|
BAŞVURU SAHİBİ:
Ankara Ulaşım Hiz. A.Ş.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2022/878392 İhale Kayıt Numaralı “Genel Müdürlük ve Ek Hizmet Binalarında Personel Taşıma” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından 11.10.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Genel Müdürlük ve Ek Hizmet Binalarında Personel Taşıma” ihalesine ilişkin olarak Ankara Ulaşım Hiz. A.Ş.nin 04.11.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 10.11.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 21.11.2022 tarih ve 61786 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.11.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur
Başvuruya ilişkin olarak 2022/1336 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İdarece aşırı düşük teklif sorgulama yazısında önemli teklif bileşeni olarak amortisman bedeli ve yakıt giderlerinin belirlendiği, ihale dokümanında kendi malı araç çalıştırılmasına yönelik herhangi bir düzenleme bulunmadığı, iş kapsamında kiralama yoluyla edinilen araçların çalıştırılacağı, bu nedenle aşırı düşük teklif açıklamasında amortisman bedeline ilişkin herhangi bir açıklamanın yapılmadığı, ancak idarece kiralamaya yönelik fiyat tekliflerinin sunulmaması sebebiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, aşırı düşük teklif sorgulama yazısında araç kiralama maliyetine yönelik bir ibare yer almadığından önemli teklif bileşeni olarak belirlenmeyen bir gider kalemini açıklama yükümlülüklerinin bulunmadığı,
2) İdarece teklifler açıklanıp aşırı düşük teklif sorgulama işlemlerinin tamamlanmasından sonra yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerini yansıtmadığı gerekçe gösterilerek ihalenin iptal edilmesinin hukuka aykırı olduğu, ihaleye teklif sunan isteklilerin ihale öncesinde yaklaşık maliyeti bilmelerinin mümkün olmadığı, dolayısıyla sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin amortisman ve akaryakıt giderlerini açıklamak suretiyle savunmada bulunmalarının mümkün olduğu, sundukları aşırı düşük teklif açıklamalarının kabulü ile tekliflerinin (15.240.720,00 TL) geçerli olacağı ve idarenin iptal gerekçesi olarak öne sürdüğü 18.523.800,00 TL’lik teklifin piyasa fiyatlarının çok üzerinde olduğu yönündeki iptal gerekçesinin geçerliliğinin kalmayacağı iddialarına yer verilmiştir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
- Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir…” açıklaması,
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: Genel Müdürlük ve Ek Hizmet Binaları Personel Taşıma Hizmet Alımı
b) Türü: Hizmet alımı
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.
d) Kodu:
e) Miktarı:
27-29 kişilik otobüslerle 1.004 sefer,
19-22 kişilik otobüslerle 11.044 sefer olmak üzere, 12 ayda toplamda 12.048 sefer yapılacaktır.
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Teknik şartnamenin ekinde yer alan Hat Listesinde belirtilen güzergahlarda yapılacaktır.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Verilen hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi bulunmaktadır.
İdarece 13.10.2022 tarihinde EKAP üzerinden sınır değerin altında teklif sunan isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında “GENEL MÜDÜRLÜK VE EK HİZMET BİNALARINDA PERSONEL TAŞIMA işine ait ihalede tekliflerin değerlendirmesi sürecine geçilmiş olup, beyan ettiğiniz bilgi ve belgeleri tevsik eden ve EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayan aşağıdaki belgeleri ekleri ile birlikte, İdari Şartnamenin 7.9. maddesine uygun olarak, 20.10.2022 tarihine kadar İdaremize sunmanız ve aşırı düşük teklif açıklamalarınızı 20.10.2022 tarihine kadar sunmanız gerekmektedir.
Sunulması Gereken Belgeler
Genel Müdürlüğümüz ihtiyacı olan Genel Müdürlük ve Ek Hizmet Binalarında personel taşıma hizmet alımı işi ile ilgili olarak, 11.10.2022 Salı günü saat 11:00’da yapılan ihalede sunmuş olduğunuz teklif fiyatınız, idari şartnamenin “Sınır Değer” başlıklı 33. maddesine göre aşırı düşük olarak tespit edilmiştir.
Bu nedenle söz konusu hizmet alımı işinde kullanılacak devriye aracına ilişkin;
– Amortisman bedeli,
– Yakıt giderleri,
İdaremiz tarafından önemli olduğu tespit edilen teklif bileşenleri olarak öngörülmüş olup öngörülen maliyetleri tevsik eden, Kamu İhale Genel Tebliğinin 79’uncu maddesinde belirtilen hükümler doğrultusunda hazırlanan belgelerin “22/İ-DHD-171 Aşırı Düşük Sorgusu Cevabı” yazılı kapalı zarf içerisinde en geç 20.10.2022 Perşembe günü saat mesai bitimine kadar Genel Müdürlüğümüzün ihtiyacı olan Müdürlüğümüz Satınalma Dairesi Başkanlığına gönderilmesi hususunda gereğini rica ederiz.” ifadelerine yer verilerek önemli teklif bileşenlerinin belirlendiği görülmüştür.
Sınır değerin altında teklif sunan başvuru sahibi Ankara Ulaşım Hiz. A.Ş. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan Maliyet Bileşenleri Açıklama Yazısında “…İhale dokümanı incelenmekle hizmet alımını gerçekleştirmek üzere 27-29 kişilik Otobüs ve 19-22 Kişilik Otobüs hizmet alımı istenildiği anlaşılmıştır. Açıklamalarımız 2015 model 29+1 koltuk kapasiteli Otokar Sultan Otobüs ve 2017 model 19+1 koltuk kapasiteli Ford Yeni Transit araçlar üzerinden gerçekleştirilmiştir. Her ne kadar sorgulama kalemleri içerisinde amortisman giderine yer verilmiş olsa da ihale dokümanında özmal araç çalıştırma şartı bulunmadığından tarafımızca amortisman maliyeti yönünden herhangi bir açıklama yapılmayacak olup hizmet alımının kiralama araçlar ile gerçekleştirilmesi planlanmaktadır…” ifadelerine yer verilmiştir.
25.10.2022 tarihli ihale komisyonu kararında ise “…Ankara Ulaşım Hizmetleri Anonim Şirketi/ANKARA firmasının yakıta ilişkin açıklama yapmış olmasına rağmen, bahsi geçen işte kullanılacak araçların kiralanacağını öne sürerek amortismana yönelik bir açıklama yapılmadığı, ancak kiralamaya yönelik herhangi bir belgelendirme veya açıklamada bulunulmadığı,…tespit edilmiştir.” ifadelerine yer verilerek başvuru sahibi isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmiştir.
İdare tarafından isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısı incelendiğinde, personel taşıma hizmetinde kullanılacak araçlara ilişkin olarak amortisman bedeli ve yakıt giderinin açıklama istenilen önemli teklif bileşeni olarak belirlendiği, başvuru sahibi isteklinin aktifinde kayıtlı kendi malı araç bulunmadığından ihale konusu işte çalıştırılacak araçların maliyetine yönelik bir açıklamaya yer verilmediği, ancak idarece sorgulama yazısında belirtilen “amortisman bedeli” bileşeninden isteklilerin araç kiralama maliyetine yönelik açıklamalara da yer verilmesinin talep edildiği anlaşılmış olup, isteklinin araç maliyetine yönelik herhangi bir açıklamada bulunmaması sebebiyle teklifinin reddedildiği görülmüştür.
Bu kapsamda hem idarenin aşırı düşük teklif sorgulaması esnasında önemli teklif bileşenlerini belirlerken hem de isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması sunarken araç maliyetinin tevsiki hususunda tereddüde düştüğü, araç giderleri kapsamında hangi maliyetlerin açıklanması gerektiği hususunun açık ve net şekilde idarece ortaya konulamadığı anlaşıldığından önemli teklif bileşenlerinin tereddüde yer vermeyecek şekilde yeniden belirlenmesi ve aşırı düşük teklif sorgulamasının bu kapsamda yeniden yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
- Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir…” hükmü,
Aynı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı maddenin gerekçesinde ise “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verilerek, buna ilişkin hükümler düzenlenmiştir” ifadesi,
“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.
(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;
…
ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,
…
Esas alınır.
…
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü yer almaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ve birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirildiği anlaşılan başvuruya konu ihalede 20 adet doküman satın alındığı, ihaleye 14 adet e-teklifin sunulduğu, 3 istekli tarafından yeterlik bilgileri tablosuna bilgi girişinde bulunulmaması sebebiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı,
İdarece yaklaşık maliyetin 35.265.500,00 TL, sınır değerin ise 20.467.418,50 TL olarak hesaplandığı, sınır değerin altında teklif sunan 10 isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, 6 isteklinin süresinde aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmaması, başvuru sahibi Ankara Ulaşım Hiz. A.Ş. dahil 3 isteklinin ise aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun bulunmaması sebebiyle tekliflerinin reddedildiği, ayrıca aynı kararda;
“Aşırı düşük teklif açıklamaları değerlendirildikten sonra ihalede geçerli olan teklifler ve teklif sahibi firmalar aşağıda yer alan tablodaki gibidir:
|
Kaya Seyahat Turizm. San. ve Dış. Tic. Ltd. Şti./ANKARA
|
18.523.800,00 TRY On Sekiz Milyon Beş Yüz Yirmi Üç Bin Sekiz Yüz TL
|
|
Beşeller Turizm Taşımacılık Filo Kiralama Otomotiv İnşaat Taahhüt Emlak Sanayi ve Ticaret A.Ş./ANKARA
|
22.389.200,00 TRY Yirmi İki Milyon Üç Yüz Seksen Dokuz Bin İki Yüz TL
|
Bu iş için hazırlanmış olan yaklaşık maliyetin proforma teklif alınarak hazırlandığı görülmüştür. Proforma olarak sunulan tekliflerle ihalede temin edilen teklifler kıyaslandığında yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerinin oldukça üzerinde olduğu, diğer yandan proformaya teklif sunan firmaların proforma teklifleriyle ihalede sundukları teklifler arasında ciddi farklar oluştuğu dikkate alındığında yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerini yansıtmadığı aşikârdır.
Ayrıca bahsi geçen hizmet alımı, personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı olmadığından Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değer hesaplanmış olup sınır değer hesaplanırken yaklaşık maliyet de hesaplamalara dâhil edilmiştir. Piyasa rayiçlerini yansıtmadığı değerlendirilen yaklaşık maliyetin sınır değer hesabına dâhil edilmesi, sınır değerin olması gerekenden daha yüksek olmasına sebep olmuş, dolayısıyla aşırı düşük teklif sayısında ciddi bir artış olmuştur. Bu durumun ihalenin sağlıklı değerlendirilmesine engel olduğu hususu değerlendirilmiştir.
Kamu İhale Kanunun Temel ilkeler başlıklı 5 inci maddesinde “İdareler, hu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü yer almaktadır. Yukarıda yapılan izahatlar çerçevesinde geçerli en düşük teklif olan 18.523.800,00 TL’nin bahsi geçen hizmet alımına ilişkin cari fiyatın çok üzerinde olduğu görülmüştür. İhalenin bu şekilde sonuçlandırılmasının yukarıda yer alan Kanunun ilgili maddesinde yer alan kaynakların verimli kullanılması ilkesinin gereklerinin oluşmadığı hususu değerlendirilmiştir.” gerekçeleriyle ihalenin iptaline karar verildiği ve kararın ihale yetkilisi tarafından onaylandığı görülmüştür.
İhaleye ait yaklaşık maliyet tutarının tespitinde idarece piyasa araştırması yapılarak 4 şirketten fiyat teklifi alındığı ve yaklaşık maliyetin anılan 4 fiyatın ortalaması alınarak 35.265.500,00 TL tutarında belirlendiği,
Başvuru sahibi Ankara Ulaşım Hiz. A.Ş.nin teklif bedelinin 15.240.720,00 TL olduğu, teklif bedelinin yaklaşık maliyetten yaklaşık olarak %56 daha düşük olduğu ve idarece teklifin sınır değerin altında olduğu tespit edilerek aşırı düşük teklif açıklamasının istenildiği, ancak ihale komisyonu kararında aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak teklifinin reddedildiği,
Kaya Seyahat Tur. San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin teklif bedelinin 18.523.800,00 TL olduğu, teklif bedelinin yaklaşık maliyetten yaklaşık olarak %47 daha düşük olduğu ve idarece teklifin sınır değerin altında olduğu tespit edilerek aşırı düşük teklif açıklamasının istenildiği, aşırı düşük teklif açıklamasının ihale komisyonu kararında uygun görüldüğünün belirtildiği,
Sınır değerin üzerinde teklif sunan Beşeller Tur. Taşıma. Filo Kir. Oto. İnş. Taah. Eml. San. ve Tic. A.Ş.nin teklif bedelinin 22.389.200,00 TL olduğu, teklif bedelinin yaklaşık maliyetten yaklaşık olarak %37 daha düşük olduğu ve idarece teklifin geçerli teklif olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesi idareye, tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması, ödenek yetersizliği ya da Kanun’un temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi durumlarda, ihalede verilmiş tüm teklifleri reddederek ihaleyi iptal etme hususunda takdir yetkisi tanımaktadır.
Ancak bu takdir yetkisi mutlak ve sınırsız bir yetki niteliği taşımayıp, bu yetkinin anılan Kanun’un 5’inci maddesinde sayma suretiyle belirtilen temel ilkeler ile kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun şekilde hareket edilerek kullanılması gerekmektedir.
Yukarıda aktarılan mevzuat düzenlemeleri ve tespitler bir arada değerlendirildiğinde; idare tarafından, başvuru sahibinin teklifinin sınır değerin altında olduğunun belirlendiği ve aşırı düşük teklif açıklamasının istenildiği, başvuru sahibince süresinde aşırı düşük teklif açıklamasında bulunulduğu, fakat idarece söz konusu isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak teklifinin reddedildiği, Kaya Seyahat Tur. San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin açıklamalarının ise uygun olduğunun belirtildiği ve sınır değerin üzerinde teklif sunan isteklinin teklifinin de geçerli teklif olarak belirlendiği, ancak daha sonra piyasadan yapılan fiyat araştırması kapsamında elde edilen fiyat teklifleri ile ihaleye sunulan teklifler kıyaslandığında yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerinin oldukça üzerinde olması, bununla paralel olarak sınır değerin yüksek olması sebebiyle aşırı düşük teklif sayısında ciddi bir artışın olması ve Kaya Seyahat Tur. San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin cari fiyatın çok üzerinde olması gerekçe gösterilerek “kaynakların verimli kullanılması” ilkesi çerçevesinde ihalenin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Kamu ihale mevzuatında gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen proforma faturaların değerlendirmeye alınmayacağı ve buna ilişkin gerekçelerin yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterileceğinin hüküm altına alındığı, idarece yaklaşık maliyet hesabında, piyasa araştırmasına konu şirketlerin fiyat tekliflerinin piyasa rayiçlerini yansıttığı göz önüne alınarak tüm tekliflerin dikkate alındığı ve yaklaşık maliyet hesap cetvelinde araştırma sonucu elde edilen fiyat tekliflerinin piyasa rayiçlerini yansıtmadığına yönelik bir değerlendirmeye yer verilmediği tespit edilmiştir.
İhaleye teklif sunan ve geçerli teklif olarak belirlenen iki isteklinin teklif bedelinin sırasıyla yaklaşık maliyetten %47 ve %37 daha düşük olduğu, idarece yaklaşık maliyet hesap cetvelinde yer alan bütün fiyatların piyasa rayiçlerini yansıttığı kabul edilerek ihale sürecine devam edildiği, bu süreçte Kaya Seyahat Tur. San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunarak teklifinin geçerli olduğunun açıkça beyan edildiği, daha sonra komisyon kararında söz konusu isteklinin teklifinin cari fiyatın çok üzerinde olduğunun belirtildiği, ancak “cari fiyat” hususuna dayanak herhangi bir açıklama ya da verinin ortaya konulamadığı tespit edilmiş olup, somut dayanak olmaksızın kaynakların verimli kullanılması ilkesinin sağlanamadığı gerekçesi ile ihalenin iptal edilmesinin kamu ihale mevzuatı kapsamında idareye tanınan takdir yetkisi kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, idarenin ihalenin iptali kararının iptali ve idarece önemli teklif bileşenlerinin tereddüde yer vermeyecek şekilde belirlenerek aşırı düşük teklif sorgulamasının yeniden yapılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddialarının incelenmesi neticesinde Kurul çoğunluğunca, 2’nci iddiaya ilişkin olarak ihaleye teklif sunan ve geçerli teklif olarak belirlenen iki isteklinin teklif bedelinin sırasıyla yaklaşık maliyetten %47 ve %37 daha düşük olduğu, idarece yaklaşık maliyet hesap cetvelinde yer alan bütün fiyatların piyasa rayiçlerini yansıttığı kabul edilerek ihale sürecine devam edildiği, bu süreçte Kaya Seyahat Tur. San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunarak teklifinin geçerli olduğunun açıkça beyan edildiği, daha sonra komisyon kararında söz konusu isteklinin teklifinin cari fiyatın çok üzerinde olduğunun belirtildiği, ancak “cari fiyat” hususuna dayanak herhangi bir açıklama ya da verinin ortaya konulamadığı tespit edilmiş olup, somut dayanak olmaksızın kaynakların verimli kullanılması ilkesinin sağlanamadığı gerekçesi ile ihalenin iptal edilmesinin kamu ihale mevzuatı kapsamında idareye tanınan takdir yetkisi kapsamında değerlendirilemeyeceğine, Kurulca 1’inci iddiaya ilişkin olarak önemli teklif bileşenlerinin tereddüde yer vermeyecek şekilde yeniden belirlenmesi ve aşırı düşük teklif sorgulamasının bu kapsamda yeniden yapılması gerektiği yönünde “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmiştir.
Başvuru sahibinin; 1’inci iddiasına ilişkin Kurulca alınan karara katılmakla birlikte 2’nci iddiasına ilişkin alınan karar incelendiğinde;
Başvuruya konu ihale Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından 11.10.2022 tarihinde yapılan “Genel Müdürlük ve Ek Hizmet Binaları Personel Taşıma Hizmet Alımı” ihalesi olup yaklaşık maliyetin piyasadan elde edilen fiyatlar esas alınarak toplam 35.265.500,00 TL olarak belirlendiği, ihalede 20 adet ihale dokümanı indirildiği, ihaleye 14 isteklinin katıldığı, 3 isteklilerin yeterlik bilgileri tablosu uygun olmadığı, 1 isteklinin iş deneyim belgesi uygun olmadığı, 6 isteklinin süresinde aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmadığı, başvuru sahibi dahil 2 isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmadığı gerekçeleriyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalede iki isteklinin teklifinin geçerli bulunduğu, ihalenin yaklaşık maliyetin proforma teklif alınmak suretiyle belirlendiği, alınan tekliflerle isteklilerce sunulan teklifler karşılaştırıldığında yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerinin oldukça üzerinde olduğu, ayrıca yaklaşık maliyetin tespiti aşamasında teklif sunan firmaların teklif fiyatları ile ihalede sundukları teklifler arasında ciddi farklar oluştuğu dikkate alındığında yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerini yansıtmadığı, ihale konusu hizmet alımı personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı olmadığından sınır değerin hesabında yaklaşık maliyetin de dikkate alındığı, piyasa rayiçlerini yansıtmadığı değerlendirilen yaklaşık maliyetin sınır değer hesabına dâhil edilmesinin sınır değerin olması gerekenden daha yüksek çıkmasına, buna bağlı olarak aşırı düşük teklif sayısında ciddi bir artışa neden olduğu, bu durumunda ihalenin sağlıklı değerlendirilmesine engel olacağının değerlendirildiği, bu hususun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun Temel ilkeler başlıklı 5 inci maddesinde yer alan kaynakların verimli kullanılması ilkesine aykırılık teşkil ettiği gerekçesiyle ihale komisyonunca ihalenin iptaline karar verildiği ve alınan kararın ihale yetkilisince onaylandığı anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun;
“Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü,
“Kuruma itirazen şikâyet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…İdare tarafından şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikâyet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü,
yer almaktadır.
Aktarılan mevzuat hükümlerinden ihalelerde idarelerin ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu, ihale komisyonu tarafından ihaleye ilişkin değerlendirme sonucunda alınan kararın ihale yetkilisinin onayına sunulması gerektiği, ihale yetkilisinin karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylayabileceği veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle ihaleyi iptal edebileceği, ihalenin iptali noktasında idarelerin takdir yetkisinin bulunduğu ancak bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlığa konu ihalede yaklaşık maliyet ihale konusu iş personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olmadığından piyasa araştırması yapılarak alanda faaliyet gösteren firmalardan alınan fiyat teklifleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Sınır değer hesabı da mevzuat gereği sınır değer hesaplama modülü üzerinden hesaplanmış ve 9 isteklinin teklifi aşırı düşük teklif olarak belirlenmiştir. Her ne kadar başvuru sahibi Ankara Ulaşım Hiz. A.Ş.nin teklifi aşırı düşük teklif açıklaması uygun olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmakla birlikte, yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerinin üzerinde olması nedeniyle sınır değerin yüksek belirlenmesi, buna bağlı olarak sınır değerin altında kalan istekli sayısının fazlalığı nedeniyle ihale komisyonunun ihalede tekliflerin sağlıklı bir şekilde değerlendirilemeyeceği, diğer yandan 4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesi gereği ihale komisyonunun verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihalenin iptaline karar vermekte serbest olduğu ve bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği, ilk etapta idarenin iptal gerekçesini bildirme zorunluluğu bulunmadığı, ihalenin iptal edilme gerekçelerinin talepte bulunulması halinde talep eden isteklilere bildirileceği, anılan Kanun’un 40’ıncı maddesi gereği ise ihale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunacağı, ihale yetkilisinin karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylayabileceği gibi gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal de edebileceği, ihalenin kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılacağı, ihale komisyonunca ihalenin iptal edilmesi durumunda ihalenin iptal edilmesi gereklerinin yerinde olmadığına ilişkin başvurularda gerekçenin hangi gerekçelerle yerinde olmadığının ispatının başvuranda olduğu, başvuru dilekçesinde ihale komisyonun ihalenin iptal gerekçesinin yerinde olmadığına ilişkin ispata ilişkin herhangi bir bilgi ve belgeye yer verilmediği hususu bir arada değerlendirildiğinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde yer alan idarelerce kaynakların verimli kullanılması ilkesinin sağlanması açısından ihalenin iptali işleminde ihale komisyonunca kullanılan takdir yetkisinin kamu yararına aykırı olacağını gösteren somut bir emare ve değerlendirme bulunmadığından kaynakların verimli kullanılması ilkesinin sağlanmasını teminen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesinde yer alan “idare verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir.” hükmü doğrultusunda ihale komisyonunca ihalenin iptal edilmesinde mevzuata aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, başvuru sahibinin 2’nci iddiası kapsamında yapılan incelemeye göre, yukarıda yapılan açıklama ve değerlendirmeler doğrultusunda idarece ihalenin iptali işlemi yerinde bulunduğunda “itirazen şiyayet başvurusunun reddine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemizle Kurul çoğunluğunca bu iddiaya ilişkin alınan “idarenin ihalenin iptali kararının iptaline” niteliğindeki karara katılmıyoruz.
|