İşverenin tanımı 4857 sayılı İş Kanununun ikinci maddesinde;
“İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir.
Bir işverenden, iş yerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu iş yerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Ayrıca 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı işçileri çalıştıran ve 1475 sayılı iş kanununda; “… bir işin bir bölümünde veya eklentilerinde iş alan…” tanımları yer almakla beraber
“İşveren, işçiden sözleşmede belirtilen işin görülmesini isteme ve en üst düzeyde talimat verme hak ve yetkisine sahip kişidir”4 şeklinde tanımlanmıştır.
Asıl İşveren tanımı birçok kanunda yer almaktadır. 4857 sayılı İş Kanununun, tanımların yer aldığı 2. maddesinde asıl işveren ve alt işveren arasındaki ilişkiye dair düzenleme var ise de asıl işveren kavramı net olarak Alt işveren yönetmeliğinde tanımlanmıştır.
Yönetmelikte asıl işveren “İş yerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar” olarak tanımlanmıştır.
Bu noktada 4857 sayılı kanunun 2 maddenin 6. fıkrasında bahsedilen sınırlamanın bilinmesi önem arz eder;
zira kanuna göre alt işveren asıl işverenin işyerinde yürüttüğü ve mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde iş almak durumundadır.
Daha açık deyişle; alınan iş yardımcı veya asıl iş niteliğinde değilse alt işverenlik ilişkisinden bahsedilemeyecektir.
Asıl işveren-alt işverenlik ilişkisi kurulabilmesi için yönetmeliğin 4. maddesine göre; “Asıl işverenin iş yerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan kendi işçileri de bulunmalı, Alt işverene verilen iş, iş yerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır.
Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalı, Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o iş yerinde aldığı işte çalıştırmalı, Alt işverene verilen iş, iş yerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalı, Alt işveren, daha önce o iş yerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır.
Ancak daha önce o iş yerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez” hükmü sağlanmalıdır.
Alt İşverenlik Yönetmeliğinin 4 .maddesinde yer almakta olup, söz konusu hukuki koşullar oluştuğu takdirde mal, hizmet veya teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş yerinin bir bölümünde veya eklentilerinde asıl işverenler işçi çalıştırabilir.
Örneğin Anahtar teslim hastane yapımını üstlenen inşaat firması (asıl iş veren) hastane laboratuvarının yapımı işini alt işverene yaptırabilir. Ya da onkoloji bölümündeki medikal ilaçların hazırlandığı robotik kısmını teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirdiği için “bir işverenin iş yerlerindeki bazı işleri alt işverene vermesinin altında yatan nedenleri uzmanlık” hükmü gereği alt işverene verebilir.
Asıl işverenin alt işverenin işçileri ile herhangi bir sözleşme ilişkisi olmayıp, alt işveren kendi işçileri karşısında iş veren niteliği taşır. Hastane inşaatında bahse konu laboratuvar yapımında çalışan işçi ve onkoloji bölümündeki medikal ilaç hazırlama yazılımında çalışan işçi alt işverene iş akdi ile bağlıdır.
Ücretlerini ve diğer haklarını alt işverenden alıp, onun idaresine tabi olarak iş görme borçlarını yerine getirirler.