Sunulan fiyat tekliflerinin üzerinde meslek mensubu imza ve kaşesi ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde yer alan ibareye uygun ibarenin bulunduğu görülmüş olup sunulan fiyat tekliflerinin mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır. Bu sebeple, idarenin söz konusu istekliyi değerlendirme dışı bırakma gerekçesi olan fiyat tekliflerindeki fiyatların piyasa koşullarını yansıtmadığı değerlendirmesinin anılan isteklinin teklifini değerlendirme dışı bırakılmasına gerekçesi uygun bulunmamıştır.

Ö.D.F. Yılmazlar İnş. Tur. Mad. Nak. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 10. Bölge Müdürlüğü Trabzon,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2017/12418 İhale Kayıt Numaralı “Artvin Ayr- Ardanuç-12 Bölge Hd (Dokap) Yolu; Km:12+500-31+000 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü İşleri ve Üstyapı Yapılması İkmal İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 10. Bölge Müdürlüğü tarafından 16.02.2017 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Artvin Ayr- Ardanuç-12 Bölge Hd (Dokap) Yolu; Km:12+500-31+000 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü İşleri ve Üstyapı Yapılması İkmal İşi” ihalesine ilişkin olarak Ö.D.F. Yılmazlar İnş. Tur. Mad. Nak. ve Tic. Ltd. Şti.nin 22.09.2017 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 27.09.2017 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 06.10.2017 tarih ve 54828 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 06.10.2017 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2017/2489 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, bahse konu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifin kendileri tarafından verilmesine rağmen tekliflerinin sınır değerin altında kalması nedeniyle idarece açıklama istenildiği, verilen süre içesinde idareye aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olarak sunulduğu, idarece tekliflerinin reddedildiği, kendi üzerlerinde bırakılması gereken ihalenin daha yüksek teklif veren bir istekli üzerinde bırakıldığı,

Kamu İhale Genel Tebliği’nde fiyat tekliflerinin taşıması gereken şartlar belirlenmiş olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat tekliflerinin mevzuatta öngörüldüğü şekilde, fiyat teklifi alınan firmanın teklife konu alanda faaliyet gösterdiği, fiyat teklifinin teklif alınan firmayla tam tasdik sözleşmesi bulunan SMMM veya YMM tarafından Tebliğ’de öngörülen beyanı da içerecek şekilde onaylanarak imzalandığı, bu hususlara dair ihale komisyonunca aksine bir tespit yapılmadığı, alınan fiyat tekliflerinin piyasa rayiçlerini karşılamadığına dair yapılan değerlendirmenin objektif olmadığı, böyle bir değerlendirmenin mevzuata aykırı olduğu,

İhale dokümanı ekinde verilen analiz formatına uygun olarak analiz girdi ve miktarlarına göre açıklama yapıldığı, analizlerde makine girdileri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın rayiçleri kullanıldığı, kendilerine ait olan ve aşırı düşük teklif açıklamasında kullanılmayan makinelerin belgelendirilmesine gerek olmadığı, makineler kullanılarak maliyet hesaplarında avantaj sağlanmadığı,

Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale dokümanı ekinde verilen analizlere bağlı kalındığı, analiz girdileri için öngörülen maliyetlerin Kamu İhale Genel Tebliği’nde öngörülen usule göre belgelendirildiği, ihale konusu işin sürdürülebilmesi için gerekli mali, personel ve ekipman yönünden fazlasıyla yeterli oldukları, bu hususa ilişkin belge sunulmadığı gerekçesiyle tekliflerinin reddedilmesinde hukuki isabet bulunmadığı,

İdarece sorgulama yapılarak maliyet öngörülmesi gereken girdilere sorgulama kapsamında hazırlanan analizlerde yer verildiği, aşırı düşük teklif açıklamasının, öngörülen maliyetin yeterli olup olmadığının belirlenmesine ilişkin olduğu, sözleşme sürecinde herhangi bir yüklenici için takip edilecek yer bulma, izin/ruhsat işlemleri vb. prosedürleri kapsamadığı, kaldı ki bu bahse konu prosedürlerin ihaleye teklif vermiş bütün istekliler için de geçerli olduğu, bu işlemlerin aşırı düşük teklif açıklaması aşamasında açıklanması gereken işlemler olmadığı gibi aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında da bu yönde bir talimat söz konusu olmadığı, diğer yandan depo yerini maliyet bakımından önemli kılan hususun depoya yapılacak taşıma maliyeti olduğu, söz konusu maliyet için öngörülmüş olunan taşıma mesafesinin yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafe ile mukayesesinin yeterli olduğu, ihale dokümanı kapsamında isteklilere verilen “itinerer”de yer alan taşıma mesafelerine aynen uyulduğundan herhangi bir eksik veya hatalı maliyet öngörülmediği, aşırı düşük teklif açıklamalarının reddedilmesine gerekçe gösterilen bu hususta da hukuki isabet bulunmadığı, aşırı düşük teklif açıklamalarının kabul edilerek tekliflerinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesi yönünde düzeltici işlem tesis edilmesi gerektiği iddia edilmektedir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı: Artvin Ayr- Ardanuç-12 Bölge Hd (Dokap) Yolu; Km:12+500-31+000 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü İşleri ve Üstyapı Yapılması İkmal İşi

b) Yatırım proje no’su/kodu:1964E042100-2016E040160

c) Miktarı (fiziki) ve türü:

600.000 m³ toprak işleri kazısı, 151.566 m³ sanat yapıları kazısı, 100.000 m³ moloz taş duvar, 36.412 m³ beton, 1.500 m dökme kazık yapılması, 2.150 m³ köprü betonu, 51.000 m³ alttemel, temel yapılması

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer: Artvin Ayr.- Ardanuç-12. Bölge Hd. (Dokap) Yolu; Km:12+500-31+000 Arası” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi,

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,        

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,           

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,            

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmelik’in “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Yapım yönteminin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

b) İhale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırılır.

c) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir…” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.5.İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.

İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9.İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

…

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.

45.1.13.1.Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.

Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.

45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)

45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek: Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl, kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)

45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir. (Örnek: EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)

45.1.13.6.Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.

Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.

Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.

 İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, SM, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.7. İstekliler tarafından yapılan açıklamada; malın ihale tarihi itibariyle stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda, stokta bulunan mala ilişkin “stok tespit tutanağı”nın (Ek-O.8) sunulması zorunludur. Stok tespit tutanağında ilgili malın ağırlıklı ortalama birim maliyeti gösterilecektir. İsteklilerce teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatlar, stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olamaz. Ayrıca stoklarda olduğu belirtilen söz konusu malın miktarının, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen miktardan az olması halinde eksik kalan miktar için bu Tebliğdeki diğer açıklama yöntemlerine uygun olarak açıklama yapılması gereklidir.

45.1.13.8. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın alması durumunda söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. Bu durumda, Vergi Usul Kanununa göre hesaplanan emsal bedeli gösteren ve istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından hazırlanarak imzalanan ve kaşelenen beyanın verilmesi yeterlidir.

Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.

45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.

45.1.13.11.Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.

Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.

45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenecektir.

45.1.13.14.İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyecektir.

45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.” açıklaması yer almaktadır.

20.09.2017 tarihli ihale komisyonu kararı ile Dağtaş Müt. Müh. Müş. İnş. Taah. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan iş deneyim belgesinin toplam tutarının yetersiz olduğu, Güneş Yol İnş. Asf. Taah. Tic. A.Ş. tarafından sunulan iş deneyim belgesinin benzer iş kapsamında olmadığı, Feza Taahhüt A.Ş. tarafından sunulan birim fiyat teklif cetvelinin son sayfasının imzasız olduğu gerekçesiyle anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı,

Aşırı düşük tekliflerin belirlenmesine esas oluşturan sınır değer tutarının 36.810.293,34 TL olarak hesaplandığı, 21 isteklinin teklifinin sınır değer tutarının altında kaldığı, idarenin 24.04.2017 tarihli yazısında “16.02.2017 tarihinde ihalesi yapılan 2017/12418 İKN’li (Artvin Ayr- Ardanuç-12 Bölge Hd (Dokap) Yolu; Km:12+500-31+000 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü İşleri ve Üstyapı Yapılması İkmal İşi için vermiş olduğunuz teklifinizin İhale Komisyonumuzca incelenmesi sonucunda teklif fiyatınız aşırı düşük bulunmuştur. Yazımızın tebliğ tarihini izleyen 5 (beş) iş günü içerisinde aşağıda sıralanan hususlarla ilgili, yazılı olarak İhale Komisyonumuza bilgi verilmesi gerekmektedir.

Bu Hususlar;

– Ekte tablolar halinde verilen iş kalemlerinden açıklama sunulması gereken girdilerin 25/01/2017 tarih ve 29959 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Kamu İhale Genel Tebliğinin madde 45 ve alt bentlerinde belirtilen esaslara uygun olarak açıklaması

– Açıklama İstenilen iş kalemlerinin İhale dokümanı kapsamında verilen analiz formatına uygun analizlerinin sunulması

– İmalat süreciniz ve takip edeceğiniz yapım yönteminiz ve ekonomikliği, işin yerine getirilmesinde kullanacağınız avantajlı koşullardır.

İhale Komisyonu yukarıdaki hususlar konusunda belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirecektir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilecektir.” ifadelerine yer verilerek 12 numaralı KGM/MT/2, 16 numaralı KGM/NÇ, 9 numaralı KGM/16.130/K-H-Ö, 1 numaralı KGM/TKAZI, 6 numaralı KGM/KAZI-1 ve 39 numaralı KGM/ÜSTYAPI-1 iş kalemleri için, teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği,

Bahse konu aşırı düşük teklif sorgulamasına istinaden sadece Ö.D.F. Yılmazlar İnş. Tur. Mad. Nak. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması sunulduğu, idarece sunulan aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin yapılan değerlendirmede;

Anılan istekli tarafından sunulan fiyat tekliflerindeki fiyatların piyasa koşullarını yansıtmadığı kanaatine varıldığı,

Açıklamaya dayanak olan ve kullanılan iş makinelerinin isteklinin kendi malı olması ile ilgili kanıtlayıcı belgelerin sunulmadığı,

Söz konusu işin kendilerine verilmesi halinde bir yıl idarece hakediş ödemesi yapılmadan da iş programına göre çalışılabileceği, şantiye kurulumu için hazırlıklarının bulunduğu ve hemen kurulumun yapılabileceği, elde yeterince teknik ve sanat sınıfı personel bulunduğu ve vardiyalı olarak çalışılabileceğinin iddia edildiği, ancak söz konusu hususları tevsik edici belgelerin sunulmadığı gerekçelerinin gösterildiği anlaşılmış olup anılan isteklinin teklifi reddedilmiştir.

Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak, Ek-Pet İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti.nin ekonomik açıdan en avantajlı birinci teklif sahibi olarak belirlendiği, Okar Mad. En. Tur. İnş. Müh. Mak. Nak. San. Tic. Ltd. Şti.nin de ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

İdarece yaklaşık maliyet tespit çalışmaları kapsamında “Sıralı iş kalemleri/grupları listesi”nin oluşturulduğu ve söz konusu listeden yaklaşık maliyetin % 80’inin;

-KGM/MT/2 poz numaralı iş kalemi “Ocak taşı veya kazı taşı ile moloz taş inşaat (Hazır beton harcı ile) (Moloz ve çap. mol. taş inş. yüz. gömme oluklu derz yapılması, taş nakli dahil)”,

-KGM/NÇ poz numaralı iş kalemi, “Betonarme için Q8 – Q32 mm.lik nervürlü çelik temini ve işçiliği  (Nervürlü çeliğin yüklenmesi, iş başına taşınması, boşaltılması ve istifi dahil)”,

-KGM/16.130/K-H-Ö poz numaralı iş kalemi, “Her türlü inşaatta (Kirişli kutu menfezler, köprüler ve betonarme kazık hariç, plak ve kompozit menfezler dahil) kuruda veya suda her dozda demirli beton (C30/37 hazır beton harcı ile)”,

-KGM/TKAZI poz numaralı iş kalemi, “Her cins ve klâstaki zeminde toprak işleri kazısı yapılması ve kullanılması (Dolguya gelen her cins ve klastaki kazı malzemesinin sulanması, sıkıştırılması,  dolgu altlarındaki her cins zayıf (Bitkisel toprak vs.) ve oynak (Batak ve balçık) zeminlerin kazılması ve kullanılması, heyelan eden her cins ve klastaki zeminin kazılması ve kullanılması, dolgu veya depoya gidecek malzemenin nakli dahil)”,

-KGM/KAZI-1 poz numaralı iş kalemi, “Her derinlikte, her cins ve klastaki zeminde kuruda veya suda drenaj, kanalizasyon hendeği,  duvar temeli kutu menfez, gido mahmuz, taş dolgu ve tahkimat işleri temellerinin, tabliyeli veya kemer menfez kazılması (Heyelan etmiş sahada yapılacak drenaj hendeği ve duvar temelinin kazılması hariç) (Makine ile)(Dolgu veya depoya gidecek kazının nakli dahil)”,

-KGM/ÜSTYAPI-1 poz numaralı iş kalemi, “Ocak taşından konkasörle kırılmış ve elenmiş 50 mm (2”)lik malzeme ile alttemel temel yapılması (Kırılmış ve elenmiş ocak taşı ile(1”)) (Ocak-konkasör arası taş nakli, malzemenin iş başına nakli  ve su nakli dahil)” iş kalemlerinden oluştuğu görülmüştür.

İdarece aşırı düşük teklif açıklaması isteme yazısının ekinde yukarıda yer alan 6 adet iş kalemine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması istenmiş olup başvuru sahibi Ö.D.F. Yılmazlar İnş. Tur. Mad. Nak. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde,

04.042/06 girdi nolu “C30/37 hazır beton harcı”,

04.103 girdi nolu “Amonyum nitrat, fuel-oil karışımı”,

04.152 girdi nolu “çam kerestesi 2. Sınıf”,

04.153 girdi nolu “Kereste yuvarlak yapı odunları  (Çam 2. sınıf)” analiz girdilerine ilişkin olarak fiyat teklifi sunulduğu,

Sunulan fiyat tekliflerinin üzerinde meslek mensubu imza ve kaşesi ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde yer alan ibareye uygun ibarenin bulunduğu görülmüş olup sunulan fiyat tekliflerinin mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır. Bu sebeple, idarenin söz konusu istekliyi değerlendirme dışı bırakma gerekçesi olan fiyat tekliflerindeki fiyatların piyasa koşullarını yansıtmadığı değerlendirmesinin anılan isteklinin teklifini değerlendirme dışı bırakılmasına gerekçesi uygun bulunmamıştır.

Ayrıca, her ne kadar anılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamasının “Genel Açıklamalar” başlıklı metin kısmında “…Firmamız söz konusu ihale işinde, kullanılacak bütün iş makinesi, tesis ve araçları ayrı ayrı ve müştereken sahiptirler. Söz konusu ihale işinde kullanılacak bütün iş makineleri ve araç ve tesisler kendi malımızdır. … Kendi malı makine ve araçlarımızı da hesapladığımız zaman karlılığımızın fazlasıyla artacağı aşikardır…” ifadelerine yer verilse de, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte kullanılacak makine ve ekipman analiz girdilerinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü birim fiyatları ile tevsik edildiği anlaşılmıştır.

Diğer taraftan anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında kendi malı araçları kullanması durumunda buna ilişkin olarak tevsik edici belgeleri sunması gerekmekle birlikte başvuru sahibi istekli tarafından makine ve teçhizat maliyetlerini tevsiken kamu kurum ve kuruluşları birim fiyatlarının kullanıldığı, söz konusu açıklamanın da Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda yer verilen ilgili maddeleri gereğince yeterli olduğu, bu itibarla başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının “Açıklamaya dayanak olan ve kullanılan iş makinelerinin isteklinin kendi malı olması ile ilgili kanıtlayıcı belgelerin sunulmadığı” gerekçesiyle uygun bulunmamasının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.

Öte yandan 12.01.2017 tarihinde ilanı yayımlanan başvuruya konu ihalede bahse konu istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması isteme yazısının ekinde gönderilen açıklama istenen iş kalemlerine ilişkin analiz formatına uygun analizlerin sunulduğu, sunulan analizlerde söz konusu fiyat tekliflerinin haricinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü 2016 yılı birim fiyatları esas alınarak açıklama yapıldığı ve işçilik kalemleri için güncel saatlik asgari işçilik maliyetinin dikkate alındığı görülmüştür.

İstekli tarafından nakliye mesafelerine ilişkin olarak yapılan hesaplamaların ihale dokümanı kapsamında isteklilere verilen “itinerer”de yer alan taşıma mesafelerine göre nakliye formülleri kullanılarak yapıldığı, kazı nakillerinde önemli olan hususun fazla kazının depoya nakliye mesafesi olduğu, bunun da ihale dokümanı kapsamında isteklilere verilen “itinerer”de 5.000 m olarak yer aldığı ve isteklinin açıklamalarında yer alan kazı nakli mesafelerinin söz konusu mesafeyle uyumlu olduğu görülmüştür.

Bu sebeple, idarenin başvuru sahibinin açıklamalarını uygun bulmama gerekçelerinden “…kazı fazlası veya zayıf zemin kazıları gibi yol gabarisi içinde kullanılmayan malzemenin atılacağı depo yerinin nasıl sağlanacağı, alan ve mülkiyet konusunun nasıl çözüleceği hususu ile ilgili olarak destekleyici veya kanıtlayıcı belgelerin sunulmadığı” hususlarının da yerinde olmadığı anlaşılmıştır.

Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmama gerekçelerinin uygun olmadığı değerlendirilmekte olup bu itibarla başvuru sahibi isteklinin söz konusu iddialarının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Ö.D.F. Yılmazlar İnş. Tur. Mad. Nak. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.