|
BAŞVURU SAHİBİ:
Tezcan Asfalt Peyzaj İnş. Taah. Tem. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Güzelbahçe Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2023/60098 İhale Kayıt Numaralı “Asfalt Kaplama” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Güzelbahçe Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğü tarafından 13.02.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Asfalt Kaplama” ihalesine ilişkin olarak Tezcan Asfalt Peyzaj İnş. Taah. Tem. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 08.03.2023 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 09.03.2023 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 14.03.2023 tarih ve 83952 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 14.03.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2023/400 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) Şikâyete konu ihalenin yaklaşık maliyetinin 10.876.666,67 TL olduğu, ihaleye ilişkin eşik değerin 69.155.600,00 TL olduğu, yaklaşık maliyetin eşik değerin yarısından az olduğu için aşırı düşük tekliflerin açıklama istenilmeksizin reddedilmesi gerektiği, ancak idare tarafından aşırı düşük teklif sahibi ve ihale üzerinde bırakılan Mefyol Yapı İnşaat A.Ş.den aşırı düşük teklif açıklamasının talep edildiği, oysaki idare tarafından savunma istenilmeksizin söz konusu aşırı düşük teklifin reddedilmesi gerektiği, işin süresinin 270 gün olduğu, fiyat farkı uygulanmayacağı, bugünkü fiyatlarla dahi 6.500.000,00 TL bedelle ihale konusu işin yapılmasının imkansız olduğu, idare tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklama talebinin kanuna aykırı olduğu ve bu durumda ihale konusu işte tasfiye riskinin çok fazla olduğu,
2) İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında aşırı düşük teklif açıklaması için gerekli analiz formatlarına yer verilmediği, aşırı düşük teklif açıklaması istenilen ve ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından hangi analizlere göre açıklama yapıldığının anlaşılamadığı,
– İhale üzerinde bırakılan isteklinin Güzelbahçe ilçesine yakın asfalt plentinin olmadığı, asfaltı tedarik etmesi gerektiğinden yapmış olduğu açıklamada kendi fiyatını oluşturacak uygun mali müşavir onaylı asfalt birim fiyatı sunmuş olmasının imkânsız olduğu,
– İhale üzerinde bırakılan isteklinin taşıma için kullanılacak kendi malı asfalt robotu olmadığından yapmış olduğu açıklamada kendi fiyatını oluşturacak uygun mali müşavir onaylı taşıma birim fiyatı sunmuş olmasının imkânsız olduğu,
– İhale üzerinde bırakılan isteklinin kendisine ait kurulu taş ocağı olmadığından yapmış olduğu açıklamada kendi fiyatını oluşturacak uygun mali müşavir onaylı agrega birim fiyatı sunmuş olmasının imkânsız olduğu,
– İhale üzerinde bırakılan isteklinin kendisine ait asfalt serim ekip ve ekipmanları olmadığından yapmış olduğu açıklamada kendi fiyatını oluşturacak uygun mali müşavir onaylı asfalt serim birim fiyatı sunmuş olmasının imkânsız olduğu,
Sonuç olarak, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
- Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
İhale İlan tarihi (23.01.2023) itibarıyla, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Eşik değerler” başlıklı 8’inci maddesinde “Bu Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler aşağıda belirtilmiştir:
a) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımlarında üçyüzmilyar Türk Lirası. (Dörtmilyondörtbinotuzdört Türk Lirası)
b) Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet alımlarında beşyüzmilyar Türk Lirası. (Altımilyonaltıyüzyetmişüçbindörtyüzdokuz Türk Lirası)
c) Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde onbirtrilyon Türk Lirası. (Yüzkırkaltımilyonsekizyüzonbeşbindokuzyüzaltmışdokuz Türk Lirası)” hükmü,
Anılan Kanun’un “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinde “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “Şikâyet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar.
İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır…” hükmü,
Söz konusu Kanun’un “Kuruma itirâzen şikâyet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “İdareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55’inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir…” hükmü,
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru süreleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “(1) İdareye şikâyet süresi; ihale sürecindeki şikâyete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.
(2) Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikâyetler, birinci fıkradaki süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.
….” hükmü,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Yapım yönteminin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.
(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.
(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan ihalelerde ikinci fıkranın (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur.
(5) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif açıklama istenilmeksizin reddedilecek tekliflere ilişkin alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.” hükmü yer almaktadır.
İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: Asfalt Kaplama İşi
b) Türü: Yapım işleri
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde):
d) Kodu:
e) Miktarı: 5.500 Ton Asfalt, 2.000 Kg Asfalt Emülsiyonu, 1.000 M3 Asfalt Kazıma İşi
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Güzelbahçe İlçesindeki muhtelif yerler” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “İhaleye ilişkin bilgiler” başlıklı 3’üncü maddesinde “3.1.
a) İhale kayıt numarası: 2023/60098
b) İhale usulü: Açık ihale.
c) İhale (son teklif verme) tarihi ve saati: 13.02.2023
Saat: 14:00
ç) İhale komisyonunun toplantı yeri (e-tekliflerin açılacağı adres): Güzelbahçe Belediye Başkanlığı – Atatürk Mah. Kazım Dirik Cad. No:46 35310 Güzelbahçe/İzmir
3.2. Teklifler, ihale (son teklif verme) tarih ve saatine kadar EKAP üzerinden e-teklif olarak sunulur. İhale (son teklif verme) saatine kadar EKAP’a yüklenemeyen teklifler değerlendirmeye alınmaz.
3.3. Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz.
3.4. İhale tarihinin tatil gününe rastlaması halinde ihale, takip eden ilk iş gününde yukarıda belirtilen yer ve saatte yapılır ve bu saate kadar verilen teklifler kabul edilir.
3.5. İlan tarihinden sonra çalışma saatlerinin değişmesi halinde de ihale yukarıda belirtilen saatte yapılır.
3.6. Saat ayarlarında, TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü tarafından zamanı en az hatayla ölçmek üzere kullanılan atom saati esas alınır.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,
23.01.2023 tarihinde yayımlanan İhale İlanı’nın “Diğer hususlar” başlıklı 15’inci maddesinde “İhalede Uygulanacak Sınır Değer Katsayısı (N) : 1,20
Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Güzelbahçe Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü tarafından “Asfalt Kaplama İşi” adlı yapım ihalesinin açık ihale usulüyle 13.02.2023 tarihinde gerçekleştirildiği, 27.02.2023 tarihinde EKAP üzerinden bildirilen ihale komisyonu kararında Mefyol Yapı İnşaat A.Ş. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunması üzerine ihalenin anılan istekli üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi Tezcan Asfalt Peyzaj İnşaat Taahhüt Temizlik Nakliye San. ve Tic. Ltd. Şti.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli olarak belirlendiği görülmüştür.
Bahse konu ihalenin ilan tarihinin 23.01.2023 olduğu, başvuru sahibi istekli tarafından 09.02.2023 tarihinde dokümanın EKAP üzerinden indirildiği, ihalenin 13.02.2023 tarihinde gerçekleştirildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi tarafından söz konusu ihalenin, yaklaşık maliyetin eşik değerin yarısından az olduğu için aşırı düşük teklif açıklaması istenmeksizin sonuçlandırılması gerektiği, ancak idare tarafından sınır değerin altında teklif sunan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenilerek ihalenin sonuçlandırılmasının mevzuata aykırı olduğu iddia edilmektedir.
Ancak, söz konusu hususa ilişkin şikâyet başvurusunun 08.03.2023 tarihinde idareye yapıldığı, başvuru sahibi tarafından iddia edilen hususun İhale İlanı’na yansıyan bir husus olduğu, dolayısıyla farkına varılması gereken tarihin ihale ilan tarihi olan 23.01.2023 tarihi olduğu ve başvuru sahibi tarafından da bu tarihten itibaren en geç 02.02.2023 tarihine kadar idareye şikâyet başvurusunda bulunulması gerekirken, bu tarih geçtikten sonra 08.03.2023 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunulduğunun tespit edildiği, bu itibarla başvuru sahibinin anılan iddiasının süre yönünden reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin yukarıda aktarılan ilgili hükümlerine göre, yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 8’inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan yapım ihalelerinde anılan maddenin ikinci fıkrasının (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılmasının zorunlu olduğu, söz konusu ihaleye ilişkin olarak yaklaşık maliyetin 10.876.666,67 TL olarak hesaplandığı, anılan Kanun’un “Eşik değerler” başlıklı 8’inci maddesine göre eşik değerin üçte birinin 48.938.656,33 TL (146.815.969,00/3=48.938.656,33) olduğu, dolayısıyla söz konusu ihaledeki yaklaşık maliyet tutarının eşik değerin üçte birinden daha az olduğu, yaklaşık maliyeti eşik değerin üçte birine kadar olan ihalelerde idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması istenip istenilmeyeceği hususunun idarenin yetki ve sorumluluğunda olduğu, bu itibarla İhale İlanının “Diğer Hususlar” başlıklı 15’inci maddesine de yansıyan İdari Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir.” şeklinde yapılan düzenlemenin mevzuata aykırı olmadığı ve söz konusu kesinleşen ihale dokümanı düzenlemesi gereğince idare tarafından şikayete konu ihalede sınır değerin altında teklif sunan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmesinin de mevzuata aykırı olmadığı anlaşılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’nci maddesinde “45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;
Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.
…
45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
…
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir…” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır.
19.2. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi yer almaktadır.
İdarece 14.02.2023 tarihinde EKAP üzerinden ihale üzerinde bırakılan ve aşırı düşük teklif sahibi Mefyol Yapı İnş. A.Ş.ne gönderilen “Beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulması ve/veya numune/ demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerinin verilmesi/kurulumların yapılması/ aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazıda “Asfalt Kaplama İşi’ne ait ihalede tekliflerin değerlendirmesi sürecine geçilmiş olup, beyan ettiğiniz bilgi ve belgeleri tevsik eden ve EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayan aşağıdaki belgeleri ekleri ile birlikte, İdari Şartnamenin 7.9. maddesine uygun olarak, 20.02.2023 tarihine kadar İdaremize sunmanızve aşırı düşük teklif açıklamalarınızı 20.02.2023 tarihine kadar sunmanız gerekmektedir.
Açıklama:
EKAP üzerinden yapılan sınır değer hesabında, sınır değer 6.987.367,57 TL olarak hesaplanmıştır.
Aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacaktır. Teklifinizi oluşturan kalemlerle ilgili gerekli bilgi ve belgeleri idaremize sunmanız gerekmektedir.” ifadelerinin yer aldığı, anılan yazı ekinde herhangi bir bilgi/ belgeye yer verilmediği görülmüştür.
Mefyol Yapı İnş. A.Ş. tarafından 18.02.2023 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunulduğu, başvuru dilekçesinde özetle; “Aşırı düşük teklif açıklama talep yazısının ekinde Kamu İhale Genel Tebliği’nin 38 ve 45’inci maddelerinde yer alan açıklamalara uygun düzenlenmesi gereken analizlerin taraflarına verilmediği ve bu sebeple açıklama yapılamayacağı, anılan Tebliğ maddelerine uygun açıklama istenilmesi ve analiz formatlarının verilmesi halinde gerekli açıklamaların yapılabileceği” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.
İdare tarafından söz konusu şikayet başvurusuna 21.02.2023 tarihinde cevap verildiği, şikayete cevapta özetle; “İsteklinin iddiası incelenmiş olup, ihale dokümanında, isteklilerin gerektiğinde kullanması için Ek-Y.2 örnek analiz formatının verildiği, ayrıca ihalenin yaklaşık maliyetinin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı … 10’uncu maddesinin (d) bendine göre piyasadan özel firmalardan teklif alınarak hesaplandığı, teklif alınan firmaların tekliflerinin ekinde analiz sunmadığı,
… Ek-Y.2 örnek analiz formatını kullanarak, yaklaşık maliyetin % 80’inin oluşturan “Asfalt (Aşınma Tip –
1 ) Alınması İşi (Asfalt Yama Robotu ile dökülecek),
Finişer ile Asfalt Betonu Aşınma Tabakası Yapılması İşi,
Finişer ile Asfalt Betonu Binder Tabakası Yapılması İşi” kalemlerinin, birim fiyat teklif cetvelinde verilen fiyatların nasıl oluştuğunu (malzeme, nakliye, işçilik, yüklenici karı, genel giderleri açıklayarak) bilgi ve belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamasının en geç 24.02.2023 tarihine kadar idareye sunmaları gerektiği” ifade edilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin ekinde yer alan Ek-Y.2 örnek analiz formatına ihale dokümanı kapsamında yer verildiği görülmüştür.
Yapılan incelemede; şikâyete konu ihalede sınır değerin altında teklif sunan Mefyol Yapı İnş. A.Ş.ye gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ekinde açıklama istenilen iş kalemlerinin, sıralı analiz girdilerinin, açıklama istenilen analiz girdilerinin ve açıklama istenmeyen analiz girdilerinin belirtilmediği, anılan isteklinin şikâyeti üzerine idarece verilen cevapta ise sadece “Asfalt (Aşınma Tip –
1 ) Alınması İşi (Asfalt Yama Robotu ile dökülecek), Finişer ile Asfalt Betonu Aşınma Tabakası Yapılması İşi ve Finişer ile Asfalt Betonu Binder Tabakası Yapılması İşi” kalemlerinin açıklama istenilen iş kalemleri olduğunun ve bunlara ilişkin malzeme, nakliye, işçilik, yüklenici karı ve genel giderlerin açıklanması gerektiğinin belirtildiği görülmüştür.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri gereğince; ihale dokümanında aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacağına ilişkin düzenleme yapılan ihaleler için idarece öncelikle geçerli teklifler ve yaklaşık maliyet esas alınarak sınır değerin hesaplanması ve sınır değerin altında teklif sunan isteklilere aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda, idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi, sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca, idarece oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi, tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda da; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisinin belirlenmesi, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmemesi gerekmektedir. Bununla birlikte, anılan Tebliğ’in yukarıda yer verilen 45.1.2.2 ve 45.1.2.3’üncü maddelerinde yer alan açıklamalar uyarınca idarenin herhangi bir iş kalemi içerisinde açıklama istenilecek analiz girdisi olarak tespit etmiş olduğu bir analiz girdisini, nihai olarak açıklama istenilecek analiz girdisi olarak belirlemesi gerektiği ve buna göre açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin oluşturulması gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu çerçevede, idare tarafından aşırı düşük teklif sorgulamasının mevzuata uygun olarak yapılmadığı anlaşılmış olup, söz konusu aşırı düşük teklif sorgulamasına istinaden ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından yapılmış olan aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olup olmadığına ilişkin sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesinin mümkün olamayacağı sonucuna varılmıştır.
İdarece yaklaşık maliyetteki birim fiyatların nasıl hesap edildiğinden bağımsız olarak ve yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıklar göz önüne alınarak,
– İdarece aşırı düşük teklif sorgulaması yapılırken “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi, sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi,
– Sorgulamaya tabi tutulacak iş kalemlerinden, nitelik ve nicelik olarak kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile birebir uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemlerine (paçal iş kalemi) ait birim fiyat analizlerinin temel girdilere (işçilik, makine amortismanı, mazot, makine ve diğer malzeme girdileri vb.) kadar ayrıştırılması,
– Paçal/ özel iş kalemlerine ait analizlerde aynı poz numarasına sahip girdilerin miktar ve tutarlarının anılan poz miktarları dikkate alınarak toplanması (örneğin aynı iş kalemi analizi içerisinde yer alan işçilikle ilgili girdilerin söz konusu poz birim miktarı dikkate alınarak toplanması), farklı poz numarasına sahip girdilerinin ise ayrı ayrı gösterilmesi,
– Sorgulamaya tabi tutulacak her bir iş kalemine yönelik olarak analiz girdilerinin neler olduğunu gösteren analiz formatının istekliye verilmesi ancak bu analiz formatı içerisinde analiz girdilerinin açıklanıp açıklanmayacağına ilişkin bir ifadeye yer verilmemesi, idare tarafından her bir iş kalemi için düzenlenen sıralı analiz girdileri tablosu üzerinden açıklama istenilecek analiz girdilerinin belirlenmesi (Bir analiz girdisi herhangi bir iş kalemi içerisinde açıklama istenilecek analiz girdisi olarak belirlenmiş ise o analiz girdisinin nihai olarak açıklama istenilecek analiz girdisi olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.),
– Açıklama istenilecek paçal/özel iş kalemlerinin tümüne ilişkin olarak tek bir açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin hazırlanması ve sorgulama yazısı ekinde istekliye verilmesi ve Kamu İhale Genel Tebliği’nde yer alan ilgili açıklamaların da dikkate alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi, sorgulamaya tabi tutulacak her bir iş kalemine yönelik açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin mevzuata göre belirlenmesi ve buna göre açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin sorgulama yazısı ekinde teklifi sınır değerin altında kalan Mefyol Yapı İnş. A.Ş.ye gönderilmesi suretiyle aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir
Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
|