ihalelerde Heyelan olayı doğal afet kapsamında mücbir sebep olarak değerlendirilir Taahhüt konusu çalışma normal bir şantiye çalışması olmayıp işin yapılması şeklinde olduğu için müteahhit firma söz konusu yer dışındaki duvarlarda çalışmaya yönelmiş ve taahhüdün bitim tarihine kadar  tıkanan yolun açılacağını düşünmüştür Yüklenici firmanın çok büyük çaplı olmayan bir heyelandan dolayı bir köy yolunun yaklaşık 3 ay kapalı (işin süresi sonuna kadar) kalması olağan dışı bir durumdur Yol yaklaşık 4 ayda ulaşıma açılabilmiştir Bu süreci hızlandırmak müteahhit firmanın gücü dâhilinde değildir

Konuyla ilgili Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı;
Tutanak No : 35389
Tarih : 03.07.2012
İçerik : Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği
görüşüldü
1184 sayılı ilamın 4 üncü maddesiyle; … Müdürlüğü tarafından … şti.’ne ihalesi yapılan
Rize Derepazarı-Güneysu-İkizdere-İyidere ve Kalkandere afet önleyici istinat
duvarlarının yapımı işinde 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine
aykırı olarak süre uzatımı verilmesi gerekçesiyle tazmin hükmü verilmiştir.
Dilekçiler dilekçesinde özetle: 28.08.2006 tarihinde ihale edilen ve 27.10.2006 tarihinde
sözleşmeye bağlanan istinat duvarları işinin süresi 100 gün olup 08.02.2007 tarihinde
bitirilmesi planlandığını, İhale kapsamında Derepazarı, Güneysu, İkizdere, İyidere ve
Kalkandere İlçelerinde toplam 31 adet duvar yapılması öngörüldüğünü, Söz konusu
duvarların tamamına yakını farklı yerleşim yerlerinde bulunması nedeniyle her duvar için
ayrı bir şantiye kurulmuş olduğunun söylenebileceğini,
Müteahhit firma çalışma programını; duvarların konumu, iklim ve ulaşım şartlarını göz
önüne alarak oluşturmuş, yapılma sırasını buna göre belirlediğini, Yerleşim birimlerinin
dağınık olması nedeniyle yapılma süreci içinde gerek iklim şartları (kar yağması gibi)
nedeniyle, gerek oluşan heyelan ve sel olayları sonucunda yolların kapanması nedeniyle
bazı duvarlara ulaşım sorunları oluşmuş, ancak büyük bölümü kısa süre içinde
giderildiklerinden yazılı bir işlem yapılmadığını, Öte yandan duvarların farklı güzergâhta
bulunmaları nedeniyle bir güzergâhtaki yolun kapalı olması, diğer duvarlarda çalışmayı
aksatmadığından, açılabilecek durumda olan yollar ile ilgili herhangi bir işlem veya
yazışma yapılmasına gerek duyulmadığını,
Mahal listesinde yer alan Kalkandere İlçesi Hurmalık Köyünden O. Ş. konutu ile ilgili
yapılması gereken duvar alanına giden yol, 2006 yılı Kasım ayı içinde meydana gelen
heyelan sonucunda kapanmış, Müdürlüğümüzce köyde afet hizmeti ile ilgili yapılan
çalışmalar esnasında konudan haberdar olunduğunu, Yapılan incelemelerde de, yolun
ulaşıma açılabilmesi için yol alt şevine istinat duvarı yapılması gerektiği tespit edildiğini,
Kalkandere Kaymakamlığı ve Hurmalık Köyü Muhtarlığı ile yapılan değerlendirme
sonucunda, söz konusu duvarın Köydes imkânları ile yapılacağı bilgisi edinildiğini, Söz
konusu duvarın, işin bitim tarihi göz önüne alınarak kısa süre içinde yapılabileceği
düşünülerek konu ile ilgili bu süreçte yazılı bir işlem yapılmadığını, Ancak yolun ulaşıma
açılmasının gecikmesi nedeniyle (işin süresinin bitmekte olduğunun da göz önünde
bulundurarak) Müteahhit firma 05.02.2007 tarihli dilekçesi ile İdareye yazılı başvuruda
bulunduğunu,(Ek-l) 08.03.2007 tarih ve 515 sayılı yazı (EK-2) ile konu Kalkandere
Kaymakamlığına iletilmiş, Kalkandere Kaymakamlığının 19.03.2007 tarih ve 32 sayılı
yazısında da (EK-3), heyelanlı alanda istinat duvarı yapılarak 19.03.2007 tarihi itibari ile
yolun araç trafiğine açıldığı belirtildiğini, Söz konusu yazı 11.04.2007 tarih ve 777 sayılı
yazı (EK-4) ile müteahhit firmaya tebliğ edildiğini, Tebliğ tarihinden itibaren herhangi
bir gecikme olmadan müteahhit firma işi tamamladığını İdareye bildirdiğini, (EK-5) Bu
taahhüt kapsamında muhtelif köylerde ve ayrı ayrı yerlerde olmak üzere, Güneysu
İlçesinde 17, İyidere İlçesinde 1, İkizdere İlçesinde 1, Derepazarı İlçesinde 7, Kalkandere
İlçesinde 5 adet olmak üzere toplam 31 adet istinat duvarı yapılması yer almıştır.
27.11.2006 tarihli 1 nolu hak edişte (EK-6) görüleceği üzere Kalkandere İlçesindeki 5
adet duvardan 4 adedi bu tarih (27.11.2006 tarihi) itibariyle bitirilmiş, sadece süre
uzatımına neden teşkil eden O. Ş.’nin konutu ile ilgili duvar yapılamadığını, (Yolunun
kapalı olması nedeniyle) Yani burada duvarın yapılmaması yükleniciden kaynaklı bir
kusur değildir ve yolun kapalı olması taahhüdün bu kısmının yerine getirilmesine engel
teşkil etmediğini,
Taahhüt konusu çalışma normal bir şantiye çalışması olmayıp 31 ayrı yerde 31 duvar
yapılması şeklinde olduğu için müteahhit firma söz konusu yer dışındaki duvarlarda
çalışmaya yönelmiş ve taahhüdün bitim tarihine kadar (08.02.2007) yolun açılacağını
düşüncesi ile sözlü bildirimde bulunmasına rağmen yazılı bildirimde bulunmadığını,
İlamda, yüklenici firmanın basiretli bir iş adamı gibi davranmak durumunda olması
gerektiği belirtilerek her türlü ihtimali önceden düşünerek hareket etmesi gerekirdi
deniyor ise de çok büyük çaplı olmayan bir heyelandan dolayı bir köy yolunun yaklaşık
2,5 ay kapalı (işin süresi sonuna kadar) kalabileceğini düşünmek çok olağan
görülmediğini, Kaldı ki yol yaklaşık 4 ayda ulaşıma açılabildiğini,. Bu süreci
hızlandırmak müteahhit firmanın gücü dâhilinde olmadığını, Ayrıca yukarıda belirtildiği
üzere Bayındırlık ve İskân Müdürlüğünce 2006 yılı Kasım ayında İlçede yapılan afet
tespitleri sırasında da konu Müdürlüğün bilgisi dâhiline girdiğini,. Yani burada meydana
gelen heyelan olayı doğal afet kapsamında mücbir sebeptir ve olaydan İdarenin süresi
içerisinde bilgisi olduğunu,
Diğer taraftan müteahhit firmanın taahhüdün içerisinde yapamadığı duvarın yapım süresi
3 gündür ve müteahhide de 3 gün ek süre verildiğini, 3 günlük işten dolayı 70 gün ceza
kesilmesinin de hakkaniyetli bir davranış olmayacağını, Bu nedenle süre uzatım
komisyonun yolun trafiğe açıldığının müteahhit firmaya tebliğ tarihinden itibaren bahsi
geçen duvara karşılık gelen 3 günlük ek süre verilmesi (EK-7), doğru bir karar olup
mevzuata bir aykırılık bulunmadığını, Netice olarak ayrıca işin süresinin uzamasından
dolayı müteahhide herhangi bir fiyat farkı verilmediğini, Müteahhitten gecikme cezası
kesilmemesi uygulaması doğru bir uygulama olup kamu zararının oluşması söz konusu
olmadığını, Bu itibarla 1184 sayılı ilamın 4.maddesindeki tazmin hükmünün
kaldırılmasını talep etmektedir.
Sayıştay Başsavcılığının karşılamasında: “Rize Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğünün
2007 yılı hesabının 3 üncü Dairece yargılanması sonucunda 16.09.2010 tarih ve 1184
sayılı ilamın 4 üncü maddesiyle çıkarılan tazmin hükmü hakkında Harcama Yetkilisi
sıfatıyla temyiz talebinde bulunan S. Y. ve arkadaşının ilgili yazınız ekinde
Başsavcılığımıza gönderilen 25.11.2010 tarihli ortak dilekçeleri incelendi. İlgililer ortak
dilekçelerinde; Sorumlu tutuldukları 1184 no.lu ilamın 4 üncü maddesiyle ilgili olarak
belirttikleri gerekçelerin mevzuata uygun olduğunu ileri sürerek yapılan ödeme ile ilgili
tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmektedirler. Sorumluların ortak temyiz
dilekçelerinde ileri sürdükleri hususlar gerekçeli karardaki tazmin hükmünün
kaldırılmasını gerektirecek nitelikte bulunmadığından, temyiz talebinin reddinde, Daire
Kararının onanmasına karar verilmesi uygun olacağı mütalaa olunmaktadır”.
Yapım işleri genel şartnamesinin 30′uncu maddesine göre mücbir sebep halleri halinde
yükleniciye süre uzatımı verilmektedir: “Sözleşmesinde belirtilen mücbir sebepler
ve/veya idarenin sebep olduğu hallerden dolayı, işte sorumluluğu yükleniciye ait olmayan
gecikmelerin meydana gelmesi halinde, durum idarece incelenerek işi engelleyici
sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre işin bir kısmına veya tamamına ait süre
uzatılır”.
İstinat duvarı işinde ortaya çıkan heyelan olayı da mücbir sebep hali olarak
değerlendirilebilir. Çünkü, 4735 Sayılı Kanunun 10′uncu maddesinde mücbir sebep
halleri ifade edilmektedir.
“Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:
a) Doğal afetler.
b) Kanuni grev.
c) Genel salgın hastalık.
d) Kısmi veya genel seferberlik ilânı.
e)Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller”.
Heyelan olayı doğal afet kapsamında mücbir sebep olarak değerlendirilir. Taahhüt
konusu çalışma normal bir şantiye çalışması olmayıp 31 ayrı yerde 31 duvar yapılması
şeklinde olduğu için müteahhit firma söz konusu yer dışındaki duvarlarda çalışmaya
yönelmiş ve taahhüdün bitim tarihine kadar (08.02.2007) tıkanan yolun açılacağını
düşünmüştür. Yüklenici firmanın çok büyük çaplı olmayan bir heyelandan dolayı bir köy
yolunun yaklaşık 2,5 ay kapalı (işin süresi sonuna kadar) kalması olağan dışı bir
durumdur. Yol yaklaşık 4 ayda ulaşıma açılabilmiştir. Bu süreci hızlandırmak müteahhit
firmanın gücü dâhilinde değildir.
Diğer taraftan müteahhit firmanın taahhüdün içerisinde yapamadığı duvarın yapım süresi
3 gündür ve müteahhide de 3 gün ek süre verildiği, süre uzatım kararı yolun trafiğe
açıldığının müteahhit firmaya tebliğ tarihinden itibaren bahsi geçen duvara karşılık gelen
3 günlük ek süre olduğu anlaşılmıştır.
Bu itibarla, dilekçi iddialarının kabul edilerek gerçekleşen heyelan olayının mücbir sebep
olduğu ve yüklenicinin elinde olmayan nedenlerle yolların çok uzun sürede açılabilmesi
istinat duvarlarının yapılacağı yere firmanın ulaşılamaması gerekçesiyle 1184 sayılı
ilamın 4 üncü maddesiyle verilen tazmin hükmünün KALDIRILMASINA, Karar
verildiği 03.07.2012 tarih ve 35389 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim
kılındı.