ihalede Uygulama ayı rayiçlerine göre tespit edilen yeni birim fiyatın, fatura tarihindeki endeks esas alınarak hesaplanan Pn katsayısına bölünmesi gerektiği hk

 

Özet: Mevzuatta uygulama ayı rayiçleriyle oluşturulan yeni birim fiyatların yine uygulama ayı Pn katsayısıyla sözleşme fiyatlarına indirgenerek fiyat farkı verilmesi amaçlanmış olup, fatura tarihinden sonraki aylarda imalatın yapıldığı durumlarda yeni birim fiyatın uygulama ayına ait Pn katsayısına bölünmesi mevzuat hükümlerinin lafzına ve ruhuna uygun değildir. Bu nedenle, uygulama ayı rayiçlerine göre tespit edilen yeni birim fiyatın, fatura tarihindeki endeks esas alınarak hesaplanan Pn katsayısına bölünmesi gerekir.

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Görülmektedir.

31.8.2013 tarih ve 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde:

“b) Birim fiyat: Ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine dayalı olarak, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kalemi için ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklif edilen ve idarece uygun görülerek sözleşmeye bağlanan ödemeye esas fiyatı,

…

ç) Güncel endeks: Uygulama ayına ait endeksi,

…

…

ğ) İş kalemi: Birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan işlerde, teknik ve özel yapım şartları belirtilen, birim fiyat tarifi bulunan ve sözleşmesinde bedeli gösterilen veya sonradan yeni birim fiyatı yapılan ödemeye esas kalemleri,

ı) Temel endeks: İhale tarihinin içinde bulunduğu aya, çerçeve anlaşma ihalelerinde ise münferit sözleşme için teklif vermeye davetin yapıldığı tarihin içinde bulunduğu aya ait endeksi,

i) Uygulama ayı: İş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirilmesi gereken ayı,”,

“Uygulama Esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında:

“Bu Esaslara tabi yapım işi ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için, söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekir. Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz.”

Aynı maddenin sekizinci fıkrasında:

“Sözleşmede birim fiyatı bulunmayan ve Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen iş kalemi için yeni birim fiyat yapılması halinde, bu fiyat, uygulama ayının rayiçlerine ve şartlarına göre tespit edilir. Belirlenen bu yeni birim fiyat, uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölünerek iş kaleminin sözleşme yılı birim fiyatı tespit edilir ve fiyat farkı hesabı bu fiyat esas alınarak yapılır.”

“İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasında:

“Sözleşme imzalandıktan sonra iş kalemlerinin, aylık imalatın, ihzaratın ve yıllık ödenekler ile bunların aylara dağılımını gösteren ayrıntılı bir iş programı hazırlanarak idarenin onayına sunulur.”

Aynı maddenin beşinci fıkrasında:

“İdarenin talebi olmaksızın yüklenici iş programına nazaran daha fazla iş yaparsa, işin fiilen yapıldığı ay esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.”

“İhzarat uygulaması” başlıklı 8 inci maddesinde:

“(1) Birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan işler ile karma sözleşmelerde sözleşmenin birim fiyatlı kısmına ait işlerde kullanılan malzemelere ihzarat bedeli ödenebilir. Ancak, ihzarat bedeli ödenecek malzemelerin listesinin ve fiyatlarının ihale dokümanında gösterilmesi zorunludur. Bu malzemeler, iş programında yer alan iş kalemleri için ve o işlere yetecek miktarda ihzar edilir. İş programında öngörülen miktardan fazla ihzar edilmiş malzemelerin fazla kısmına ihzarat bedeli ödenmez.

(2) Yukarıda belirtilen şartlara uygun olarak ihzar edilen malzemeler için fiyat farkı hesabı yapılır.

(3) Birim fiyatlı işlerde iş programına uygun olarak ihzar edilen malzeme için ihzaratın yapıldığı ay, uygulama ayı kabul edilerek fiyat farkı hesaplanır.”

YİGŞ’nin 4 üncü maddesindeki uygulama ayı tanımı ve 22 nci maddesindeki esaslar birlikte değerlendirildiğinde yeni birim fiyat yapımında kullanılacak yerel rayiçlerin iş programına göre gerçekleştirildiği ayın fiyatlarını (güncel fiyatları) yansıtması gerektiği şeklinde bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

Diğer yandan, yeni birim fiyat yapımında dikkate alınacak yerel rayiçlerin uygulama ayının, bir başka deyişle işlerin gerçekleştirildiği ayın fiyatlarını yansıtması kuralının yeni birim fiyatların oluşturulma süreciyle uyumlu bir takvim şeklinde anlaşılması gerekmektedir.

Zira yeni birim fiyatlar idarenin onayından sonra geçerlilik kazanacağına ve esasen işin yapımına bu tarihten sonra başlanabileceğine göre, yerel rayiçlerin uygulama ayı şartlarını (işlerin gerçekleştirildiği ayın fiyatlarını) yansıtması takvim olarak her zaman mümkün olmayabilecektir.

1- Nisan-2016 ayı endeksleri ile sözleşme fiyatlarına dönüştürülen ve kamu birim fiyatları eklenerek bulunan yeni birim fiyat tutarı olan … TL yerine bu yeni birim fiyat toplamı tutarından kamu birim fiyatları tutarı olan … TL düşülerek YBF İmalat ve İhzarat Toplam Tutarı olarak … TL’nin baz alınması hakkaniyete uygun düşmeyecektir. Çünkü yeni birim fiyat oluşturulurken, Nisan-2016 endeksine göre hesaplanan Pn katsayısı doğrultusunda zaten eskâle edilmiştir. Hakedişe girdiği ayın endekslerine (Eylül-2017) göre tekrar sözleşme fiyatlarına indirgenmesi, mükerrerlik teşkil ederek hesaplamanın yanlış yapılmasına yol açmıştır.

2- İşe ait ihale ve sözleşme yılı 2014 yılı ve yeni fiyat tutanağının onaylandığı 30.06.2016 tarihinde 2014 yılı birim fiyatları uygulamada olmasına rağmen kamuya ait birim fiyatı olan imalat kalemlerinin tespitinde 2013 yılı birim fiyat ve rayiçlerin kullanılması yükleniciye eksik ödeme yapılmasına neden olmuştur.

4- Söz konusu yeni birim fiyatlı iş kaleminin 15 ve 18 nolu hakedişlere girdiği dikkate alındığında her iki hakedişteki toplam fiyat farkının bu imalata aitmiş gibi hesaplanması ve bu imalat için ödenmiş gibi hesap yapılması da hatalıdır.

Kamu zararı hesabındaki tüm bu hususlar düzeltilmek suretiyle yukarıda yaptığımız açıklamalara da uyacak bir şekilde sorumlularca yeniden bir kamu zararı hesabı yapılmış olup, bu hesaplama neticesinde kamu zararı oluşmadığı sonucuna varılmıştır.

(Sayıştay Temyiz Kurulunun 06.04.2022 tarih ve 51585 sayılı kararı)