İlave keşif için öngörülen ek süre verilir ve ödenek dilimi aktarılırken çalışılmayan dönemin ve ilave işlerin yükleniciye tebliğ tarihi gibi hususların da dikkate alınması - ihale kik - İhale Duyuruları - İhale Sonuçları -İhale hukuku -İhale Danışmanı -İhale Hukuk Hizmetleri

<![CDATA[

7.Daire, 1.7.1993 Tarih ve 7382 Tutanak Sayılı Kararı:

İlave keşif için öngörülen ek süre verilir ve ödenek dilimi aktarılırken çalışılmayan dönemin ve ilave işlerin yükleniciye tebliğ tarihi gibi hususların da dikkate alınması gerekir.

İ…. İnş. San. Tic. A.Ş yüklenimindeki T.B.M.M 220 Daireli Personel Lojmanları inşaatına ait hakediş raporları ve ekli belgelerin incelenmesi soncunda, hatalı süre uzatımı ve ödenek aktarma kararı nedeniyle fazla ödemede bulunulduğu görülmüştür.

24.10.1986 Tarihinde yer teslimi yapılıp, sözleşmesine göre 30.11.1988 tarihinde bitirilmesi gereken işin iş programı ve sözleşmesine göre yıllık ödenek dilimleri,

1986 yılında1.550.000.000 TL

1987 yılında 780.000.000 TL

1988 yılında840.000.000 TL şeklinde belirlenmiş olup,

15.12.1988 gün ve 283 sayılı komisyon kararı ile inşaat ruhsatının geç alınması nedeniyle iş bitim tarihi 8.5.1989’a ertelenmiş, ödenek dilimleri de,

1986 yılında653.305.810 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında840.000.000 TL

1989 yılında896.694.190 TL olarak değiştirilmiş,

13.3.1989 gün ve 302 sayılı karar ile 1988 yılı ödenek yetersizliği nedeniyle ödenek dilimleri,

1986 yılında653.305.010 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında358.874.530 TL olarak değiştirilmiş; iş süresi de 3.12.1989 tarihine uzatılmış,

7.3.1990 Gün ve 353 sayılı karar ile bu defa 1989 yılı ödenek yetersizliği nedeniyle ödenek dilimleri,

1986 yılında653.305.810 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında358.874.530 TL

1989 yılında769.644.080 TL

1990 yılında608.175.580 TL olarak değiştirilip işin süresi 29.5.1990 tarihine ertelenmiş,

26.6.1990 Tarih ve 383 sayılı karar ile de %29 dahilindeki ilave işlerin yapımından dolayı iş süresi 31.12.1990 tarihine kadar uzatılıp, ödenek dilimleri de,

1986 yılında653.305.810 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında358.874.530 TL

1989 yılında769.644.080 TL

1990 yılında1.523.107.455 TL şeklinde belirlenmiştir.

Bu defa ise 27.8.1990 gün ve 0386 sayılı süre uzatımı ve ödenek aktarma kararı ile,

“söz konusu işin yer tesliminden sonra yüklenici tarafından idareye verilen ve idarece gerekli düzeltmeler yapılarak tasdik edilen iş programının uygulanma imkanı olmadığı mahkemece yapılan tesbitlerden de anlaşılmakta olduğundan, iş programının gerekli tetkikler yapıldıktan sonra yeniden düzenlenmesi, bu işlem sebebiyle verilmesi gereken sürelerin yeniden düzenlenmesi ve yıllık ödenek dilimlerinin revize edilmesi yönündeki Yapı İşleri Genel Müdürlüğü yazısına dayanılarak yapılan tesbit ve incelemeler sonucunda 1986 mali yılında ancak 297.869.111 liralık iş yapılabileceği, sözleşmesine göre 1986 yılı ödenek dilimi 1.550.000.000 lira olduğundan 1.550.000.000-297.869.111=1.252.130.889 lirasının ileriki yıllara aktarılması gerektiği, 1988 yılındaki ise ödenek yetersizliği nedeniyle 125.688.771 lirasının aktarılması gerektiği belirtilmiş ve 1986 ve 1988 yılından aktarılması gereken 1.252.130.889+125.688.771=1.377.819.660 lirası 1988 yılı günlük harcama tutarı ile mukayese edilerek 400 gün süre uzatımı hesaplanmıştır. Bu hesaplamaların üzerine de 1989 yılı ödenek yetersizliği ve keşif artışı ile öngörülen süreler eklenmiş; ödenek dilimi değişiklikleri yapılarak sonuç olarak iş süresinin 3.7.1991 tarihine uzatılması ve ödenek dilimlerinin,

1986 yılında297.869.111 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında714.311.229 TL

1989 yılında769.644.080 TL

1990 yılında988.923.627 TL

1991 yılında534.183.828 TL olarak değiştirilmesi kararlaştırılmıştır.

Bu süre uzatım ve ödenek aktarma kararı birçok yönden hatalıdır.

İlk olarak süre hesaplama tekniği yönüyle konu incelendiğinde 1986 yılı için ancak 297.869.111 TL ile farkı olan 1.252.130.889 TL’nın ileriki yıllara aktarılması öngörülmüş ancak aktarılan bu ödeneğe tekabül eden süre hesaplanırken 1988 yılı günlük ortalama harcama tutarı ile mukayese yapılmıştır. Oysa 1986 yılında yapılması mümkün olmadığı için aktarılan ödenek için ne kadar ek süre verilebileceği ancak 1986 yılı günlük ortalama harcaması ile mukayese edilerek bulunabilir. Bu şekilde hatalı bir hareket noktasından yola çıkılınca 1986 yılından aktarılan ödenek için 33 gün yerine 364 gün ek süre verilmiş, daha sonraki süre uzatımlarıyla birlikte 3.7.1991 tarihine gelinmiştir.

İkinci olarak, 88/13181 sayılı Kararnamenin 6. maddesi üçüncü paragrafında belirtilen zorunlu nedenlerle süre uzatımı verilmesi hali dışında ödenek dilimlerinde ve iş programında değişiklik yapılması zaten mümkün değildir. B.İ.G.Ş nin 16. ve 88/13181 sayılı kararnamenin 6. maddesi hükümlerine göre, müteahhit Sayıştay tescilinin tebliğ tarihinden itibaren sözleşmesinde belirtilen süre içersinde ayrıntılı bir iş programı düzenler; idare de yine belirli bir süre zarfında bu programı aynen veya değiştirerek onaylar. Müteahhit idarece onaylanmış iş programına aynen uymak zorundadır. O yıl içerisindeki sürenin, işin şartname ve sözleşmesinde belirlenen ödenek dilimlerini ve bu ödenek dilimlerine uygun olarak hazırlanmış iş programını gerçekleştirmeye yetmeyecek olması, Kararnamenin 6. maddesi ikinci ve üçüncü paragrafları çerçevesinde değerlendirme yapıldığında, ödeneğin aktarılması için gerekçe olamaz. Çünkü aynı zamanda söz konusu kararname maddesi hükümleri, o yıl için ayrılan ödenek dilimi ve karşılığı olan işin yine o yıl birim fiyatlarıyla yapılacağı anlamındadır ve bu husus bilinerek ihaleye girilmiş, sözleşme akdedilmiştir. Sonuç olarak ödeneğinin gerçekleştirilmemesi durumunda ne gibi işlem yapılacağı kararnamenin 6. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu durumda, sürenin ödenek dilimini gerçekleştirmeye yetmeyecek olması gibi bir gerekçe Mahkeme ve bilirkişi raporlarıyla saptansa bile ödeneğin aktarılması nedeni olamaz. Aksi takdirde ihaleye çıkartılacak işin şartname ve sözleşmesinde yıllar itibariyle ödenek dilimlerinin gösterilmesinin anlamı kalmayacağı gibi, ihale eşitliğini de ortadan kaldıran bir işlem ortaya çıkacaktır.

Ayrıca, 7.3.1990 gün ve 353 sayılı süre uzatım ve ödenek aktarma kararında, iş programının uygulama imkanı olmadığı yolundaki aynı mahkeme ve bilirkişi raporları, aynı tarih ve sayılı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı ve Yapı işleri Genel Müdürlüğü yazısı gerekçe gösterilerek yapılan başvuruyu, komisyon “Müteahhit firma ihaleye girerken verdiği teklif mektubunda 1986 yılı ödeneğinin 1.550.000.000 TL olduğunu ve bu ödeneğin yılı içinde imalat ve ihzarat olarak sarfedileceğini, işin yapılacağı yerin ve mahallin hususiyetini bildiğini bildirmiş ve işleri sözleşme şartlarıyla yapacağını taahhüt etmiştir.

Müteahhit ve idare arasında düzenlenen noter tasdikli sözleşmenin 5. maddesi iş programları üzerinde idarece yapılacak düzeltme ve değişikliğe müteahhidin itiraz edemeyeceği doğrultusunda olduğundan, sözleşmenin 5. maddesi gereğince zamanında tasdik edilmiş bulunan imalat ve ihzarat iş programlarının bugün değiştirilmesinin mümkün olmayacağı gerekçesiyle reddetmiştir.

Değişen hiç bir dayanak, belge, mevzuat hükmü ve başvuru yok iken, komisyonun aldığı ve Valilik tarafından onaylanan kararla, ödenek aktarılması ve süre uzatılması işleminin gerçekleştirilmiş olmasının nedeni de anlaşılamadığı gibi;

Üçüncü olarak, yukarıda açıklanan iki ayrı hatalı işlemin var olmadığı düşünülse bile, söz konusu süre uzatımı ve ödenek aktarılma kararını kabul etmek mümkün değildir. Çünkü bu işe ait en son süre uzatımı ve ödenek aktarma kararıyla yukarıdaki açıklamaların ilk kısmında belirtildiği üzere ödenek dilimleri;

1986 yılında653.305.810 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında358.874.530 TL

1989 yılında769.644.080 TL

1990 yılında1.523.107.455 TL olarak belirlenmiş ve iş bitim tarihi 31.12.1990’a getirilmiştir.

En son verilen ve hatalı bulunan kararla da ödenek dilimleri,

1986 yılında297.869.111 TL

1987 yılında780.000.000 TL

1988 yılında714.311.229 TL

1989 yılında769.644.080 TL

1990 yılında988.923.627 TL

1991 yılında534.183.828 TL olarak belirlenmiş ve iş bitim tarihi de 3.7.1991’e getirilmiştir.

Şimdi bu iki kararla belirlenen ödenek dilimleri incelendiğinde; 1989 yılı sonu itibariyle, sözleşme fiyatlarıyla yapılması gereken iş tutarının 2.561.824.420 TL olduğu görülmektedir. Aralarındaki fark 1986 yılı ödeneğinin 355.463.699 TL azaltılıp, 1988 yılı ödeneğine ilave edilmesidir. 1989 Yılı son hakediş raporu (20 Ek no.lu 1.12.1989 tarihli hakediş) incelendiğinde ise 2.561.824.420 TL tutarında iş gerçekleştirildiği görülmektedir.

Yani gerek tarafımızdan kabul edilen en son 383 sayılı karar, gerekse hatalı bulduğumuz 388 sayılı karar ve fiilen gerçekleşen duruma göre 1989 yılı sonu itibariyle sözleşme fiyatlarıyla iş tutarı aynı olup, 2.561.824.424 TL’dir. Böyle bir durumda 1986 yılında ne kadar iş yapılabileceğini tesbit edip, ödenek dilimlerinde yeni düzenlemeler yapmanın anlamı ve amacı yoktur.

Zira, hatalı bulunan 388 sayılı kararla bile 1989 sonu itibariyle doldurulması öngörülen ödenek dilimi gerçekleştirilmiştir. Bu aşamadan sonra verilebilecek bir süre uzatımı veya ödenek dilimi değişikliği kararının kaynağını 1990 yılından itibaren ortaya çıkabilecek bir olaydan olması gerekeceği açıktır. Oysa, 1990 yılından itibaren böyle bir hadise yoktur ve iddia da edilmemektedir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, 27.8.1990 gün ve 388 sayılı süre uzatımı ve ödenek aktarma kararının kabulü mümkün görülmediğinden ve bu karara dayanılarak geçerli en son süre uzatımı ve ödenek aktarma kararı gereğince işin 31.12.1990 tarihinde bitmesi gerektiğinden, 1991 yılı fiyat farkı uygulanması ve gecikme cezası kesilmemesi nedenleri sorulmuş, konuya ilişkin olarak sorumlularca yapılan savunmalarda,

1986 Yılı ödeneğinin aktarılmasına ait hesaplamanın 1988 yılı değil, yine 1986 yılı günlük ortalama harcamasıyla mukayese edilerek yapılabileceği hususu kabul edilmiş olmakla birlikte, 1986 yılında iş programında öngörülen miktarda ihzarat yapılmasının mümkün olmadığı ileri sürülmekte ise de, yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere bu konu, 1989 yılı sonu itibariyle yapılan hesaplamalar ve komisyonca öngörüldüğü gibi toplam sözleşme yılı fiyatlarıyla yapılması gereken iş tutarı 2.561.824.420 TL olduğundan sonuca etkili olmamaktadır.

Bununla birlikte 26.6.1990 gün ve 383 sayılı süre uzatımı ve ödenek aktarma kararı ile %29 oranındaki keşif artışı sonucu iş bitim tarihine 230 gün eklenmiş olmasına rağmen söz konusu işin bitim tarihinin 31.12.1990 olarak saptanması gerektiği yolundaki açıklamalara karşı yapılan savunmalarda ilave keşif için öngörülen ek süre verilirken, çalışılmayan dönemin atlanıldığı ve ayrıca ilave işlerin yükleniciye tebliğ tarihinden itibaren verildiği, ilave işlere ilişkin verilecek sürenin hesaplanmasıyla ilgili olarak sözleşme ve ekler bağlayıcı bir yöntem getirmediği ve bunun bağımsız olarak hesaplanmasının mümkün olduğu şeklindeki iddiaların hakkaniyete uygun olduğu görülmüş ve bu çerçevede yeniden yapılan hesaplamalara itibar edilmiş ise de, bulunan fazla ödeme tutarına katma değer vergisi ekleneceği yerde düşülmesi nedeniyle hatalı bir uygulama yapıldığı anlaşılmıştır.

]]>