Yapım işlerinde sözleşme dâhilinde olan bir işin öngörülmeyen sebeplerden dolayı
sözleşme bedelinde artışa gitme söz konusu olabilmektedir. 4735 sayılı Kamu İhale
Sözleşmeleri Kanunun 24. maddesinde; “Mal ve hizmet alımlarıyla yapım
sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması
halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak
mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin
%10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım
işleri sözleşmelerinde ise %20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale
dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.
Birim fiyat sözleşme ile yürütülen yapım işlerinde, Bakanlar Kurulu bu oranı sözleşme
bazında %40’a kadar artırmaya yetkilidir” şeklindedir.
Söz konusu nedenden dolayı idare süre uzatımı verebilecektir. Yapım İşleri Genel
Şartnamesinin “işin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29. maddesinin 5. Fıkrasında bu
husus şöyle açıklanmıştır; “Öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu
60
olduğu hallerde ilave işin gerektirdiği ek süre Yükleniciye verilir”. Ancak verilecek olan
ek süre iş artış oranıyla işin sözleşmedeki süresiyle karşılaştırılıp mı verileceği yoksa
bağımsız bir şekilde mi ilave sürenin belirleneceği hakkında bir hüküm konulmamıştır.
Konu ile ilgili Yargıtay kararı;
Tarih : 29.06.2010
İçerik : 2- Davalı idarece kesin hakediş raporu tahakkuka bağlanırken
düzenlenen 10.09.2008 tarihli ödeme emrinde 86.193,94 TL fiyat farkı ve 6.508,76 TL
işlemiş faiz olmak üzere toplam 92.702,70 TL fiyat farkı kesintisi yapılmıştır. Yanlar
arasındaki 26.10.2008 tarihli sözleşmenin 9.2.1 maddesine göre Yapım İşleri Genel
şartnamesi (YİGŞ) sözleşmenin ekidir. Sözleşme eki YİGŞ nin 40. maddesinde hakediş
raporunun imzalanmasından sonra tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar hakedişlerde bir
düzeltme yapılırsa yüklenicinin hakedişin kendisine ödendiği tarihten itibaren en çok 10
gün içinde dilekçeyle idareye itiraz etmek zorunda olduğu, aksi takdirde hakedişi olduğu
gibi kabul etmiş sayılacağı düzenlenmiştir. Tahakkuk safhasında düzenlenen ödeme emri
belgesiyle yapılan kesintiler hakedişte düzeltme yapılması niteliğinde olduğundan
yüklenicinin ödeme tarihinden itibaren en fazla 10 gün içinde idareye dilekçe vererek
yapılan kesintilere itiraz etmesi zorunludur. Aksi halde hakedişi düzeltilmiş haliyle kabul
etmiş sayılacağından, başka bir anlatımla yapılan kesintiler kesinleşeceğinden ve talep
hakkı düşeceğinden bu kesintileri talep ve dava hakkı olmayacaktır. Dosya kapsamından
davacı yüklenicinin sözü edilen kesinti kalemine ödeme tarihinden itibaren 10 gün içinde
idareye dilekçe vermek suretiyle itiraz edip etmediği anlaşılamamaktadır. Alınan bilirkişi
raporlarında da bu husus üzerinde durulmamıştır. O halde mahkemece bu alacak
kalemiyle ilgili yapılacak iş; ödeme emri belgesiyle yapılan fiyat farkı kesintisine
ödemenin yapıldığı tarihten itibaren 10 gün içinde dilekçeyle itiraz edilip edilmediğini,
edilmişse dilekçenin idareye veriliş ve idare kayıtlarına giriş tarihini davacı yükleniciden
ve davalı idareden ayrı ayrı sorup itiraz dilekçesi ile teslim/tebliğ belgelerini istemek,
süresinde itiraz edildiğinin anlaşılması halinde bilirkişi kurulu raporu ve ek raporu
doğrultusunda davacının sözleşmenin 15.2 maddesi uyarınca fiyat farkına hak kazandığı
gözetilerek şimdiki gibi talebi aynen kabul etmek, süresinde itiraz edilmediğinin
anlaşılması halinde ise şartnamenin yukarıda belirtilen hükmü uyarınca talep hakkı
düştüğünden istemin reddine karar vermekten ibarettir.
61
3-Davacı idarece kesin hakedişte günlük gecikme cezası adı altında toplam 557.871,63
TL kesinti yapılmış, yüklenici kesin hakedişi ihtirazi kayıtla imzalamıştır. Gecikme
cezası 15.12.2007-20.04.2008 tarihleri arasındaki 127 günlük gecikme nedeniyle
uygulanmıştır. Sözleşmede kararlaştırılan teslim süresi 28.08.2007 tarihinde dolmuş, yer
teslimindeki gecikme nedeniyle 34 gün, iş artışı nedeniyle de 75 gün olmak üzere toplam
109 gün süre uzatımı verilerek işin bitiş tarihi 15.12.2007 tarihine uzatılmıştır. Davacı
yüklenici işin bitirilmesi gereken tarihten bir gün önce verdiği 14.12.2007 tarihli
dilekçesinde asfalt yapım işleri hariç diğer işlerin %95 seviyede tamamlandığını
belirterek işin geçici kabulünün yapılmasını istemiş, yapılan incelemede işin geçici kabul
safhasında olmadığı, 89 madde halinde sayılan eksik ve kusurların bulunduğu, 16 madde
halinde sayılan imalâtlar için de nefaset kesilmesi gerektiği belirlenmiştir. İşin geçici
kabulü eksik ve kusurlu işlerin tamamlanmasını müteakip 127 gün gecikmeyle
20.04.2008 tarihi itibar edilerek yapılmıştır. 05.01.2010 tarihli bilirkişi kurulu kök
raporunda 15.12.2007 tarihinden sonraki gecikmelerin yüklenicinin kusurundan
kaynaklandığı, iş sahibi idarece sözleşmenin 10. maddesine dayanılarak kesin hakedişte
127 günlük gecikme cezası uygulanmasının yerinde olduğu, davacı yüklenicinin
557.871,63 TL gecikme cezası kesintisini talep etmekte haklı olmadığı belirtilmiştir.
Bilirkişilerce düzenlenen 05.05.2010 tarihli ek raporda ise davacı yükleniciye iş artışı
nedeniyle verilen 75 günlük süre uzatımının dışında, revize projelerin teslimindeki
gecikme nedeniyle ayrıca 58 günlük süre uzatımı verilmesi gerektiği, bu durumda teslim
tarihinin 11.02.2008′e uzayacağı, hava ve zemin şartları nedeniyle bu tarihlerde asfalt
imalâtı yapılamayacağından 58 günlük ek sürenin asfalt dökümüne izin verildiği
24.03.2008 tarihinden başlaması gerektiği, bu durumda teslim tarihinin 20.05.2008
tarihine uzayacağı, geçici kabulün 20.04.2008 tarihi itibar edilerek yapılması nedeniyle
gecikme bulunmadığı, kesin hakedişte yapılan gecikme cezası kesintisinin haksız olduğu
belirtilerek önceki rapordaki görüşlerden dönülmüştür.
Yüklenici şirket 14.12.2007 tarihli dilekçeyle geçici kabul talebinde bulunmuş, gerek
revize projelerin teslim edildiği 19.09.2007 tarihinden itibaren 20 gün içinde, gerekse
geçici kabul başvuru tarihinden önce revize projelerin geç teslim edildiği iddiası ile bir
süre uzatım talebinde bulunmamıştır. İş artışı nedeniyle verilen 75 günlük süre uzatımının
revize projelerin hazırlanma ve teslim sürelerini de kapsayacağı açıktır. Sözleşmenin
10.1.2 maddesinde Bu iş yerinde havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmadığı
62
günler yoktur. Bütün takvim günlerinde çalışılacaktır, 10.1.3 maddesinde …Havanın fen
noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi ile resmi tatil günleri dikkate alındığından
bu nedenlere istinaden ayrıca süre uzatımı verilemez… yine sözleşme eki İdari
şartnamenin 50. maddesinde Bütün takvim günlerinde çalışılacaktır şeklinde hükümler
bulunmaktadır. Bu hükümler dikkate alındığında bilirkişilerin ek raporlarındaki
değerlendirmelerinde isabet bulunmamaktadır. Bilirkişilerin asıl rapordaki görüşleri
sözleşme ve eklerine, işin seyrine ve dosya kapsamına daha uygun düşmektedir.
Mahkemece bilirkişi kurulu asıl raporundaki değerlendirmeler benimsenerek gecikme
cezası kesintilerine ilişkin istemin reddi gerekirken kabulü doğru olmamıştır.
Yukarıda 2. ve 3. bentte yazılı nedenlerle kararın bozulması uygun bulunmuştur.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentte yazılı nedenlerle davalı idare vekilinin sair temyiz
itirazlarının reddine, 2. ve 3. bentlerde yazılı nedenlerle kararın davalı idare yararına
BOZULMASINA, 900,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacıdan alınarak Yargıtay
duruşmasında vekille temsil olunan davalıya verilmesine, 19.12.2012 gününde
oybirliğiyle karar verildi.