eksik kalan miktar için bu Tebliğdeki diğer açıklama yöntemlerine uygun olarak açıklama yapılması gereklidir.

45.1.13.8. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın alması durumunda söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. Bu durumda, Vergi Usul Kanununa göre hesaplanan emsal bedeli gösteren ve istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından hazırlanarak imzalanan ve kaşelenen beyanın verilmesi yeterlidir.

Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.

45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.

45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.

Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.

45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenecektir.

…

45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.

…

45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur…” açıklamaları yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı: İzmir Ödemiş Beydağ Sulaması 2 Kısım Yapım İşi

b) Yatırım proje no’su/kodu:1991A010080

c) Miktarı (fiziki) ve türü:  İş kapsamında top 7600,00 ha tar araz bas sul şeb olarak sulan altlık sağlayacak; Tah ve drenaj hat, işl ve bak yol, tah ve drenaj hat üze san yapı ve elk (ener nak hat dep vb.) işleri inş ile toplu, kam ve TİGH hizmet yap işidir.

İş kapsamında toplam 7600,00 ha tarım arazisinin basınçlı sulama şebekesi olarak sulanmasına altlık sağlayacak; Tahliye ve drenaj hatları, işletme ve bakım yolları, tahliye ve drenaj hatları üzerindeki sanat yapıları ve elektrik (enerji nakil hatları deplaseleri vb.) işleri inşaatı ile toplulaştırma, kamulaştırma ve TİGH hizmetlerinin yapımı işidir.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer: İzmir ili Ödemiş İlçesi” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale dokümanında yer alan düzenlemelerden şikâyet konusu ihaleye ilişkin işin, “İzmir Ödemiş Beydağ Sulaması 2. Kısım Yapım İşi” olduğu, şikâyete konu ihaleye ilişkin  61 ihale dokümanı satın alındığı, ihalenin 27.08.2019 tarihinde açık ihale usulü ile birim fiyat teklif alınmak suretiyle yapıldığı, ihaleye 37 isteklinin teklif verdiği, ihale komisyonunca sınır değerin 136.829.019,55 TL olarak hesaplandığı, 7 istekliden teklifleri sınır değerin altında kaldığı gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklama talebinde bulunulduğu, söz konusu isteklilerden Kayaoğlu İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Al-ka İnşaat Nakliyat Taahhüt Ticaret Anonim Şirketi, Özşa Yapı Sanayi Ticaret Anonim Şirketi – Mavi Altyapı Anonim Şirketi İş Ortaklığı ve Refüj Organizasyon Anonim Şirketi – Atlas Maden Ürünleri Otomotiv İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklamasında bulunulduğu, Kayaoğlu İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin açıklamasının uygun görülmediği diğer isteklilerin açıklamalarının uygun görüldüğü ve ihalenin 100 puan ile Al-ka İnşaat Nakliyat Taahhüt Ticaret Anonim Şirketi üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin ise 97,38 puanla Özşa Yapı Sanayi Ticaret Anonim Şirketi -Mavi Altyapı Anonim Şirketi İş Ortaklığı olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

Bu kararın alınmasına binaen, Kuruma itirazen şikayet başvurusu yapıldığı, Kamu İhale Kurulu’nun 18.12.2019 tarih ve 2019/UY.I-1660, 2019/UY.I-1661 ve 2019/UY.I-1662 sayılı kararları ile aşırı düşük teklif sorgulamasının  nakliye mesafelerinin verilerek yeniden yapılmasına karar verildiği, söz konusu kurul kararları üzerine idare tarafından açıklama istenilen analiz formatlarında nakliye mesafeleri verilerek, aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilerin yeniden açıklama sunmalarının istenildiği, bu itibarla Al-Ka İnş. Nak. Taah. Tic. A.Ş. ekonomik açıdan en avantajlı teklif, Özşa Yapı San. Tic. A.Ş. – Mavi Altyapı A.Ş. İş Ortaklığı’nın teklifi ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olduğu anlaşılmıştır.

26.12.2019 tarihli aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı idare tarafından açıklama istenilen iş kalemlerinin,

“ÖBS-İ-02 Her Türlü İnşaat ve İmalatta Kullanılmak Üzere C25 Beton/Betonarme Betonu İmalatı”,

“ÖBS-İ-03 Beydağ Barajı rezervuarından dolgu malzemesi taşınması ve dolgu yapılması”,

“ÖBS-İ-06 Her türlü zeminde, her türlü kayada tahliye, drenaj kazısı yapılması kazıdan çıkan malzeme ve mevcut kazılmış tahliye kanalları kenarındaki malzemenin TİGH faaliyetleri kapsamında değerlendirilmesi”,

“ÖBS-İ-07 Her türlü zeminde, her türlü kayada tahliye, drenaj kazısı yapılması kazıdan çıkan malzeme ve mevcut kazılmış tahliye kanalları kenarındaki malzemenin Özel Dolgu Alanlarına Taşınması, Serilmesi ve Sıkıştırılması”,

“ÖBS-İ-14 Ocak Taşı (0.250 ~ 2.000 ton) İle İstifli Tahkimat İmalatı”,

“ÖBS-İ-15 S420a Betonarme Demirlerinin Hazırlanması ve Bükülüp Yerine Konması”,

“ÖBS-KT-25 Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri (TİGH)” olduğu, söz konusu iş kalemlerinin birden fazla birim fiyatı ihtiva eden paçal iş kalemleri olduğu, isteklilere yeniden yapılan sorgulama sonucunda gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ekinde yer alan analizlerde söz konusu iş kalemlerinin makine, işçilik, malzeme, nakliye ve diğer başlıkları altında temel analiz girdilerine ve miktarlarına yer verildiği görülmüştür.

Sonuç olarak İdare tarafından teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere gönderilen yeni aşırı düşük teklif sorgulama yazıları incelendiğinde, analiz girdileri içerisinde yer alan ve ihale konusu işe özgü olarak gerçekleştirilecek taşımalara ilişkin olarak, nakliye mesafelerinin sorgulama yapılan isteklilere verildiği anlaşılmıştır.

Mevzuatın yukarıya aktarılan hükümleri gereğince ihale dokümanında aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacağına ilişkin düzenlenme yapılan ihaleler için idarece öncelikle geçerli teklifler ve yaklaşık maliyet esas alınarak sınır değerin hesaplanması ve sınır değerin altında teklif sunan isteklilere aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi, sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca idarece oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi, tutarı, kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda da; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisinin belirlenmesi, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmemesi gerekmektedir.

Bununla birlikte Tebliğ’in yukarıda yer verilen 45.1.2.2 ve 45.1.2.3’üncü maddelerinde yer alan açıklamalar uyarınca idarenin herhangi bir iş kalemi içerisinde açıklama istenilecek analiz girdisi olarak tespit etmiş olduğu bir analiz girdisini, nihai olarak açıklama istenilecek analiz girdisi olarak belirlemesi gerektiği, Tebliğ’in 45.1.2.’nci maddesi gereği açıklama istenecek analiz girdileri arasında ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin nakliye girdileri varsa, yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafelerinin aşırı düşük teklif sorgulama yazıları ile birlikte isteklilere verilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Bu çerçevede, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’nci maddesi gereği yaklaşık maliyet hesabında kullanılan mesafelerinin belirtilmesi gerekliliği uyarıca idarece Kurul kararı sonrasında gönderilen iş kalemleri bakımından idare tarafından hazırlanan yaklaşık maliyet belgeleri ve açıklama isteme yazısı ekinde gönderilen analizlerin incelenmesi neticesinde;

İdare tarafından yaklaşık maliyetin hesabında  “ÖBS-İ-07 Her türlü zeminde, her türlü kayada tahliye, drenaj kazısı yapılması kazıdan çıkan malzeme ve mevcut kazılmış tahliye kanalları kenarındaki malzemenin Özel Dolgu Alanlarına Taşınması, Serilmesi ve Sıkıştırılması” iş kaleminde yer alan 07.005/Kazı2 “Özel Dolgu Alanlarına Kazı Nakli (M=0,73)” mesafesinin “0,73 km” olarak belirtildiği, ancak idare tarafından isteklilere gönderilen yeni aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin yazıda söz konusu iş kaleminde yer alan “Kazılan Malzemenin Özel Dolgu Alanlarına Nakliyesi (Nakliye Mesafesi= 1 km) analiz girdisinde nakliye mesafesinin “1 km” olarak belirtildiği,

Aynı şekilde “ÖBS-İ-14 Ocak Taşı (0.250 ~ 2.000 ton) İle İstifli Tahkimat İmalatı” iş kaleminde yer alan 07.006/Taş “Taş Nakliyesi (M=12,4)” mesafesinin “12,4 km” olarak belirtildiği, ancak idare tarafından isteklilere gönderilen yeni aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin yazıda ise söz konusu iş kaleminde yer alan “Taş Nakliyesi(Nakliye Mesafesi=20 km) analiz girdisinde nakliye mesafesinin “20 km” olduğu,

Bu itibarla, idarece yaklaşık maliyet hesaplamasına dayanak teşkil eden belgelerde “ÖBS-İ-07” ile “ÖBS-İ-14” iş kalemlerinde yer alan nakliye mesafelerinin, yeni tarihli aşırı düşük teklif sorgulaması yazısında anılan iş kalemlerinde yer alan yukarıda bahsi geçen analiz girdilerinin mesafeleri ile farklı belirlendiği görülmüştür.  

Sağlıklı bir açıklamanın yapılabilmesi ve bu açıklamanın mevzuata uygunluğunun incelenebilmesi için idarece aşırı düşük teklif sorgulamasının tam ve doğru yapılması önem arz etmektedir.

Buna göre idarece aşırı düşük teklif sorgulaması yapılırken her bir iş kalemine yönelik olarak analiz girdilerinin neler olduğunu gösteren analiz formatının aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tüm isteklilere verilmesi ve bu analiz formatı içerisinde, ihale konusu işe özgü nakliye girdilerinin mesafelerine de yer verilmesi gerektiği anlaşılmış, bu itibarla Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’nci maddesine uygun şekilde söz konusu analiz girdilerine ilişkin olarak yaklaşık maliyette kullanılan nakliye mesafelerinin sorgulama yazısı ile isteklilere verilmesi suretiyle aşırı düşük teklif sorgulamasını yenilemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, sınır değerin altında teklif veren tüm isteklilerin, idarece oluşturulan analizlerde yaklaşık maliyette kullanılan nakliye mesafeleri de belirtilmek suretiyle yeniden aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.