BAŞVURU SAHİBİ: Demgün İnşaat Harf. Mad. Tarım Nak. Petr. Taah. San. ve Tic. A.Ş. – Uday İnşaat Taah. Mad. Nak. Hayv. Akary. Tic. ve San. Ltd. Şti. İş Ortaklığı, İHALEYİ YAPAN İDARE: Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü BAŞVURUYA KONU İHALE: 2020/353530 İhale Kayıt Numaralı “Yüksekova -Esendere Yolu Km:25+000-40+700 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı(Bsk)İşleri Yapım İşi” İhalesi KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME: Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü tarafından 14.08.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Yüksekova -Esendere Yolu Km:25+000-40+700 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı(Bsk)İşleri Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Demgün İnşaat Harf. Mad. Tarım Nak. Petr. Taah. San. ve Tic. A.Ş. – Uday İnşaat Taah. Mad. Nak. Hayv. Akary. Tic. ve San. Ltd. Şti.nin İş Ortaklığının 26.10.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 27.10.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 04.11.2020 tarih ve 49156 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 04.11.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Başvuruya ilişkin olarak 2020/1711 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir. KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi. İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “C 30/37 beton harcı gri renkte, normal hazır beton harçları (TS EN 206-1+A1)” girdisine ilişkin sundukları fiyat teklifinin Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olarak meslek mensubu tarafından onaylandığı, teklif edilen birim fiyata malzemenin şantiyeye tesliminin de dâhil olduğu, teslim edilecek beton harcının Sivas ilinde üretileceği yönünde bir kaydın proforma faturada yer almadığı, kaldı ki, proforma faturayı düzenleyen firma tarafından ihale konusu yapım işinin gerçekleştirileceği yere yakın bir başka üreticiden beton harcı temin edilerek alıcılara teslim edilmesinin önünde hukukî bir engelin de bulunmadığı dikkate alındığında beton harcı fiyat teklifinin Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olduğu dolayısıyla aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece uygun bulunmama gerekçesinin yerinde olmadığı iddialarına yer verilmiştir. A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü yer almaktadır. İhale ilan tarihinde (16.07.2020) yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra; Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır. … 45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir. 45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir. Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır. 45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir. Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir. Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir. Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz. 45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir. İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir. … 45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında; … b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir. … 45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında; a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği, … (Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir. İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir. 45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır. … 45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır. 45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir. 45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir. 45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz. … 45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir. İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler; a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri, b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri, c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri, ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar, d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları, f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir. İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır. … 45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir. … Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir. Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir. Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir. … 45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyecektir. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır. 45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir…” açıklamaları bulunmaktadır. Şikayete konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: YÜKSEKOVA -ESENDERE YOLU KM:25+000-40+700 ARASI TOPRAK İŞLERİ, SANAT YAPILARI VE ÜST YAPI(BSK)İŞLERİ YAPIM İŞİ b) Türü: Yapım işleri c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 1986E04-128-65238/2020E04-152940 d) Kodu: e) Miktarı: Birim Fiyat Teklif Cetvelinde nev’i ve miktarları belirtilen 15,7 km’lik yoldaki toprak işleri,sanat yapıları ve üst yapı işleri Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: YÜKSEKOVA -ESENDERE YOLU KM:25+000-40+700 ARASI” düzenlemesi, Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) Yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen işin özgünlüğü,” düzenlemesi, Anılan Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde “Madde 46.5 a) Bu işte kullanılacak olan malzeme ocakları (Kum-Çakıl Ocağı, Su Ocağı, Ariyet ocağı, v.b.) yüklenici tarafından temin edilecektir. Taş ocakları idare tarafından verilecektir. Dolgularda kullanılmayacak olan kazı fazlası ve zayıf zemin kazıları için depo yeri de yüklenici tarafından temin edilecektir. b) Yüklenici malzeme temin edeceği ocakları işe başlamadan önce idareye bildirmek zorunda olup, Ocakların uygunluğu Araştırma Başmühendisliğince tespit edildikten sonra ocaklardan alınan malzemeler imalatlarda kullanılacaktır. c) Yükleniciler malzeme ocaklarını depo yerlerini işin bitiminde (Karayolları Genel Müdürlüğü 2007/69 sayılı İç Genelgesine göre) güvenli bir şekilde teslim edecektir. Aksi halde gerek çalışmalar esnasında gerekse işin bitiminden sonra ocaklarda ve depo yerlerinde yapılan çalışmalardan dolayı oluşacak her türlü zarar ve ziyanlar yükleniciye aittir. Ayrıca üçüncü sahıslara verilecek zararlarda yine yüklenici tarafından karşılanacaktır. d) Yüklenici tarafından kurulacak her türlü tesis (konkasör,plent,beton santrali,şantiye binası vb.)ile ilgili izinler yine yüklenici tarafından alınacaktır. e)Teklifler bu esaslar doğrultusunda verilecektir. 4 Aralık 2015 tarih ve 29552 sayılı Resmi Gazete’de çeşitli ilanlar bölümünde yer alan “Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yapım işleri ihalelerinde; Sınır Değer Katsayısı (A) Alt Yapı İşlerinde N = 1,00 olarak belirlenmiştir. Bu ilan yayımı tarihinde yürürlüğe girer.” hükme göre bu ihale için Sınır Değer Katsayısı (N) = 1,00 olarak belirlenmiştir.” düzenlemesi yer almaktadır. Yapılan incelemede şikayete konu ihaleye 27 isteklinin teklif verdiği, 14 istekliye ait teklifin idarece belirlenen sınır değerin altında olduğu, sınır değerin altında teklif verdiği belirlenen isteklilerden ilk olarak 28.08.2020 tarihli ve 192938 sayılı yazıyla aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, ancak anılan yazı ekinde bulunan açıklama istenilecek analiz girdilerinde hata yapıldığının fark edilmesi üzerine 02.09.2020 tarihli ve 196670 sayılı yazıyla tekrar aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği ve yazı ekinde açıklama istenilen iş kalemlerine ait analizlerin ve açıklama istenilen analiz girdilerine yer verildiği, açıklama istenilen iş kalemlerinden KGM/16.122/K-H/T poz no’lu “Bilimum Hendeklerin Betonla Kaplanması (C30/37 Hazır Beton Harcı İle) (Her Şey Dahil)” ve KGM/16.130/K-H/T poz no’lu “Her Türlü İnş.(Kirişli ve Kutu Menf. Köprü.ve Beton. Kazık Hariç, Betonarme Duvar, Plak ve Komp. Menf. Dahil) Kuruda veya Suda Her Doz. Demirli Beton (C 30/37 Hazır Bet. Harcı İle)” iş kalemlerinin analiz girdisi olan “C 30/37 beton harcı gri renkte, normal hazır beton harçları (TS EN 206-1+A1)” girdisinin açıklama istenilen analiz girdilerinden olduğu anlaşılmıştır. İhale komisyonu kararından aşırı düşük teklif açıklaması istenilen 6 istekli tarafından açıklama sunulmadığı ve tekliflerinin reddedildiği, başvuru sahibiyle birlikte 8 istekli tarafından açıklama sunulduğu ancak çeşitli gerekçelerle açıklamalarının uygun bulunmadığı ve tekliflerinin reddedildiği, Söz konusu kararda başvuru sahibinin açıklamasının uygun bulunmama gerekçesine ilişkin olarak “İstekli Demgün İnşaat Harfiyat Madencilik Tarım Nakliye Petrol Taahhüt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi-Uday İnşaat Taahhüt Madencilik Nakliye Hayvancılık Akaryakıt Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının incelenmesi neticesinde aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir; C 30/37 beton harcı gri renkte, normal hazır beton harçları (TS EN 206-1+A1)” girdisine ilişkin Olarak Demgün İnşaat Harfiyat Madencilik Tarım Nakliye Petrol Taahhüt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi-Uday İnşaat Taahhüt Madencilik Nakliye Hayvancılık Akaryakıt Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi. İş Ortaklığı tarafından Ekenler Mad. Hazır Beton İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’den fiyat teklifi alındığı, söz konusu üçüncü kişinin ticaret merkezi olan Sivas ile işin yapılacağı yer olan Hakkâri/Yüksekova-Esendere arasındaki Karayolu ulaşım mesafesinin ortalama 1.000 km olduğundan; Kamu İhale Kurulu 02.09.2020 tarih ve 2020/UY.I-1474 no’lu kararı “ Karayolu Teknik Şartnamesi’nin “308.07.04.01 Yaş Karışım Hazır Betonun Taşınması” başlıklı kısmında “.. .Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle betonun boşaltma işlemi, çimento ile suyun ilk temasından itibaren 120 dakika sonunda (çimento ilk priz süresini geçmemesi kaydıyla tamamlanmalıdır. Herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşman katı kıvamındaki taze beton ise çimento ve suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonunda yerine boşaltılmalıdır…” uyarınca aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülmemiştir.” .” ifadelerinin yer aldığı, Yapılan değerlendirme neticesinde ihalenin ASL İnş. Ltd. Şti.-Gür Çelik İnş. A.Ş. İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı, Pekyol İnş. Ltd. Şti.-Zen Yol İnş. Ltd. Şti. İş Ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli olarak belirlendiği anlaşılmıştır. Aktarılan ihale komisyonu kararından başvuru sahibi tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının Karayolları Teknik Şartnamesinin ilgili düzenlemesi uyarınca “C 30/37 beton harcı gri renkte, normal hazır beton harçları (TS EN 206-1+A1)” girdisinin, 1- Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserle taşınması halinde boşaltma işleminin, çimento ile suyun ilk temasından itibaren 120 dakika sonunda (çimento ilk priz süresini geçmemesi kaydıyla) tamamlanması, 2- Herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınması halinde ise boşaltma çimento ve suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonunda bitmiş olması teknik şartı dikkate alınarak, anılan girdi için sunulan fiyat teklifini veren firmanın merkezi ile işin yapılacağı yer arasındaki karayolu mesafesinin gidilmesi için geçen sürenin, bahse konu beton harcının işin yapılacağı yere taşınıp kalıba boşaltılması işleminin sonlanması için gerekli olan süreden daha fazla olacağı, bu nedenle anılan fiyat teklifiyle söz konusu beton harcının tekniğine uygun olacak şekilde (temin edilip iş yerinde boşaltılarak) gerekli imalatın tamamlanabilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle uygun bulunmadığı anlaşılmaktadır. Aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmama gerekçesinin yerinde olmadığına yönelik idareye yapılan şikayet başvurusuna idarece verilen cevapta ise özetle, ihale komisyonu kararında yer alan gerekçeye ek olarak, söz konusu fiyat teklifinde işin yapılacağı yerde mobil beton santrali kurularak hazır beton harcı imalatı yapılacağına veya hazır beton harcının, işin yapılacağı yere yakın bir başka üreticiden alınacağına dair herhangi bir bilgi veya ifadenin yer almadığı bu nedenle fiyat teklifini veren firmanın adresi dikkate alındığında, firma adresiyle işin yapılacağı yer arasındaki mesafenin beton harcının tekniğine uygun olacak şekilde (temin edilip iş yerinde boşaltılarak) gerekli imalatın tamamlanabilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle de açıklamanın uygun bulunmadığının ifade edildiği görülmüştür. İhale komisyonu kararında yer alan ifadeler ve idarece şikayete verilen cevap birlikte değerlendirildiğinde başvuru sahibi tarafından yapılan açıklamanın, – C 30/37 beton harcı gri renkte, normal hazır beton harçları (TS EN 206-1+A1) girdisi için sunulan fiyat teklifini veren firmanın adresi (Sivas) ile işin yapılacağı yer (Hakkâri/Yüksekova- Esendere) arasındaki mesafenin, söz konusu girdinin taşınması ve boşaltılması işlemlerinin tekniğine uygun olarak gerçekleştirilmesini mümkün kılmadığı, – Anılan fiyat teklifinde söz konusu girdinin temini ve boşaltılması işlemlerinin Karayolları Teknik Şartnamesi’nde yer alan “… .Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle betonun boşaltma işlemi, çimento ile suyun ilk temasından itibaren 120 dakika sonunda (çimento ilk priz süresini geçmemesi kaydıyla tamamlanmalıdır. Herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınan katı kıvamındaki taze beton ise çimento ve suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonunda yerine boşaltılmalıdır. …” teknik şartına uygun olarak gerçekleştirileceğine yönelik (beton santrali kurulacağı, beton harcının başka bir üreticiden alınacağı) bir ifadenin bulunmadığı gerekçeleriyle uygun bulunmadığı anlaşılmıştır. Kamu ihale mevzuatında yer alan aşırı düşük teklif sorgulaması müessesesinin amacı, teklif edilen fiyatla ihale konusu işin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceğinin ortaya konulmasıdır. Başka bir anlatımla, aşırı düşük teklif açıklaması, teklif edilen fiyatla ihale konusu işin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği ve isteklilerce gerçekçi fiyat teklifi hazırlanıp hazırlanmadığının tespiti açısından önem taşımaktadır. Karayolları Teknik Şartnamesi’nin “Yaş Karışım Hazır Betonun Taşınması” başlıklı 308.07.04.01’inci maddesinde “… Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle betonun boşaltma işlemi, çimento ile suyun ilk temasından itibaren 120 dakika sonunda (çimento ilk priz süresini geçmemesi kaydıyla) tamamlanmalıdır. Herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınan katı kıvamdaki taze beton ise çimento ve suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonunda yerine boşaltılmalıdır. Normal şartlar için verilmiş olan bu sürelerde, hava şartlarından veya kimyasal katkı kullanılmasından dolayı priz süresinin hızlanması veya gecikmesi dikkate alınmalıdır.” düzenlemesine yer verilmiştir. Karayolları Teknik Şartnamesi’nin aktarılan düzenlemesi uyarınca beton harcının niteliği gereği normal şartlarda azami 1,5-2 saat süreyle teknik vasıflarını bozulmadan koruyabilen bir malzeme türü olduğu, bu itibarla beton harcının karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle boşaltma işleminin, çimento ile suyun ilk temasından itibaren 120 dakika sonuna kadar tamamlanması, herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınan katı kıvamdaki taze beton harcının ise çimento ve suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonuna kadar boşaltılması gerektiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla söz konusu beton harcı için teklif edilen birim fiyatın açıklanmasında beton harcının teknik niteliğinin dikkate alınması, gerçekçi bir fiyat teklifinin hazırlanması için önem arz etmektedir. Bu durumda uyuşmazlığa konu girdi için öngörülen fiyatın üçüncü kişilerden alınacak fiyat teklifi ile açıklanacak olması halinde, fiyat teklifinin Tebliğ’de yer alan açıklamalara uygun olacak şekilde yukarıda yer verilen teknik şartın yerine getirilmesini mümkün kılacak mesafede beton üretimi yapan firmadan ya da söz konusu mesafedeki üretim tesisinde üretilen betonun satışı ile iştigal eden firmadan alınması gerekeceği, Diğer taraftan söz konusu girdinin yer aldığı iş kalemlerine ait birim fiyat tariflerinden beton harcının bahse konu teknik şartın sağlanmasını mümkün kılacak mesafede kurulacak beton santralinde imal edilebileceği anlaşıldığından istekli tarafından beton santralinin kurulum maliyeti, birim fiyat tarifine ve şartnamesine uygun betonun üretim ve iş yerine taşınması maliyetlerini içeren bir açıklama yapılması gerektiği anlaşılmıştır. Başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde, açıklama kapsamında C 30/37 beton harcı gri renkte, normal hazır beton harçları (TS EN 206-1+A1) girdisi için fiyat teklifi ve satış tutarı tespit tutanağının sunulduğu görülmüştür. Anılan fiyat teklifi incelendiğinde, fiyat teklifi üzerinde “2020/353530 İhale Kayıt Numaralı “YÜKSEKOVA -ESENDERE YOLU KM:25+000-40+700 ARASI TOPRAK İŞLERİ, SANAT YAPILARI VE ÜST YAPI(BSK)İŞLERİ YAPIM İŞİ” İle ilgili teknik şartname hükümleri, birim fiyat tarifleri ve ihale dokümanında belirtilen hususlar çerçevesinde, K.D.V. hariç aşağıda cinsi ve miktarına yer verilen İş kalemlerine ait işyeri teslim teklif fiyatımızdır.” ifadesinin yer aldığı, Fiyat teklifinin meslek mensubu tarafından anılan Tebliğ’de belirtilen ibarenin yazılarak iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenip imzalandığı, fiyat teklifinin satışlara dayanılarak hazırlandığı, fiyat teklifini veren firma tarafından da adres bilgileri belirtilmek suretiyle kaşelenip imzalandığı görülmüştür. Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan “Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.” açıklaması çerçevesinde başvuru sahibi tarafından beton harcı için sunulan fiyat teklifinin dayanağı olan tutanağın düzenlenmesine esas olan faturaların istenilip yukarıda aktarılan hususlar dikkate alınarak söz konusu girdiye ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasının idarece yeniden değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır: Yapılan incelemede Dido-Ray Yapı San. A.Ş-İnelsan İnş. A.Ş. İş Ortaklığı, Orak Altyapı San. A.Ş. ve Asf Yapı İnş. A.Ş.-Öz Aras Grup İnş. A.Ş.-Akçadağ İnş. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmama gerekçesinin başvuru sahibi tarafından yapılan açıklamanın uygun bulunmama gerekçesiyle aynı olduğu görülmüştür. Dido-Ray Yapı San. A.Ş-İnelsan İnş. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından yapılan açıklama incelendiğinde söz konusu girdi için fiyat teklifi sunulduğu, Orak Altyapı San. A.Ş. tarafından yapılan açıklama incelendiğinde söz konusu girdi için fiyat teklifi ve satış tutarı tespit tutanağı sunulduğu, Asf Yapı İnş. A.Ş.-Öz Aras Grup İnş. A.Ş.-Akçadağ İnş. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından yapılan açıklama incelendiğinde söz konusu girdi için fiyat teklifi sunulduğu görülmüştür. Kararın (A) bölümünde yapılan değerlendirmeler çerçevesinde Dido-Ray Yapı San. A.Ş-İnelsan İnş. A.Ş. İş Ortaklığı ve Asf Yapı İnş. A.Ş.-Öz Aras Grup İnş. A.Ş.-Akçadağ İnş. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından beton harcı için sunulan fiyat teklifinin dayanağı olan tutanağın ve tutanağın düzenlenmesine esas olan faturaların, Orak Altyapı San. A.Ş. tarafından beton harcı için sunulan fiyat teklifinin dayanağı olan tutanağın düzenlenmesine esas olan faturaların istenilip yukarıda aktarılan hususlar dikkate alınarak söz konusu girdiye ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasının idarece yeniden değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Demgün İnş. A.Ş.-Uday İnş. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ve Orak Altyapı San. A.Ş.nin aşırı düşük teklif açıklaması kapmasındaki incelemeye konu fiyat teklifinin dayanağı olan tutanağın düzenlenmesine esas olan faturaların, Dido-Ray Yapı San. A.Ş-İnelsan İnş. A.Ş. İş Ortaklığı ve Asf Yapı İnş. A.Ş.-Öz Aras Grup İnş. A.Ş.-Akçadağ İnş. Ltd. Şti. İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklaması kapsamındaki incelemeye konu fiyat teklifinin dayanağı olan tutanağın ve tutanağın düzenlenmesine esas olan faturaların, idarece istenilerek anılan istekliler tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının yeniden değerlendirilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere, Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
| 
