Tebliğ açıklamaları gereğince ihalede istekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyeceği iddialarına ait  kamu ihale kararı

Hakan BAŞAĞAÇ,

VEKİLİ:

Av. Süleyman POLAT,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

İller Bankası A.Ş. Eskişehir Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/656452 İhale Kayıt Numaralı “İller Bankası Anonim Şirketi Eskişehir Bölge Müdürlüğü Personel Servis Hizmet Alım İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

İller Bankası A.Ş. Eskişehir Bölge Müdürlüğü tarafından 07.02.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İller Bankası Anonim Şirketi Eskişehir Bölge Müdürlüğü Personel Servis Hizmet Alım İşi” ihalesine ilişkin olarak Hakan Başağaç’ın 04.03.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 13.03.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 20.03.2020 tarih ve 14628 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 19.03.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2020/533 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) İhale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan taşıma belgesinin mevzuata uygun olmadığı, ayrıca teklif edilen araçların ihale dokümanı kapsamında belirtilen asgari model yılı ve kapasite şartını sağlamadığı,

2) İdarenin 07.02.2020 tarihli yazısı ile ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.den aşırı düşük teklifine yönelik olarak yazılı açıklama istenildiği ve bu istekli tarafından da yazılı açıklama sunulduğu, ancak bu sürece yönelik olarak herhangi bir şikayet başvurusunda bulunulmamasına rağmen idarece 12.02.2020 tarihli yazı ile adı geçen istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi işleminin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesine aykırı olduğu,

3) İhale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının aşağıda belirtilen gerekçelerle mevzuata uygun olmadığı, dolayısıyla adı geçen isteklinin teklifinin reddedilmesi gerektiği, şöyle ki;

a) Amortisman gideri için yapılan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı,

b) Araçların kiralama giderine ilişkin olarak sunulan fiyat teklifi ve dayanağı maliyet tespit tutanağı/satış tutarı tespit tutanağının Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olmadığı, ayrıca fiyat teklifi ile dayanağı maliyet tespit tutanağı/ satış tutarı tespit tutanağında yer alan fiyatların uyumlu olmadığı, yine bu tutanakların son veya bir önceki vergi beyanname dönemine göre düzenlenmediği,

c) Araçların kasko ve trafik sigortası giderine ilişkin olarak sunulan fiyat teklifi ve dayanağı maliyet tespit tutanağı/satış tutarı tespit tutanağının Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olmadığı, fiyat teklifi ile dayanağı maliyet tespit tutanağı/ satış tutarı tespit tutanağında yer alan fiyatların uyumlu olmadığı ve bu tutanakların son veya bir önceki vergi beyanname dönemine göre düzenlenmediği, ayrıca fiyat teklifinin işin süresinin tamamını kapsamadığı ve bu belgeye ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenilmediği, yine ilk yıl için alınan sigortaya ilişkin fiyat teklifinin ihale tarihinin bulunduğu yıldan önceki yılın Aralık ayına ait Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksinin yıllık değişim oranı esas alınmak suretiyle güncellenerek hesaplama yapılmadığı,

d) Araçların yazlık ve kışlık lastikleri ile bunların değişim giderine ilişkin olarak sunulan fiyat teklifi ve dayanağı maliyet tespit tutanağı/satış tutarı tespit tutanağının Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olmadığı, ayrıca fiyat teklifi ile dayanağı maliyet tespit tutanağı/ satış tutarı tespit tutanağında yer alan fiyatların uyumlu olmadığı, bu tutanakların son veya bir önceki vergi beyanname dönemine göre düzenlenmediği,

e) Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilen fiyatlar kullanılarak yapılan açıklamada ilan edilen fiyatların ihalenin ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olmadığı,

f) Sözleşme giderleri ve genel giderler için açıklamada bulunulmadığı ve bu giderlerin teklif fiyata dâhil edilmediği,

g) Akaryakıt girdisine ilişkin yapılan açıklamanın Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olmadığı,

h) Motorlu taşıtlar vergisi ve araç muayene giderine ilişkin yapılan açıklamanın Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olmadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

İhale konusu işe ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu hizmetin;

a) Adı: İller Bankası Anonim Şirketi Eskişehir Bölge Müdürlüğü personel servis hizmet alım işi

b) miktarı ve türü: İller Bankası A.Ş. Eskişehir Bölge Müdürlüğü personel taşıma hizmet alım işi 24 ay süre ile (3 adet minübüs araç ile)…” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşe başlama tarihi 01.03.2020; işi bitirme tarihi 28.02.2022 …” düzenlemesi yer almaktadır.

07.02.2020 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 3 istekli tarafından teklif verildiği, bir isteklinin, teklif zarfının Kanun’un 30’uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun olmadığı gerekçesiyle açılmaksızın iade edildiği, daha sonra teklif bedeli ihale komisyonu tarafından hesaplanan sınır değerin altında olduğu tespit edilen Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.den 12.02.2020 tarihli yazı ile aşırı düşük teklifine yönelik olarak yazılı açıklama istenildiği, söz konusu yazının ilgili kısmının “Bahse konu hizmet alım işinde çalıştıracağınız araçlarla ve sürücülerle ilgili olarak;

1.Personel maliyeti

2.Yakıt Giderleri

3.Sigorta Giderleri

4.Bakım Onarım Giderleri

5.Ödenmesi Gereken Vergi ve Harç Giderleri bakımından uygun belgelere dayalı, detaylı yazılı ve imzalı olarak yapılması…” şeklinde olduğu görülmüş olup bunun üzerine adı geçen istekli tarafından yazılı açıklama sunulduğu ve sunulan açıklamaların yeterli görülerek ihalenin Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi Hakan Başağaç’ın ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu hususlar” başlıklı 27’inci maddesinde “… e) İsteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik kriterleri …” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yeterliğin belirlenmesinde uyulacak ilkeler” başlıklı 28’inci maddesinde “… (2) Yeterlik değerlendirmesi için istenecek belgelerin ve yeterlik değerlendirmesinde aranılacak kriterlerin, ihale veya ön yeterlik ilanı ile idari şartnamede veya ön yeterlik şartnamesinde ya da davet yazısında belirtilmesi zorunludur …” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Sözleşmenin yürütülmesi aşamasındaki mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik düzenlemeler” başlıklı 30’uncu maddesinde “Ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede yeterlik kriteri olarak belirlenmeyen, ancak sözleşmenin yürütülmesi aşamasında işin yerine getirilmesi için gerekli olduğu öngörülen mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik düzenlemeler teknik şartnamede yer alır. Bu düzenlemelerde, işin niteliği ile bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümleri esas alınır. Bu yükümlülüklere ilişkin olarak yüklenici tarafından hangi belgelerin idareye sunulması gerektiğinin teknik şartnamede açıkça düzenlenmesi zorunludur …” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeleri teklifleri kapsamında sunmaları gerekir.

….

7.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

7.4. Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler:

7.4.1. Bu madde boş bırakılmıştır.

7.4.2. Bu madde boş bırakılmıştır.

7.4.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

7.5. Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler:

…

7.5.2. Bu Madde boş bırakılmıştır.

7.5.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

7.5.4. İsteklinin teklifi kapsamında sunması gerektiği teknik şartnamede belirtilen belgeler …” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “Kiralanacak Araç Sayısı ve Araç Özellikleri” başlıklı 1’inci maddesinde “1.3. Tüm araçlar için aranacak özellikler  

…

d) Araç modeli en az 2015 veya daha yeni olacaktır. Araçların koltuklar arası mesafesi yetişkin yolcuya göre olacaktır.

e) Araçlar, sürücüsü hariç en az 14+1 kişinin rahatça oturabileceği iç mekâna sahip olacaktır …” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Son Hükümler” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. Sözleşme esnasında bulunması gereken ekler:

a) Araçların; Yüklenicisi kendisi veya şirketi adına kayıtlı olduğunu belgeleyen ruhsatların fotokopileri, kiralanmış ise hizmet sözleşmeleri.

b) Tüm sürücülerin nüfus cüzdan örneği, iyi hal kâğıdı, sürücü belgesi ve ticari taşıt kullanma belgesi.

c) Araç trafik ve tescil belgesi.

d) Mali sorumluluk sigortası.

e) Koltuk ferdi kaza sigortası.

f) Servis aracı çalışma ve uygunluk belgesi.

g) Sürücülerin psikoteknik belgeleri.

h) Sürücülerin SRC belgeleri.

7.2. Bu şartname yürürlükteki kanunlara göre tefsir edilecektir. Bu  şartnamede hüküm bulunmayan hallerde, ilgili kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ ve genelgeler uygulanacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca yeterlik değerlendirmesi için istenecek belgelerin ve yeterlik değerlendirmesinde aranılacak kriterlerin, İhale İlanı ile İdari Şartname’de belirtilmesi zorunludur. Öte yandan İdari Şartname kapsamında yeterlik kriteri olarak belirlenmeyen, ancak sözleşmenin yürütülmesi aşamasında işin yerine getirilmesi için gerekli olduğu öngörülen mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik düzenlemelerin ise Teknik Şartname’de yer alacağı ifade edilmiştir.

Bu çerçevede ihale dokümanı düzenlemeleri incelendiğinde, iddiaya konu edilen “taşıma belgesinin” yeterlik kriteri olarak belirlenmediği görülmüştür. Bu nedenle ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından da adı geçen belgenin teklif zarfı kapsamında sunulmasına gerek bulunmadığı anlaşılmış olup yeterlik kriteri olarak belirlenmeyen söz konusu belge üzerinden yeterlik değerlendirmesi yapılamayacağı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan Teknik Şartname’de sözleşmenin imzalanması aşamasında işin yerine getirilmesi için gerekli olduğu öngörülen mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik birtakım düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre yüklenici tarafından sözleşmenin imzalanması aşamasında araçların kendisi veya tüzel kişiliği adına kayıtlı olduğunu belgeleyen ruhsatların fotokopileri, araçlar kiralanmış ise buna ilişkin hizmet sözleşmeleri, araç trafik ve tescil belgesi, servis aracı çalışma ve uygunluk belgesinin sunulması gerektiği ifade edilmiştir.

Bu çerçevede ihale konusu iş kapsamında istenilen araçların model yılı ve kapasite özelliklerinin belgelendirilmesine yönelik olarak İdari Şartname’de ya da anılan Şartname’nin 7.5.4’üncü maddesindeki düzenleme uyarınca Teknik Şartname’de herhangi bir belgenin yeterlik kriteri olarak düzenlenmediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından teklif edilen araçların iddiaya konu edilen özellikleri karşılayıp karşılamadığına yönelik incelemenin bu aşamada yapılamayacağı anlaşılmış olup bahse konu hususun sözleşmenin imzalanması aşamasına yönelik bir durum olduğu anlaşılmıştır.

Bu itibarla, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesi uyarınca, idarelerce teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Bu noktada ihale ilanında ve ihale dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında hangi düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerektiği Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde açıklanmıştır. Buna göre aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunlu getirildiği görülmüştür.

Bu çerçevede somut olay incelendiğinde, idare tarafından ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.ne 07.02.2020 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen “aşırı düşük teklif açıklama talebi” konulu yazısında “ … İhale dokümanı kapsamında İdari Şartnamenin 25.1 maddesinde belirtmiş olduğumuz “Sözleşmenin uygulanması sırasında ilgili mevzuat gereğince ödeyeceği vergi resim, harç vb. giderler ile ulaşım, nakliye, araçların yakıt giderleri, bakım giderleri, işletme giderleri, şoför ücretleri vb. giderler teklif fiyata dahildir.” ifadesi ve 25.3.1 maddesinde de “Taşımacılık işi ile ilgili olarak, Belediye İl Trafik Komisyonundan yapılması gereken teşebbüs, müsaade her türlü merasim yüklenici tarafından yürütülecektir. Bunun için yapılacak her türlü giderler, masraflar teklif fiyata dahildir.” bahsedilen bu hizmet alım işinde çalışacak sürücülerin işçilik maliyetleri ile birlikte değerlendirildiğinde bu bileşenlerin, Teklif cetvelinde önemli bir bileşen olduğu, bu itibarla: … vermiş olduğunuz teklif sınır değerin altında kalmıştır. Dolayısıyla bu hizmet alım işi için sınır değerin altında kalan ve aşırı düşük teklif olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle; Kamu ihale Kanunun 38.madddesi gereğince bu teklif ve bileşenler ile ilgili olarak, aşırı düşük teklif açıklamanızın Kamu İhale Genel Tebliğinin 45. maddesinde belirtilen hususlar çerçevesinde uygun belgelere dayalı ve yazılı olarak yapılması …” hususlarına yer verildiği görülmüş olup adı geçen istekli tarafından 11.02.2020 tarihli dilekçenin sunulduğu ve bu dilekçe ekinde aşırı düşük teklif açıklamasına yer verildiği anlaşılmıştır. Bunun üzerine ilgi dilekçeye yönelik ihale komisyonu tarafından yapılan inceleme neticesinde alınan kararda aşırı düşük teklif açıklama yazısına ilişkin olarak ek açıklama yapılması gerektiği ifade edilmiş olup adı geçen istekliden 12.02.2020 tarihli “Ulaşım ve Servis Araçları” konulu yazı ile aşırı düşük teklifine yönelik olarak yeniden yazılı açıklama istenildiği, söz konusu yazının ilgili kısmının da “Bahse konu hizmet alım işinde çalıştıracağınız araçlarla ve sürücülerle ilgili olarak;

1.Personel maliyeti

2.Yakıt Giderleri

3.Sigorta Giderleri

4.Bakım Onarım Giderleri

5.Ödenmesi Gereken Vergi ve Harç Giderleri bakımından uygun belgelere dayalı, detaylı yazılı ve imzalı olarak yapılması…” şeklinde olduğu görülmüştür.

Bu bağlamda idare tarafından 07.02.2020 tarihinde EKAP üzerinden ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.ne gönderilen “aşırı düşük teklif açıklama talebi” konulu yazı içeriği incelendiğinde, aşırı düşük teklif açıklamalarına esas olacak önemli teklif bileşenlerinin açıkça belirtilmediği, diğer taraftan 12.02.2020 tarihinde adı geçen istekliye tebliğ edilen “Ulaşım ve Servis Araçları” konulu yazı içeriği incelendiğinde aşırı düşük teklif açıklamalarına esas olacak önemli teklif bileşenlerinin açıkça belirtildiği anlaşılmıştır.

Bu noktada teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen istekliye gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında önemli teklif bileşeni olarak görülen maliyet kalemlerinin hangi kalemler olduğu belirtilmeksizin aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesinin isteklilerin tereddüde düşmesine yol açabileceği, ayrıca söz konusu sorgulamanın ve sorgulama üzerine verilen açıklamanın ihale dokümanına ve mevzuata uygun olup olmadığının sağlıklı bir biçimde değerlendirilebilmesinin mümkün olamayacağı anlaşılmıştır. Bu nedenle de aşırı düşük teklif sorgulama yazısı veya ekinde teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenlere yer verilerek isteklilerin açıklama yapmasının sağlanması gerekmektedir. Dolayısıyla idare tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarına esas olacak önemli teklif bileşenleri belirlenerek adı geçen isteklinin aşırı düşük teklifine yönelik olarak yeniden yazılı açıklama istenilmesi işleminde mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.

Bu itibarla, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir …” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.

79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.

79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.

Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

79.2.2.2. Merkezi Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından Ülke Çapında Sunulan Mal ve Hizmetlere İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin merkezi kamu kurum ve kuruluşları tarafından ülke çapında sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tarifeleri veya istekliye verilmiş fiyat teklifleri açıklama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu yöntemle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için kullanılan fiyatların ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.

79.2.2.3.  Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından İlan Edilen Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilmiş fiyat tarifeleri açıklama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu usulle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için ilan edilen fiyatların ihalenin ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.

…

79.2.3. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır”

…

79.2.7. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyecektir. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır.

79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.

79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez.

…

79.3.4. Hizmet alım ihalelerinde herhangi bir sigorta giderinin aşırı düşük teklif sorgulamasında önemli bir bileşen olarak kabul edilmesi durumunda, isteklilerce sigorta acentelerinden alınan poliçe, fiyat teklifi veya sözleşmelerin ekine ihale dokümanında yer alan teminat tutarları üzerinden teklif ettikleri sigorta prim tutarlarıyla sigorta hizmetini gerçekleştirebileceklerine ilişkin, ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenmesi ve bu yazının yetkili kişilerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak sigorta şirketlerinin genel müdürlük veya bölge müdürlükleri tarafından imzalanmış poliçe veya fiyat teklifleri için teyit alınması zorunlu değildir. Sigorta giderinin tevsiki için sunulan belgenin işin süresinin tamamını kapsaması gerekmektedir. Ancak birden fazla yılı kapsayan işlerde ilk yıl için alınan sigorta teklifinin ihale tarihinin bulunduğu yıldan önceki yılın Aralık ayına ait Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksinin yıllık değişim oranı esas alınmak suretiyle güncellenerek diğer yıllar için kullanılması mümkündür …” açıklaması yer almaktadır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinde ihale komisyonu tarafından teklif fiyatı aşırı düşük olduğu belirlenen tekliflerin reddedilmeden önce, belirlenen süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği hükme bağlanmıştır. Ayrıca ihale komisyonunca, yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınmak suretiyle aşırı düşük tekliflerin değerlendirileceği belirtilmiş olup bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği belirtilmiştir.

Diğer taraftan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde, ihale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerine ilişkin olarak aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi yönünde ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir. Bu noktada isteklilerin aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini hangi yöntemleri kullanarak açıklayabileceği belirtilmiştir.

Başvuru sahibinin (a), (b), (d) ve (f) ile belirtilen iddialarına ilişkin inceleme aşağıda yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan Tebliğ açıklamalarına göre aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesinin zorunlu olduğu ifade edilmiştir.

Bu çerçevede idarenin aşırı düşük teklife yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazısı incelendiğinde, idarece tarafından isteklilerin yapacakları açıklamaya esas olacak önemli teklif bileşenlerinin “Personel maliyeti”, Yakıt giderleri”, “Sigorta giderleri”, “Bakım onarım giderleri” ve “Ödenmesi gereken vergi ve harç giderleri” şeklinde belirtildiği görülmüştür. Dolayısıyla iddiaya konu edilen “amortisman gideri”, “araçların kiralama gideri” “araçların yazlık kışlık lastikleri ile bunların değişimi gideri” ile “sözleşme ve genel giderlerin” önemli teklif bileşeni olarak belirlenmediği anlaşılmıştır. Bu nedenle ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında bahse konu bileşenlere ilişkin olarak açıklama yapılmasına gerek bulunmadığı anlaşılmıştır.

Bu itibarla başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin (c) ile belirtilen iddialarına ilişkin inceleme aşağıda yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan Tebliğ açıklamaları gereğince, hizmet alım ihalelerinde herhangi bir sigorta giderinin aşırı düşük teklif sorgulamasında önemli bir bileşen olarak kabul edilmesi durumunda, isteklilerce sigorta acentelerinden alınan poliçe, fiyat teklifi veya sözleşmelerin ekine ihale dokümanında yer alan teminat tutarları üzerinden teklif ettikleri sigorta prim tutarlarıyla sigorta hizmetini gerçekleştirebileceklerine ilişkin, ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenmesi ve bu yazının yetkili kişilerin imzasını taşıması gerekli olduğu belirtilmiş olup sigorta şirketlerinin genel müdürlük veya bölge müdürlükleri tarafından imzalanmış poliçe veya fiyat teklifleri için teyit alınması zorunlu olmadığı ifade edilmiştir. Ayrıca sigorta giderinin tevsiki için sunulan belgenin işin süresinin tamamını kapsaması gerektiği öngörülmüştür. Diğer taraftan birden fazla yılı kapsayan işlerde ilk yıl için alınan sigorta teklifinin ihale tarihinin bulunduğu yıldan önceki yılın Aralık ayına ait Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksinin yıllık değişim oranı esas alınmak suretiyle güncellenerek diğer yıllar için kullanılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir.

İhale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “sigorta gideri” bileşenine ilişkin olarak Özgan Sigorta Aracılık Hizmetleri Ltd. Şti.nce 13.02.2020 tarihinde düzenlenen fiyat teklifinin sunulduğu görülmüştür. Bu noktada “sigorta gideri” bileşenine ilişkin sunulan fiyat teklifinin ilk yıl için alındığı anlaşılmış olup ihale tarihinden önceki yılın Aralık ayına ait Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksinin yıllık değişim oranından fazla olacak şekilde sigorta giderinde artış öngörülmek suretiyle bir sonraki yıl için de kullanıldığı tespit edilmiştir.

Ancak “sigorta gideri” bileşenine ilişkin sunulan fiyat teklifi ekine anılan Tebliğ’in 79.3.4’üncü maddesinde açıklanan ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenilmediği gibi bu belgenin ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğü veya bölge müdürlüğü tarafından da imzalanmadığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla “sigorta gideri” bileşenine ilişkin olarak ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle yeterli olmadığı sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin (e) ile belirtilen iddialarına ilişkin inceleme aşağıda yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan Tebliğ açıklamalarına göre teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilmiş fiyat tarifeleri açıklama yöntemi olarak kullanılabileceği belirtilmiş olup bu usulle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için ilan edilen fiyatların ihalenin ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olmasının zorunlu olduğu ifade edilmiştir.

İhale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında kamu kurum ve kuruluşuna ait fiyat listelerinin sunulduğu görülmüş olup, bu listeler incelendiğinde, ilan edilen fiyatların ihalenin ilan ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olduğu anlaşılmıştır.

Bu itibarla başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin (g) ile belirtilen iddialarına ilişkin inceleme aşağıda yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan Tebliğ açıklamaları gereğince ihalede istekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyeceği belirtilmiştir.

İhale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “akaryakıt” bileşenine ilişkin olarak 05.02.2002 – 06.02.2020 tarih aralığına ait Opet A.Ş.nin internet sitesinde yer alan motorin fiyatının kullanıldığı görülmüş olup bu fiyatın ihalenin ilan tarihi ile ihale tarihi arasında EPDK tarafından Eskişehir ili bazında yayımlanan motorin litre fiyatlarının %90’ının altında olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca ihale konusu işin süresi boyunca her bir güzergâh için toplam mesafenin hesaplandığı ve bu mesafeler kullanılmak suretiyle akaryakıt giderinin hesaplandığı tespit edilmiştir.

Bu itibarla başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin (h) ile belirtilen iddialarına ilişkin inceleme aşağıda yer almaktadır.

İhale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “Motorlu Taşıtlar Vergisi” ve “Araç Muayene” bileşenlerine ilişkin olarak sırasıyla Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) hesaplama çıktıları ve “TÜVTÜRK Araç Muayene Fiyat Listesi” çıktısının sunulduğu görülmüştür. Adı geçen istekli tarafından araçlara ilişkin yapılan 2020 yılı “Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) ve  “Araç Muayene” ücreti hesaplamaların da araç modeline göre bu belgeler üzerinden yapıldığı anlaşılmış olup 2021 ve 2022 yılları için de belli bir oranda bir artış uygulanarak açıklamada bulunulduğu tespit edilmiştir.

Bu itibarla başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Netice itibarıyla, ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasına yönelik başvuru sahibinin (c) ile belirtilen iddiasının yerinde olduğu anlaşılmış olup adı geçen isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle yeterli olmadığı anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihale üzerinde bırakılan istekli Çağan Servis İşletmeciliği Turizm Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.