|
BAŞVURU SAHİBİ:
Maksan Elek. Enerji Elek. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ) 3. Bölge Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2022/1419856 İhale Kayıt Numaralı “Bölge Müdürlüğümüz Sorumluluk Alanında, 170 kV Aslanlar-Fuat RES EİH, Alaçatı-Tahtalı EİH, Aslanlar -Selçuk Elektrik İletim Hatlarına Ait 132 Direkte Topraklama İyileştirme İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ) 3. Bölge Müdürlüğü tarafından 13.01.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Bölge Müdürlüğümüz Sorumluluk Alanında, 170 kV Aslanlar-Fuat RES EİH, Alaçatı-Tahtalı EİH, Aslanlar -Selçuk Elektrik İletim Hatlarına Ait 132 Direkte Topraklama İyileştirme İşi” ihalesine ilişkin olarak Maksan Elek. Enerji Elek. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 28.02.2023 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 01.03.2023 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 07.03.2023 tarih ve 82823 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 07.03.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2023/367 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde bırakılan isteklinin ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin sunduğu aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata aykırı olduğu, teklif ettikleri bedel ile ihale konusu işin yerine getirilmesinin mümkün olmadığı, şöyle ki;
– Hangi kamu kurum ve kuruluşunun fiyatı kullanılarak açıklama yapıldığının poz numaraları gösterilerek liste halinde belirtilmediği,
– Sunulan tüm analizlerin idarece verilen analiz formatına, birim fiyat tariflerine, ihale dokümanında tanımlanan yapım şartlarına ve Teknik Şartname’ye aykırı olduğu, analiz girdi ve miktarlarının değiştirildiği, analiz girdilerine hiç yer verilmediği, girdi adları ve birimlerinin hatalı şekilde gösterildiği, analizlerin hatalı ve eksik sunulduğu, açıklanması istenilen tüm girdilerin açıklanmadığı, avantaj sağlamak amacıyla iş kalemlerindeki girdilerin değiştirildiği,
– İş kalemlerinin bütün olarak tek bir fiyat teklifine konu edilmek suretiyle açıklama yapıldığı, bu durumun Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.4’üncü ve 45.1.13’üncü maddelerine aykırı olduğu,
– Sunulan fiyat teklifleri ve eki tutanakların Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesine aykırı olduğu, gerekli ibarelerin bulunmadığı, ayrıca yapılan belgelendirmelerin belgelerin sunuluş şekline de uygun olmadığı,
– Tutanaklarda, geçici vergi beyanname dönemlerinin hatalı şekilde belirlendiği veya hiç belirlenmediği, söz konusu tutanakların hangi mala ilişkin olarak düzenlendiği bilgisi ile tutanakların tarih ve sayısının bulunmadığı,
– Fiyat tekliflerinin, teklife konu alanda faaliyette bulunan firmalardan alınmadığı, bu hususu tevsik eden belgelerin idareye sunulmadığı ve söz konusu fiyat tekliflerinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesine uygun şekilde sunulmadığı, meslek mensubu kaşesi ile fiyat teklifini veren kişiye ait imzanın ve kaşenin eksik olduğu, fiyat tekliflerindeki teklif sahibinin imzasının, tutanakların ekinde sunulması gereken imza sirkülerinde ve imza beyannamelerinde yer alan imzalarla aynı olmadığı, fiyat tekliflerinin dayanağı faturaların, fiyat teklifine konu mala veya hizmete ilişkin olmadığı,
– Açıklama istenmeyen analiz girdilerine 0,01 TL ve daha düşük fiyat teklif edilmesi nedeniyle analiz girdi tutarlarının 0,00 TL olarak hesaplandığı ve bu durumun söz konusu analiz girdileri için fiyat öngörülmediği anlamına geldiği,
– Analizlerde aritmetik hata yapıldığı, yuvarlama ve aritmetik hatalardan kaynaklanan hesaplama hatalarının düzeltilmesi durumunda, düzeltilmiş analiz fiyatının o iş kalemine ait teklif edilen birim fiyatın üzerinde kaldığı,
– Kamu kurum ve kuruluşlarının ihaleye davet tarihi itibarıyla yayımlanmış cari yıl rayiç fiyatlarının kullanılması gerekirken, bir önceki yıla ait olan fiyatların kullanıldığı ve bu suretle cari yıl birim fiyatlarının altında kalan fiyatların teklif edildiği, açıklamalarda cari yıl birim fiyat listelerinde yer almayan, ancak geçmiş yıllarda birim fiyatı yayımlanmış olan pozlara ilişkin rayiç fiyatların kullanıldığı, rayiç fiyatları kullanılan pozlar ile açıklama yapılması istenilen pozların birbiriyle uyumlu olmadığı, dolayısıyla analiz girdileri için kullanılan fiyatların Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci ve 45.1.6’ncı maddelerine uygun olmadığı,
– Analizlerdeki işçilik bedellerinin 2023 yılı için yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin altında olduğu, işçilik maliyetleri için saatlik asgari ücretin esas alınması gerekirken işçilik maliyetlerinin de fiyat tekliflerine konu edildiği ve fiyat tekliflerinde “İşçilik dâhildir.” ibaresine yer verilmek suretiyle mevzuata aykırı açıklama yapıldığı,
-Farklı iş kalemlerinin analizlerinde yer alan aynı girdiler için farklı fiyatlar kullanılmak suretiyle Kamu İhale Genel Tebliği’ne aykırı olarak avantaj sağlandığı,
– Maliyet/satış tutarı tespit tutanakları ile stok tespit tutanağının geçici vergi beyanname dönemlerinin hatalı şekilde belirlendiği veya hiç belirlenmediği, ilgili tutanakların standart formlara ve Kamu İhale Genel Tebliği’nde yer alan düzenlemelere aykırı şekilde düzenlendiği, tutanakların ekinde meslek mensuplarının oda faaliyet belgeleri ile mükelleflerin imza sirküleri/imza beyannameleri veya vekâletnamelerin sunulmadığı, sunulan imza sirküleri ve vekâletnamelerin ise hem münferiden imza yetkisini, hem de üçüncü kişilere fiyat teklifi verilmesi yetkisini içermediği, imza sirküleri, imza beyannamesi ve vekâletnamelerdeki geçerlilik sürelerinin sona erdiği, meslek mensuplarının oda faaliyet belgelerinin, fiyat tekliflerinin ve tutanakların meslek mensubunca onaylandığı tarihi kapsamadığı, kendisi tarafından aslı gibidir şeklinde tasdik yapılmadan sunulduğu,
– Makine ve ekipman girdilerinin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınarak ya da kendi malı araçlarla açıklandığı, ancak makine ve ekipmanların teknik özelliklerinin analizde istenilen teknik özellikleri karşılamadığı, gerekli teknik özelliklerin mevcut olduğuna ilişkin belgelendirme yapılmadan sunulan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı, kendi malı olarak açıklanan iş makinelerinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesine uygun olarak açıklanıp belgelendirilmediği, kendi malı olduğunu göstermek üzere ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir raporunun sunulmadığı, açıklama kapsamında amortisman süresini tevsik eden yasal belgelere yer verilmediği, amortisman süresi sona ermemiş olan makine ve araçlar için amortisman hesaplandığı, amortisman sürelerinin ve değerlerinin hatalı şekilde hesaplandığı,
– Analizlerde yer alan iş makinelerinin birim fiyatlarında cari yıl Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı rayiç fiyatlarının kullanılmadığı ve fiyat teklifi alındığı, böylelikle isteklinin gerçek edinim değerinin veya kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayımlanan rayiçler üzerinden hesaplanması gereken amortisman maliyetinin, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifinin kullanılması suretiyle hayali bir edinim maliyeti üzerinden hesaplama yapılarak kendi lehlerine fiyat avantajı sağlandığı, ayrıca amortisman girdisinin fiyat teklifi ile açıklanabilmesine izin veren mevzuat hükmünün bulunmadığı dikkate alındığında, söz konusu makineler için yapılan açıklamaların bu yönüyle de mevzuata uygun olmadığı,
– Makinelerin maliyet hesabında; amortisman dışında yer alan giderlerin tutarının (örn; yedek parça, bakım onarım vb.) söz konusu makine için Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının belirlediği katsayılar üzerinden hesaplanan tutarının altında olmaması gerektiği, aşırı düşük teklif açıklaması yapan isteklilerin makine ve ekipmanlar için aldığı fiyat tekliflerinin, amortisman dışındaki gider kalemlerini karşılamadığı, bu nedenle fiyat teklifi almak suretiyle makinelere ilişkin olarak yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının bu açıdan da mevzuata uygun olmadığı,
– Açıklama kapsamında esas alınan motorin fiyatlarının EPDK’nın il bazında günlük yayımlanan ve ihale ilan/davet ile ihale tarihi (ihale tarihi hariç) arasında geçerli olan akaryakıt fiyatlarının %90’ının altında olduğu ve mazotun litreden kilograma dönüşümünde 0,820-0,845 kg/lt olarak belirlenmediği,
– Analizlerde yer alan toprak (humuslu toprak) ve nakliyelerin de Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesine uygun şekilde açıklanıp belgelendirilmediği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Yapım yönteminin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır…” açıklaması,
Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin %80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda %15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının %3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının %3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dâhil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
…
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz…” açıklaması,
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: Bölge Müdürlüğümüz sorumluluk alanında, 170 kV Aslanlar-Fuat RES E.İ.H., Alaçatı-Tahtalı E.İ.H., Aslanlar-Selçuk Elektrik İletim Hatlarına ait 132 direkte Topraklama İyileştirme işi
b) Türü: Yapım işleri
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2009D00-997-62841 (2009D070050-0004 – Mevcut ENH’larda Tadilat, Takviye ve Varyant)
…
e) Miktarı: 132 direkte Topraklama İyileştirme yapılması işi
…
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: 170 kV Aslanlar-Fuat RES E.İ.H., Alaçatı- Tahtalı E.İ.H., Aslanlar-Selçuk Elektrik İletim Hat güzergahında” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Yapılan incelemede, Türkiye Elektrik İletim A.Ş Genel Müdürlüğü (TEİAŞ) 3. Bölge Müdürlüğü tarafından 13.01.2023 tarihinde birim fiyat üzerinden e-teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen ihalenin, 3. Bölge Müdürlüğü’nün sorumluluk alanında “170 kV Aslanlar-Fuat RES E.İ.H., Alaçatı- Tahtalı E.İ.H., Aslanlar-Selçuk Elektrik İletim Hatlarına ait 132 direkte Topraklama İyileştirme işi” olduğu, ihalede 22 adet ihale dokümanının indirildiği, 13.01.2023 tarihinde yapılan ihaleye 9 isteklinin katıldığı, yapılan sınır değer hesaplaması sonucunda 5 isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu ve 25.01.2023 tarihinde açıklama istenildiği, açıklama talep yazıları ekinde yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan 3 iş kalemine yer verildiği, örnek analiz formatı şeklinde “Yapılacak kazı hacmi 4550 m3, Topraklama Hasırı (1 mt.*2 mt Galvanizli Çelik, 2 mm) 704 adet ve Topraklama Hasırı (3 mt* 3 mt Galvanizli Çelik, 2 mm) 1 adet” için açıklama sunulmasının talep edildiği,
Bunun üzerine, SY Enerji Yatırım A.Ş.nin 28.01.2023 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu ve şikâyet dilekçesinde özetle; “Açıklama istenilen iş kalemlerinin analiz girdileri listesinin sorgulama yazısı ekinde yer almadığı, idarenin malzeme, işçilik, araç ve ekipman yönünden analiz girdilerini hazırlaması ve hazırlanacak analizler çerçevesinde açıklama istenilmeyen analiz girdilerini de belirtmesi gerektiği,
Diğer yandan, birim fiyat teklif cetvelinin 1 numaralı “Humuslu Toprak Dolgu Yapılması” iş kaleminin miktarının 2.885 metreküp ve 2 numaralı “70 mm2 Çelik Koruma Teli” iş kaleminin miktarının da 7.348 metre olduğu, bu kalemlerin sorgulamaya konu edilmemesinin mevzuata aykırı olduğu, bu çerçevede;
– %80’e giren iş kalemlerinin sorgulanması,
– Sorgulanan iş kaleminin analiz girdilerini ve miktarlarını içeren analizin gönderilmesi,
-İş kalemlerinin temel girdilerine kadar ayrıştırılması ve aynı poz numarasına sahip girdilerin miktar ve tutarlarının toplanması,
-%3’ün altında olan ve açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenmesi, bu girdilere ilişkin listenin sorgulama yazısı ekinde gönderilmesi ve sorgulama kalemlerinin revize edilerek aşırı düşük teklif sorgulaması yazısının yeniden gönderilmesi gerektiği” hususlarına yer verildiği görülmüştür.
Bahse konu şikâyet üzerine idarece verilen 01.02.2023 tarihli cevapta “…Söz konusu aşırı düşük sorgulamanın analiz tabloları güncellenerek tekrar aşırı düşük sorgulama yapılmasına karar verilmiştir.” denilerek düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği ve 01.02.2023 tarihinde yeniden açıklama istenildiği, açıklama talep yazıları ekinde 3 adet örnek analiz formatı şeklinde “Yapılacak kazı hacmi 4550 m3, Topraklama Hasırı (1 mt.*2 mt Galvanizli Çelik, 2 mm) 704 adet ve 70 mm2 Çelik Koruma Teli 7.348 metre” için açıklama sunulmasının talep edildiği,
Bu durumda, 25.01.2023 tarihinde açıklama istenilen “Topraklama Hasırı (3 mt* 3 mt Galvanizli Çelik, 2 mm) 1 adet” yerine “70 mm2 Çelik Koruma Teli 7.348 metre” iş kaleminin belirlendiği, diğer iki iş kaleminin ise değişmediği, örnek analiz formatında söz konusu iş kalemlerinin adına ve miktarına yer verilmekle birlikte, ilgili kalemlerin temel alt analizlerine kadar ayrıştırılmadan açıklama talep edildiği görülmüştür.
Sadece SY Enerji Yatırım A.Ş.nin ve Çetin İpekyüz’ün açıklama sunduğu, sunulan açıklamaların uygun bulunarak ihalenin SY Enerji Yatırım A.Ş. uhdesinde bırakıldığı, Çetin İpekyüz’ün de ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği, başvuru sahibinin ise sınır değerin üzerindeki ilk teklif sahibi olduğu tespit edilmiştir.
Yaklaşık maliyet cetveli incelendiğinde, yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan 2 iş kaleminin bulunduğu, bunların “Yapılacak kazı hacmi 4550 m3 ve Topraklama Hasırı (1 mt.*2 mt Galvanizli Çelik, 2 mm)” olduğu, söz konusu iş kalemlerinin özel ve paçal poz niteliğinde olduğu anlaşılmıştır.
Yaklaşık maliyetin 5 firmadan alınan fiyat teklifleri ile 2021 yılı sözleşme fiyatı ortalaması esas alınarak belirlendiği görülmüştür. Bununla birlikte, yaklaşık maliyet cetveli ekinde yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan 3 iş kaleminin nasıl tespit edildiğine ilişkin herhangi bir bilginin/belgenin yer almaması üzerine, 16.03.2023 tarihli Kurum yazısı ile “Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’nci maddesi gereğince, yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan iş kalemlerinin tespitine esas olmak üzere yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi”nin hazırlanıp hazırlanmadığı ve açıklama istenilen/istenilmeyen analiz girdilerinin tespit edilip edilmediği hususlarına ilişkin bilgi/belgeler” idareden istenilmiştir.
İdareden gönderilen 20.03.2023 tarihli cevabi yazıda özetle “Söz konusu işe ait yaklaşık maliyet ve belgeleri incelenmiş olup; Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2’nci maddesi gereğince, yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan iş kalemlerinin tespitine esas olmak üzere yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi”nin hazırlanmadığı, açıklama istenilen /istenilmeyen analiz girdilerinin tespit edilmediği için gönderilememektedir.” hususlarının yer aldığı görülmüştür.
Yukarıda yer verilen Kamu İhale Genel Tebliği açıklamalarından aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranının tespit edilmesi gerektiği, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranlarının kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu”nun hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenmesi gerektiği, ihale komisyonunca, “sıralı iş kalemleri/grupları listesi”ne göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi gerektiği ve bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için ise sorgulama yapılmaması gerektiği,
Ayrıca, “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılmasının istenilmemesi gerektiği, ayrıca tutarı, kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda %15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisinin belirlenmesi, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmemesi, herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilmesi, özel iş kalemleri ile paçal iş kalemleri için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının isteklilere verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
İdarece 25.01.2023 ve 01.02.2023 tarihlerinde istenilen aşırı düşük teklif açıklaması talep yazıları ekinde verilen analizlerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin ilgili hükümlerine uygun hazırlanmadığı, bu haliyle aşırı düşük teklif sorgulama işleminin usulüne uygun olarak gerçekleştirilmediği, bu şekilde yapılan bir sorgulama sonucunda aşırı düşük teklif açıklamalarına ilişkin sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesinin imkân dâhilinde olmadığı anlaşılmıştır. Bu çerçevede,
a) “Sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi,
b) Açıklama istenilecek paçal iş kalemlerine ait birim fiyat analizlerinin temel girdilere (işçilik, mazot, diğer malzeme girdileri, makine amortismanı vb. makine girdileri) kadar ayrıştırılarak yapılması,
c) Paçal iş kalemlerine ait analizlerde aynı poz numarasına sahip girdilerin miktar ve tutarlarının toplanması (örneğin aynı paçal iş kalemi analizi içerisinde yer alan tüm mazot girdilerinin toplanması),
d) Yukarıdaki işlemlerden sonra Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesine göre açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenmesi,
e) Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.2.2’nci maddesine göre aynı girdinin birden fazla paçal iş kalemi analizinde yer alması halinde, bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek, herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilmesi (Örneğin mazot girdisinin birden fazla paçal iş kalemi analizinde yer alması durumunda, eğer bu paçal iş kalemleri analizlerinden en az birinde mazot girdisinin oranı söz konusu analiz toplamının %3’ünün üstünde olması halinde açıklama istenilmesi),
f) Açıklama istenilecek paçal iş kalemlerinin tümüne ilişkin olarak tek bir açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin hazırlanması,
Hazırlanan açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesi ile birlikte temel girdilerin (malzeme, makine, işçilik, nakliye ve diğer) cins ve miktarlarının gösterildiği, açıklama istenilecek paçal iş kalemlerine ait analiz formatlarının sınır değer altında teklif veren isteklilere gönderilerek yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, teklifi sınır değerin altında kalan tüm isteklilerden yukarıda yer verilen açıklamalar göz önünde bulundurularak yeniden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
|