İNŞAAT YAPIM SÖZLEŞMESİNİN FESHİ
| HUKUK BÖLÜMÜEsas : 2005/16Karar : 2005/36Tarih : 16.05.2005 | İNŞAAT YAPIM SÖZLEŞMESİNİN FESHİ ( Kamu İhale Kanununa Göre Yapılan Sözleşme – Görev – Adli Yargı Yerinin Çözüm Yeri Olması) GÖREV ( Kamu İhale Kanununa Göre Yapılan Sözleşmenin Feshi – Adli Yargı Yeri)4734 Sa.Ka.1, 2, 4, 36 2247 Sa.Ka.13 Kamu İhale Kanuna Göre inşaat şirketi ve çoğunluk hisseleri İzmir Büyükşehir Belediyesine ait kamu kaynağı kullanan ve bu sebeble bu yasa hükümlerine tabi olan şirket arasında yapılan inşaat sözleşmesi, özel hukuk hükümlerine tabi bulunduğundan bu sözleşmenin feshinden doğan davanın adli yargı yerinde çözülmesi gerekir. |
DAVA VE KARAR:
İZFAŞ tarafından keşide edilen, İzmir 2. Noterliğinin 24.8.2004tarih ve18138 yevmiye numaralı “Fesih İhbarnamesi” ile, 11.11.2003 günündetaraflar arasında sözleşmeye bağlanmış olan “İZFAŞ Uluslararası İhtisas Fuarıİnşaatı Yapım İşi” hakkında 15.7.2004 tarihinde saptanan %6,17oranındaki imalat noksanı işlerin tamamlanması için tanınan yasal süreninbitiminde yüklenici Firmanın eksik işleri tamamladığını bildirerek geçicikabulün yapılması talebi üzerine görevlendirilen teknik personelce yapılaninceleme sonucunda düzenlenen ve işin mevcut durumunu gösteren tutanağa göre,yüklenici Firmanın taahhüdünü ihale dökümanı ve sözleşme hükümlerine uygunolarak yerine getirmediği ve işi süresinde bitiremediği nedeniyle sözleşmeninfeshedildiği, Şirkete ait bütün hak ve alacakların saklı tutulduğu, muhatapYurt İnş. San.Tic.Ltd. Şti`ne tebliğ edilmiştir.
Davacı Şirket vekilince, sözüedilen inşaat yapım sözleşmesinin feshiyolundaki ve teminatların irat kaydına ilişkin davalı idare işleminin iptaliistemiyle, 2.9.2004 gününde idari yargı yerinde dava açılmıştır.
Davalı İZFAŞ vekilince, birinci savunma dilekçesinde, kuruluşun TTKhükümlerine tabi olarak kurulmuş bir özel hukuk tüzel kişisi olduğu ve davakonusu sözleşmenin de idari sözleşme olmayıp özel hukuk sözleşmesi niteliğinitaşıdığı, bu nedenle davanın adli yargıda görülmesinin gerektiği önesürülerek, görev itirazında bulunulmuştur.
İZMİR 3. İDARE MAHKEMESİ; 10.11.2004 gün ve E:2004/1212 sayı ile, her nekadar anonim şirket olarak yapılandırılmış ise de İZFAŞ kamu kurumu niteliğinitaşıması nedeniyle davacı ile yaptığı sözleşmenin özel hukuk alanınıilgilendiren sözleşme olduğundan sözedilemeyeceği gerekçesiyle, davalıidarenin görev itirazını reddederek görevlilik kararı vermiştir.
Davalı İZFAŞ vekilinin olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılması isteğiniiçeren dilekçesi ile dava dosyası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınagönderilmiştir.
YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISI; Uyuşmazlığın çözümü için davalı İZFAŞGenel Müdürlüğü ile dava konusu işlemin hukuki niteliğinin önem kazandığı;davalı kurumun, İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlı kültür ve sanatfaaliyetlerini yürüten anonim şirket statüsünde bir kamu kurumu olduğu; Kamukurumlarınca görev alanlarına giren işlerde ihale yapıldığı; ihaleişlemleriniiki aşamada değerlendirmek gerektiği; ilk aşamada idarelerin ihale işlemisonuçlanıp kesinleşinceye kadar yaptıkları işlemler olup bu işlemler tektaraflı yapılan tasarruf olması nedeniyle idari işlemler olarak kabuledildiği; ikinci aşamada ise, ihale gerçekleşip kesinleştikten sonra idare veihaleyi alan kişilere karşılıklı yükümlülükler yükleyen sözleşme ve ekişartname bulunduğu; ihale sonrasında taraflar arasında imzalanan sözleşme veeki şartnamelerin tamamen özel hukuk hükümlerine tabi olduklarında kuşkubulunmadığı; uyuşmazlığın ise, ihale işleminin kesinleşmesinden sonra yapılanve sözleşme hükümlerinin uygulanmasından kaynaklandığı; söz konusu ihalenin4734 sayılı Devlet İhale Kanun`una göre yapıldığı ve ihale onaylanarakkesinleştikten sonra artık tarafların karşılıklı olarak yükümlülük altınagirdikleri; dava konusu işlemin, davacının şartnamede belirtilen yükümlülüğünüyerine getirmemesi sonucu tesis edildiği; ihalenin kesinleşmesinden sonragerçekleşmesi ve sözleşme hükümlerinin uygulanmasından kaynaklanması nedeniyleuyuşmazlığın özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde çözümlenmesi vebu nedenle İdare Mahkemesinin görevlilik kararının kaldırılmasının gerektiğigerekçesiyle adli yargı yararına olumlu görev uyuşmazlığı çıkarmış olup, 2247sayılı Yasa`nın 10. maddesine göre görev konusunun incelenmesini UyuşmazlıkMahkemesinden istemiştir.
Başkanlıkça, 2247 sayılı Yasa`nın 13. maddesine göre DanıştayBaşsavcısından yazılı düşüncesi istenilmiştir.
DANIŞTAY BAŞSAVCISI; Uyuşmazlık Mahkemesi`nin kararlarında da vurgulandığıüzere idari sözleşmelerin, idarelerin tek yanlı kamusal yetkiye dayanarak kamuhizmetinin gereklerinin yerine getirilmesi için kamu yararı amacı ilebağıtlanan idareye üstün hak ve yetkiler veren, gerektiğinde tek yanlıdeğişiklik ve fesih yetkisini de idareye tanıyan sözleşmeler olduğu; kamuidarelerinin özel hukuk alanında akdettiği sözleşmelerin ise idari sözleşmeniteliği taşımayıp, bunların özel hukuk kurallarına göre düzenlendiği; öteyandan, idarelerce mal veya hizmet alımı için ihaleye çıkılması safhasındaihalenin sonuçlanıp kesinleşmesine kadar geçen aşamada tesis edilen işlemleridari nitelikte kabul edilmekte ve bu aşamada ortaya çıkan anlaşmazlıklarınçözümünün idari yargı yerlerine ait bulunduğu; ihalenin kesinleşmesi vesözleşmenin bağıtlanmasından sonraki aşamada idare ile yüklenici arasındakisözleşmenin uygulanmasından doğan uyuşmazlıkların görüm ve çözümünün ise özelhukuk hükümlerine göre adli yargı yerlerine ait bulunduğu; olayda, davalıGenel Müdürlükçeihale olunan İzmir Uluslararası İhtisas Fuarı Yapım İşinindavacı şirketçe yüklenilmesi üzerine taraflar arasında karşılıklı serbestirade ile imzalanan yapım işi sözleşmesinin, uygun sürede eksiklikleringiderilmediği gerekçesiyle feshine karar verildiğinin anlaşıldığı; bu durumda,davacı şirket ile davalı Kurum arasında sözleşme bağıtlandıktan sonra,sözleşme ve ekinde belirtilen koşullara uyulmadığı ileri sürülerek, sözleşmehükümlerinin uygulanması suretiyle sözleşmenin feshine ilişkin işleme karşıaçılan davanın görüm ve çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu; bunedenle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılan başvurunun kabulü ileİdare Mahkemesince verilen görevlilik kararının kaldırılması gerektiği yolundayazılı düşünce vermiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü`nün, Tülay TUĞCU`nun Başkanlığında, Üyeler: M. Lütfü ÜÇKARDEŞLER, Coşkun ÖZTÜRK, SerapAKSOYLU, Z. Nurhan YÜCEL, Abdullah ARSLAN ve H. Hasan MUTLU`nun katılımlarıylayapılan 16.5.2005 günlü toplantısında,
I- İLK İNCELEME :Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa`nın 27. maddesi uyarıncayapılan incelemeye göre, davalı idarece anılan Yasa`nın 10. maddesindeöngörülen yönteme uygun şekilde ve 12. maddede belirlenen süre içindebaşvurulması üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından uyuşmazlıkçıkarıldığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesineoybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ :Raportör-Hakim İsa YEĞENOĞLU`nun davanın çözümündeadli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile Yargıtay CumhuriyetBaşsavcısının adli yargı yararına olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasına veDanıştay Başsavcısının davada adli yargının görevli bulunduğuna ilişkindüşünce yazıları ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarcagörevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile DanıştaySavcısı Nevzat ÖZGÜR`ün yazılı düşünceler doğrultusundaki açıklamaları dadinlendikten sonra Gereği Görüşülüp Düşünüldü:HUKUK BÖLÜMÜ KARARI:Dava,4734 sayılı Yasa`ya göre ihale edilerek sözleşmeye bağlanan işinyüklenici tarafından sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmediği vesüresinde bitirilmediği nedeniyle sözleşmenin feshinin iptali ve iratkaydedilen teminatların iadesi isteminden ibarettir.
4.1.2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu`nun 1. maddesinde, buKanun ile, kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunanveyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacaklarıihalelerde uygulanacak esas ve usullerin belirlenmesinin amaçlandığı ifadeedilmiş; “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde de, “a ) Genel bütçeye dahil daireler,katma bütçeli idareler, özel idareler ve belediyeler ile bunlara bağlı dönersermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişiler, b ) Kamu iktisadi kuruluşlarıile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri, c )Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerinekamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar ( mesleki kuruluşlar vevakıf yüksek öğretim kurumları hariç ) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar, d ) ( a ), ( b ) ve ( c ) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarakbirlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulunduklarıher çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler.” olarak sayılanidarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmetalımları ile yapım işlerinin ihalelerinin ve ( d ) bendinde belirtilen 4603sayılı Kanun kapsamındaki bankaların yapım ihalelerinin, bu Kanun hükümlerinegöre yürütüleceği hükme bağlanmıştır.
İzmir Fuarcılık Hizmetleri Kültür ve Sanat İşleri Ticaret A.Ş. “İZFAŞ” ın,çoğunluk hisselerinin İzmir Büyükşehir Belediyesine ait olması ve kamu kaynağıkullanması nedeniyle anılan 4734 sayılı Yasa hükümlerine tabi kuruluşlardanolduğunda kuşkuya yer yoktur.
5.1.2002 tarih ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu`nun 2.maddesinde, bu Kanun`un, Kamu İhale Kanunu`na tabi kurum ve kuruluşlartarafından söz konusu Kanun hükümlerine göre yapılan ihaleler sonucundadüzenlenen sözleşmeleri kapsadığına işaret edilmiş; 4. maddesinin üçüncüfıkrasında, bu Kanun kapsamında yapılan sözleşmelerin taraflarının, sözleşmehükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahip oldukları; ihaledökümanı ve sözleşme hükümlerinde bu prensibe aykırı maddelere yerverilemeyeceği ve Kanunun yorum ve uygulanmasında da bu prensibin göz önündebulundurulacağı hükme bağlanmış, aynı Kanun`un 36. maddesinde de, bu Kanundahüküm bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanacağıöngörülmüştür.
Anılan Yasa hükümlerine göre, tarafların eşitliği esas alınarak düzenlenensözleşmelerin özel hukuk hükümlerine tabi olacağı açıktır.
Olayda, 4734 sayılı Yasa hükümlerine göre yapılan ihale sonucunda İZFAŞile yüklenici arasında “İZFAŞ Uluslararası İhtisas Fuarı İnşaatı Yapım İşi”için 4735 sayılı Yasa hükümlerine göre sözleşme düzenlendiği; yüklenicinintaahhüdünü sözleşme ve eki şartname hükümlerine uygun olarak yerinegetirmediği ve işi süresinde bitiremediği nedeniyle İZFAŞ tarafındansözleşmenin feshedilmesi üzerine uyuşmazlığa konu edilen davanın açıldğıanlaşılmaktadır.
Bu duruma göre, dava konusu edilen inşaat yapım sözleşmesinin bir özelhukuk sözleşmesi olması karşısında, davanın görüm ve çözümünde adli yargı yerigörevli bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusununkabulü ile İdare Mahkemesince verilen görevlilik kararının kaldırılmasıgerekmektedir.
SONUÇ:
Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenleYargıtay Cumhuriyet Başsavcısının BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile İzmir 3. İdareMahkemesi`nin 10.11.2004 gün ve E: 2004/1212 sayılı GÖREVLİLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 16.5.2005 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
HUKUK BÖLÜMÜ 16.05.2005 E.2005/16 – K.2005/36