Belli İstekliler Arasında Kapalı Teklif ihale Usulü
İstisnai hallerde uygulanabilen bu usule ilişkin esaslar, DİK m. 44’te düzenlenmiştir.
“…DİK madde 44 (Degişik : 2/3/1984-2990/7 m.): Uçak, harp gemisi, harp mühimmatı, elektronik cihaz, askeri tesisat ve levazımat, silah ve malzeme sistemleri, savunma sanayii ile ilgili faaliyetler ve bunlara ait her türlü yedek parça alımı; barajlar, enerji santralleri, sulama tesisleri, limanlar, rıhtımlar, hava meydanları, demiryolları, lokomotifler, karayolları, tüneller, köprüler, akaryakıt tesisleri, özelliği bulunan yapım işleri bedii ve teknik hususiyetleri taşıyan sanat işleri, kentlerin ulaşım sistemlerine ilişkin planlar, kentlerin harita, nazım ve imar planları, su, kanalizasyon ve enerji tesisleri ile bunların etüt ve proje işlerinin ihalesi; diğer ihale usulleri yerine teknik yeterlilikleri ve güçleri idarece kabul edilmiş en az üç istekli arasında kapalı teklif usulü ile yaptırılabilir.
Zorunlu nedenlerle üçten az istekliden teklif almak gerektiği takdirde Cumhurbaşkanınca bu hususta ayrıca karar alınması şarttır.
Bu madde hükümlerine göre yapılacak ihalelerde, ihaleye katılacak isteklilerin isimleri belirtilmek suretiyle bizzat ilgili veya bağlı bulunulan bakanın onayının alınması zorunludur.
Bu ihalelerle ilan yapılması zorunlu değildir. Gerekli görülen hallerde ihaleye davet edilecek isteklilerin seçimi için 17, 18 ve 19 uncu maddeleri hükümlerine bağlı kalınmaksızın önseçim ilanı yapılabilir…”
Hükme göre, büyük ölçekli yatırımlar, uzmanlaşmanın gerekli olduğu faaliyet alanlarına ilişkin tasarruflar, bu usule göre yürütülecek ihalelerin konusunu teşkil etmektedir.
Anılan hükümde, usulün uygulama alanı sınırlı olarak ele alındığından, madde metninde yer verilmemiş bir faaliyete ilişkin ihalede, bu usule başvurulamayacaktır.
Bu usulde, sürece dahil edilecek isteklilerin seçimi idarenin takdirindedir. Diğer ifadeyle, isteyen herkese ihaleye katılma imkanı tanınmamıştır. Maddede sayılan faaliyetlerin niteliği dolayısıyla, davet edilecek gerçek ya da tüzel kişiler tespit edilirken, ihale konusu faaliyet bakımından gerekli ekipmana ve personele sahip olunması ve ilgili alanda deneyimin bulunması gibi kriterler dikkate alınır.
Teklif vermek üzere, en az üç isteklinin davet edilmesi esastır (DİK m 44/1)
“…DİK m. 44/1’de “en az üç istekli arasında kapalı teklif usulü ile yaptırılabilir” ibaresine yer verilmiştir. Sayıştay Daireler Kurulu’na göre, buradaki istekli kavramı DİK m. 4’teki anlamı ile kullanılmamıştır. En az üç kişinin teklif vermek üzere daveti yeterlidir. Belirtilen sayıdaki kişinin teklif vermek suretiyle sürece katılmış olması aranmamaktadır. ..”
Zorunlu nedenlerin varlığı halinde, istekli sayısına ilişkin alt sınıra bağlı kalınmaksızın da bu usule başvurulabilecektir (DİK m. 44/2).
“Kanun koyucu bütün isteklilere açık olması gereken Devlet ihalelerinden belli özelliği olan ve 44’üncü maddede tadat edilen işler için diğer ihale usulleri yerine teknik yeterlilikleri ve güçleri idarece kabul edilen istekliler arasında kapalı teklif usulü ile ihale yapılabilmesine imkan sağlamıştır.
Böylece bütün isteklilere açık olması gereken Devlet ihalelerinin sırf bu maddenin uygulamasında bütün isteklilere açık olarak değil teknik yeterlilikleri ve güçleri idarece kabul edilen istekliler arasında yapılması öngörülmüştür.
Açıklık ilkesine konulan bu sınırlamadan sonra teknik yeterlilikleri ve güçleri idarece kabul edilen zorunlu nedenlerle üçten az istekliden teklif almak gerektiği takdirde Maliye ve Gümrük Bakanlığının görüşüne dayanılarak Bakanlar Kurulundan bu hususta ayrıca karar alınmasını şart koşmuş ve böylece ihalelerde olması gereken rekabetin sınırlandırılması bir prosedüre bağlanmıştır.”
Sayıştay Daireler Kurulu, K: 536/1, T: 19.09.1984
Bu usule başvurulan hallerde, idarenin ilan yükümlülüğü yoktur (Devlet ihale kanunu K m. 44/4). Madde metninde yer verilen faaliyetler, mevzuattaki reformun ardından KİK bünyesine dahil edildiğinden, DİK m. 44’te hüküm altına alınan bu usulün artık uygulanma imkanı bulunmadığı kabul edilmektedir.