Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 7. maddesindeki “taşıma hizmetleri üstlenecek gerçek ve tüzel kişiler, adlarına tescilli taşıtların taşıma sınırından (kapasite) fazla öğrencinin taşınmasını üstelenemez” ve “öğrenci velileri istemeleri halinde, çocuklarını herhangi bir okul servis aracı işleteni ile anlaşarak da taşıtabilirler” kurallarında, hukuka aykırılık bulunmadığı hakkında.
DÜZENLEYİCİ – GENEL İŞLEMLER
T.C.
D A N I Ş T A Y
Sekizinci Daire
Esas No : 2003/3952
Karar No : 2005/693
Özeti : Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 7.
maddesindeki “taşıma hizmetleri üstlenecek
gerçek ve tüzel kişiler, adlarına tescilli taşıtların
taşıma sınırından (kapasite) fazla öğrencinin
taşınmasını üstelenemez” ve “öğrenci velileri
istemeleri halinde, çocuklarını herhangi bir okul
servis aracı işleteni ile anlaşarak da taşıtabilirler”
kurallarında, hukuka aykırılık bulunmadığı
hakkında.
Davacı : … Taşımacılar Derneği
Vekili : Av. …
Davalı : İçişleri Bakanlığı
Davanın Özeti : İçişleri Bakanlığınca hazırlanıp 14.6.2003 gün ve 25138
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Okul Servis Araçları Hizmet
Yönetmeliğinin 7. maddesinin 1. fıkrasındaki “taşıma hizmetleri üstlenecek gerçek ve tüzel
kişiler adlarına tescilli taşıtların taşıma sınırından (kapasite) fazla öğrencinin taşınmasını
üstlenemez.” ibaresi ile aynı maddenin 2. fıkrasındaki “Öğrenci velileri istemeleri halinde,
çocuklarını herhangi bir okul servisi aracı işleteni ile anlaşarak da taşıtabilirler” ibaresinin,
ticari faaliyet özgürlüğünü sınırladığı, haksız rekabete yol açacağı öne sürülerek iptali
istemidir.
Savunmanın Özeti : Dava konusu yönetmelik ile, öğrenci taşıma
hizmetlerinin sağlıklı, düzenli ve disiplinli bir şekilde yürütülmesi ile ihalelerde tekelleşmeyi
önleyerek, velilerin daha düşük ücretle çocuklarını taşıtma imkanı sağlanmasının
amaçlandığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Adnan DİKENLİ’nin Düşüncesi: Dava konusu
yönetmelikte hukuk aykırılık bulunmadığından, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Ülkü ERBÜK’ün Düşüncesi: Dava; 14.6.2003 günlü, 25138
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 7 nci
maddesinin 1 inci fıkrasındaki “taşıma hizmetini üstlenecek gerçek ve tüzel kişiler adlarına
tescilli taşıtların taşıma sınırından (kapasite) fazla öğrencinin taşınmasını üstlenemez” ibaresi
ile aynı maddenin 2 nci fıkrasındaki “öğrenci velileri istemeleri halinde, çocuklarını herhangi
bir okul servis aracı işleteni ile anlaşarak da taşıtabilirler” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 75 inci maddesinde, okul taşıtlarının
çalıştırılması şartları, zamanları ve niteliklerinin yönetmelikle gösterileceği hükme bağlanmış
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 147 nci maddesinin (b) bendinde de; okul taşıtlarına taşıma
sınırını aşmayacak sayıda öğrenci bindirilmesinin mecburi olduğu, bu araçların çalıştırılmasına
ilişkin diğer esas ve usullerin Okul Servis Araçları Hizmet yönetmeliğinde belirleneceği hükmü
yer almıştır.
Öğrenci taşıma hizmetinin, sağlıklı, düzenli ve güvenli bir biçimde yerine
getirilmesini sağlamak üzere, araçların taşıma sınırından fazla öğrenci taşımasının
üstlenilemiyeceğine ilişkin olarak yönetmelikle getirilen kuralda, kamu yararına ve mevzuata
262
aykırılık görülmemiştir. Diğer taraftan, yönetmelikte, birden fazla gerçek veya tüzel kişinin
birlikte öğrenci taşımacılığı hizmetini yerine getirmelerini engelleyen bir hüküm de yer
almamaktadır.
Öte yandan; dava konusu edilen 7 nci madde, okul servis araçlarının kiralanmasını
Danıştay Sekizinci Dairesinin 1996/2448 sayılı kararı uyarınca okul-aile birliği ile velilerden
oluşan komisyona bırakmış, ancak velilerin isteği halinde herhangi bir servis işleteni ile de
anlaşabilecekleri kuralına yer vermiş, böylelikle velilere seçim olanağı tanınmak suretiyle
düşük ücretle taşıma hizmetinden yararlanma ve tekelleşmenin önlenmesi amaçlanmış
bulunduğundan anılan hükümde de hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Yasasının 17. maddesi uyarınca, duruşma günü olarak önceden belirlenen 16.2.2005
tarihinde davacı vekilinin gelmediği, İçişleri Bakanlığını temsilen Hukuk Müşaviri …’ın geldiği
görüldükten, davalı idare temsilcisinin savunmaları ile Danıştay Savcısının düşüncesi
dinlendikten sonra işin gereği görüşüldü.
Dava, 14.6.2003 gün ve 25138 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 7. maddesinin 1. fıkrasındaki “taşıma hizmetleri
üstlenecek gerçek ve tüzel kişiler adlarına tescilli taşıtların taşıma sınırından (kapasite) fazla
öğrencinin taşınmasını üstlenemez.” ibaresi ile aynı maddenin 2. fıkrasındaki “Öğrenci velileri
istemeleri halinde, çocuklarını herhangi bir okul servisi aracı işleteni ile anlaşarak da
taşıtabilirler” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Yasasının 75. maddesinde, okul taşıtlarının
çalıştırılması şartları, zamanları ve niteliklerinin yönetmelikte gösterileceği hükme bağlanmış,
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 147. maddesinin (b) fıkrasında, okul taşıtlarının çalıştırılması
esasları belirlenmiş, bu fıkranın (2) nolu bendinde, taşıma sınırını aşmayacak sayıda öğrenci
bindirilmesi öngörülmüş, meddenin son fıkrasında, okul servis araçlarının çalıştırılmasına
ilişkin diğer esas ve usullerin Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinde belirleneceği
düzenlemesine yer verilmiştir.
2918 sayılı Yasanın 75. ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 147. maddesine
dayanılarak, İçişleri Bakanlığınca hazırlanıp 14.6.2003 gün ve 25138 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinin 1. maddesinde,
okul öncesi ve diğer öğrenci taşıma hizmetlerini düzenli ve güvenli hale getirmek, bu amaçla
taşıma yapacak gerçek ve tüzel kişilerin yeterlik ve çalışma şartlarını belirlemek amacına yer
verilmiş, 7. maddesindeki .. ” Taşıma hizmetini üstlenecek gerçek ve tüzel kişiler adlarına
tescilli taşıtların taşıma sınırından (kapasite) fazla öğrencinin taşınmasını üstlenemez.”,
“Öğrenci velileri istemeleri halinde, çocuklarını herhangi bir okul servis aracı işleteni ile
anlaşarak da taşıtabilirler…” kuralları dava konusu edilmiştir.
Gerçek ve tüzel kişilerin adlarına tescilli taşıtların kapasitesinden fazla öğrencinin
taşınmasını üstlenemeyeceğine ilişkin yönetmelik kuralının, öğrencilerin can ve mal güvenliği
içinde, sağlıklı ve düzenli bir şekilde ulaştırılmasını sağlamaya yönelik olduğu açıktır. Bu
nedenle kamu yararına ve hizmetin gereklerine uygun bir düzenlemedir. Taşıma kapasitesi
düşük olan gerçek ve tüzel kişilerin, ortak girişim oluşturmak suretiyle, büyük taşıma
hizmetlerini üstlenebilmesine engel bir durumun bulunmadığı da dikkate alındığında; ticari
faaliyet özgürlüğünün kısıtlandığı ya da taşıma kapasitesi yüksek olanlar lehine haksız
rekabet durumu oluşacağı yolundaki davacı iddialarına itibar edilmemiştir.
Dava konusu yönetmeliğin, öğrenci velilerinin istemeleri halinde, çocuklarını
herhangi bir okul servis aracı işleteni ile anlaşarak taşıtabilmesine ilişkin kısmına gelince;
Okul servis araçlarının kiralanmasına ilişkin esas kural, 7 nci maddenin ilk
cümlesinde belirlenmiştir. Bu kurala göre, okul servis araçlarının kiralanması, her yıl okul-aile
263
birliği yönetim kurulu başkanının başkanlığında, okul-aile birliği yönetim kurulunca
belirlenecek bir temsilci, okul-aile birliği yönetim kurulunca, çocuğu servisle taşınan veliler
arasından tespit edilecek dört veli, okul koruma derneği yönetim kurulunca belirlenecek bir
temsilci ile varsa okul eğitim vakfı yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilcinin
katılımlarıyla oluşturulacak komisyon tarafından yapılacaktır. Bu düzenleme ile, okul-aile
birliği ve okul koruma derneği toplu pazarlık gücüne sahip olduğundan, daha ucuz ve kaliteli
taşıma hizmeti sağlaması ve bu hizmetin velilerin denetimine de açık olması amaçlanmıştır.
Ancak, velilerin doğrudan anlaştıkları herhangi bir servis aracı ile çocuklarını
taşıtabilmelerinin engellenmesi de düşünülemez. Bireysel tercihlerini bu yönde kullanan
velilerin, oluşturulan komisyonca belirlenen servis araçlarını tercih etmeye
zorlanamayacakları açıktır. Esasen iptali istenilen bu istisnai düzenleme ile, hem fiyatların en
uygun düzeyde oluşmasını sağlayacak rekabet ortamı yaratılacağından, hem de bireysel
tüketici hakları korunacağından, bu düzenlemede de kamu yararına aykırılık
bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde
bırakılmasına, kullanılmayan 3.00 YTL posta giderinin davacıya iadesine 16.2.2005 gününde
oybirliği ile karar verildi.