BAŞVURU SAHİBİ:

Kut Kon İnşaat Taah. Nak. Tur. Mak. İth. İhr. Paz. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

DSİ 22. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2020/660571 İhale Kayıt Numaralı “Rize-Çayeli Büyükdere Vadisi Islahı 3 Kısım İkmali” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

DSİ 22. Bölge Müdürlüğü tarafından 07.01.2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Rize-Çayeli Büyükdere Vadisi Islahı 3 Kısım İkmali” ihalesine ilişkin olarak Kut Kon İnşaat Taah. Nak. Tur. Mak. İth. İhr. Paz. Ltd. Şti.nin 12.03.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 17.03.2021 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 26.03.2021 tarih ve 16092 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.03.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2021/575 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idarece taraflarından aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, kendilerine gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması ekinde gönderilen analiz formatında yapmış oldukları incelemede, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 15.180.1003 “Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması ve 15.185.1002 poz numaralı “Çelik borudan kalıp iskelesi yapılması” (4,01-6,00 m arası) pozlarının ve bu pozlara ait alt analizlerinde uygulanan miktarların, bahse konu ihalede yaptıkları hesaplamalar neticesinde taraflarına tebliğ edilen analiz formatındaki miktarlardan daha yüksek ve hatalı hesaplandığı, bu hatalı durumun taraflarınca ihale dosyasındaki kati projeler üzerinden yapılan hesaplamalarda daha düşük olduğunun tespit edildiği, idarece şikayet başvurularının Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 10’uncu maddesi gereği reddedildiği, bu kapsamda taraflarına gönderilen analiz formatında hatalı tespit yapılan 15180.1003 ve 15.185.1002 pozlarına ait alt analizlerde uygulanan miktarların yeniden hesaplanması ve bu yeni hesaplama neticesinde belirlenecek miktarlar doğrultusunda idarece fiyat düşüklüğüne neden olan maliyet bileşenlerine yönelik yeniden açıklama talep edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “Bu Kanunun uygulanmasında;

…

Kesin proje: Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin  belirtildiği projeyi,

Uygulama projesi: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi, İfade eder.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü,

Aynı Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:

…

c) Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir…” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir…” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:

a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması; uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının; ön ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise, mümkün olan arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmış olması zorunludur.

b) Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.

c) Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.

ç) Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu işe ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir.

d) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması; Ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde, idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını, ölçü yeri ve şeklini, birimini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde teknik olarak açıklayan birim fiyat tarifleri hazırlar.

e) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesinde “(1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde;

a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,

b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,

c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,

ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,

d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,

esas alınır.

(2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler…”  hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

…

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

…

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

…

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

…

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir…” açıklamaları yer almaktadır.

Başvuruya konu ihaleye ait yaklaşık maliyet çalışmaları incelendiğinde, yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas 9 adet iş kaleminin düzenlendiği görülmüştür.

Bu iş kalemlerinden DSİ/224-03 poz numaralı ve “Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C25/30 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi (beton nakli dahil) (kalıp ve kalıp iskelesi dahil)” tanımlı iş kaleminin ve “DSİ 224/05” poz numaralı “Betornarme demirinin temini, nakli ve yerine montajı” tanımlı iş kaleminin açıklama istenilecek iş kalemleri olarak belirlendiği görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından, idarece taraflarından aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, kendilerine gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması ekinde gönderilen analiz formatında yapmış oldukları incelemede, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 15.180.1003 “Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması” ve 15.185.1002 poz numaralı “Çelik borudan kalıp iskelesi yapılması (4,01-6,00 m arası)” pozlarının ve bu pozlara ait alt analizlerinde uygulanan miktarların, bahse konu ihalede yaptıkları hesaplamalar neticesinde taraflarına tebliğ edilen analiz formatındaki miktarlardan daha yüksek ve hatalı hesaplandığı, bu hatalı durumun taraflarınca ihale dosyasındaki kati projeler üzerinden yapılan hesaplamalarda daha düşük olduğunun tespit edildiği, idarece şikayet başvurularının Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 10’uncu maddesi gereği reddedildiği, bu kapsamda taraflarına gönderilen analiz formatında hatalı tespit yapılan 15180.1003 ve 15.185.1002 pozlarına ait alt analizlerde uygulanan miktarların yeniden hesaplanması ve bu yeni hesaplama neticesinde belirlenecek miktarlar doğrultusunda idarece fiyat düşüklüğüne neden olan maliyet bileşenlerine yönelik yeniden açıklama talep edilmesi gerektiği iddia edilmektedir.

İdarece başvuru sahibine verilen cevapta “İdaremiz söz konusu işin yaklaşık maliyetini Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesine göre hazırlamıştır. Ayrıca; ihale dokümanında yer alan projelerin uygulama projesi olmayıp, kati projelerdir. Hazırlanan yaklaşık maliyet ve buna bağlı analizler ise işin uygulama aşamasında uygulama projesi hazırlanırken olumsuz koşullara göre hazırlanmıştır” bilgisine yer verildiği görülmüştür.

İdarece düzenlenen “Teklif türünün belirlenmesine ilişkin form” incelendiğinde, ihale konusu işe ait proje türünün kesin proje olarak belirlendiği, söz konusu formda gerekçe olarak ise “İşin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etüdünün öngörülmesi ve gerekli arazi ve zemin etütlerinin ihaleden önce yapılmamasından dolayı” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

İdarece yaklaşık maliyet kapsamında düzenlenen ve aşırı düşük teklif açıklama yazısı ekinde yer verilen açıklama istenilen iş kalemlerinin, kamu kurum ve kuruluşunca yayımlanan birden çok birim fiyat ve rayiçten oluşturulan özel/paçal iş kalemleri olduğu, bu analizlerin ve bu analizleri oluşturan temel analiz girdilerinin ve girdi miktarlarının idarece tespit edildiği, ayrıca bu analizlerin temel analiz girdilerinin ve miktarlarının yer aldığı analiz formatları uyarınca aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi tarafından iddia konusu edilen 15.180.1003 “Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması ve 15.185.1002 poz numaralı “Çelik borudan kalıp iskelesi yapılması” (4,01-6,00 m arası) pozlarını oluşturan bazı rayiçlerin de idarece hazırlanan özel iş kalemlerinde kullanıldığı, ancak bu rayiçlerin zaten kamu kurum ve kuruluşlarında yayımlanan birçok iş kaleminin analizinde kullanılan rayiçler olduğu anlaşılmıştır.

Dolayısıyla başvuru sahibi tarafından iddia edildiği üzere söz konusu iş kalemlerinin ve bu iş kalemlerinin analiz girdilerinin ve miktarlarının, doğrudan açıklama istenilen iş kalemlerinin analizlerinde kullanılmak üzere dikkate alınan iş kalemleri olmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, yukarıda aktarılan mevzuat gereği, özel/paçal iş kalemleri, idarenin ihale konusu işe özgü ihtiyacını karşılamak üzere idarece tasarlanması mümkün olan iş kalemleri olup, bu iş kalemlerinin tespitinde kamu kurum ve kuruluşlarına yönelik rayiçlerin/iş kalemlerinin ve analiz girdi miktarlarının idarece ihale konusu işe özgü koşullar dikkate alınarak belirlenmesinin mümkün olduğu sonucuna varılmıştır.

Ayrıca bir kamu kurum ve kuruluşuna ait iş kaleminin analizinin girdi ve miktarlarının özel/paçal iş kalemlerinin analizinde kullanılmasına yönelik bir zorunluluğun kamu ihale mevzuatında bulunmadığı da dikkate alındığında, başvuru sahibinin iddiasında ifade edilen iş kalemlerinin alt analizlerinde yer alan analiz girdi ve miktarlarının doğrudan dikkate alınarak miktar hesaplaması yapılmasına yönelik bir zorunluluğun aranmasının da mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.

Dolayısıyla, söz konusu iş kalemlerinin idarenin ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak ihale konusu işe özgü olarak hazırlanan iş kalemleri olarak dikkate alınması gerektiği, bu iş kalemlerinin tespitinde kamu kurum ve kuruluşlarına yönelik rayiçlerin/iş kalemlerinin ve ihale konusu işe özgü olarak idarece öngörülen analiz girdi miktarlarının kullanılmasının ve isteklilerce bu doğrultuda açıklama sunulmasının mümkün olduğu anlaşıldığından, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.