İhalelerde kesilen Faturalar

Salt işçilik veyahut malzemeli işçilik ihtiva eden faturalar, asgari işçilik uygulamasında belirli kural ve yöntemlere göre dikkate alınmaktadır. özel bina inşaatları ve ihaleli işlerde vergi mevzuatı ve Kurum mevzuatına göre muteber bulunan faturaların bünyesinde mutlaka işçilik bulundurması gerekmektedir. Bunun yanında, bu faturaların malzemeli ya da salt işçilik faturası olup olmadığına bakılmaksızın sadece katma değer vergisi dışındaki tutarları dikkate alınmaktadır.

Yine, asgari işçilik incelemelerinde faturaların muteber bulunarak incelemede değerlendirmeye alınabilmesi için birtakım önemli kıstaslar bulunmaktadır. Bunlar;

• Kanuni düzenlemelere şekil ve içerik yönünden uygun olmayan (V.U.K.’nun 230 uncu maddesinde belirtilen unsurlar; örneğin, faturanın düzenlendiği tarih ile seri ve sıra numarası, düzenleyenin adı-ticaret unvanı, müşterinin adı, ticaret unvanı, işin veya malın nev’i, fiyat, miktarı vb. bulunmayan) malzemeli veyahut sırf işçilik içeren fatura, serbest meslek makbuzu, gider makbuzu–gider pusulası gibi belgelere dayalı ödemeler indirim konusu yapılmamalıdır.

• Faturanın tutarı, konusu, birim ve ölçüleri yapılan iş ile uygun olmalıdır. Fatura ve gider belgelerinin ölçü, birim ve fiyatları bakımından yerel geleneklere uygun olup olmadığı ve gerçekleri yansıtıp yansıtmadığı hususu araştırılmalıdır.

Örneğin; 20 kapısı olan bir apartman için 30 kapı faturası düzenlenmesi ya da asansörsüz olarak ikmal edilen bir inşaat için asansör imal ve montaj faturası düzenlenmesi gerçeği yansıtmamaktadır. Yine; fatura ve gider belgelerinde yazılı olarak belirtilen tutarların, bu belgelerde yapıldığı belirtilen işler karşılığı alınan hak edişten veya özel bina inşaatlarında yaklaşık maliyet bedeli içerisindeki tutarından fazla olduğunun tespiti durumunda, aşan kısmı değerlendirmede nazara alınmamalıdır.

Örneğin; işveren 20.000,00 TL hazır beton faturası ibraz etmesine karşın, ihale makamından hazır beton karşılığı 10.000,00 TL hak ediş almışsa, bu faturanın sadece 10.000,00 TL tutarındaki kısmı malzemeli işçilik faturası olarak dikkate alınmalıdır.

• Faturaların tarihleri yapılan işin başlama ve bitiş tarihine uygun ve tutarlı olmalıdır.
Örneğin; hazırlık aşaması hariç ruhsat tarihinden önce inşaatın yapımına başlanılması düşünülemeyeceğinden ruhsat onay tarihi öncesi düzenlenen kalıp işçiliği faturalarının incelemede nazara alınmaması gerekmektedir.

• İşçilik ihtiva eden fatura ve belgeler yasal defterlere işlenmiş olmalıdır. Faturaların muhteviyatında bulunan tutarlar, fatura karşılığı yapılan bu işe uygun olarak yasal kayıtlara işlenmeli, fatura ya da gider belgesi karşılığı yapılan ödeme belge ve kayıtları birbiriyle mutabık olmalıdır.

Örneğin; işveren “çelik kapı ve montajı” işi karşılığında 50.000 TL tutarında malzemeli işçilik faturası alarak yasal kayıtlarına işlemiş ancak faturayı düzenleyene karşı yaptığı ödemenin yasal dayanağı olan banka ödeme dekontundan 30.000 TL ödediği anlaşılıyorsa başkaca bir husus bulunmadığı halde faturanın 30.000 TL’lik kısmı incelemede nazara alınmalı, arta kalan kısmı incelemede dikkate alınmamalıdır.

• Faturanın hangi asgari işçilik konusu iş ve adres için düzenlendiği faturada açıkça belirtilmelidir.

Örneğin; aynı il sınırları içerisinde farklı lokasyonlarda birden fazla özel bina inşaatının yapımını yürüten işverene karşı düzenlenen faturaların hangi adresteki inşaat için düzenlendiği faturada açıkça belirtilmelidir. Aksi halde sadece işveren namına ve adres belirtmeksizin düzenlenen faturaların hangi inşaat iş yeri için düzenlendiği anlaşılamayacağından incelemeyi güçleştirecek, faturaların nazara alınmamasına neden olabilecektir.

• Faturayı düzenleyenin Kurumda devamlı mahiyette bir iş yerinin olması ya da iş yeri sahibinin emeği ile bizzat o işi yapabilmiş olması gerekmektedir. Bilindiği üzere asgari işçilik incelemesi kapsamında fatura karşılığı dışarıdan hizmet alan asgari işçilik incelemesi yapılan işveren; fatura konusu işi, fatura düzenleyen iş yerinin bizzat sahiplerine veyahut işçilerine yaptırdığını iddia etmektedir. Hal böyle olunca,
faturayı düzenleyen iş yerinin fatura konusu iş kapsamında çalıştırdığı sigortalılar ile ilgili sigortalı bildirimlerinin yapılması, Kurumda iş yeri dosyasının olması veya işin niteliğine göre sadece iş yeri sahibi ya da sahipleri tarafından işin yapılabilmesinin mümkün olması gerekmektedir.

Bu sebeple asgari işçilik incelemesi kapsamında faturayı düzenleyen iş yerinin Kurumda tescilli bir iş yeri dosyasının olup olmadığı
kontrol edilmekte, iş yeri dosyası yok ise sigortalılar tespit edilerek iş yeri dosyasının tescil edilmesi sonrası faturalar dikkate alınmaktadır.

• Faturayı düzenleyen iş yerinin sicil numarasındaki NACE kodunun faturada belirtilen işin yapılabileceği kabiliyet ve vasıfta olması gerekmektedir. NACE kodu, iş yerlerinin faaliyet gösterdikleri sektörlere göre tehlike sınıflarını da tayin eden sistemin oluşturduğu altı haneden oluşan bir koddur. Bu kapsamda asgari işçilik incelemesi kapsamında faturayı düzenleyen iş yerinin iş yeri sicil numarasındaki
NACE kodunun, faturada belirtilen işi yapabilecek niteliğe uygun olup olmadığı önem arz etmekte, uyumsuzluğun tespiti halinde ise ancak Sosyal Güvenlik Müfettişleri tarafından yapılacak karşıt inceleme neticesinde iş yeri niteliğinin uygun bulunması şartıyla faturaların incelemede dikkate alınmasına imkân bulunmaktadır.

• Asgari işçilik incelemesi kapsamında, düzenlenen fatura karşılığı yapılacak olan inşaat işinin kısmen ikmal edilmiş olması halinde, işin tamamı için düzenlenen işçilik ihtiva eden faturadan fatura bedelinin işin biten kısmına oranının dikkate alınması gerekmektedir. Başka bir anlatımla, yapılacak olan iş ile ilgili fatura tam olarak düzenlenmiş ancak iş kısmen tamamlanmış ise; yapılan işin tamamlanma oranının toplam fatura tutarı ile kıyası sonrası bulunacak tutar incelemede dikkate alınacaktır