Yaklaşık maliyet hesabı incelendiğinde de anılan pozların idarece hazırlanan özel pozlar niteliğinde olduğu anlaşılmış, buna göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın benzer pozları esas alınmak suretiyle birim fiyatların yanlış hesaplandığı yönündeki başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı

Ulaşım Nakliye İnt San. ve Tic. Ltd Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Dairesi Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2017/367802 İhale Kayıt Numaralı “Mbb Belediyesi Turgutlu İlçesi Kuşlar Ovacık Yaylası Doğal Gençlik Kampı Projesi Yapılması İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Manisa Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından 05.09.2017 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Mbb Belediyesi Turgutlu İlçesi Kuşlar Ovacık Yaylası Doğal Gençlik Kampı Projesi Yapılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Ulaşım Nakliye İnt San. ve Tic. Ltd Şti.nin 11.09.2017 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 15.09.2017 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 28.09.2017 tarih ve53569 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 28.09.2017 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2017/2425 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, İdarece hesaplanan yaklaşık maliyetin mevzuata aykırı ve yanlış olduğu ve idarece açıklanan fiyatların kullanılması gereken rayiçlerle uyuşmadığı, yaklaşık maliyet hesabında idareye tanınan takdir yetkisinin dışına çıkıldığı, şöyle ki; a) “Y.17.136” poz numaralı iş kaleminin yaklaşık maliyet hesabı için 2017 yılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı karsız birim fiyatlarının kullanıldığı, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 11’nci maddesine göre %25 yüklenici kârı hesaplanmasının zorunlu olduğu, idarenin cevabında birim fiyat teklif cetvelinde nakliye dâhil fiyat verilmesi gerektiği belirtilmiş olsa da, yaklaşık maliyette yer alan analizden böyle bir hususun anlaşılamadığı, b)   “Y.26.017/011” poz numaralı iş kaleminin yaklaşık maliyet hesabı için kamu yararı gerekçesiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyatları yerine piyasa fiyat araştırması yapılmak suretiyle birim fiyatın hesap edildiğinin idarenin cevabında ifade edildiği, ancak bu durumun doğru olmadığı, c) “Y.26.017/11-ANALİZ” ve “Y.26.800/04-ANALİZ” poz numaralı iş kalemlerine ilişkin yaklaşık maliyetin yanlış hesaplandığı, bu pozların benzer pozlara ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın %25 yüklenici kârı hariç fiyatları olduğu, d) “Y.23.011” poz numaralı iş kalemi için ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 10.05.2017 tarihinde güncellediği birim fiyatın yerine eski birim fiyatın kullanıldığı ve tespit edilen fiyata %25 yüklenici karının eklenmediği e) “Özel Poz-P1” ve “Özel Poz-P39” poz numaralı iş kalemleri için hesaplanan birim fiyatların ise piyasa gerçeklerine aykırı olduğu ve afaki şekilde yüksek olduğu, sonuç olarak ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “…Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’nci maddesinde “ (1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

(2) Ön ilan yayımlanmadan önce yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen fiziki miktar veya kapsam esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi gerekiyorsa yeniden hesaplanır.

(3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır.

(4) İhale konusu işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur.

(5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı teklifler ile birlikte açıklanır.

(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, yaklaşık maliyet de bu kapsamda hesaplatılabilir.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde “ (1) Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:

a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması; uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının; ön ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise, mümkün olan arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmış olması zorunludur.

b) Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.

c) Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.

ç) Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu işe ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir.

d) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması; Ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde, idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını, ölçü yeri ve şeklini, birimini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde teknik olarak açıklayan birim fiyat tarifleri hazırlar.

e) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir.”hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesinde “ (1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde;

a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,

b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,

c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,

ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,

d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,

esas alınır.

(2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

(3) İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.

(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar Katma Değer Vergisi hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan fiyat bildirimleri ve proforma faturaları dikkate alınmaz.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’nci maddesinde “(1)İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.

(2)Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin hesap cetveli ve icmal tablosu hazırlayanlarca imzalanmak suretiyle ihale onay belgesine eklenir.

(3) Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.” hükmü yer almaktadır.

Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan “Mbb Belediyesi Turgutlu İlçesi Kuşlar Ovacık Yaylası Doğal Gençlik Kampı Projesi Yapılması İşi” ihalesine 10 isteklinin katıldığı, isteklilerden Yeşilırmak Yapı İnşaat Taahhüt Nakliye Turizm Hafriyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Artun 29 Beton Mamulleri İnşaat Taahhüt Nakliye Hafriyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığından aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, anılan istekli tarafından açıklama yapılmaması üzerine, fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak yapılan teklif değerlendirmesi sonucunda 20.09.2017 tarihli ihale komisyonu kararı ile  ihalenin Dly İnşaat ve Turizm Sanayi Ticaret Anonim Şirketi üzerinde bırakıldığı, ihale tarihi 05.09.2017 tarihi olan ihalede, Ulaşım Nakliye İnt San. ve Tic. Ltd Şti.nin 11.09.2017 tarihinde yaklaşık maliyetin yanlış hesaplandığına yönelik iddialarıyla idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu, idarenin başvuruyu reddetmesi üzerine ise 28.09.2017 tarihinde Kurum’a itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu anlaşılmıştır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre idareler yaklaşık maliyet hesaplarken, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar, Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler, İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler, İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyatlar gibi fiyatları esas alabileceği, idarenin yaklaşık maliyetine esas olacak belirtilen fiyatların idarelerce biri, birkaçı veya tamamı herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabileceği anlaşılmıştır. Buna göre idarelerin sayılan verilerden herhangi birini veya birkaçını esas alma zorunluluğu olmadığı açıktır.

Bu durumda şikâyete konu ihalede, resmi kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçleri ve piyasa fiyat araştırmasına dayalı rayiç ve fiyatları bir arada kullanmak suretiyle yaklaşık maliyet hesabı yapan idarenin takdir yetkisini kötüye kullandığından söz edilemez.

Bu çerçevede başvuru sahibinin iddialarına yönelik inceleme ve değerlendirme aşağıdaki gibidir.

a) “Y.17.136” poz numaralı iş kaleminin yaklaşık maliyet hesabı incelendiğinde idarenin 2017 yılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı karsız birim fiyatlarının kullanıldığı, söz konusu resmi pozun birim fiyatın %25 Müteahhit Genel Giderleri ve Kârını içerdiği, buna göre idarece tekrar yüklenici karı hesaplanarak yaklaşık maliyet hesabına dahil edilemeyeceği, zira bu durumun mükerrer kar hesabı sonucu doğuracağı anlaşılmış, idarece yapılan hesaplamaların ve tesis edilen işlemin mevzuata uygun olduğu ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

b)  “Y.26.017/011” poz numaralı iş kalemine ilişkin, idarenin cevabı incelendiğinde anılan poz için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyatları yerine piyasa fiyat araştırması sonucu elde edilen daha düşük tutarlı birim fiyatların kullanıldığının belirtildiği, yaklaşık maliyet hesabı incelendiğinde de anılan poz içerisinde yer alan malzeme birim fiyatı için piyasadan alınan fiyat tekliflerinden yararlanıldığı görülmüş, idarece yapılan hesaplamaların ve tesis edilen işlemin mevzuata uygun olduğu ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

c) “Y.26.017/11-ANALİZ” ve “Y.26.800/04-ANALİZ” poz numaralı iş kalemlerine ilişkin, idarenin cevabı incelendiğinde, piyasa fiyat araştırması sonucu elde edilen birim fiyatlar esas alınarak analiz hazırlandığının ve anılan pozların özel poz niteliğinde olup Çevre ve Şehircilik Bakanlığı pozlarından olmadığının belirtildiği görülmüştür.

Yaklaşık maliyet hesabı incelendiğinde de anılan pozların idarece hazırlanan özel pozlar niteliğinde olduğu anlaşılmış, buna göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın benzer pozları esas alınmak suretiyle birim fiyatların yanlış hesaplandığı yönündeki başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

d) “Y.23.011” poz numaralı iş kalemlerine ilişkin, idarenin cevabı incelendiğinde, yaklaşık maliyet hazırlanırken kullanılan analizde “04.305/1 Çelik hasır (Nervürlü)(TS4559)(m² ağırlığı 3.01-10,00kg)” rayicinin kg fiyatı 1,40 TL olarak esas alındığı, fakat Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı Tarafından Yayınlanan 2017 Yılı İnşaat Ve Tesisat Rayiç ve Birim Fiyatlarına Ait Düzeltme Listesi ile  incelendiğinde; yukarıda anılan 04.305/1 Çelik hasır rayicinin kg başına 1,40 TL olarak yayınlanan fiyatında düzeltmeye gidilerek 1,90 TL olarak revize edildiğinin anlaşıldığı belirtilmiştir. Öte yandan idare cevabında, yaklaşık maliyetin bu aşamadan sonra revize edilmesi mümkün olmadığını da belirtmiştir.

İdarenin “Y.23.011” poz numaralı iş kalemlerine ilişkin birim fiyatın yüklenici karı dâhil, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2017 yılı (revize edilmeden önceki) birim fiyatı olduğu anlaşılmıştır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 11’nci maddesinde yaklaşık maliyetin, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelleneceği düzenlenmiş olmakla beraber, şikâyete konu ihaledeki durum incelendiğinde, burada birim fiyatların piyasa koşullarına göre güncelliğini yitirmiş olması durumu değil, idarenin yaklaşık maliyet hesabında esas aldığı resmi birim fiyatların, yayınlayan idarece değiştirilerek artırılması durumu olduğu görülmüştür.  Bu durumda ihaleyi yapan idarece birim fiyatları yayınlayan idarenin duyurusu esas alınarak yaklaşık maliyetin yeniden hesaplanması halinde dahi, bu durumun yeterlik kriterleri bakımından etkisinin bulunmayacağı, yeniden hesaplanacak yaklaşık maliyet tutarına göre elde edilecek sınır değer tutarının ise değişmekle birlikte, sınır değerin altında ve üstünde kalan teklifler bakımından bir değişikliğin oluşmayacağı, istekliler açısından hak kaybına neden olmayacak bu durumun esasa etkili sonuç doğurmayacağı anlaşmıştır.

Bu itibarla başvuru sahibinin iddiası uygun görülmemiştir.

e) “Özel Poz-P1” ve “Özel Poz-P39” poz numaralı iş kalemleri için hesaplanan birim fiyatların ise piyasa gerçeklerine aykırı olduğu ve afaki şekilde yüksek olduğu iddiasına gelince, yukarıda da aktarıldığı üzere, mevzuat yaklaşık maliyetin tespitinde idarece kullanılmak üzere çeşitli yöntemler tespit etmiştir. Piyasadan fiyat teklifi alınmak suretiyle araştırma yapılarak yaklaşık maliyetin hazırlanması yönteminde de idareler piyasa fiyat tekliflerini ilgili firmalardan aldıktan sonra bu fiyatların yaklaşık maliyete esas olup olamayacağı hususunda değerlendirme yapmak durumundadırlar. Buna göre fiyatların gerçekçi olmadığı kanısına varan idareler takdir ederlerse başkaca firmalardan da fiyat teklifi almak suretiyle ya da mevzuatta belirtilen diğer yöntemleri kullanmak suretiyle yaklaşık maliyet hesabı yapabilirler. Bu durumda alınan fiyat tekliflerinin gerçeğe uygun olup olmadığı değerlendirmesini yapmak da idarelerin takdir ve sorumluluğundadır. Bu itibarla başvuru sahibinin idarece yaklaşık maliyet hesabında alınan fiyat tekliflerindeki fiyatların afaki olduğu yönündeki iddiası yerinde görülmemiştir.

Yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde idarece tesis edilen işlemlerde mevzuata aykırılık bulunmadığı, takdir yetkisinin mevzuatın dışına çıkılarak kullanılmadığı anlaşılmış, başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.