|
BAŞVURU SAHİBİ:
Yetkay İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. – Esen İnşaat Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2023/667833 İhale Kayıt Numaralı “Mersin İli, Tarsus İlçesi, Atalar, Bahşiş, Yeşiltepe, Köselerli Mahalleleri Atıksu Şebeke Hattı Yapım İşi” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 21.08.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Mersin İli, Tarsus İlçesi, Atalar, Bahşiş, Yeşiltepe, Köselerli Mahalleleri Atıksu Şebeke Hattı Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Yetkay İnş. Tah. ve Tic. Ltd. Şti. – Esen İnşaat Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından 16.10.2023 tarih ve 112725 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 16.10.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2023/1165 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; İdareye yaptıkları şikayet üzerine 04.10.2023 tarihinde kendilerine tebliğ edilen şikayete cevap yazısında iddialarında haklı oldukları ve düzeltici işlem belirlenmesi gerektiğinin belirtildiği, alınan düzeltici işlem kararında İş Ortaklıkları Yetkay İnş. Tah. ve Tic. Ltd. Şti. – Esen İnşaat Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin
Oybirliği ile ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlendiği ve ihale yetkilisinin onayına sunulduğu,
İhale yetkilisi tarafından ihalenin tekrar iptal edildiği, iptal gerekçesi olarak ileri sürülen hususlara yönelik kanıtlayıcı bir bilgi ve belge sunulmadığı gerekçelerin geçerli olmadığı iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü, aynı maddenin beşinci fıkrasında “Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.” hükmü,
“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “… İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.” hükmü,
“Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “ … İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü,
“İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:
a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz.
b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin sonuçlandırılması esastır. Ancak ertesi malî yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir…” hükmü,
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: Mersin ili,Tarsus İlçesi,Atalar,Bahşiş,Yeşiltepe,Köselerli Mahalleleri Atıksu Şebeke Hattı Yapım İşi
b) Türü: Yapım işleri
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): –
d) Kodu:
e) Miktarı:
46 Kalem Mersin ili,Tarsus İlçesi,Atalar,Bahşiş,Yeşiltepe,Köselerli Mahalleleri Atıksu Şebeke Hattı Yapım İşi İmalatları
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Mersin ili,Tarsus İlçesi, Atalar, Bahşiş, Yeşiltepe, Köselerli Mahalleleri” düzenlemesi,
Sözleşme Tasarısı’nın “İşe başlama ve bitirme tarihi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 10 (On ) gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır.
9.2. Yüklenici taahhüdün tümünü, işyeri teslim tarihinden itibaren 540 (BeşYüzKırk) gün içinde tamamlayarak geçici kabule hazır hale getirmek zorundadır. Sürenin hesaplanmasında; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan dönemi ile resmi tatil günleri dikkate alındığından, bu nedenlerle ayrıca süre uzatımı verilmez…” düzenlemesi,
“Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinde “…
2023 yılında %40, 2024 yılında %60 ödenek tespit olunmuştur…” düzenlemesi yer almaktadır.
Yapılan inceleme neticesinde, başvuruya konu “Mersin İli, Tarsus İlçesi, Atalar, Bahşiş, Yeşiltepe, Köselerli Mahalleleri Atıksu Şebeke Hattı Yapım İşi” ihalesine ait 23.05.2023 tarihli İhale Onay Belgesinde, kullanılabilir ödenek tutarının 102.377.128,54 TL olduğu,
İhale İlanı’nın 19.07.2023 tarihinde yayınlandığı, İhalenin 21.08.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirildiği, 13.09.2023 tarihli İhale Komisyonu Kararı ile ihaleye teklif veren iki istekliden biri olan başvuru sahibi Yetkay İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. – Esen İnşaat Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının sunduğu iş hacmine ilişkin belgelerin yeterlik kriterlerini sağlamadığı gerekçesiyle teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, diğer istekli Yol Su Yapı Yayıncılık Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. Den-Ka Yapı On. İnş. Mad. Akar. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu gerekçesiyle reddedildiği, aynı ihale komisyonu kararı ile ihalenin iptaline karar verildiği ve ihale yetkilisinin onayına sunulduğu, iptal kararının İhale yetkilisi olan Yönetim Kurulunun 14.09.2023 tarih ve 301 sayılı kararı ile onaylanarak 19.09.2023 tarihinde ihaleye katılan isteklilere tebliğ edildiği görülmüştür.
Başvuru sahibinin 25.09.2023 tarihli idareye şikayet başvurusu üzerine başvuru sahibinin belgeleri üzerinde yeniden yapılan değerlendirme sonucunda yeterlik kriterlerini sağlayarak geçerli teklif kabul edildiği, ihalenin başvuru sahibi Yetkay İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. – Esen İnşaat Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı üzerine bırakılmasına karar verilerek ihale yetkilisinin onayına sunulduğu, İhale yetkilisi olan Yönetim Kurulunun 11.10.2023 tarih ve 338 sayılı kararı ile ihalenin ikinci kez iptal edildiği, iptal kararının 12.10.2023 tarihinde ihaleye katılan isteklilere tebliğ edildiği görülmüştür.
Yönetim Kurulu kararı ve isteklilere gönderilen tebligatta ihalenin iptaline ilişkin “… söz konusu proje ile yapılacak Tarsus İlçesi, Atalar, Bahşiş, Yeşiltepe ve Köselerli Mahallelerinden geçecek olan kanalizasyon şebekesinin Tarsus Atıksu Arıtma Tesisi ile sonlandığı; Tarsus Atıksu Arıtma Tesisi 2. Kademe Yapım işi ile ilgili İlbank A.Ş’ye 19.09.2022 tarih ve 165575 sayılı yazı ve 07.03.2023 tarih ve 199828 sayılı yazı ile kredi başvurusunda bulunulduğu, ayrıca EBRD (Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasına) ile finansman yönünden çalışmaların devam etmesi ile birlikte şu aşamada herhangi bir sonuca varılamadığı, mer’i mevzuata uygun şekilde arıtma proseslerini gerçekleştirmek ve bertaraf etmek için çalışan tesisin mevcut haliyle kapasitesinin çok üstünde olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde yapılması planlanan kanalizasyon tesisinin bu aşamada Atıksu Arıtma Tesisinde kapasite artırımı ile ilgili yapım işinin sürecinin belirsiz olması nedeniyle bu aşamada uygun olmadığı, bu nedenle Tarsus Atıksu Arıtma Tesisi 2. Kademe Yapım işinin finansman konusunun tamamlanması ile birlikte iki işin eşzamanlı veya aynı zamanda bitirilebilecek şekilde ihale edilmesinin gerektiği, Tarsus Atıksu Arıtma Tesisi 2. Kademe Yapım işi ile mezkûr iş tamamlanana kadar bahse konu mahaller için alternatif projeler üretildiği, bu kapsamda bölgedeki atık suyun vidanjör marifeti ile alınarak Paket Atıksu Arıtma tesisi ile arıtılması ve bertaraf edilmesi yönünde bir proje değişiminin zaruri hale geldiği, nitekim bu yöndeki bir uygulama ile hâlihazırdaki kaynakların daha rasyonel kullanılmış olacağı, ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesine göre “Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası, belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirlenir” hükmü uyarınca ihaleye konu edilen işin tek iş kalemi kapsamında aciliyet ve zaruret arz eden çok sayıda işin toplamından fazla bir bedele tekabül ettiğinin görüldüğü, bu sebeple öncelik ve ivedilik arz eden küçük ölçekli ve çok sayıda mekana ve nüfusa hizmet edecek olan diğer yatırımların finanse edilmesinin gerekliliğinin ortaya çıkması da nazara alındığında bu aşamada bilhassa yaşanan fiyat artışları bütçe giderlerinin öngörülenden fazla artmasının yanı sıra bütçe geliri gerçekleşmesinin beklenen oranın altında kalması ile birlikte hizmet gerekleri ve kamu yararı adına ihaleye konu edilen işin 4734 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesi uyarınca mezkur işin iptal edilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.
Öte yandan 30.09.2023 tarih ve 32323 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.10.2023 tarihi itibari ile yürürlüğe giren Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) faaliyet bazlı, nihai ve yeşil tarife tabloları ile elektrik tariflerinde yaklaşık %20 artış meydana gelmesi nedeniyle bütçede öngörülmeyen bu artış ile Genel Müdürlüğümüzün ödeme güçlüğü ve bütçede denklik sıkıntısı çekebileceği, mezkûr ihalenin daha önce de değinildiği üzere akıbetinin diğer işler özelinde belirsiz hale gelmesi ve birlikte yürütülmesi gerekliliği ile bu aşamada kanalizasyon hizmetinin vidanjör marifetiyle paket atıksu arıtma tesisi ile alternatif bir hizmet sunma modeli ile bertaraf edilerek, aciliyet ve zaruret arz eden çok sayıda mekâna ve nüfusa hizmet edecek nitelikte diğer işlerin finanse edilmesi adına mali koşullar ve öngörülmeyen fiyat artışları nazara alınarak…” gerekçelerine yer verildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinin, madde gerekçesinde “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılamaması ya da Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti” durumunda ihalenin iptali hususunda idarelere takdir yetkisi tanındığı, bunun yanında Kanun’un 40’ıncı maddesinin altıncı fıkrası ile ihale komisyonu kararı üzerine, ihale yetkililerine de ihale komisyonu kararının alınmasından itibaren 5 iş günü içerisinde yapacakları inceleme sonucunda, gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle ihalenin iptal edilmesi hususunda takdir yetkisi verildiği anlaşılmakla birlikte ihalenin iptal edilmesi hususundaki takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız olmadığı, mevzuata, kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun surette kullanılması gerektiği anlaşılmıştır.
İhalenin iptal gerekçesi olarak gösterilen hususlar birlikte incelendiğinde; başvuruya konu ihalenin atıksu şebeke hattı yapım işine ilişkin olduğu, mevcut ihale ile atıksu arıtma tesisi ikinci kademe yapım işinin eşzamanlı veya aynı zamanda bitirilebilecek şekilde ihale edilmesinin gerekliliği ve atıksu arıtma tesisi ikinci kademe yapım işine ilişkin kredi sürecinin devam etmesi durumunun, aynı şekilde söz konusu ihale kapsamında ayrılacak ödeneğin aciliyet ve zaruret arz eden çok sayıda işin toplamından fazla bir bedele tekabül etmesi durumunun da sonradan ortaya çıkan bir durum olmadığı, ihalenin iptali kararına gerekçe olarak gösterilen söz konusu durumların, İhale Onay Belgesi’nin onaylandığı 23.05.2023 tarihinde, İhale İlanı’nın yayınlandığı 19.07.2023 tarihinde, ihale tarihi olan 21.08.2023 tarihinde ve tekliflerin değerlendirme sürecinde beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulmasını isteme yazısının başvuru sahibine gönderildiği 31.08.2023 tarihinde de mevcut olduğu, söz konusu durumların ihalenin iptal tarihi olan 04.10.2023 tarihinden önce de idarece bilindiği ve gerekçe olarak belirtilen hususlara yönelik olarak idarece kanıtlayıcı bir bilgi ve belge sunulmadığı, ihalenin söz konusu gerekçeler dahilinde iptal edildiği 04.10.2023 tarihe kadar olan dönemdeki herhangi bir aşamada, ihalenin iptal yetkisinin kullanılması mümkün iken bu yola gidilmediği, mevcut durumda söz konusu hususların bu aşamada ihalenin iptaline gerekçe teşkil edemeyeceği anlaşılmıştır.
İhalenin iptaline gerekçe olarak gösterilen diğer hususlar olan yaşanan fiyat artışlarından ötürü bütçe giderlerinin öngörülenden fazla artmasının yanı sıra idarenin olası gelir azalışlarının ve EPDK elektrik tarifelerinde yaklaşık %20 artış meydana gelmesi nedeniyle bütçede öngörülmeyen artış ile ödeme güçlüğü ve bütçede denklik sıkıntısı çekebileceği gerekçeleri açısından yapılan incelemede,
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesi hükmü gereğince ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılmayacağından söz konusu ihalede ihaleye çıkılmadan önce ödenek tahsis işlemlerinin tamamlanmış olması gerektiği, gider artışlarının bu aşamada ihalenin iptaline gerekçe teşkil edemeyeceği 23.05.2023 tarihli İhale Onay Belgesi’nde Bütçe Tertibi’nin olduğu, kullanılabilir ödenek tutarının 102.377.128,54 TL olduğu, Sözleşme Tasarısı’nın 11’inci maddesinde 2023 yılında %40, 2024 yılında %60 ödenek tespit edildiğinin düzenlendiği, ihalenin iptal kararına ilişkin somut, açıklayıcı bilgi/belgeye dayanan gerekçeye yer verilmediği göz önüne alındığında, ihalenin iptali kararının iptalinin gerektiği sonucuna varılmıştır.
Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.
Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Başvuru sahibi tarafından 109.370,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde 109.370,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idare tarafından verilen ihalenin iptali kararının iptaline karar verilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
- İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,
2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde iadesine,
Oybirliği ile karar verildi.
|