Yemek yardımından faydalanan memurlardan da Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan ve kesilebilecek asgari miktarları belirleyen 1 sıra nolu 2007 yılı bütçe uygulama talimatına göre gösterge rakamları dikkate alınarak Bütçe uygulama talimatında belirtilen miktarlar kadar yemek bedeli alındığını, Sayıştay Temyiz Kurulunun 5.2.2008 tarih ve 29874 sayılı kararının olduğu ve bu karar doğrultusunda tazmin hükmünün kaldırılmas

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü;

1- 988 sayılı ilamın 1 inci maddesiyle, Diyarbakır Bağlar Belediyesinde, yemek yardımının memurlardan eksik kesilmesi sonucu 71.567,88– TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

Dilekçiler dilekçesinde özetle:

Bütçeye konulan ödeneklerin gerçek anlamda bir maliyet olmayıp bütçe hazırlama rehberine göre personel sayısı dikkate alınarak hazırlanan standart maliyeti ifade etmekte olduğunu, bütçeye ödeneğin yemek maliyetinin yarısını aşmayacak şekilde tespit edilip konulduğunu, yönetmelikteki amacın, konulan ödeneğin belediyenin yıl bütçesinde bir şekilde yer almasını sağlamak olduğu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereği ödeneği olmayan bir iş için İhaleye de çıkılamayacağı, mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği, bütçeye gerekli ödeneğin konulduğunu ve kanuna uygun olarak ihalenin gerçekleştirildiğini belirtmiştir.

Kanun gereği memurlara sağlanması gereken yemek ihtiyacının belediye tarafından İhale ile Multinet Kurumsal Hizmetler A.Ş. ile akdedilen yemek sözleşmesi gereğince sağlandığını,

Yemek yardımından faydalanan memurlardan da Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan ve kesilebilecek asgari miktarları belirleyen 1 sıra nolu 2007 yılı bütçe uygulama talimatına göre gösterge rakamları dikkate alınarak Bütçe uygulama talimatında belirtilen miktarlar kadar yemek bedeli alındığını, Sayıştay Temyiz Kurulunun 5.2.2008 tarih ve 29874 sayılı kararının olduğu ve bu karar doğrultusunda tazmin hükmünün kaldırılmasını istemişlerdir.

Sayıştay Savcılığının mütalaası ise ilamın 1 nci maddesindeki tazmin kararının onanması yönündedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 212. maddesine dayanılarak çıkarılan Devlet memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği’nin Yemek Servisi Giderleri başlıklı 4. maddesinde;

“Yiyecek yardımının gerektirdiği giderler, yemek maliyetlerinin yarısını aşmamak üzere, bu yönetmelik kapsamına dahil memur kadrosu adedine göre kurum bütçelerine konacak ödeneklerle karşılanır.

Ödenek dağıtımı yemek servisi kurulacak kurumdaki memur sayısı dikkate alınmak suretiyle yapılır. Yemek bedelinin bütçeden karşılanmayan kısmı yemek yiyenlerden alınır. 2155 sayılı Bazı Kamu personeline Tayın Bedeli verilmesi Hakkındaki Kanuna göre tayın bedeli verilen personel ile sözleşmeli olarak çalıştırılanların, bu yönetmeliğe göre yiyecek yardımı yapılan yemek servislerinde yemeleri halinde yemek bedelinin tamamı kendilerinden alınır.” denilmektedir.

Bu madde hükmüne göre, kurum bütçesinden kadrolu memurların her gün yiyebileceği ihtimaline karşılık konulan yiyecek yardımı ödeneğini aşmamak üzere harcama yapılabilecektir.

Yemek maliyetinin bütçeden karşılanamayacak olan kısmı yemek yiyenlerden karşılanacaktır. Yemek yiyenlerden alınacak yemek ücretleri tarifesi ise, her yılbaşında Bütçe Uygulama Talimatı ile asgari rakamlar üzerinden belirlenmekte olup, kurumlar yemek maliyetinin kalan yarısını karşılayacak şekilde bu rakamların daha üstünde fiyatlar tespit edebileceklerdir.

Bütçeye konulan ödenekler gerçek anlamda bir maliyet olmayıp bütçe hazırlama rehberine göre personel sayısı dikkate alınarak hazırlanan standart maliyeti ifade etmektedir. Dolayısıyla bütçeye ödenek, yemek maliyetinin yarısını aşmayacak şekilde tespit edilip konulmaktadır.

Tazmin hükmü, Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği’nin 4. maddesinde yer alan, “Yiyecek yardımının gerektirdiği giderler, yemek maliyetinin yarısını aşmamak üzere bu yönetmelik kapsamına dahil memur adedine göre kurum bütçelerine konulacak ödeneklerle karşılanır. Yemek bedelinin bütçeden karşılanmayan kısmı yemek yiyenlerden alınır.” Hükmüne dayanmaktadır.

Yönetmeliğin 5, 6 ve 7. maddelerinden yemek yardımının, memurlara kurumlarca oluşturulacak veya oluşturulmuş yemek servisleri aracılığıyla verilmesine göre düzenlendiği anlaşılmakta; servisler aracılığıyla verilen ve yarısı yemek yiyenlerden alınacağı belirtilen yemek maliyetinin nasıl belirleneceği ise anılan Yönetmeliğin 9. maddesinde açıklanmaktadır. Yönetmeliğin anılan 9. maddesinde ise; “Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin uygulanmasında, kurum kadrolarında olup, yemek servisinde görevlendirilen personel giderleri kira, amortisman, su, elektrik ve havagazı giderleri yemek maliyetine dahil edilmez.” Hükmü yer almakta; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4. maddesine göre de yemek ihtiyacının ihale yolu ile temini mümkün bulunmaktadır. Bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, yemek yiyenlerden yarısının alınacağı belirtilen yemek bedelinden, Yönetmeliğin 9. maddesi ile yemek maliyetine dahil edilmeyecek unsurların düşülmesi, kalan tutarın yarısının yemek yiyenlerden alınması gerekir. İhale yolu ile yapılan yemek alımlarında ise bu unsurlara tekabül eden payın hesabı mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle yemek maliyetinin büyük kısmını oluşturan bu unsurlara tekabül eden tutardan sonra kalan kısmın yarısına tekabül edeceği düşünülen Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan asgari yemek bedellerinin yemek yiyenlerden alınması yeterli bulunmaktadır.

Dosyada mevcut belgelerin incelenmesinde; Diyarbakır Bağlar Belediyesinde yıl içinde memurların öğle yemeği ihtiyacının, yemek ihalesi sonucunda ihaleyi kazanan Multinet Kurumsal Hizmetler A.Ş. adlı yemek firmasından karşılandığı,

Yapılan ihale sözleşmesine göre 1 öğün yemek bedelinin 12,39 YTL. (KDV DAHİL), olarak belirlendiği, her ay düzenlenen hak edişler ile ay içinde yemek yiyen memurların fiilen çalıştığı iş günü sayısı dikkate alınarak, bu rakam üzerinden adı geçen firmaya ödeme yapıldığı,

Bunun karşılığında memurlara yapılan maaş ödemelerine esas bordrolardan, yemek adedine göre yemek katkı payı kesildiği,

Kesintilerin ise 14.01.2006 tarih ve 26049 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 sıra Nol’u 2006 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Talimatında yer alan ek göstergelere göre değişen en az yemek bedelleri üzerinden yapıldığı görülmüştür.

Söz konusu olayda Yiyecek Yardımı Yönetmeliğindeki amaç, konulan ödeneğin belediyenin yılı bütçesine, belediye bütçe muhasebe usul ve yönetmeliğine uygun olarak ihale yolu ile alım yapılmak suretiyle yerine getirilmiş olup konulmuş ödenek aşılmadığından ve Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen tutarlar yemek yiyen memurlardan tahsil edildiğinden dilekçi iddialarının kabulü ile 988 sayılı ilamın 1. maddesiyle 71.567,88 YTL’ ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün KALDIRILMASINA,

2- 988 sayılı ilamın 2, 3, 4, 5, 6, 7 nci maddeleriyle, Belediye Başkanlığı ile memur sendikası arasında akdedilen Sosyal Denge sözleşmesine istinaden Belediyede görev yapan memurlara 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa aykırı olarak sosyal denge adı altında ödeme yapılması nedeniyle tazmin hükmü verilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6009 sayılı Kanunun Geçici 8. Madde hükmü aynen şöyledir:

“Konusu suç teşkil etmemek ve kesinleşmiş bir yargı kararına müstenit olmamak kaydıyla, bu Kanunun yayımı tarihine kadar, memur temsilcileri ile toplu iş sözleşmesi akdederek veya başka bir tasarrufta bulunarak belediye, büyükşehir belediyesi ve il özel idaresinde çalışan kamu personeline her ne ad altında olursa olsun ek ödemede bulunmaları nedeniyle kamu görevlileri haklarında idari veya mali yargılama ve takibat yapılamaz, başlatılanlar işlemden kaldırılır.”

Bu hüküm karşısında İzmir Buca Belediyesi Saymanlığı 2008 yılı hesabı ile ilgili olarak Sayıştay 2. Dairesince çıkarılan 988 sayılı ilâmın, 6009 sayılı Kanunun Geçici 8. Maddesi kapsamında bulunduğu anlaşılan 2-3-4-5-6-7 nci maddeleri hakkında mali yargılama ve takibat yapılamayacağından temyiz konusu dosyanın ilgili maddelerinin işlemden Kaldırılmasına,

3- 988 sayılı ilamın 8 nci maddesiyle, Belediye Başkan Yardımcısı Mahmut KORKMAZ’a belediye bütçesinden kıdem tazminatı ödemesi yapılması nedeniyle 49.043,49 TL. tazmin hükmü verilmiştir.

Dilekçiler dilekçesinde özetle:

Mahmut KORKMAZ’a ödenen 49.043,49-TL kıdem tazminatının DİSKİ tarafından ödenmesi gerektiği ve belediyeye iade edilmesi hususunun Diski Genel Müdürlüğüne bildirildiğini, Diski Genel Müdürlüğü cevabi yazısında kıdem tazminatının kişinin son görev yaptığı kamu kuruluşunca ödenmesi gerektiği ve kıdem tazminatının DİSKİ nin ödemesi gerektiği yolunda bir yargı kararının olmadığının belirtildiğini. Durumun hukuk işlerine bildirildiğini ve gerekli takip işlemlerinin yapılarak tahsil edileceğini ifade etmişlerdir.

Sayıştay savcılığı mütalaası ise ilamın 8 nci maddesindeki tazmin kararının onanması yönündedir.

4857 sayılı İş Kanununun “Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir. İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir” denilmek suretiyle işçi, işveren, iş ilişkisi ve işyeri kavranılan tanımlanmıştır.

Aynı Kanunun 120. maddesi ile de 25/08/1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesi hariç diğer maddelerinin yürürlükten kaldırıldığı hükme bağlanmıştır.

Yürürlüğü devam eden 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinde ise; “Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin:

1. İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,

2. İşçi tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca

3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,

4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;

Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır” hükmüne yer verilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Norm Kadro ve Personel İstihdamı” başlıklı 49. maddesinin yedinci fıkrasında ise;

“Norm kadrosunda belediye başkan yardımcısı bulunan belediyelerde norm kadro sayısına bağlı kalınmaksızın; belediye başkanı, zorunlu gördüğü takdirde, nüfusu 50.000’e kadar olan belediyelerde bir, nüfusu 50.001-200.000 arasında olan belediyelerde iki, nüfusu 200.001-500.000 arasında olan belediyelerde üç, nüfusu 500.000 ve fazla olan belediyelerde dört belediye meclis üyesini belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirebilir. Bu şekilde görevlendirilen meclis üyelerine belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ünü aşmamak üzere belediye meclisi tarafından belirlenecek aylık ödenek verilir ve taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilir. Bu şekilde görevlendirme, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dâhil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmez ve belediye meclisinin görev süresini aşamaz. Sosyal güvenlik prim ve benzeri giderlerden kurum karşılıkları belediye bütçesinden karşılanır” hükmü yer almaktadır.

Ödeme emri belgesi ile kendisine kıdem tazminatı ödemesi yapılan Belediye Başkan Yardımcısı Mahmut Korkmaz; Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünden (DİSKİ) alınan 02.07.2008 tarihli yazıya göre; 29.07.1980 tarihinde Diyarbakır Belediyesi Sular İdaresi Müdürlüğünde kadrolu işçi olarak göreve başlamış olup, 28.03.2004 tarihinde yapılan yerel seçimlerde Diyarbakır Bağlar Belediyesi meclis üyeliğine seçilmiştir. Adı geçen kişi DİSKİ ile Belediye-İş Sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin 38.maddesine istinaden 06.07.2004 tarihinde 12 Ay (1 yıl) süre ile ücretsiz izne ayrılmış ve sözleşmesinin askıda olduğu 23.07.2004 tarihinde, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49. maddesinin 7. fıkrasına istinaden Bağlar Belediyesi Başkan Yardımcılığına getirilmiş ve gene aynı fıkrada yer alan hükme istinaden kendi talebi ile Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) ilişkilendirilmiştir.

Adı geçen kişi, 06.07.2005 tarihinde DİSKİ’de iş başı yapmış ve 08.07.2005 tarihinde tekrar 12 Ay (1 yıl) süre ile ücretsiz izne ayrılmış bu süreç zarfında Belediye Başkan Yardımcısı görevini sürdürmüştür. 13.02.2006 tarihinde vermiş olduğu dilekçe ile 14.03.2006 tarihinden geçerli emekli olma talebi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Diyarbakır İl Müdürlüğü tarafından, Diyarbakır Bağlar Belediyesi Başkanlığına hitaben (5393 sayılı Kanunun 49. maddesine istinaden Mahmut Korkmaz’ın SSK ile ilişkilendirilmesi ve ilgili kişi için Bağlar Belediyesi tarafından SSK primlerinin yatırılmış olması nedeni ile) emeklilik işlemlerini düzenlemesi üzerine ilgili kişiye kıdem tazminatı Bağlar Belediyesi tarafından ödenmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve ilgili kişiye ait hizmet bilgileri birlikte değerlendirildiğinde; ilgilinin Bağlar Belediye Başkanlığında 5393 sayılı Kanunun 49. maddesine istinaden yapmış olduğu Başkan Yardımcılığı görevi nedeni ile kendi talebine bağlı olarak SSK’yla ilişkilendirilmiş olması, ne Bağlar Belediyesi ile ilgili kişi arasında işçi-işveren ilişkisi kurulmasına ne de kişinin Belediye Başkan Yardımcılığı görevi nedeni ile 4857 sayılı İş Kanununa göre işçi sayılmasına imkan vermektedir. İlgili kişinin Toplu İş Sözleşmesinin söz konusu maddesine göre ücretsiz izne ayrılması sözleşme ilişkisini ortadan kaldırmamaktadır.

Bu nedenle ilgili kişi için kıdem tazminatı tutarı DİSKİ ile Belediye-İş Sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesi hükümlerine göre DİSKİ tarafından ödenmesi gerekmektedir.

İlgilinin Bağlar Belediye Başkanlığında 5393 sayılı Kanunun 49. maddesine istinaden yapmış olduğu Başkan Yardımcılığı görevi nedeni ile kendi talebine bağlı olarak SSK’yla ilişkilendirilmiş olması, 4857 sayılı İş kanununun anılan hükmü çerçevesinde ilgili kişinin işçi olarak tanımlanmayacağı gibi bu şekilde kurulan ilişki de işçi – işveren ilişkisi değildir. Ortaya çıkan bu hukuki durum 5393 sayılı Belediye Kanununda 49. maddesinde yer alan hükme istinaden bir görevlendirmedir. Bu görev sırasında ilgilinin talebine göre bir sosyal güvenlik kurumu (Sosyal Sigortalar Kurumu) ile ilişkilendirilmesi ilgililerin sosyal güvencelerinin sağlanmasına yöneliktir.

Bununla birlikte DİSKİ ayrı bütçesi ve muhasebesi olan, tüzel kişiliğe haiz bir Kurumdur. Şahsın son görev yaptığı yer olan DİSKİ Genel Müdürlüğünden kıdem tazminatını alması gerekmektedir.

Dolayısıyla Mahmut KORKMAZ’a kıdem tazminatının DİSKİ Genel Müdürlüğü tarafından ödenmesi gerekirken Diyarbakır Bağlar Belediyesi tarafından ödenmesi sonucu 988 sayılı ilamın 8 nci maddesiyle ikinci daire tarafından verilen 49.043,49 TL tazmin hükmünün TASDİKİNE ,

4- 988 sayılı ilamın 9 uncu maddesiyle tazmin hükmolunan 2.106,57 YTL.nin, 04.05.2010 tarih ve 752/2 nolu muhasebe işlem fişiyle tahsil edildiği bildirilmiş olup hükümden sonra yapılan bu tahsilat ilam hükmünün infazı mahiyetinde olduğu ve ilam hükmüne karşı herhangi bir itiraz da söz konusu bulunmadığı cihetle bu hususta Kurulumuzca YAPILACAK İŞLEM OLMADIĞINA,

5- 988 sayılı ilamın 10 uncu maddesiyle tazmin hükmolunan 634,38 YTL.nin, 27.04.2010 tarih ve 752/3 nolu muhasebe işlem fişiyle tahsil edildiği bildirilmiş olup hükümden sonra yapılan bu tahsilat ilam hükmünün infazı mahiyetinde olduğu ve ilam hükmüne karşı herhangi bir itiraz da söz konusu bulunmadığı cihetle bu hususta Kurulumuzca YAPILACAK İŞLEM OLMADIĞINA,

6- 988 sayılı ilamın 11 inci maddesiyle tazmin hükmolunan 526,50 YTL.nin, 27.04.2010 tarih ve 752/4 nolu muhasebe işlem fişiyle tahsil edildiği bildirilmiş olup hükümden sonra yapılan bu tahsilat ilam hükmünün infazı mahiyetinde olduğu ve ilam hükmüne karşı herhangi bir itiraz da söz konusu bulunmadığı cihetle bu hususta Kurulumuzca YAPILACAK İŞLEM OLMADIĞINA,

7- 988 sayılı ilamın 12 inci maddesiyle tazmin hükmolunan 1.200,00 YTL.nin, 27.04.2010 tarih ve 752/5 nolu muhasebe işlem fişiyle tahsil edildiği bildirilmiş olup hükümden sonra yapılan bu tahsilat ilam hükmünün infazı mahiyetinde olduğu ve ilam hükmüne karşı herhangi bir itiraz da söz konusu bulunmadığı cihetle bu hususta Kurulumuzca YAPILACAK İŞLEM OLMADIĞINA,

8- 988 sayılı ilamın 13 üncü maddesiyle tazmin hükmolunan 1.200,00 YTL.nin, 27.04.2010 tarih ve 752/6 nolu muhasebe işlem fişiyle tahsil edildiği bildirilmiş olup hükümden sonra yapılan bu tahsilat ilam hükmünün infazı mahiyetinde olduğu ve ilam hükmüne karşı herhangi bir itiraz da söz konusu bulunmadığı cihetle bu hususta Kurulumuzca YAPILACAK İŞLEM OLMADIĞINA,

Karar verildiği 13.09.2011 tarih ve 33603 sayılı tutanakta yazılı olmakla iş bu ilam tanzim kılındı.